Perceptions about Internet in elementary school children's drawings

17 Pages·2008·2.32 MB·Turkish

Elementary Education Online, 8(1), 57-73, 2009.
(cid:30)lkö!retim Online, 8(1), 57-73, 2009. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
Perceptions about Internet in elementary school children’s
drawings

Ali ERSOY* Burçin TÜRKKAN(cid:1)(cid:1)
__________________________________________________________________________________________
ABSTRACT. Drawing is an intimate way of expression for a child to reflect his/her sense and
feelings, along with his/her perceptions and observations. Children, by displaying their perceptions
about the outer world, give a lot of hints about their inner world. This study was conducted in order to
evaluate elementary school students’ perception of the Internet with the help of their drawings.
Phenomenological design was employed in this study. The study was carried out with fourth grade
students, and their perception of the Internet was analyzed through the pictures they drew, semi-
structured interviews and their written opinions about the Internet. The participants of the study were
23 elementary school students who were fourth graders at a private school in Eskisehir. Data were
analyzed descriptively. The results of the study have indicated that the students use the Internet for
doing research and playing games; thus, their drawings reflect the same concerns. In their drawings,
students associated the research aspect of the Internet with “Google” research engine. It was also
observed that students consider the Internet as a source of knowledge and there is parallelism among
their written opinions and drawing expressions.
Key Words: The Internet, children’s drawings, perception, phenomenology
__________________________________________________________________________________________

SUMMARY
Purpose and significance: One of the best ways for children to express how they perceive the
events, phenomenon, people and objects around them is drawing pictures. Children, with the
help of the pictures they draw, organize and interpret their own thoughts; thus, they express
the way they perceive the outer world. Moreover, children also reflect the characteristics of
the environment they live in and their own meaning they created in this environment. Today’s
children live in an environment surrounded by fast-growing and spreading technology. This
creates new life styles for children which are both technologically and culturally dense. The
Internet is one of the most obvious tools of such a technological life. The Internet could be
considered as an important phenomenon taking place in today’s children’s lives. How the
children perceive the Internet in their daily lives, and how they reflect it in their drawings
appear to be an important research topic. Therefore, the Internet perception in the drawings of
the children might show us what purpose the children have in the use of the Internet. The
main purpose of this study is to investigate the fourth grade students’ perception of the
Internet through the pictures they draw. Thus the following research questions were asked:
1. How do the elementary school students reflect their perception of the Internet in their
drawings?
2. What are the similarities and differences between the elementary school students’
drawings on their perception of the Internet and their written and verbal opinions?

*Assist. Prof. Anadolu University, Education Faculty, 26470 EskiOehir, Turkey, [email protected]
(cid:1)(cid:1) PhD., Anadolu University, Education Faculty, 26470 EskiOehir, Turkey, [email protected]
Method: Phenomenological design was used in the study. This design helps to reveal
individual perceptions or viewpoints related to a specific phenomenon. In the study, the
students’ perceptions of the Internet were analyzed through the pictures they drew about the
Internet, their explanations during the interviews about the pictures, and their written opinions.
The study was held in 2006-2007 Spring semester at “Özel Gelisim Koleji” in Eskisehir. The
participants of the study were a total of 23 (10 females, 13 males) students who attended the
fourth grade at the mentioned school. The data of the study were collected through students’
writings, drawings and semi-structured interviews. The data were analyzed descriptively in
four phases as initial impressions, matching the data, sorting the data and analysis of data
(Miles & Huberman, 1994). Three different data collection methods were used to increase
relability.
Results: The results of the study have indicated that most of the students have Internet
connection in their homes and they use the Internet for doing research and playing games.
Moreover, students mostly consider the Internet a source of information. In addition, they also
mentioned that they use the Internet for communication and chat. According to the students’
drawings and their explanations, the pictures were categorized as research, game, information
and communication web, and my dream Internet. In the research theme pictures, students
described themselves using the Internet while they are doing homework and searching for
games. These students associated the research aspect of the Internet with “Google” research
engine. The students who drew game theme pictures emphasized the game aspect of the
Internet both in their drawings and their explanations. The students who drew pictures with
information and communication web and my dream internet themes expressed both the
research and game aspects of the Internet. Thus, while students who drew pictures with game
theme have a perception of the Internet which is limited to games, the perceptions of other
students drawing with the other themes are related to several aspects. Furthermore, there
appeared a parallelism in the themes in students’ drawings and their written and oral
expressions.
Discussion and conclusion: The results of the study have revealed that the students use the
Internet for doing research and playing games, and they reflect these in their drawings.
Moreover, the students stated that they also use the Internet for communication. This finding
of the study overlaps with Turow’s (1999) finding which suggests that children use the
Internet to do research for school related studies and to communicate. In this study, some of
the students reflected their Internet perception as doing research on the Internet, playing
games, and chatting on MSN. On the other hand, some of the students, preferred to draw their
perception of the Internet perception in a way they dreamed of it. This finding might be
interpreted as fourth grade elementary school students could express a phenomena, person or
object in their drawings as well as in written form. One of the most important findings of the
study is that the students who drew pictures with game theme have perception of the Internet
which is limited with online game. It could be said that these students might need support and
guidance to change their Internet perception. Thus, students might be directed to use the
Internet for doing research and communication along with playing games. Moreover, one of
the findings of the study suggests that while students are doing homework, they do research
on the Internet. Thus, students might be directed to different sources for research.
