PDF van tekst

463 Pages·2009·2.13 MB·Dutch

Christus in zijn lijden. Deel 1: Christus aan
den ingang van zijn lijden
K. Schilder
bron
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden.J.H.Kok,Kampen
1930
Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/schi008chri01_01/colofon.php
Let op: boeken en tijdschriftjaargangendie korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen
auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen
ervan, lees je in de gebruiksvoorwaarden.
3
Woord vooraf.
Wathiervolgt,isheteerstegedeeltevaneenindriedeelenontworpenwerk,
handelendover‘ChristusinZijnLijden’.
Heteerstedeelbehandelt:ChristusaandeningangvanZijnlijden;enlooptvan
deinleidingopdelijdensgeschiedenistotaanheteindevanGethsemané.Debinding
vandenChristusvormthierdenovergang.
Hettweededeelspreektover:ChristusindendoorgangvanZijnlijden;hetvervolgt
degeschiedenistotdeovergavevanChristustotdenkruisdood,endewegleiding
naarGolgotha.Hetvonnisvormthierdenovergang.
Enhetderdedeelbeziet:ChristusbijdenuitgangvanZijnlijden;hetwordt
afgeslotenmetdendoodendebegrafenis.
Dedriedeelenvormensamenééngeheel;ditisuitgesprokeninden
gemeenschappelijkentitel.
Maarelkdeelisweereenafgeslotengeheel,enwordtdanookafzonderlijkin
denhandelgebracht.
K.SCHILDER.
Rotterdam,November1929.
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
5
Hoofdstuk I. Satan bij den katheder des lijdens.
MaarHij,zichomkeerende,zeidetotPetrus:GawegachterMij,satan,
gijzijtMijeenaanstoot.
MATTH. 16:23a.
NUwillenwijgaanlettenopdenManvansmarten,denMiddelaaronzerbelijdenis,
Christus Jezus. Nu willen wij Hem zien, gelijk Hij zich overgeeft in den nacht van
Zijn lijden, en gelijk Hij, zeker van Zijn doel, tast naar den dood.
Maar hoe zullen wij Hem ànders mogen zien, dan in Zijn drievoudigambtvan:
Profeet, Priester en Koning? Heel Zijn lijdensgang door, is Hij van dit drievoudig
ambt de volstrekte en de eenige ware drager geweest. En daar is geen plekje in
Zijn lijdenstempel, of het heeft Hem in en door dat drievoudig ambt zien lijden en
triumpheeren.
Maar dan draagt Hij dat drievuldig ambt óók in hetvoorportaalvan den
lijdenstempel.
Nu, het is in dat voorportaal, dat wij Hem heden willen zien, en groeten.
AlsProfeetzullen wij Hem heden zien, want zie, en hoor, Hij heeft nu zelf Zijn
katheder1)beklommen,waaropHijleerengaat.HijgaatZijndiscipelenleeren,toonen,
bewijzen,2) dat Zijn lijden de hoogste noodzaak is in deze wereld.
1) Metopzetisditwoordgekozen;hetsteuntinhettaaleigenvanhetnieuwtestamentisch
griekschenwijstophetprofetischleer-ambtvanChristus,datHij,‘zittende’alsrabbi,vervulde.
2) Volgenshet‘grondwoord’vanvs.21.
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
6
AlsPriestergaanwijHemnuzien,wantzie,terwijlHijopZijnkathederstaatomte
leeren aan de onverstandigen en dwazen, komt er ‘een satan,’ een satan wel is
waar van vleesch en bloed, maar eensatandan toch, zijn hand slaan aan den
katheder,waaropdehoogsteProfeetGodsstaatenleert.Endiesatanvanvleesch
enbloedspreekteensatanischwoord,enmetdatwoordwilhijafwerendengeest,
enmetzijngebaarwilhijbrekendemachtvanChristus'onderwijs,opdathetkruis,
dat Jezus reeds doet opdoemen voor het oog van Zijn discipelen, schuil zou gaan
achter de wolk van satans onwil en onverstand. Maar zie, de Priester in Jezus
ontwaakt en Hij slaat de hand van dien satan weg, opdat Zijn gebeden en Zijn
offerandeonverhinderdzoudenzijn.Waarlijk,Hijkomt,oGod,omUwenwiltedoen.
