Pausaniae Graeciae descriptio: Vol. I, Libri I - IV

384 Pages·1989·11.671 MB·Ancient Greek, Latin

by  Maria Helena Rocha-Pereira (editor)

AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN DER DDR
ZENTRALINSTITUT
FÜR ALTE GESCHICHTE UND ARCHÄOLOGIE
B I B L I O T H E CA
SCRIPTORYM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A NA
E
UIH»
BSB B.G. TEUBNER VERLAGSGESELLSCHAFT
1989
PAVSANIAE
GRAECIAE DESCRIPTIO
VOL. I
LIBRI I-IV
EDIDIT
MARIA HELENA ROCHA-PEREIRA
m
uiraa
BSB B.G.TEUBNER VERLAGSGESELLSCHAFT
1989
Bibliotheca
scriptorum Graecorum et Romanorum
Teubneriana
ISSN 0233-1160
Redaktor: Günther Christian Hansen
Redaktor dieses Bandes: Günther Christian Hansen
ADMONEBVNTVR, QVI HVNC LIBRVII LEGENT,
VT ADDENDA ET CORRIGENDA CONSVLANT
LATERCVLO Π IN MARCINE APPICTO
ISBN 3-322-00508-9
© BSB B. G. Teubner Verlagtgesellschaft, Leipzig, 1973 und 1989
2., verbesserte Auflage
VLN 294/375/14/89 • LSV 0886
Lektor: Manfred Strümpfe]
Printed in the German Democratic Republio
Satz: UNTERDRÜCK Graphischer Großbetrieb Leipzig, III/18/97
Fotomech. Nachdruck: Grafische Werke Zwickau
Bestell-Nr. 665 656 6
05900
PRAEFATIO
De Pausaniae codicibus plurimi viri docti disseruerunt.
quorum in primis J. H. C. Schubert nominandus est,
qui una cum Chr. Walz anno 1838 editionem quam
dicimuB criticam in lucem protulit. in ea non solum
Parisinus 1410 (Ρ) adiectis variis quibuedam lectíonibue
Θ Vindobonensi hist. gr. 23 (Va) et Mosquenei 193 (VI. 600)
(Ms) excerptis adhibetur, ut fecerat Immanuel Bekker,
sed etiam codices duodeviginti recensentur, scilicet Pari-
sini quinqué, Vindobonenses duo, Fiorentini tres, Ro-
manus, Vaticanus, Leidensee duo, Mosquensis, Mona-
censis, Venetus, Neapolitanus. e quibus Schubart quinqué,
VaVbAgLLb, Íntegros contulit, e ceteris specimina tan-
tum sumpeit. quod cum faceret, codices omnes ex uno
fonte fluxisee inque classes tres distribuì posse animad-
vertit; quarum unam interpolatam esse (VbNpPt, L ex
parte, cum editione Aldina), alteram PPdAgVLb et
codicie L libros medios complecti, tertiana autem in
Ms Va Mo servan censuit. codicie Matritensis (Ma) men-
tionem tantum fecit.
Secuta est editio illa ab H. Hitzig curata, cui H. Blüm-
ner locupletissimum commentarium addidit. H. Hitzig
codices diligentissime examinavit. contulit autem LPa
PPdMaMo Phral. Íntegros, VVaVbFaFPb partim ad
lìbrum I edendum, deinde PaPPdLRMo Phral. íntegros,
VVaVbFa partim ad libros Π et ΠΙ edendos, tum eosdem
fere in libris ceteris, codicem Pa ad libros Vili—X edendos
magis magisque adhibuit.
Eodem fere tempore quo Hitzig voluminis secundi par-
tem posteriorem librum VI et VII continentem edebat.
V
PRAEFATIO
editio a Fr. Spiro curata Lipsiae in aedibus B. G. Teubneri
emissa est. Spiro cum codices Pausaniae denuo exami-
naret, aliter de eorum affinitate iudicavit. transposition
enim foliorum observata Angelicum 103 (Ag) et Parisiiium
1411 (Pd) codicia Fa apographa esse demonstravit et
Leidensem 16 Κ (L) partim e Parisino 1399 (Pa) fluxisse.
qua de causa Hitzig postea codices illos ex apparatu suo
excluait. Spiro codicum familias tres agnoscere posse
credebat. quarum unam formam textus vulgatam prae-
bentem (y) codices Ms Va (y1), VLb (y2) complecti;
alteram Ρ1 nominavit, cuius PFaF superstites esse;
tertiam L1, cuius LL2 (i. e. PaVb) apographa esse, hue
accedere ς, i. e. deterrimos codices grammaticosque
anonymos saec. XVI et XVH. codicem autem Parisinum
gr. 1410 (P) principatum inter omnes obtinere ceterisque
praeponendum esse, Bekkerum secutus, qui eo pro
editionis fundamento usus erat, existimavit.