58
&lkö)retim Ö)rencilerinin Resimlerinde &nternet Alg+s+
Ali ERSOY(cid:1) Burçin TÜRKKAN(cid:1)(cid:1)
ÖZ. Resim yapmak çocuk için duygu ve düOünceleri ile algTve gözlemlerini yansTtabilmek amacTyla kullandT!T
samimi bir anlatTm dilidir. Çocuklar resimlerinde dTO dünyaya iliOkin algTlarTnT ortaya koyarak kendi iç
dünyalarTna yönelik birçok ipucu verirler. Bu araOtTrma ilkö!retim ö!rencilerinin internet algTlarTnT yaptTklarT
resimler aracTlT!Tyla incelemek amacTyla gerçekleOtirilmiOtir. Bu amaca yönelik olarak araOtTrmada olgu bilim
deseni kullanTlmTOtTr. (cid:30)lkö!retim dördüncü sTnTf ö!rencileri üzerinde gerçekleOtirilen araOtTrmada internet algTsT
ö!rencilerin internet konusunda yapmTO olduklarT resimler, bu resimler üzerine gerçekleOtirilen yarT-
yapTlandTrTlmTO görüOmeler ve yazTlT görüOleri aracTlT!Tyla incelenmiOtir. AraOtTrmaya EskiOehir’deki özel bir
ilkö!retim okulunun dördüncü sTnTfTnda ö!renim gören 23 ö!renci katTlmTOtTr. AraOtTrma verileri betimsel olarak
analiz edilmiOtir. AraOtTrma sonuçlarTna göre, ö!rencilerin interneti daha çok araOtTrma yapma ve oyun oynama
amacTyla kullandTklarTve resimlerini de bu yönde çizdikleri ortaya çTkmTOtTr. Ö!renciler resimlerinde internetin
araOtTrma iOlevini Google arama motoru ile iliOkilendirmiOlerdir. Ö!rencilerin interneti daha çok bilgi kayna!Tna
benzettikleri, yazTlTgörüOleri ve resimsel anlatTmlarTarasTnda paralellik oldu!ugörülmüOtür.
Anahtar Sözcükler: (cid:30)nternet, çocuk resimleri, algT,olgubilim
__________________________________________________________________________________
G&R&0
Çocuklar için resim yapmak bireysel, benzersiz ve yepyeni bir Oey yaratmak amacTyla farklT
deneyimleri bir araya getiren bir süreçtir. Resim yapma süreci çocu!un bir düOünceyi, duyguyu, olayT
ya da gözlemi iletebilmek için içerik, stil, biçim ve kompozisyon gibi birçok bileOeni sentezleyerek
renkleri, biçimleri ve çizgileri seçip düzenlemesini gerektirir (Malchiodi, 2005). Resim, çocu!un dTO
dünyayT algTlayTO biçiminin bir göstergesi kabul edildi!inden, çocuk ile iletiOim kurmada ve çocu!un
karOTlaOtT!T güçlükleri aOma konusunda yetiOkinlere yardTmcT olur (Artut, 2002). Çocuklar yaptTklarT
resimleriyle çevreye iliOkin algT ve gözlemlerini kendi özgün düOünceleriyle düzenleyip yorumlarlar
ve böylece dTO dünyayT algTlayTO biçimlerini anlatTrlar (Belet ve Türkkan, 2007). Çocuklar
resimlerinde, duygusal ve düOünsel yaOamlarTyla ilgili imgelerini de ortaya koyarlar. ÇocuklarTnuyum
sa!lamasT gereken toplumsal ve nesnel gerçekler dünyasT ile çeliOkileri, istekleri, sevinç ve
tedirginlikleriyle bir iç dünyasT vardTr. Gerçekler dünyasTna iliOkin duygu ve düOüncelerini ortak
anlatTmaracT olan dil ile anlatabilen çocuk, iç dünyasTna iliOkin duygu ve düOüncelerini her zaman bu
dil ile anlatamayabilir (KTrTOo!lu, 2002). Bu nedenle, kimi çocuklar için resim yapmak hem bir
e!lence hem de bir anlatTm tekni!idir (Johnson, 1993; Aktaran Hague, 2001). ÇocuklarTn resimsel
ifadelerinin ne anlama geldi!ini kavramayT artTracak bir yol da çocuklarTn resimleri üzerine
konuOmalarTnT dinlemektir (Malchiodi, 2005). Çünkü çocuklar resimlerinde “gördü!ü Oeyden” daha
çok “bildi!i Oeyi” çizme e!ilimindedirler (Laquet, 1927; Aktaran Toomela, 2006). Bu nedenle
çocuklarTn yaptTklarT resimlerdeki iletiyi anlamada en iyi yol onlarla resimlerine iliOkin konuOmalar
yapmaktTr.
Çocuklar yaptTklarT resimlerinde içinde bulunduklarT çevrenin özelliklerini ve bu çevrede
oluOturduklarT kendi anlamlarTnT yansTtTrlar (Hague, 2001; Ring, 2006). Resim, bireyin kendince
düzenlemeye çalTOtT!T karmaOTk dünyasTnT açTklayTO biçimi ve zihinsel geliOimin göstergesi sayTlabilir.
Kendili!inden yapTlan resimler, iç dünyayT yansTtTyor olmalarT nedeniyle, iyi analiz edildikleri
takdirde çocuklar ve onlarTn geliOmeleri hakkTnda bize ayrTntTlT ipuçlarT sa!lar (Yavuzer, 1997). Bu
dilin kullanTmTndaçocuk çevreye iliOkin edindi!ialgTlarTcesur biçimde çizimleriyle yansTtTr.
AlgT, duyular ve akTl yoluyla bir Oeyin bilincine varma anlamTna gelmektedir. Çocuk
yaOayabilmek için gerekli tüm davranTOlarT algTlarTndan edindi!i bilgiler çerçevesinde ö!renmektedir.
Bu bilgiler yalnTzca nesneleri algTlamakla de!il, di!er insanlarTn davranTO çeOitlili!ini algTlamakla da

(cid:1)Yard. Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 26470 EskiOehir, Türkiye, [email protected]
(cid:1)(cid:1) Dr., Anadolu Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 26470 EskiOehir, Türkiye, [email protected]
59
oluOur (ÇakTr (cid:30)lhan, 2007). Görme ve algTlama süreci diye bilinen Oey, optik bir kayTtla birlikte
bireysel bir yorumu da içermektedir. Bir bilgi deposu olan birey, geçmiO deneyimlerine dayanarak
kimi Oeyleri ilk bakTOta tanTr. Daha da önemlisi algTladT!T Oeylerle ilgili bir yT!Tn bilgi arasTndan yeni
algTlamasTnda yararlT olabilecek en uygun bilgileri seçip kullanTr (Genç ve Sipahio!lu, 1990). Bu
nedenle, algT yalnTzca bilginin edilgen bir biçimde alTnmasT de!il, aynT zamanda o bilginin
yorumlanmasTnT da içermektedir. Birey, nesnenin gerçek ve öz niteliklerini optik bir kayTtla elde
ederken, nesneye iliOkin yorumlarTnTdageçmiOdeneyimleri, önyargTlarTve gereksinimleri aracTlT!T ile
oluOturur. Bu nedenle, bir Oeyin algTlanmasT bireyin sosyal yaOamTnda o Oeye yüklenen anlamalarT da
içerir. Bu ba!lamda, algTnTn oluOumunu sa!layan optik kayTt dTOTndaki di!er sosyal etmenler
Vygotsky’nin sosyal yapTlandTrmacTlT!T ile iliOkilendirilebilir.
