Patrologiae cursus completus. 102, patrologiae graecae : omnium ss. patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum : sive latinorum, sive graecorum

545 Pages·69.949 MB·Latin

by  Migne, Jacques Paul, patriarche de Constantinople). Photius Ier

P A T R O L O G LE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
HIUl SS. PATRII, DOCTORH SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM
SIYE LATINORUM, SITE GRJICORUM
QUI ΛΒ JEVO APOSTOLICO AD Λ2ΤΑΤΕΜ INNOCENTII III (ANNO 1216) ΡΙΪΟ LATINIS
Ε Τ AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANNO 1439) PBO GB^CIS FLORUEIWXT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMMUM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESLE SJECULA ET AMPLIUS.
SERIES GRJECA,
1N OUA PRODEUNT PATRES, DOGTORES SCRiPTORESQUE ECCLESI/E GMSCA!
Α S. BARNABA AD BESSARIONEM.
A G G U R A N TE J . - P. M I G N E,
BIHIotheow Clerl ualverMe,
StVE CURSUUM COMPLETORUM 1N SINGULOS SCIENTIJE ECCLESUSTICfi RAMOS BDITORE
PATROLOGIAS GRMCM TOMUS Cll.
PHOTiUS CONSTANTINOPOLITANUS PATRIARCHA.
PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES EDITORES, ET J.-P. MIGNE, SUCCESSORES
IN VIA DICTA: Α VENUB BU MAINE, M8.
1900
8£
6ο
/oa
-t.
Clichy — Ex typis PAUL DUPONT, 12, Yia dieta Bao-fTAsnieroe. 2t>.9.1900.
SMCVLUM IX, ANNUS 891.
ΦΩΤΙΟΥ,
ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΒβ'Σ,
ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ΠΑΝΤΑ.
Ρ Η Ο Τ Ι Ι,
CONSTANTINOPOIJTAM PATRIARCH.E,
O P E RA Ο Μ Ν ΙΑ
Ι.Ν CLASSES QUINQUE DISTRIBUTA :
EXEOETJCA, DOGMATICA, PARMNETICA, HISTORICA, CANON1CA;
CDR18 VARIORUM, ΝΕΜΡΕ '.
CHRISTOPHORI WOLFIl, ANG. ΑΝΤ. SCOTTl, FRANC. COMREFISII, CARD. HARONII, STEWAR-
7Y/, RICHARDII VONTACUTII, ΑΝΤ1Μ1Ι REMNICENSIS EPISCOPl, FR. SCORSl, JOANN. RAPT.
COTELERII, JVSTELLI, VOELLI, FONTANI, CORDERII, ANUREAH SCHOTTI, CRAMERI, CARD.
ANG. MAll JAGERI, EMMANUELIS REKKF.RU JOSEPHl HER GENRCE ΤΗ Ε R,
JAM ΑΝΤΕ Α LUCE DONATA, PARTIM NUNC PRIMUM EDITAJ
ACCURANTE ΕΤ DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,
Blbliotheeae Clerl unlverMe,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM ΙΙΊ SINGUI.OS SCIENTIJE ECCLESUSTIC/G HAMOS KOlTOilti
ι ,. .ι, n •·;- · •
·'·-•'Lv:/:V -";.·:
TOMUS SECUNDUS:
P A R I S I IS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE, SUCCESSORBS
IN VIA DICTA : AVENUE T)U Ν ΛΙΝΕ, 208
1900
SjECULUM IX. ANNUS 891.
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC ΤΟΜΟ Cll CONTINENTUR
PHOTIUS CONSTANTINOPOLITANUS PATRIARCHA.
OPKRUM PARS 11. — DOGMATICA.
Contra Manichaeos libri quatuor, ex editione J. Christophori Wolfii. col. 9
De Spiritus sancti mystagogia liber, quem primus edidit et notis illustravit J. Her-
genroether, in universitate Wirceburgensi theologite doctor. 263
Homiliir, ex editione Franc. Combefisii. 547
Carmiiia, ex Jnnio Bollandiano et Ang. Maio. 575
Epistolarum libri tres, ordine novo dispositi, ex Baronio, Montacutio, Combefisio,
Franc. Scorsi, Cotelerio, Ang. Maio, Jagero. 58o
LECTORI
Post absolutum volumcn venit in manus nostras diu frustra undequaque conquisitus liber cui titulus,
ΤΟΜΟΣ ΧΑΡΑΣ, Athenisa viro doctoSgouta nobis transmissus. Continet Photii Epistolam adEcclesiam
Antiochenam quae alibi non exstat impressa : eam ad calcem hujus lomi cuirt interpretalione nostra ad-
dendam curaviraus. Ait Photius, se onus archiepiscopale impositum aegre suscepisse; orlhodoxae fidei
professionem emiltit.
