PDF-XChange 4.0 Examples

256 Pages·2010·5.46 MB·English

by  Tracker Software

T.C
HİTİT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TARİH ANABİLİM DALI

I. DÖNEM TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
MERSİN MİLLETVEKİLLERİ
VE
SİYASİ FAALİYETLERİ
(1920-1923)

Yüksek Lisans Tezi

Gülşen KARABACAK

Çorum 2018

I. DÖNEM TBMM MERSİN MİLLETVEKİLLERİ
VE
SİYASİ FAALİYETLERİ
(1920-1923)

Gülşen KARABACAK

Sosyal Bilimler Enstitüsü
Tarih Anabilim Dalı

Yüksek Lisans Tezi

Dr. Öğr. Üyesi Mustafa BAKAN

Çorum- 2018

ÖZET

KARABACAK, Gülşen, I. Dönem TBMM Mersin Milletvekilleri ve Siyasi
Faaliyetleri (1920-1923), (Yüksek Lisans Tezi), Çorum, 2018.
İtilaf Devletleri; I. Dünya Savaşı’nın ardından Anadolu topraklarını işgale
başlamışlardır. Mersin şehri de 4 yıl kadar işgal altında kalmıştır (17 Aralık 1918- 3
Ocak 1922). Bu durumda Anadolu halkı; Mustafa Kemal önderliğinde işgale karşı
direnişe geçecek, Kuvâ-yi Milliye hareketiyle vatanını savunacaktır.
Mustafa Kemal’in, düşündüğü kurtuluş çaresi; bir an önce Anadolu’ya geçmek,
işgalden uzak yerde bir meclis açmak, bu mecliste bir hükümet ve ordu kurarak ülkeyi
işgalden kurtarmak düşüncesidir. Mustafa Kemal, aynı zamanda milli egemenliğe
dayalı, kayıtsız şartsız bağımsız yeni bir Türk devleti kurmayı amaçlamaktadır. Böylece
23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anadolu’da
yeni bir Türk devletinin de temeli olmuştur.
Anadolu’da açılan bu ilk meclis, ülkede yeniden yapılan seçimle belirlenen ve
yine İstanbul’dan Ankara’ya kaçıp gelebilen Osmanlı Mebusan Meclisi üyelerinden
oluşmuştur.
Bu çalışmada; bu mecliste yer alan Mersin Milletvekillerinin özgeçmişleri ile
birlikte, siyasi faaliyetleri hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Yüksek lisans tezi olarak ele aldığımız bu çalışmada ilgili kaynak ve literatür
taranarak yeni bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın konusu; Mersin
Milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri olduğu için, milletvekillerinin meclis
konuşmalarının tamamı tezin içerisinde yer almıştır. Bu bağlamda TBMM’nin
kurulmasından önceki ve sonraki gelişmeler, TBMM’de görev alan Mersin
Milletvekillerinin özgeçmişleri, meclis konuşmaları, kanun teklifleri ve takrirleri ele
alınmış ve milletvekilleri hakkında geniş bilgiler verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Sözcükler: TBMM, Mersin, Milletvekilli, Mustafa Kemal Paşa, Millî
Mücadele.
i
ABSTRACT

KARABACAK, Gülşen, Mersin Deputies and Their Political Activities in the I.
TGNA (1920-1923), (Master Thesis), Corum, 2018.

The Entente Powers began to invade the Anatolian lands immediately after the
First World War. In this context, the city of Mersin was occupied for four years (17
December 1918 - 3 January 1922). In this case, the people of Anatolia tried to defend
their homeland in the movement of Kuvâ-yi Milliye, which was under the leadership of
Mustafa Kemal Pasha.
Mustafa Kemal Pasha's salvation, which he had though for the liberation of the
country, was to move to Anatolia and open a parliament in a place far from occupation
and set up a government and army unclear the control of this parliament and save the
country from the occupation and establish a new Turkish state. More importantly, this
new state will be a completely independent new Turkish state based on national
sovereignty. In this context, the foundation of a new Turkish state was laid on April 23,
1920 in Anatolia.
This new parliament in Anatolia, which consists of deputies from each province,
and deputies from the old Ottoman Parliament, who fled from Istanbul to Ankara, has
started to carry out its projects. For this new Parliament, seven deputies were elected
from Mersin province, which is the subject of this study.
The purpose of this research is to provide information about the activities of
Mersin Deputies they perform on behalf of the development of the country and the
region during the building process of Turkey.
In this study, which is organized as a master thesis, many sources and literature
that may be related to the subject have been searched and new information has been
tried to be reached, too. As the main subject of the study is the deputies of Mersin and
their political activities, not only the parliamentary speeches of the deputies but also
their political activities has been explained in the study in detail. In this context, the
developments before and after the establishment of the Turkish Grand National
Assembly, the resumes of the deputies of Mersin, the parliamentary speeches, and the
ii
proposals they made in the parliament were discussed in the study by giving extensive
information about the deputies.
Keywords: The Grand National Assembly of Turkey, Mersin Deputies, Mustafa
Kemal Pasha, National Movement.