Vygotsky’ye göre, çocuk zihnindeki kavramlar, görüOler, olgular, beceri ve tutumlarTn kayna(cid:2)T
sosyal çevredir (Senemo(cid:2)lu, 2004). YapTlandTrmacT ö!renmenin varolan bilgi ve becerilerin
deneyimlerle bütünleOtirilerek bireyselleOtirildi!i etkin bir süreç oldu!u düOünüldü!ünde (Yurdakul,
2004), bireyin çevreye iliOkin gözlemlerine dayalT algTlarTnT oluOturmada, yorumlamada ve bireysel
anlamlara dönüOtürmede sosyal yapTlandTrmacTlTk temel bir süreç olarak görülebilir. Çünkü birey
çevresiyle etkileOimi ve deneyimleri sonucu gözlemlerde bulunur ve bu gözlemlerini var olan önbilgi
ve deneyimleriyle birleOtirerek kendi anlamlarTnT oluOturur. Bu anlamTn oluOmasTnda, sosyal
çevresinin o Oeye yükledi!ianlamlarTnda büyük bir rolü vardTr.
Sosyal yapTlandTrmacTlT!a göre, bireyin etkinlikleri sosyal olaylarla ba(cid:2)lantTlTdTr ve yalnTzca
bireyin kendi etkinliklerinin toplamT de(cid:2)ildir. (cid:3)nsan çevresini ve ileti(cid:4)im araç-gereçlerini
de(cid:2)i(cid:4)tirdi(cid:2)inde, toplumda da birçok de(cid:2)i(cid:4)meler olur (Ergün ve Özsüer, 2006). Bu anlamda, internet
günümüz teknolojisinin karakterize etti!i sosyo-kültürel bir a!dTr. Bu a!, günlük yaOamTn
vazgeçilmez bir parçasT olarak kullanTlmaktadTr. (cid:30)nternet, baOTndan beri geniO bir yelpazedeki bilgileri
büyük bir kesime ulaOtTran bir teknoloji olmasT ve kullanTmkolaylT!T sa!layan yeni sistemler sunmasT
nedeniyle e!itim kurumlarTnda da çok sayTda çocu!un yararlanabildi!i bir ortam haline gelmiOtir
(OdabaOT, KabakçT ve Çoklar, 2007). AyrTca, çocuklar interneti yalnTzca okulda kullanmamaktadTr.
Çocuklar interneti kendi evi, arkadaOTnTn evi, anne-babalarTnTn iOyeri ve internet kafe gibi ortamlarda
da kullanabilmektedir. Bu nedenle, çocuklar artTk Vygotsky’nin dedi(cid:2)i sosyal bir çevreden daha çok
sanal çevre içinde büyümekte ve yine bu çevreden etkilenmektedir (Ergün ve Özsüer, 2006). Bu
nedenle, çocuklarTn inerneti günlük yaOamlarTnda nasTl algTladTklarT ve bu algTlarTnT resimlerine nasTl
yansTttTklarT önemli bir araOtTrma konusu olarak ortaya çTkmaktadTr. Bir bakTma çocuklarTn internet
algTsT,onlarTninterneti günlük yaOamlarTnda hangi amaçla kullandTklarTnTdaortaya koyacaktTr.
Çocuk resimlerini anlamada, resme “fenomenolojik (olgubilim) bir gözle” bakmak önemlidir.
Çünkü her çocuk resme farklT bir yolla yaklaOtT!TnT ve resimsel anlatTmlarTnda özel olarak sevdi!i ya
da sevmedi!i kompozisyonlar, biçimler, renklerle kendine özgü bir resim yapma stiline sahip
oldu!unun kabul edilmesini bekler (Malchiodi, 2005). ÇocuklarTn imgelerini analiz etmede çizim çok
güçlü bir araçtTr(Rodari, 2007), ancak tek baOTna yeterli de!ildir. Bunun için mutlaka çocukla yapmTO
oldu!uresme iliOkin görüOme yapmak gereklidir.
AlanyazTnda çocuk resimlerinin farklT konu alanlarTnda araOtTrma konusu yapTldT!T görülmektedir.
ÇocuklarTn bilim adamT imajT (Buldu, 2006; O!uz, 2007; Rodari, 2007; Türkmen, 2008) üzerinde en
fazla çalTOTlan konu olarak ortaya çTkmaktadTr. Bunun yanTsTra, ilkö!retim ö!rencilerinin matematikçi
imajT (Picker ve Berry, 2000), sa!lTk kavramT algTsT (Rijey ve Van Rooy, 2007), Avrupa birli!i algTsT
(Belet ve Türkkan, 2007), mitolojik çizimleri (Pehlivan, 2008), kilisedeki ilk kutsal tören algTsT
(Stokrocki ve Samoraj, 2002), ulus algTsT (Hague, 2001) ve aile yaOamTna iliOkin ipucu (Türkkan,
2004) gibi çalTOmalar çocuk resimleriyle ilgili çalTOTlan di!er konulardTr.
(cid:30)nternet kullanTcTlarT ve kullanTm amacTyla ilgili güncel araOtTrmalarTn kimilerinde, “internet
kullanTcTlarT”nT tanTmlamada “bir internet kullanTcTsT çiz” isimli testlerden yararlanTlmaktadTr (Gavin
ve di!erleri, 2007). Sözü edilen araOtTrma üniversite ö!rencileriyle gerçekleOtirilmiOtir. Benzer
araOtTrmalarTn ilkö!retim ö!rencileriyle de gerçekleOtirilmesi, ilkö!retim ö!rencilerinin internette
neler yaptTklarT, bir internet kullanTcTsT olarak kendilerini ve interneti nasTl algTladTklarTnTn
belirlenmesini sa!layacaktTr. Böylece ilkö!retim ö!rencilerinin internet algTlarT belirlenerek daha
60
sonra yapTlacak çalTOmalara, ö!rencilerin interneti daha etkili ve verimli kullanmalarTna yol gösterici
bilgilere ulaOTlabilir.