AlsProfeetzalHijalleszeggenenalsPriesterinallesklaar-wakkerengewilligzijn.
En ten derden male: Ook alsKoningzien wij Hem hier. Want wanneer Hij zich
strekt tot de daad, die de eenige noodzaak in de wereld is, de daad van het lijden
envanhetoffer,danzàlHijZijnweggaan,alzijndaarookzooveelsatansomHem
heen, als er discipelen zijn in Zijn hart.
Gaweg,achterMij,satan.DatishetwoordvandenProfeet,PriesterenKoning.
Het woord, waarmee Hij den groet weigert aan ieder op den weg, die den Knecht
desHeerenhaastigleidttotGod.Waarlijk,Hijgroetniemandopdenweg,wantGod
gaat Hij groeten, God, die Hem zendt in den dood.
De engelen hooren toe.
Wat dunkt u, is dat geenhoogtepuntin het evangelisch verhaal, als wij Christus
zien in de kracht van Zijn drievoudig ambt? Ja, op den berg van hetvoorwerpelijk
genade-goedvanChristus'nessiaanschetegenwoordigheid,ishiereenhoogtepunt
bereikt.1)
Doch,nogeenànderhoogtepunt zien wij hier betreden. Dat is er in het
onderwerpelijkgenade-leven. Wie het evangelisch bericht nauwkeurig leest, ziet,
dat zulk een
1) HieroverDrF.W.Grosheide,Komm.opMt.,Amsterdam,191,202,204.
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
7
hoogtepuntthansdoordediscipelenvanJezusbereiktwas.Hethoofdstuk,dathier
voor ons ligt, laat ons zien, hoe de discipelen, Petrus voorop, gekomen zijn tot de
vollebelijdenis,datJezusvan NazarethdeMessiaswas.
Watlanggesluimerdhad,waseindelijkontwaakt;enwatnogniettotdegeboorte
vanhetklarewoordhadkunnenkomen,hadnudedoorbraakgekregen,enhetwas
hardopgezegd,indetaalvandeChristelijkebelijdenis:GijzijtdeMessias,deZoon
des levenden Gods. Dat is dus een tweede hoogtepunt.
Een hoogtepunt dus, in het objectieve en in het subjectieve.
Maar nu, - overal waar een hoogtepunt is, daar wordt de ademhaling moeilijker. In
hetkoninkrijkderhemelenvooràlzijn‘hoogtepunten’ookaltijd‘zwaartepunten’.En
zoodikwijlswijopChristelijk-mystiekewijze‘denintroitus’vanhetliedvanChristus'
lijden willen zingen, komt het er op aan, niet te vergeten, dat hoogtepunten ook
zwaartepunten zijn.
Want er is valsche mystiek en er is ware mystiek.
Devalschemystiek worstelt alleen maar naar het hoogtepunt toe, en ze rekent
erop,dat,zoodrazijhetbereiktheeft,daareenrustbankstaateneeneffenvlaker
ligt.Maardewaremystiekweet,dat,zoodrazijeenhoogtepuntgevondenheeft,er
ookisdeworsteling,endesteendesaanstoots,enhetkruis,datzijopnemenmoet.
De valsche mystiek neemt op den reisweg alleen een wandelkaart mee van de
hellingvandenberg,enzijhooptopelkplateaudaarboventekunnenrusten.Doch
de ware mystiek treedt in de schaduw van het kruis, zoodra zij een hoogtepunt
bereikt heeft.
Zij weet dat, en zij beeft.
Zóó beven ook wij, nu wij hier moeten zien, hoe de eerste onder de discipelen,
diedensprongnaarhethoogtepuntinzijnonderwerpelijkgeestelijklevengewaagd
heeft, en die gejubeld heeft, toen hij het zeggen kon: ‘Gij zijt de Messias, de Zoon
van denlevendenGod,’- hoediezelfdeman,wiensnaamis SimonPetrus,óók de
eerste is, die, op de hoogte gekomen,struikeltover den
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
8
steendesaanstoots,endie,watnogmeerzegt,ookdenChristuszouhebbendòen
struikelen, indien dat niet tot in alle eeuwigheid onmogelijk was geweest.