ΡATRIARGHiE C O N S T A N T I N O P O L I T A NI
D O G M A T I CA
PR/EFATIO
J. CHRISTOPHORI WOLFII IN LIBROS IV CONTRA MANICELEOS
Sisto tibi, erudile lector, novam monuraentorum, adbuc non ediiorum, collectionem, in posterum
ai Deo Ο. M. visum fuerit, per fasciculos aliquot continuandam. Nala mibi ilia est tum aliunde, tum
ex itineribus, quae ante bos sedecim annos litterarum causa euscepisse me, cura voluptate recordor.
Accipis ilaque hic specimen duplex, alterum ad sacram, alterum ad profanam litteraturam magis per-
tioens. Ita eoim hujus inslituti rationes formandas esse puta?i, ut ad novitatera accederet varietas.
Agmen ducit Pbotius, patriarcba quondam GPolitanus, non minus de re sacra et ecclesiastica, quam
litteris polilioribus, apud aequales el posteros commentationibus suis, quae aetatem tulerunt, prsclare
promeritas. Hujus libri IV Contra Manichmos veteres et recentiores exarati, lucera, qua tamen omnino
digni erant, adbuc non viderunt. Primus eorum, fateor, a praestanlissimo et supra laudes meas posito
Bernardo de Monlfaucon cum Latina versioae iaserlas est Bibliolhecx Coislinianim, quara indefessae viri
iDdustriae ab anno 1715 debere ccepimus, pag. 319 eeqq. At cum egregium illud Opus in oris noslrie
rarius obvium sil, ieta vero Photianae commenlationis pare inter tot alia prieclara, quae ibidera occur-
runt, opuscula, quaei sepulta videatur, DOD solum consullura putavi, sed et necessariura, ut idem ille
liber primus cum caeteris tribus bic recuderetur. Hujus consilii banc preterea babeo rationem, quod
intellexi, beneficio codicis nostrie Hamburgensis, quem in editione bac polissimum secutus sum, Taria
loca male accepla integrilati suae vindicari posse, quod ipsum mihi occasionem suppeditavit, inler-
preUtionem Latinam, alioquin optimam, hinc inde emendandi. Ne quid de notis dicara, quibus indi-
gere videbatur egregia narratio, quae csteris omnibus, ad hoc argumentum spectantibus, etbrevitate, el
dictionis nitore, et rerura copia merito praefertur. Laudatissimus Monlfauconius libri hujus primi edi-
tiooem ex duobus codicibus, Coisliniano altero, allero Colbertino, procuravit, quorum alter alteri inter-
dum suppetiae tulit. Num io utroque tres reiiqui libri deeiderati sint, dicere ooa habeo. Gerte id suepi-
cor, ηοη sine veri specie, quia doctissimus editor, quod alias facere consuevit, illorum in codicis Coie-
liniani descriptione non facit mentionem. Fortasse omiesioni ia utroque codice occaeiooem suppedilavit
argumenli diversitas, cum liber ille primus tantum ad historiam Manicbaeismi, tres vero reliqui ad
coofutatiooem doctrinae, qaae jam ab aliis suscepta erat, et qua proinde forte DOQ adeo opus videbatur.
spectent. Io nostro Holsteniano integra commentatio, sine interrupto ordine, exstat. Nec dubitari po-
test, ab eodem auctore libros eingulos esse profeclos, cum in calce prirai spes diserte fiat caeterorum,
qui confutationem errorum exhibituri sint, ac praeterea ipsa scribendi commentandique ratio Pbolium
referat. At librum ι, Photiutn auctorem babere, praeter constans codicum mss. testimonium, dubitare
non sinit Euthymius, qui parte π Panoplix sus, titulo 21, compendium narralionis Photiansa totidem
ut plurimum verbis exbibet, et diserte Photio tribuit, iis verbis, qu» in nolis ad ρ. 1 attuli.
Atque haec quidem causa est, cur totam banc ecriptionem in lucem proferendam censuerira, nactus
imprimis in Ipsa bac urbe tam iosignem opportunitatem. Bibliottaeca euim nostra publica intcr Graecoe
codices, quod liberalitati praestantissimi Lucoe Holstenii, civis noslri, debet, exhibet insigne volumen
ordinie majorin, quod, pra?ter Serapioois et Tili Boetrensis contra Manichaeos scripta, Photianas illaa
curas complectitur. Monumenla illa singula, quemadmpdum et pleraque eorum qu® Holatenius biblio*
PATROL. GR. CII. 1
11 J. CUR. WOLFII PRJEFATIO 12
thece nostr» legavit, απόγραφα exhibent, ex bon® antiquiseiraaeque notae [codicibus, a recentiori raaou
diligenter exarata, el ab Holstenio, ceu ex notulis quibusdam marginalibus patere videtur, recognila.