Bu araOtTrmanTn genel amacT, ilkö!retim dördüncü sTnTf ö!rencilerinin internet algTlarTnT
yaptTklarT resimler aracTlT!Tyla incelemektir. AraOtTrmada bu genel amaca dayalT olarak aOa!Tdaki
sorulara yanTtaranmTOtTr:
1. (cid:30)lkö!retim ö!rencileri internet algTlarTnTresimlerinde nasTlyansTtmaktadTrlar?
2. (cid:30)lkö!retim ö!rencilerinin resimlerindeki internet algTsT ile yazTlT ve sözel görüOleri arasTndaki
benzerlikler ve farklTlTklar nelerdir?
YÖNTEM
Desen
AraOtTrma, nitel araOtTrma desenlerinden olgubilim deseni aracTlT!Tyla gerçekleOtirilmiOtir. Bu
desende, belli bir olguya iliOkin bireysel algTlarTn ya da bakTO açTlarTnTn ortaya çTkarTlmasT ve
yorumlanmasT amaçlanTr (YTldTrTm ve YimOek, 2005). Çocuk resimlerinin olgubilim deseniyle
incelenmesinde, çeOitli anlamlara, anlamlarTn oluOturuldu!u ba!lama ve resmi yapanTn dünya
görüOüne açTk olma vurgulanTr (Malchiodi, 2005). AraOtTrmada, ö!rencilerin internet algTsT,
ö!rencilerin internet konusunda yapmTO olduklarT resimler, bu resimlere iliOkin gerçekleOtirilen
görüOmelerde yaptTklarTaçTklamalar ve yazTlTgörüOleriyle incelenmiOtir.
Kat+l+mc+lar
AraOtTrma EskiOehir ilindeki Özel GeliOim Koleji (cid:30)lkö!retim Okulunda 2006-2007 ö!retim yTlT
bahar döneminde gerçekleOtirilmiOtir. AraOtTrmanTn katTlTmcTlarT aynT okulun dördüncü sTnTfTnda
ö!renim gören 10’u kTz, 13’ü erkek olmak üzere toplam 23 ö!renciden oluOmaktadTr. AraOtTrmaya
katTlan ö!rencilerin evinde internete sahip olmalarT, haftalTk internet kullanTm süreleri ve internet
kullanTmamaçlarTTablo 1’de verilmiOtir.
Tablo 1. Ö(cid:23)rencilerin evinde internete sahip olmalar(cid:27),haftal(cid:27)kinternet kullan(cid:27)msüreleri ve internet
kullan(cid:27)mamaçlar(cid:27)
Sorular f %
Evinizde internet var mT?
Evet 19 82.6
HayTr((cid:30)nternet kafe, anne-babamTniOyeri, arkadaOTmTnevi) 4 17.4
Toplam 23 100.0
(cid:30)nterneti bir haftada yaklaOTkolarak kaç saat kullanTyorsunuz?
1-3 saat 11 48.0
4-7 saat 7 30.4
8-11 saat 1 4.3
12 saat ve üzeri 4 17.3
Toplam 23 100.0
(cid:30)nterneti hangi amaçla kullanTyorsunuz?
Oyun 22 27.5
E!itim (Ödev, araOtTrma vb.) 22 27.5
Chat (Sohbet) 16 20.0
Elektronik posta (E-posta) 15 18.7
Di!er (Bilimsel deneyler, alTO-veriO,haber) 5 6.3
Toplam 80* 100.0
*Ö!renciler bu soruda birden fazla seçenek iOaretlemiOtir.
Tablo 1’e göre, ö!rencilerin 19’unun evinde internet eriOimi bulunurken, 4’ünde yoktur. Evinde
internet olmayan ö!renciler okul dTOTnda internet kafe, anne-babanTn iO yeri ve arkadaOTnTn evi gibi
ortamlarda internet kullanmaktadTr. Ö!rencilerin okul dTOTnda haftalTk internet kullanTm saatleri
farklTlTk göstermektedir. 11 ö!renci haftalTk 1-3 saat, 7 ö!renci 4-7 saat, 1 ö!renci 8-11 saat ve 4
ö!renci de 12 saat ve üzerinde internet kullandT!TnT belirtmiOtir. (cid:30)nterneti farklT amaçlar için
kullandTklarTnT belirten ö!rencilerden 22’si oyun, 22’si ödev ve araOtTrma, 16’sT sohbet, 15’i e-posta
amacTyla internet kullandT!TnT ifade etmiOtir. 5 ö!renci ise bilimsel deneyler, alTO-veriO ve haber
61
amaçlT internet kullandT!TnT dile getirmiOtir. Sonuç olarak, ö!rencilerin belirttikleri yazTlT görüOlerden
yola çTkarak onlarTn interneti öncelikli olarak oyun ve e!itim amaçlT kullandTklarT söylenebilir.
BunlarTn yanT sTra ö!renciler, interneti iletiOim, bilimsel deneyler, alTO-veriO ve haber amacTyla da
kullandTklarTnT belirtmiOlerdir. Bu sonuçlara dayalT olarak, araOtTrmaya katTlan ö!rencilerin günlük
yaOamlarTnda internetin önemli bir yeri oldu!u ve bu ö!renciler arasTnda belli bir düzeyde internet
kullanTmkültürünün oluOtu!usöylenebilir.