Want ook Simon is uit de Joden. En alle Joden van geboorte willen, zoodra zij de
woorden: ‘Wij hebben den Messias gevonden’ getoonzet hebben, de muziek doen
aanzwellentothetblijmoedigerefrein:Vrede,vrede,vredeindehoogsteplaatsen.1)
Ook Simon Bar-Jona wil op zijn hoogtepunt den vrede gaan genieten, en het
vredeslied gaan zingen. De toonzetting is al klaar.
Maar heden staat hij, die vroolijke zanger, onder de tucht van den
Opperzangmeester.Jezusis die Opperzangmeester. Wel heeft Hij zelf het
Messiaansche lied uit ziel en geest van Zijn leerling gelokt. Doch toen hetthema
vandatlied-JezusisdeChristus!-gereciteerdwasdoordenblijdenleerling-cantor
Petrus,toenwasdestemvandenMeestergaandalen.Hijwas,omzootezeggen,
uit het hoogtepunt van den epischen zang, terug gevallen naar het dieptepunt van
didactisch spreken. En Zijn leer was hard geweest en zwaar om te verstaan. De
jongeren willen zingen, jubelen, vrede uitroepen en Hosanna zeggen, maar Jezus
wasgaanbetoogen.Hijwasgaan‘bewijzen’(vers21)datHijmoestlijdenensterven.
Doch nu komt daar ineens Simon Petrus interrumpeeren: God zij U genadig,
Meester. Dat zal U in geen geval overkomen.2)
Petrus interrumpeert.
Entoengebeurdehet.MeteenrukkeertzichJezusom.Zijnstem,zooevenrustig
betoogend, verheft zich, en het woord snerpt:AchterMij,satan.GijzijtMijeen
aanstoot.Ikhebugenoemdeenrotsman,eenmanvangraniet,opwienmensteunen
kan, maar nu zijt gij geen steunblok, doch een struikelblok.
1) ZiehetverhaalvandenintochtteJeruzalem.
2) OnzeStatenvertalingheefthierstaan:HeerweesUgenadig.Maardezevertalingisniet
geheeljuist.Ermoetstaan:GodzijUgenadig.IndegriekschevertalingvanhetOude
Testamentwordtdezelfdeofeengelijketermdikwijlsgebruiktalsvertalingvandeandere
uitdrukking:Datzijverre;of:GodbewareUdaarvoor,b.v.2Sam.20:20en23:17;1Kron.
11:19;Josua22:29;24:16;Gen.44:7en17.
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
9
Maarwatisdatnueigenlijk?Wijdieernietbijgeweestzijn,vragenonsnuchteraf:
Wasdatnuzóóerg?HeeftSimondatverschrikkelijkewoordverdiend:satan?Ook
al zijn wij zoo nuchter, om te bedenken, dat het woord ‘satan’ volstrekt niet altijd
dengrootengeestuitdenafgrondaanduidt,maarmeermalenookopheelgewone
menschenpassenkan,endatheteigenlijknietsmeerbeteekentdan:tegenstander,
- toch neemt het niet weg, dat dit harde woordinditoogenbliktusschen Jezus
ChristusenSimonPetruseenmuuroprichtvantoornenvanrecht.WantJezuskan
den naam ‘satan’ niet aan een gewoon mensch toevoegen, zonder tegelijk daarbij
te denken aan den grooten geest van den opstand, die in der eeuwigheid in de
duisternis woont. Daarom blijft de vraag: Hoe komt dat zoo in eens, dat Jezus zóó
tot Petrus spreekt?
Laat ons eerlijk zijn. Op die vraag zullen wij nooit volledig kunnen antwoorden.
Ookreedsaandeningangvandenlijdenstempelstaanwijverlegen.Dehelftvan
wat daar omgaat, is ons niet aangezegd. Hoe trouwens dezondeloozeziel van
Jezusreageertopsatanischeverzoeking,vanwelkezijdedieookkomt,hetzalons
indengrondaltijdeenraadselblijven.Wijhebbenindewereldzulkeenconstellatie
nog nooit doorgrond of met de oogen gemeten: de tweede Adam, zonder eenige
zonde, aan den eenen, en een satanisch mensch aan den anderen kant.