Fortaaee illorum copiam ipsi fecit bibliotbeca Vaticana, cujus curam agebat. Hujus conjectur® banc cau-
sam habeo Gl. Laurentius Alexander Zicagnius, ejusdem bibliolbecaB quondam prafeclus, et an. 1712,
26 Febr. cum litterarum jactura falis functus, ex libro ι Photii, tum non edilo, affert locum illustrein,
quo praesul diligentisaimus Archelai, Garcharorum epiecopi, industriani in compesceodis Manicbaeorum
veterura conalibus collocatam laudat. Eum infra in notie monui cum apographo Holsteniano ita conve-
nire, ut nulla prorsus difTereDtia nisi in unius littera ecriptione observetur. Hinc conjectura mihi fit
Holsteaium nostrum eodem, quem is habuit, ccdice usum fuisse. Quanta vero cura exeraplum illud
flolstenianum, ex primilivo non mious castigato, descriplum sit, vel ex co patel quod illud unum sem-
per bene habeat, ubi duo, Goislinianue et Golbertinus, ex quibus Gl. Montfauconius suam editiooem
curavit, dissentiunt; passim vero eiiam ulrique, ubi labee est, succurrat, el vix unaalterave vice neces-
sitatem mibi imposuerit, a lectione ipsiua recedendi. Exempla bujus assertionie in notisjector, inveoies,
quffl effecerunt, ut nostro potissimum codici putaverim ineistendum. Io quo tamen negotio ita versatus
sum, ut noa negligerem auctoritatem duorum illorum Pariaiensium, quos Gl. Montfaucouius eeculusest.
Ietie vero adjunxi compendium Euthymianum, prout I. c. in Panoplia exslat Ter^obysli Graece au. 1710,
fol. edita, el a me ollm, quod ad hanc partem spectat, descripta. Hsc eitim summa pasaim uostri codicia
lecliones asseruit el vindicavit. Praesidio porro mibi fuit Petri Siculi Historia (MaoichaeorumJ ex ms.
codice bibliothecae Vatican» Graece cum Latina versione edita perMalthaeum Raderum, Ingolatadii 1604,
in-4. Cum enira, quod subinde in notis ostendi, insignis inler Photiiet Petri Siculi commeatationcs aiii-
nitae intercedat, quia in recensendis veterum Manicbaeorum rebus eosdem auctoros, in novorum autem
eamdetn uterque rationem sccuti eunt, fieri non potuil, quin eaepe ie genuinam leclionem confirmaret,
corruptam aulem configeret. Quetnadmodum vicisaim is, qui istam Petri Siculi Historiam recognitione
el versiooe nova, quam omniao requirit, dignari velit, non parum eubsidii ex Photiana bac scriptione
sibi cum ratione promiltet.
Quffi dum memoro, non possum oon signiflcare dubitationem, quamin nolis meis professus sum, et in
qua me adbuc haerere fateor, uter scilicet horura alterum ia scribeudo imitatus videatur. Alterura alte-
riue veetigia pressisse non dubilabit, qui utrumque scriptum coraparaveril, et vel ea legerit, quorum
iadicium ipse feci. Proferam bic unum convenientiae argumenlum, idque raeo judicio luculenlum, ex
num. VI (col. 23). Ibi potiores Manichaeorum recentioruni errores ad sexoapita revocantur. Totidem con-
stituit Petrus Siculus p. 17 seq. Hoc a nemine veterum fieri memini. Et ei factum esset, vel sic tamen
rutioni huio suum conetarct pondus, quia utrinque idem ordo, et eaedem interdam phraees observan-
tar. Compara, qusso, qu» de primo Paulicianorum errore apud nostrum lcguntur, cum his, quas ex
Siculo Latine proferam : « Primum illorum axioma est, duo rerum eese principia, Deuoa malum et Deum
bonum : aliumque hujus mundi condilorem ac principcm, et alium futuri sevi. — Age dic, ioquit, quid
nos a Romaaia eecerait? seipsou eaim exsecrati illi, et nefarii proreusque iograti et perfldi Ghristianoe
nancupant, nus auiem vere Christi, veri Dei noslri cogooruines, Romanoe, ethnico nomine proprium
permutare cooati, appellant. — Asserunl autem sejunstionem suara a nobis in hoc consialere, quod ipsi
quidem alium aiant esso Deura mundi conditorem, el alium,quem Patrem coelestem vocabanl, exclusum
a muadi adminislralione, solaque in aeternitate dominantem. · Uter hic otrum duxerit, aut secutus sil,
arduum fuerit definire. /Etatis investigaiio bic rem non confecerit. Fuerunt enim sequales, et saeculo ix
medio claruerunt. Photium, A. G. 858, pairiarcbam GPoli constitutum esse et A. 891 obiisse constat.