Verilerin toplanmas+
AraOtTrma verileri; ö(cid:23)renci yaz(cid:27)lar(cid:27), ö(cid:23)renci resimleri ve yar(cid:27)-yap(cid:27)land(cid:27)r(cid:27)lm(cid:27)" görü"me olmak
üzere üç farklT yolla toplanmTOtTr. AraOtTrma verileri MayTs 2007 boyunca toplanmTOtTr. Veri toplama
araçlarTnTnkapsamTve uygulanma süreci aOa!Tda açTklanmTOtTr:
Ö(cid:23)renci yaz(cid:27)lar(cid:27): Ö!rencilerin internet’e iliOkin algTlarTnT ortaya çTkarmak için onlara; “Size göre
internet nedir?” biçimindeki bir yorum sorusu ile “(nternet ……………… benziyor. Çünkü ……”
biçimindeki bir boOluk doldurma sorusunun yazTlToldu!ubir form verilmiOtir. AynTformda üç adet de
kapalT uçlu soruya yer verilmiOtir. Bu sorular; ö!rencinin evinde internet eriOimi olup olmadT!T,
haftalTk yaklaOTk internet kullanTm saati ve interneti hangi amaçla kullandT!T biçimindeki sorulardan
oluOturulmuOtur. Bu form ö!rencilere da!TtTlmTO ve onlarTn görüOlerini forma yazTlT olarak
belirtmeleri/iOaretlemeleri sa!lanmTOtTr. Bu süreçte sTnTf ö!retmeni ve araOtTrmacTlar sTnTfta
bulunmuOlardTr.
Ö(cid:23)renci resimleri: Tüm ö!rencilerden internete iliOkin duygu ve düOüncelerini resim yoluyla ifade
etmeleri istenmiOtir. Bunun için ö!rencilere bir ders saati zaman verilmiOtir. Ö!renciler, araOtTrmacTlar
tarafTndan da!TtTlan resim kâ!TtlarTna resimlerini pastel boya kullanarak çizmiOlerdir. Her ö!renci
resim kâ!TdTnTn arkasTna adTnT soyadTnT yazmTOtTr. Ö!renciler resimlerini yaparken sTnTf ö!retmeni ve
araOtTrmacTlar da sTnTfortamTndayer almTOlardTr.
Yar(cid:27)-yap(cid:27)land(cid:27)r(cid:27)lm(cid:27)" görü"meler: Tüm ö!renciler resimlerini yaptTktan sonra resimler toplanmTOtTr.
Daha sonra ö!rencilerin uygun olduklarT saatlerde okulda fen laboratuarTnda her bir ö!renciyle
yaptTklarT resimlerine iliOkin görüOülmüOtür. GörüOmeler her iki araOtTrmacT tarafTndan yapTlmTOtTr.
Ö!rencilerden öncelikle resmini genel olarak anlatmasT istenmiO daha sonra ö!rencinin anlatTmlarTna
göre ek sorular yöneltilmiOtir. Ö!rencilerle yapTlan görüOmelerin süreleri 5 dakika ile 15 dakika
arasTnda gerçekleOmiOtir. GörüOmeler, ses kayTtcihazTile kayTtedilmiOtir.
Verilerin analizi ve yorumlanmas+
AraOtTrma verileri farklT biçimlerde analiz edilmiOtir. YazTlT alTnan kapalT uçlu, yorum ve boOluk
doldurma sorularT iki araOtTrmacT tarafTndan kodlanmTO, kodlamalar karOTlaOtTrTlmTO ve güvenirlik
çalTOmasT yapTlarak analiz edilmiOtir. Analiz edilen veriler frekans ve yüzde biçiminde
sayTsallaOtTrTlarak sunulmuOtur. Resim analizinde yaOanan temel sorunlardan biri, resimleri
yetiOkin/araOtTrmacTbakTO açTsTyla yorumlamaktTr. Bu sorunu aOmak için mutlaka resmi yapan çocukla
resmine iliOkin konuOma yapTlmalTdTr (Leonard, 2006). Bu nedenle, araOtTrmada çocuklarTn yaptTklarT
resimler üzerine konuOmalarTsa!lanmTO ve resimlerin analizinde çocuklarla resimlerine iliOkin yapTlan
görüOmeler temel alTnmTOtTr. Ö!renci resimleri ve bu resimlere iliOkin yapTlan görüOmelerden elde
veriler dört aOamada analiz edilmiOtir (Miles ve Huberman, 1994):
1. Analiz öncesi haz(cid:27)rl(cid:27)k (Initial impressions): Öncelikle ö!rencilerin çizmiO oldu!u
resimlerindeki benzer temalar bir araya getirilmiOtir. Daha sonra ö!rencilerin resimlerine
iliOkin yaptTklarTaçTklamalardaki ortak betimlemeler belirlenmiOtir. Örne!in, resminde Google
çizen ve interneti daha çok araOtTrma ve ödev amacTyla kullandT!TnT belirten ö!rencilerin
çalTOmalarThem resim hem de görüOme için araOtTrma temasTaltTnda eOleOtirilmiOtir.
2. Veri e"le"tirme (Matching the data): Birinci aOamada yapTlan eOleOtirmeler gözden
geçirilmiOtir. Daha sonra uygun olmayan eOleOtirme varsa, uygun oldu!u temayla
iliOkilendirilmiOtir. Örne!in, ö!renci resminde Google açTlTO sayfasTna yer vermiO, ancak
açTklamalarTnda daha çok oyun konusuna de!inmiO ise o resim oyun temasTna alTnmTOtTr.
Ancak, resimde Google açTlTO sayfasTna yer verilmiO ve anahtar kelime olarak oyun yazTlmTO;
ayrTca yapTlan görüOmede resim daha çok araOtTrma yapmakla iliOkilendirilmiOse bu resim
62
araOtTrma temasTna kodlanmTOtTr. Bu aOamada, resimler ile bu resimlere iliOkin görüOlerin
iliOkilendirilmesinin son biçimi verilmiOtir.
3. Veri s(cid:27)n(cid:27)fland(cid:27)rma (Sorting the data): Bu aOamada ö!rencilerin resimleri ve resimlerine iliOkin
belirttikleri görüOleri sTnTflandTrTlmTOtTr. Verilere son biçimi verilmiOve düzenlenmiOtir.
4. Veri analizi (Analysis of data): Önceki aOamada belli temalar altTnda kodlanan resimler ve
görüOler birbiriyle iliOkilendirilerek analiz edilmiOtir. Daha sonra ö!rencilerin internete iliOkin
yazTlT olarak belirttikleri görüOleri, resimlerindeki konu ve resme iliOkin yapTlan açTklamalar
arasTndaki ba!lantTlar kurulmuOtur.