WiezalookmaarhetminstezeggenvandezielvanJezus,diezonderzondeop
aarde verkeerd en op alle prikkels zuiver gereageerd heeft?
Maar, al is de vraag, waarom Jezus zóó spreekt, door ons nooitvolledigte
beantwoorden, toch kunnen wij achteraf iets er van zeggen, uit de Schriften.
Indeeersteplaats:Christusishierwaarachtigmensch.AlszoodanigisHijvatbaar
voorallezielkundigewetvanactieenreactie,dienietuitdezondevoortkomt.Daarbij
komt dan óók nog, dat Hijvolkomenmensch is. In dit groot-menschelijk bestaan
voorGod,weetHijinallekleinedingendegrootetezien.InelkmomentZijnslevens
wordt de eenheid van het proces van alle
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
10
Zijne tijden door Hem doorzien en doorleefd. Elk punt binnen den omtrek van Zijn
cirkels wordt nooit anders dan uit het rechte middelpunt, en dus in harmonischen
samenhang met het geheel, door Hem gezien. Daaromkanhetnietanders,of dit
oogenblik,waaropeensatanischwoorddoorZijnprofetischeredenenheensnerpt,
moet hemwondentot in het diepst van Zijn ziel. En het mòet Hem ook voor den
geest roepen een ànder moment uit Zijn Middelaarsbestaan; het oogenblik, toen
deGeestHem,nadendoop,uitdreefnaardewoestijn.Christus,diedeeenheidin
Zijn Middelaarsleven altijd doorleeft, ziet dat woestijn-tafereel in eens weer voor
zich. Hij doorleeft het weer als ware het vandaag gebeurd; hoe indertijd, na den
doop,toenHijhethoogtepuntbereikthad,waarnaarHijdertigjarenlangverlangend
zichuitgestrekthad,deGeestHemdreefindewoestijn,denSatantegemoet.Toen
haddiegrootesatan,diehellevorstineigenpersoon,ookreedsdooralZijnzuiver
menschelijk begeeren, en door al Zijn mannelijk zinnen, en door heel Zijn
Middelaarslustheen,zijninterruptiesgeplaatst!‘GodzijUgenadig:WatgijUoplegt,
moet in geen geval gebeuren.’
En nu heeft Christusweereen mijlpaal, weer een hoogtepunt, bereikt. Hij staat
thànsgedooptteworden,nietmetwater,maarmetdoodendvuur.Hijisnuvanden
aanvangvanZijnMiddeaarstaak,totheteindehierbenedengekomen.NuHijhier,
in de andstreek van Caesarea Filippi, als Profeet zijn katheder beklommen heeft,
nuisdiekatheder,omzootezeggen,heteindevanhetbegin,enhetbeginvanhet
eindein Zijn Middelaarsstaat van vernedering.
En zie,nuiserwééreensatan. Een satan, wel is waar, van vleesch en bloed,
maareensatandantoch. En wéér is er die interruptie van helsche drift: Wat God
wil en als noodzaak stelt, dat zal in geen geval gebeuren.
Is dat geen lijden?
En is er geen plaats nu voor den toorn?
Doch er is meer. Christus, die de eenheid ziet inZijnlevenswerk, ziet ook den
climax inGodswerk.
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
11
EénsdreefHemdeGeest,nadendoop,dathoogtepunt,dewoestijnin,denSatan
tegemoet.NudrijftdieGeestHembijdattweedehoogtepuntSimonBar-Jona,dien
anderensatan,tegemoet.DaariseenverbijsterenderegelmaatindefugavanGods
toorn. Het is deHeiligeGeest,die de weerspannige hand van Simon Petrus legt
aan den rand van den katheder, waarop Jezus staat en leert. En het is voor den
Heiland,dievanliefdevoormenschenbrandt,veelzwaarder,eensatanvanvleesch
en bloed te ontmoeten, dan te staan tegenover den éénen Satan, die louter geest
is.Is Hijzelfniet‘vleesch en bloed?’Is Hij nietdegene,die SimonBar-Jonavriend
genoemdheeft?EnisdaaromdeoppositievanZijnvriendtégenhetwerk,datGod
den Zoon des menschen oplegt, Hem niet duizendmaalzwaarderom te dragen,
dan de tegenstand, dien de Geest uit den afgrond hem biedt, Hem en Zijn Vader?