Lege banc in rem doctissimi amicissimique nobia Jo. Alberti Fabricii Bibliothecam Grxcam, (om. IX,
p. 369 et 370. Petrura Siculum eodem tcmpore vixisse ex calco Htitonx ejus apparet. Referam argu-
mentum verbis Matthsei Rideri, editoris ejus, quse in limine libelli ita leguntur : « Vixit Petrua Sicu-
lus Α. P. G. N. pra3ter proptcr 870, quo tcmporc ex imperio Basilii et filiorum Conetanlini et Leonie,
imperatorum 0rientis,legatu8 Tibricam,Armenia5 ci?italem, ut de captivorum permulatione ageret, raissua
eet, cauaamque felicitcr, ut ipee exlremis narrit paginis, cum novem Tibrica? meuses moratus essct, trans-
egit. » Ilaque uterque provocare potuit in scripto suo ad ea, qnfe α ManichaBis sua aetate gesta vel vide-
ril, vel audiverit. Gl. Montfauconio, p. 349 Bibliolhecje Coislinianx narralionis" illius Photiaaae para
maxima ut plurimum desumpta ?idetur ex bistoria de ortu progressu ct occasu Manicheeorum a Petro
Sioulo dcscripta. In eamdem sententiam penitus concederem, nisi obelaret, quod Photius in liraine
narrationis suae varios alioa allegans, quorum opera usus sil, Siculutn nostrum tacet, ad quem tamen
pro candore, qui alioquin in eo observatur, boc niagi*, siquidem ea usue fuieset, provocaturus fuisse
videtur, quod ipsum rebus contra Manicbaeos geetis interfuisse ex ipaa commentaliene nosset. Vicissim
vix veri videtur simile, Pelrum Siculum Pbolii foruloa compilasse, in primis in iis, qua? ad receatiorura
ManichaBorum, aeu Paulicianoram, bietoriam spectant. Ad cam enim scribendam invitatum et permo-
tom se ait legatione regia, qua in oris, bie hominibus refertis, perfunctus sit. Vcrba ita habent Latine,
p. 3 : « Ergo vero inductus rei nccessitate hoc munerie 8uscepi,quando regia Iegaiionc perfuncturus ad ea
loca accessi, ipso excidio imperii Basilii Magni imperatoris nostri, a Deo delecti, elc. Porro legatue ibam,
• ut de oaptivorum permutatione agerem, elc. Tibricae igitur legationis obeundee causa apud Paulioiaoos diu
13 1Ν Ρ110Τ1Ι LIBHOS CONTRA MANICHJEOS. 14
mormtus, s»pe disputando cum illis sum coDgressue,i]loruraque arcana omnia per Calbolicoe etiam ibi de«
penlee coriose investigavi, » elc. Hic claruin est,Petrum videri velleeorum narratorera,qu© vel gestaipea
viderit, vel exaequalibue et Manichaeis audiverit. Fortasse itaque eic atatuendum fuerit, Petrutn Siculum
Photii coinmentationem anle oculos habuisec in enarranda veterum Manichaeorum historia et doctrioa,de-
iade, vero ubi ad recentiorum res (nam et horum doctrinas eodera modo, quo Photius, recenset) perveae-
ratpropriam fundum consuluisse. Et sane minorem in extrema narratione inler utrumque scriptoreoQ con-
9
venientiam deprebeodisse mihi videor, quam qus in limine et continuatione operis apparet.Veri quoque
eat similiue, Petrum Siculum, ecriptorem cxtcra incognitum, peritum ducem, quernsequeretur, elegisse,
quam Pholium, bominem in ecribendo exercitaliseimum. Monere dcnique ei boc liceat, Siculum sque
ac Photiura, ρ. 17 et 21 Historiae suae promittero confutalionem Manichaiismi, imo eadem perfunctum
esse, ea, qas Pbolio se probavit, ratione. Raderue enim, § 4 Premonitionis suae ad Siculi libellum, ex
Jac. Sirmundi flde referl, duorum capitum, ex scx illie, de quibus modo diximus, refutationem
exelare in bibliotheca Vaticana manu exaratam, camque ex nudis prope diviaarum Litterarum
testimoniie conlextam. Idcm hoc Pbotio curae potiseimum fuisse non negabit,qui librura ejus n ?el obiter
inspexerit.