YukarTda belirtilen resim ve görüOme analiz sürecinin her bir aOamasT iki araOtTrmacT tarafTndan
ayrT ayrT yapTlmTOtTr. Daha sonra araOtTrmacTlar bir araya gelerek yapmTO olduklarT analizleri
karOTlaOtTrmTOlardTr. YapTlan karOTlaOtTrma sonucunda veri analizi sonlandTrTlmTOtTr. AraOtTrmada farklT
veri toplama araçlarT kullanTlarak ortaya çTkan veriler birbiriyle karOTlaOtTrTlarak araOtTrmanTn geçerli!i
ve güvenirli!iartTrTlmaya çalTOTlmTOtTr. AraOtTrmanTngüvenirlik hesaplamasT%88 olarak belirlenmiOtir
(Miles ve Huberman, 1994).
BULGULAR
AraOtTrmada elde edilen bulgular, “Ö(cid:23)rencilerin yaz(cid:27)l(cid:27) aç(cid:27)klamalar(cid:27)ndaki internet alg(cid:27)s(cid:27)na ili"kin
bulgular” ve “Ö(cid:23)rencilerin resimlerindeki internet alg(cid:27)s(cid:27)na ili"kin bulgular” olmak üzere iki tema
biçiminde sTnTflandTrTlmTOtTr.
Ö)rencilerin yaz+l+aç+klamalar+ndaki internet alg+s+na ili;kin bulgular
Ö!rencilerin internete iliOkin algTlarTnT yazTlT ifadeleriyle almak üzere“(nternet ……… benziyor.
Çünkü, .…….” biçiminde bir soru yöneltilmiOtir. Böylece ö!rencilere interneti neye benzetmiOse onun
nedenini de açTklama olana!T sunulmuOtur. Ö!rencilerin %78.3’ü interneti bilgi kayna!Tna
benzetmiOtir. Ancak, internetin benzetildi!i bilgi kaynaklarTnda farklTlTklar oldu!u ortaya çTkmTOtTr.
Bu konuda örne!in, kitap ve ö!retmen metaforu daha çok kullanTlTrken ansiklopedi en az kullanTlan
metafor olmuOtur. Ö!rencilerin yazTlT açTklamalarTna göre, internet algTlarTna iliOkin elde edilen
bulgular Tablo 2’de verilmiOtir:
Tablo 2. Ö(cid:23)rencilerin yaz(cid:27)l(cid:27)aç(cid:27)klamalar(cid:27)ndaki internet alg(cid:27)s(cid:27)
Sorular f %
Size göre internet nedir?
Araç
(Bilgi/oyun aracT9, iletiOim aracT9, önemli bir alet 1, MSN 1) 20 68.9
Elektronik bir bilgi a!T 5 17.2
Oyun 2 6.9
Ö!renme sitesi 1 3.5
YaOam kayna!T 1 3.5
29* 100.0
Size göre internet neye benziyor?
Bilgi kayna!T 18 78.3
(Kitap 6, ö!retmen 4, en çok bilen adam 3, Serkan 1,bilgi makinesi 1, bilgi aracT1,
ansiklopedi 1, kendim 1)
Telefon 2 8.8
Güzel bir Oey 1 4.3
Bilgisayar 1 4.3
Kutu 1 4.3
Toplam 23 100.0
*Bu soruya kimi ö!renciler birden fazla yanTtvermiOtir.
Tablo 2’ye göre, ö!rencilerin “Size göre internet nedir?” sorusuna verdikleri yanTtlar farklTlTk
göstermektedir. Ö!rencilerin belirttikleri görüOlerin, 20’si araç, 5’i elektronik bir bilgi a!T, 2’si oyun,
1’i ö!renme sitesi ve 1’i yaOam kayna!T biçimindedir. Benzer biçimde, ö!rencilerin internetin neye
benzedi!ine iliOkin görüOleri de farklTlTk göstermektedir. Bu kapsamda, ö!rencilerin belirttikleri
görüOlerin, 18’sinin bilgi kayna!T biçiminde oldu!u ortaya çTkmTOtTr. Ö!renciler interneti bilgi
63
kayna!Tna benzetirken, günlük yaOamlarTnda baOvurduklarT bilgi kaynaklarTnT temel almTOlardTr.
Ö!rencilerin interneti benzettikleri bilgi kaynaklarTna iliOkin görüOlerinin 6’sT kitaba, 4’ü ö!retmene,
3’ü en çok bilen adama, 1’i Serkan’a [sTnTf arkadaOT], 1’i bilgi makinesine, 1’i bilgi aracTna, 1
ansiklopediye ve 1 de kendime biçiminde ortaya çTkmTOtTr. (cid:30)ki ö!renci interneti telefona benzetirken,
birer ö!renci de internetin güzel bir Oeye, bilgisayara ve kutuya benzedi!i yönünde görüO ifade
etmiOtir.
(cid:30)nterneti kitaba benzeten ö!renciler, bilgi araOtTrmada kitabTbir baOvuru kayna!T olarak gördükleri
için interneti de kitaba benzetmiOlerdir. Örne!in, internetin neden kitaba benzedi!ini, “(nternet ve
kitap her "eyi biliyor” (Okan), “Bilgisayarda oldu(cid:23)u gibi kitapta da ara"t(cid:27)rma yap(cid:27)l(cid:27)yor” (Ali) ve
“Kitapta bilgiler var ve internette de her "ey var” (Ezgi) biçimindeki görüOleriyle açTklayan
ö!rencilerin bilgi gereksinimlerini karOTlama biçimlerinden yola çTkarak kitap ve internet benzerli!ini
iliOkilendirdikleri anlaOTlmaktadTr.
(cid:30)nterneti bir bilgi kayna!T olarak ö!retmene benzeten ö!renciler; “(nternet ö(cid:23)retmene benziyor,
çünkü, Olyar [ö!rencinin sTnTf ö!retmeni] ö(cid:23)retmen her "eyi biliyor” (Sinem), “Her "eyi biliyor”
(Batu, Serdar) ve “Ö(cid:23)retmenler bize bilgi verir ve oyun oynat(cid:27)r” (Seda) biçimindeki ifadeleriyle
ö!retmen ve internet arasTnda bir benzerlik kurmuOlardTr. Bir ö!renci interneti kendi ö!retmenine
benzetirken, di!er ö!renciler bilgi kayna!T olarak ö!retmene benzedi!ini vurgulamTOlardTr. Benzer
biçimde, kimi ö!renciler “(nternet bütün her "eyi biliyor” (Murat, Burak, Ata) biçimindeki
ifadeleriyle interneti en çok bilen adama benzetmiOtir.