iii
İÇİNDEKİLER

Sayfa
ÖZET ........................................................................................................................... i
ABSTRACT ................................................................................................................ ii
İÇİNDEKİLER ..........................................................................................................iv
TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................... vii
KISALTMALAR..................................................................................................... viii
ÖN SÖZ ......................................................................................................................ix
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1

I.BÖLÜM
YENİ TÜRK DEVLETİNİN KURULUŞU

1. Millî Mücadele Dönemi ........................................................................................... 8
1.1. Mondros Mütarekesi ve Uygulanışı ..................................................................8
1.2. İşgallere Karşı Tepkiler ve Kurulan Cemiyetler ........................................... 13
2.Millî Mücadelede Kongreler ve Genelgeler ........................................................... 15
2.1. Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya Geçişi (19 Mayıs 1919) ...................... 15
2.2.Mustafa Kemal Paşa’nın Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919) .......................... 18
2.3.Amasya Tamimi (22 Haziran 1919) ................................................................. 19
2.4.Erzurum Kongresi (23 Temmuz- 7 Ağustos 1919) .......................................... 21
2.5.Sivas Kongresi (4- 11 Eylül 1919) .................................................................... 23
2.6. Amasya Görüşmeleri (20-22 Ekim 1919) ....................................................... 25
2.7. Mustafa Kemal’in Temsil Kurulu ile Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919) ..... 26
3. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Açılışı ve Misâk-ı Milli ................................. 26

II. BÖLÜM
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN AÇILIŞI

1. Mustafa Kemal ve Milli Egemenlik ...................................................................... 30
2. TBMM’nin Açılış Öncesi Gelişmeler .................................................................... 33
iv
2.1. Milletvekili Seçimleri ve Meclisin Açılışı ........................................................ 34
2.2. İlk TBMM Milletvekillerinin Eğitim Düzeyi ve Sosyal Konumları .............. 36
3. Meclis Hükümetinin Kuruluşu ............................................................................. 39
3.1. Meclisin Aldığı İlk Kararlar ........................................................................... 41
3.2. Yeni Türk Devletinin İlk Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) ................ 44
4. TBMM’nin Savaş Yönetimini Ele Alması ve Cepheler ........................................ 45
4.1. Doğu Cephesi ve Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) ........................................ 45
4.2.Güney Cephesi ve Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) .................................. 46
4.3. Batı Cephesi ve Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923) .................................. 51
5. TBMM I. Dönem Mersin Milletvekilleri .............................................................. 55
5.1.Fahrettin Paşa (ALTAY) ................................................................................. 55
5.2. Hüseyin Selahattin Bey (KÖSEOĞLU) .......................................................... 58
5.3.İsmail Safa Bey (ÖZLER) ................................................................................ 59
5.4.Hüseyin Hüsnü Bey (KONAY) ........................................................................ 61
5.5.Ahmet Muhtar Fikri Bey (GÜÇÜM)............................................................... 62
5.6.Yusuf Ziya Bey (ERAYDIN) ........................................................................... 62
5.7.Emin Efendi...................................................................................................... 63

III. BÖLÜM
TBMM I. DÖNEM MERSİN MİLLETVEKİLLERİNİN SİYASİ
FAALİYETLERİ

1. Hüseyin Selahattin Bey.......................................................................................... 65
1.1. Meclise Verdiği Takrirler ............................................................................... 65
1.2. Hüseyin Selahattin Bey’in Meclise Sunduğu Teklifler .................................. 68
1.3. Hüseyin Selahattin Bey’in Meclisteki Konuşmaları ...................................... 69
2.İsmail Safa Bey ..................................................................................................... 135
2.1. Meclise Verdiği Takrirler ............................................................................. 135
2.2. İsmail Safa Bey’in Meclisteki Konuşmaları ................................................. 137
3. Ahmet Muhtar Fikri Bey .................................................................................... 145
3.1. Meclise Verdiği Takrirler ............................................................................. 145
3.2. Ahmet Muhtar Fikri Bey’in Meclisteki Konuşmaları ................................. 145
4. Yusuf Ziya Bey .................................................................................................... 146
v