Dat de Satan, die in eeuwigheid verdorven is, den walm der zonde den Zoon des
menscheninhetgelaatlaatslaan,dàtisvoorJezuserg.MaardatZijnbruidsatanisch
doet en spreekt; dat eenmensch, voor wien Hij het leven geeft, instrument van
Satanwordt;datophethoog-geestelijkmomentvanJezus'profetie,hetvleeschin
SimonPetruswakkerwordt,omzijnwoordtesprekenvanverzettegendehemelsche
wetvanverzoeningdoorvoldoening,-dàtisvoorJezusweltotnutoehetzwaarste
leed geweest. Want hij weet het: ditzelfde verzet van hetvleeschtégen denGeest
zal Hem straks spijkeren aan een kruis.
Neen, nu redeneeren wij niet meer en interrumpeeren niet meer, als Jezus met
sterke stem roept:AchterMij,satan!
Wijkunnenenkelmaarzwijgen,bijdegrootepijn,diedeZoondesmenschenals
waarachtige, èn als zondelooze mensch, hier gevoeld heeft. En wij kunnen enkel
maardanken,alsHij,dezuivereMiddelaar,onmiddellijkinsterkverzetkomttegen
deidéezelfs, dat Gods raad aan Hemnietzou voltrokken worden, of dat het
hemelsche plan der verlossingnietover Simon en over ons komen zou, met een
vredes-geschenk, dat blijft in der eeuwigheid.
Wij leggen de hand op den mond, bij dit verterend vuur van heiligheid, bij deze
vlammen van liefde, en bij den bliksem van
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden
12
dezeprofetie,diespontaanreageertopeeninterruptievansatanischenwilengeest,
maar die,indie spontaneïteit,toch óók weer de onveranderlijkewetproclameert,
en, zelfs in een onmiddellijke reactie, trouw blijft aan den stijl van Gods gemaakt
bestek. Wij aanbidden en loven die spontane reactie, die zonder eenige aarzeling
gehoorzaamtaanGodsrechtenaanGodsraadvantrouw,endie,inelkonvoorzien
moment,denzuiverenrondenboogvanGodsrechtenwaarheidooknieteensmet
de oogen schendt!
En nu?
Bijdeningangvandenlijdenstempelstaangijenik.Enwatnu?Alshetnueens
totònsgezegd wordt:AchterMij,satan?
Nu worden wij heel stil, want wij weten het wel: Wij hebben óók dien zwarten
naam verdiend. Zoo vaak wij dezen Profeet en Priester en Koning niet gelooven,
volgen, dienen,zijnwijHemtoteensatan. Want wel is Hij niet meer bij ons, gelijk
bijSimonBar-Jona,maarinZijnGeestkwamHijtochnaardewereldweer;enzoo
dikwijls wij Hem niet gelooven, of zelfs maar in ons hart eenanderenwegvan
verlossingbeginnenteverkiezen,bedroevenwijdenGeest;enditwoord:‘denGeest
bedroeven,’isdenieuwtestamentischevertaling,nahetPinksterfeest,vanwatvóór
het Pinksterfeest heette: ‘een satan zijn voor Jezus’.
Ja,óókinònsstrijdthetvleeschtegendengeest.Daaromisvoorons,nietminder
danvoorSimonBar-Jona,hetvoorportaalvanChristus'lijdenstempeldeplaatsder
ontzetting, waar de Geest Gods den twist opent tegen ons vleesch.
Dusishethierookzwaarademhalen.Gelukkig,àlswijhetzwaarhebben,àlswij
waarlijk het benauwd hebben onder de werking van dat satanisch element in ons
hart, dat den Werker van ons heil beleedigt met onze overmoedige interrupties.
Wel heel lang moeten wij boeten. Het zal immers in ons blijven, heel den
lijdenstempel door, heel ons leven door. Het zal òns gaan, ook al hebben wij den
Heere lief, gelijk het Simon Bar-Jona gegaan is, die vandaag als satan afgewezen
wordt in het dal der onder-
K.Schilder,Christusinzijnlijden.Deel1:Christusaandeningangvanzijnlijden