IOTl, “Bilgisayarda internet var, telefonda internet var” biçimindeki ifadesiyle internetin neden
telefona benzedi!ini açTklamTOtTr. Ata ise, internet’i sTnTfarkadaOT Serkan’a benzetmiOtir. Ata, “Serkan
her "eyi biliyor” diyerek internet ile Serkan arasTndabir benzerlik kurmuOtur.
Sonuç olarak araOtTrmada, interneti kutuya benzeten bir ö!renci dTOTndaki tüm ö!rencilerin,
interneti benzettikleri kiOiya da nesneyi araOtTrma iOlevi ile iliOkilendirdikleri ve benzetme nedenlerini
“her Oeyi bilen ve araOtTrma yapmaya olanak sa!layan kiOi/nesne” olmasT boyutuyla açTkladTklarT
görülmektedir.
Ö)rencilerin resimlerindeki internet alg+s+na ili;kin bulgular
AraOtTrmanTn ikinci aOamasTnda, ö!rencilerin internet algTlarTna iliOkin yaptTklarT resimler ve
ardTndan yaptTklarT resimleri anlattTklarT yarT-yapTlandTrTlmTO görüOmeler sonucunda elde edilen
verilerden dört tema belirlenmiOtir. Bu temalar; “ara"t(cid:27)rma”, “oyun”, “bilgi ve ileti"im a(cid:23)(cid:27)” ve
“hayalimdeki internet” biçiminde oluOturulmuOtur.
Ara;t+rma
“Ara"t(cid:27)rma” temasTnda, ö!rencilerin yaptTklarT resimlerde bir bilgisayar ekranTnda Google açTlTO
sayfasTnTn ortak özellik olarak çizildi!i ortaya çTkmTOtTr. Bu resimlerin kimilerinde bilgisayar
ekranTnda yalnTzca Google açTlTO sayfasTna yer verilmiOtir. Kimi resimlerde ise, ö!renciler sayfayT
ikiye ya da üçe bölerek Google açTlTO sayfasTnTn yanT sTra internet’te oynadT!T oyun sayfasTnT ve
odasTnda kendini bilgisayar kullanTrken resmetmiOlerdir. Google açTlTO sayfasTnTn yapTldT!T araOtTrma
temalT resimlerin ortak bir özelli!i de, Google açTlTO sayfasTnTn yazT biçimi, harflerin renk düzeni,
araçlar ve bilgisayar ekranTndaki görünümünün ö!renciler tarafTndan neredeyse birebir resmedilmiO
olmasTdTr. AraOtTrma temalT resimlere iliOkin ö!rencilerle yapTlan görüOmeler TOT!Tnda bu ö!rencilerin
interneti Google arama motoru ile özdeOleOtirdikleri söylenebilir. Çünkü bu ö!rencilerin tümü
resimlerinde bir biçimde Google açTlTO sayfasTna yer vermiOler ve görüOmelerde yaptTklarT resimleri
anlatTrken daha çok internette Google ile farklT amaçlarla araOtTrma yaptTklarTna vurgu yapmTOlardTr.
Tam ekran Google açTlTO sayfasT biçiminde çizilen araOtTrma temalT Resim 1 ve Resim 2 ile bu
resimleri çizen ö!rencilerin resimlerine iliOkin görüOleri aOa!TdaverilmiOtir:
64
Resim 1. Alp’in tam ekran Google resmi Resim 2. Berk’in tam ekran Google resmi
Alp, resmini (Resim 1) Google açTlTO sayfasTna game sözcü!ünü yazTp ve web’i iOaretleyerek
betimlemiO ve görüOme sTrasTnda internetin e!lence ve bilinmeyen Oeyleri aramak amacTyla
kullanTldT!TnT açTklamTOtTr. Alp resminde Google sayfasTna oyun yazarak e!lence amacTyla oyunlarTn
nasTl aranaca!TnT göstermek istedi!ini belirtmiOtir. Bu bakTmdan, Alp’in yaptT!T resmin konusu ile bu
resmini anlatTrken yaptT!T açTklamalar arasTnda paralellik oldu!u görülmektedir. GörüOme sTrasTnda
Alp, “Sizin geçmi"inizde bilmedi(cid:23)iniz "eyleri ö(cid:23)retmenlere sordu(cid:23)unuz için art(cid:27)k bu devir daha
kolayla"t(cid:27). Her "eyi internet’e soruyoruz” biçimindeki ifadeleriyle kendisiyle görüOme yapan
araOtTrmacTya günümüzde ö!retmenin sTnTfta tek bilgi kayna!T olmadT!TnT, internetle iliOkilendirerek
çarpTcT bir biçiminde açTklamTOtTr. Alp, yaptT!T resmini görüOmede aOa!Tdaki ifadeleriyle
betimlemiOtir:
Türkiye’de hep "ey Google’a falan giriyor insanlar. Türkiye’deki bütün insanlar bilmedi(cid:23)i "eyleri hep
Google’dan ar(cid:27)yorlar. Ödevleri de, ödev, e(cid:23)lence, sohbet gibi "eyleri de Google’dan ar(cid:27)yorlar (Alp,
GörüOme).
Berk, yaptT!T resminde (Resim 2) Google açTlTO sayfasTna taraftarT oldu!u BeOiktaO Jimnastik
Kulübünün ilk harflerinden oluOan BJK yazmTO ve sayfada Grafiklerin etkin oldu!unu gösterecek
biçimde bir betimlemeye yer vermiOtir. Berk’e yaptT!T resmi anlatmasT istendi!inde, internette taraftarT
oldu!u takTmTn foto!raflarTnT araOtTrmak istedi!ini, “(nternette ara"t(cid:27)rabilece(cid:23)im bir "ey.