Spiro opus suum egregium anno 1903 compie vit. ex eo
tempore milita in antiquorum auctorum scriptis edendis
mutata sunt, accedit quod codices Pausaniae, cum
plurimi sint, non omnes satis accurate collati esse vide-
bantur, multaque in textus traditione obscura remane-
bant. his de rebus optarne meruit Aubrey Diller, qui
maxima cura diligentiaque duodeviginti libros quibus
Periegesis asservatur denuo inspexit1). quos omnes ex
exemplari Niccolò Niccoli Fiorentini (1364-1437), quod
anno 1500 in monasterio Beati Marci asservabatur,
manavisse coniecit et ex ilio codice (ß) nunc deperdito
libros quos primarios vocat pendere, i. e. Marc. gr. 413
(V), Laur. 56.11 (F), Paris, gr. 1410 (P), Matrit. 4564
(Ma) et - usque ad 1. 42.1 - Leid. 16K (L). quapropter
admonuit, ut VFPMa Íntegros, Leidensis 16 Κ (L) partem
primam adhiberes, si archetypum restituere velles.
1) Pausaniae in the Middle Ages, TAPliA 87, 1956, 84—97, et
The Manuscripts of Pausaniae, ibid. 88, 1957, 169-188.
VI
1450
1460
1470
1480
1490
1500
1604
Ág Pd
a archetypum La Leidensis 16 Κ pars tertia
β exemplar Niccolò Niccoli Usx Mosquensis gr. 193 pars
Florentini prior
γ, δ exemplaria contaminata Ms, Mosquensis gr. 193 pars
Lt Leidensis 16 Κ pare prima posterior
L¡ Leidensie 16 Κ pars altera
et quarta
VII
PRAEFATIO
praeterea codices ceteroa (FaAgPd exceptis) e codice V
pendere primus agno vit. quae omnia in quantum recta
sint, mbx videbis.
Doctrinarum recentiorum de Periegeseos codicibus
lineamenta tantum adumbra vi, ut facillime perspicere
posais ubi initium opens mei suecipiendum esset, erant
enim codices omnes primarii supra nominati integri
conferendi, ceterorum autem magna pars, in primis
Yindob. hist. gr. 23 et 51, Biccard. gr. 29, Paris,
gr. 1399. libros autem omnes, praeter Neapolitanum
gr. TU A 16 bis, imaginum photographicarum ope
inspexi.
Iam ad singulos codices describendos procedamus.
quorum omnium antiquissimus est Venetus gr. 413
V (Schubarto Vn, mihi V), quippe qui hac inscriptione
notatus sit: βιβλίον βηΰόαρίωνος καρδηνάλεως τον των
τονσκλων. Bessario enim cardinalis bibliothecam suam
Venetorum senatui anno 1468 dono dedit. codex est
membranaceus c. 1450 scriptus, foliorum 265, quorum
4-153 Pausaniam, reliqua Simplicii commentarios in
Aristotelis De anima continent, in principio scholia
nonnulla in margine habet, etiam correctiones cum in
margine tum in textu non paucas invenías a pluribus
manibus factas. lacunae extant nonnullae, quarum aliae
spatio vacuo notantur, aliae inscientia scribae ipsius in
textum irrepserunt. quo facto demonstratur nostrum
sine adiumento alterius codicis correctum esse. 1. 23. 2
e. g. verba και το βούλευμα ουδαμώς άγνοησαι δοξάζων
in V desunt, extant autem in FPMaL; eadem omit-
tunt codices fere omnes e V derivati, sc. LbPtPbMsRPa
Mo, in quorum parte ea verba in margine alia manu
addita sunt (PtRPaMo); in VaVb verba ex margine
Riccardiani hausta in textu leguntur.
Hoc unum exemplum sufficere posset ad affinitates
inter huius familiae codices probandas, sed procedamus
Lb ad alia. Leidensis B. P. G. 16 L (Lb) propter pulchritu-
VIII
PRAEFATIO
dinem scripturae1) saepe ab editoribua plus insto extolle-
batur. membranaceuB est foliorum 213. in primo folio
legitur Domitium Calderinum Venetiis libroni sibi
transcribendum. curasse eo Consilio ut Latine verteret.
quod opus anno 1477 inchoatum Calderinum perficere
non potuisse constat. Lb β V pendere primus conieoit
Sohubart, negavit Hitzig; Spiro gemellos eos putavit.