Qaldquid bojus erlt, eruditorum non unus dignum censuit hoc opus, quod in lucem ederetur. Ita
Abrabamna Hinokelmannus, 6 μακαρίτη;, prsdeceseor meus, de Graecie librie non minus praeclare qnam
de Orienlalibus, promeriturue, luci id cum versione sua Latina, cujus partem perfecerat,destinabat. Vide
Deteclionem fundamenli Bohmiani, p. 52 et 123. Illius άπόγραφον una cum Serapionis et Titi Bostreneie
commenlationibus sapra memoratie, devenit postea in rnanus Sebast. Goltfridi Starckii, professoris quon-
dam lingoarum Oriental. Gryphiawaldcnsis ac deinde 6chobe equestrie Brandenburgensis moderatoris,
qai telam ab Hinckelmanno coeptam portexturue erat, si per fata licuisset. Lege illius praifationem ad
librum Kelila Wadimna, Graece ab ipso editum, in calce, et confer Gl. Martini Dielericb Programma
singulare, Berolini an. 1711 vulgatum, el meraoria viri optimi destinatum. Idcm animus iuit Laurentio
Alexaodro Zacagnio aupra laudato, quod ex Prsefatione ejus ad tomum I Collectaneorum Monumentorum
veterum Ecclesiie Grxcx, p. 15, intelligitur : « Sed ut ad Arcbelaum, inquit 18, redcam, rcperto hoc
veiustiesimo adversus ManichaooaOpere, ad nefarie eorumdem baireseoahiatoriamcoDscribendainanimum
admovi, eique non modo integram Arcbelai dispntalionem, sed et Pholii patriarcbe GP. libros IV adver-
BUS Manichaeoa auo tempore iterum cxortos, aliaquc multa adhuc incdita tnaguique facienda vcterum
auctorom scripta, appendicis loco subjungere decrovcram : sod doolissimorum virorum coneilio factam
esl, ot in antecessum acta iata in primo Collectionis noslrae toroo ederentur. » Horum itaque exemplo
adductos de perficiendo hoc negotio jam anle aliquot annos, consilium cepi, super vero serio cogitavi,
postquam vidi Cl. Jacobum Basnag., ia Specimine novae, quam suscepit, editionis Anliquarum lectionum
Ganisii, Serapionia et Titi Bostreoais scripta contra Manicbeos ex apographo codicis Holsteaiani, quod
a S. Rever. Jo. Friderico Wiocklero, collega raeo conjunctiasimo, accepit, Groece edidisse, cum anlea
ibi Latinetaotam legercntur. Gonsultum itaque putabam, efficere, ut triumyiri ieti, quos eodem volu-
minc me. junctos videbam, publice ia posterum non eseenl disjuncti, ia primis cum viderem, Photium
in Gonfutatione sua duorum istorum laborem supplcre. Illi enim, ut de bistoria haereseoe pestilen-
tissima tacent, erroresque ipaos argumentis, cx ratione et philosophia petitis, oppugnant; ita Pbotius
narratione historica egregie perfungitur, ao furorem illorum hominum ex Scriptura diviniore compe-
sceodum eumpsit.
Ita enim rationea suas in toto opere hoc inatituit Photius, ut lib. ι tanlum historiam tradal, reliquis
vero potiorea eorum crrores profliget; atque adeo, lib. n, contra eos evincat, Deura eumdem et
animaa et corpora et c®tera sensibus aubjecta condidisse ; lib. m, Veteri Testamealo origincm divinam
viodicet; itr, denique varia repelat, ad eadem argumenta pertincntia, et exceptionibus Manichaeorum
nonnullie eatisfaciat. De titulo, quem libro π pr«fixum videbis, ita habe. Is non tam proxime et aigil-
latim adlibrum illam quam ad reliquos duos pertinet, et generaiem operis inscriptionem, ab alia manu
profectam, aistit, docelque qaod illud in oppugnandis Manichseis eorumque cxceptionibus repellendia
occapetur. Promillit enim Απορία; και λύσει; των Μανιχαίων ; boc eat, Dubia Manichxorum eorumque
solutiones.
De notis, qaas addidi, ita exiettma. In lib. ι illustrando difFusior, in altero parcior fui, in reliquis
idem futurus. Historica enim illahincinde vel luce ex antiquitate, vel robore ex consentientibus aliorum
tesiimoDiie indigere, viciasim vero dogmatica eua radiare luce mihi videbantur.