Ara"t(cid:27)raca(cid:23)(cid:27)m çok "ey oldu(cid:23)unu söylemek istedi(cid:23)im için” biçimindeki ifadeleriyle bu resmi yaptT!TnT
söylemiOtir. Berk’in açTklamasTndan internette birçok konunun araOtTrTlaca!TnT bildi!i, ama yaptT!T
resimde foto!raflarTn nasTl araOtTrTlaca!TnT örnekleyerek göstermeye çalTOtT!T anlaOTlmaktadTr. Berk’in
yaptT!T resim ve resmine iliOkin açTkladT!T görüOlerine göre, onun Google’da farklT araOtTrma
stratejilerini bildi!i söylenebilir. Bu nedenle, Berk’in yaptT!T resimde internetin araOtTrma yapma
iOlevini öne çTkarmTO olabilir.
Google açTlTO sayfasTnTn yanT sTra resminde kendisini odasTnda internet kullanTrken çizen (Resim
3) ve internetin oyun iOlevini de belirten (Resim 4) ö!rencilerin resimleri ve bu resimlere iliOkin
görüOleri aOa!TdaverilmiOtir:
Resim 3. Dilek’in kendi odasTve Google resmi Resim 4. Ece’nin Google ve oyun resmi
65
Dilek, yaptT!T resminde (Resim 3) odasTnda kendini Google’da ödev araOtTrmasT yaparken
betimlemiOtir. Dilek, çizdi!i resimde Google’a anahtar kelime olarak iskelet sistemi yazmTO, arama
sonucunda gelen sayfaya ise fen grubu, iskeletimizin sistemi ve daha bir sürü "ey www.fen.com ve
vücudumuzun "ekli ve daha her "ey bu sitede www.fengrup.com biçiminde açTklamalarTyla Fen ve
Teknoloji dersinde iskelet sistemi ödevini internet kullanarak nasTl yaptT!TnT resim diliyle anlatmaya
çalTOmTOtTr. Dilek, resmine iliOkin görüOlerini, “Ben Google, yani internetten yararlan(cid:27)p ödevlerimizi
yapabilece(cid:23)imizi, bilgi edinebilece(cid:23)imizi gösterdim.” ifadeleriyle açTklamTOtTr. Dilek’in resmini
anlatTrken internetten önce Google ifadesini kullanmTO olmasTve resminde Google açTlTO sayfasTnayer
vermesi onun internette araOtTrma yapmayT Google ile özdeOleOtirdi!i biçiminde yorumlanabilir.
(cid:30)nternet deyince aklTna büyük bir kitap geldi!ini belirten Dilek, internetin araOtTrma yapmadaki en
önemli üstünlü!ünü ise “zamandan tasarruf” olarak açTklamTOtTr. Dilek, internet olmasaydT ne olurdu
sorusuna ise, “Benim can(cid:27)m çok s(cid:27)k(cid:27)l(cid:27)rd(cid:27). Çünkü genelde oyun da oynuyorum” biçiminde yanTt
vermiOtir. Böylece, Dilek’in interneti araOtTrma yapmanTn dTOTnda oyun amaçlT kullandT!T da ortaya
çTkmTOtTr.
Ece ise, ikiye böldü!üresminin (Resim 4) sol tarafTna oyunlar ve sa!tarafTna Google sayfasTnTbir
arada çizmiOtir. GörüOmede, internet olmasaydT ne olurdu sorusuna karOTlTk da “Ya"am(cid:27)m(cid:27)z(cid:27)n büyük
bir bölümünün zorla"aca(cid:23)(cid:27) ve de(cid:23)i"ik "eyleri ara"t(cid:27)rma ile ödev yapman(cid:27)n zorla"aca(cid:23)(cid:27)” biçiminde
görüObelirtmiOtir. Ece yapmTO oldu!uresmini aOa!Tdaki ifadeleriyle açTklamTOtTr:
Google’u anlatt(cid:27)m, oyunlar(cid:27) yani siteleri anlatt(cid:27)m. Ondan sonra mesela yani Google’u çizdim. Çünkü
Google’da her "eyi ara"t(cid:27)rabiliriz. Yani bütün bilgileri edinebiliriz. Google’u çizdim. Oyunlarda bütün
çocuklar(cid:27)ngözdesi yani bence. Bir de oyunlar(cid:27)çizdim (Ece, Görü"me).
Sonuç olarak, yaptTklarT resimlerde interneti Google açTlTO sayfasT biçiminde betimleyen
ö!renciler internet deyince genelde akTllarTna öncelikle araOtTrma yapma geldi!ini ifade etmiOlerdir.
Ö!renciler internet aracTlT!Tyla daha hTzlT bilgi edindikleri görüOüne sahiptirler. Bu ö!renciler
yaptTklarT resimlerini anlatTrken interneti oyun ve sohbet amacTyla da kullandTklarTnT belirtmiOlerdir.
Ö!rencilerin açTklamalarTndan Google’da ödev, oyun siteleri, taraftarT olduklarT takTmTn foto!raflarTnT
arama gibi farklT amaçlarla araOtTrma yaptTklarT için internette Google’u önemli bir bilgi kayna!T
olarak algTladTklarT ortaya çTkmTOtTr. AyrTca, ö!rencilerin internetin bu iOlevinin kendilerinin ve
baOkalarTnTnyaOamTnTkolaylaOtTrdT!T görüOünesahip olduklarTgörülmüOtür.
Oyun
“Oyun” temasT altTnda toplanan ö!renci resimlerinin ortak özeli!i, ö!rencilerin internette
oynadTklarToyunlarTçizdikleri resimlere yansTtmalarTdTr. Bu ö!renciler oynadTklarToyunlarTçevrim içi
ulaOtTklarT ekranda göründü!ü biçimiyle resmetmiOlerdir. AyrTca, görüOmeler sTrasTnda yaptTklarT
resimleri anlatTrken çizdikleri oyunun detaylarTnT dile getirmiOlerdir. Bu konuda Do!a adlT ö!rencinin
yaptT!T resim (Resim 5) ve resmine iliOkin görüOleri aOa!TdaverilmiOtir:
Resim 5. Do!a’nTnçizdi!iPokemon adlToyun resmi
(cid:30)nternetle ilgili resimlerini oyun biçiminde anlatan ö!rencilerden biri olan Do!a, resminde
internette oynadT!T Pokemon adlT oyundan bir sahneyi resmetmiOtir. Do!a resminde pokemon adlT
oyundaki Ate" Pokemon ve Ta" Pokemon adlT iki karaktere yer vermiOtir. Bu resimde karakterlerin
66