Α. Diller demonstravit Leidensem Veneti apographum
ideoque eliminandum esse, hoc multis exemplis probari
potest, quorum unum supra praebui. notandum est hunc
codicem, etsi inter β et ν non distinguit, ita ut βάρυαρος
et νάρβαρος eodem folio scribat, tamen correctiones non
contemnendas exhibere, sicut φενγοντες 1. 20. 5, quod
editores acceperunt, vel τρεις 1. 24. 8, ubi ε littera
expuncta verum praebet (quod in Va quoque eervatum
est), vel παρ' 1.34.2, quod Lb in margine supplevit
editoresque post Schubart receperunt.
Parisinus gr. 1400 (Pb) saec. XVI satis eleganter Pb
scriptus, foliorum 71, nonnisi librum I exhibet, quamvis
in indice libros omnes continere profiteatur. eum ex Lb
manavisse observavit Dindorf, confirmavit Diller. e. g.
verba 1. 27. 8 των λόγων πρώτος ¿ς αυτόν ¿στι Τροιζη-
νίοις ' ό δε quae in VLb desunt, hic quoque non invenías,
praepositio autem παρ', quam 1. 34. 2 Lb in margine
supplevisse supra memoravi, in Pb contextui immissa est.
E codice V duo codices directe descripti sunt, ita ut eos
gemellos dicere poesie, quorum unum, Lb, supra memora-
vimus, alter, Palatinus gr. 56 (Pt) saec. XV ex. exaratus Pt
est. codex chartaceus, foliorum 247, pulchra specie est,
sed neglegenter scriptus. omissiones easdem atque V
easdemque varias lectiones praebet, e. g. δήμητραν
1. 37. 2. aliud exemplum habes 1. 39. 2, ubi VLb ceteri-
que codices λέγονσιν έ&ελονταΐ praebent, noster autem
1) Scribae nomen fuit Georgine Ara ter Cretensie; of. De Meyier,
Scriptorium 11, 1957, 99-102, et A. Diller, TAPhA 88, 1957, 172
et 188 adn. 85.
IX
PBAEFATIO
ordinem verborum immuta vit; qui mutatus ordo ver-
borum etiam in RMs invenitur. alia apud A. Diller,
Manuscripts of Pausanias, p. 180 videro poseis. qui Pt
ab alia manu ex alio esemplari atque V correotum esse
animadvertit, quippe qui Veneti lacunae expletas
praebeat.
R De Riccardiano gr. 29 (R) editores inter sese dissense-
runt. Hitzig eum magni aestimavit, Spiro autem abiecit.
hunc codicem chartaceum saec. XV ex. ab uno scriba
usque ad δ. 14. 2 (fol. 122ν), tum ab altero usque ad
finem (fol. 278) exaratum e Pt fluxisse et ad editionem
Aldinam conficiendam adhibitum esse demonstra vit
A. Diller. nisi correctiones permultae et in margine et
in textu, immo variae lectiones aliquando e deperdito
esemplari haustae, extarent, prorsus abiciendus esset,
quarum plurimae, antequam Pa ex eo describeretur,
illatae sunt.
Pa Parisinum gr. 1399, codicem chartaceum, foliorum 240,
anno 1497 Mediolani a Petro Hypsela scriptum esse
constat, id quod in subscriptione fol. 238v legitur. quo-
modo R et Pa inter sese cohaereant, exemplis selectis
inquiramus. lacunam quam V in 4. 35. 7 habet, R in
margine explevit {και τοϊσδε κερδάναι · τέλος ôè γυναίκες
καϊ άνδρες κατίασιν) ; idem fecit 4. 35.10 (έπισχόντι δε
δλίγον). haec autem verba in Pa in textu leguntur. lacu-
nam γενέσ&αι σοφός — τον Εϋφρονος (2.13. 2) quae in
VLblls extat R in margine explevit, Pa in textu. hoc
pertinet ad primae manus correctiones. et R autem et
Pa separatim cum altero codice ante annum 1504, quo
codex Vindobonensis hist. gr. 51 (Vb) e codice R ab altera
manu correcto descriptus est, collatus est. huius colla-
tionis exempla plurima extant; quorum unum in 1. 42. 3
invenías, ubi RPa ad verba είδον ¿r< in margine alteram
lectionem εστί γάρ iri praebent.
Accedunt proxime codices Vindobonenses hist. gr. 23
Va (Va), 236 foliorum, a tribus manibus saec. XV ex. exaratus,
X