Pars TUĞLACI

361 Pages·2016·24.44 MB·Turkish

OKYAN US
i ■ an
ANSİKLOPEDİK SOZLIIK
Pars TUĞLACI
6
Q
cem yayınevi
kuşku 1729 kutlanmak
ve A. acutifolius Türkiye'de yetişir. A. gün kala öyle bir kuşladı ki sorma, [ing. [¿af. Phalaris canariensis; ing. Canary
plumosus evlerde pencere Önlerinde sak­ To study very hard], grass; Fr. Alpiste, phalaris, baldingera,
sılar içerisinde yetiştirilen ince tüy gibi kuşlar, ç. j. zool. Çok hücreli hayvanlardan herbier, roseau panaché].
dallı bir türdür. A. flacatus saksılarda süs omurgalılar (Vertebrate) dalının beşinci sı­ kut1, i. esk. T. Talih, uğur, baht; Mutlu­
bitkisi olarak yetiştirildiği gibi aynı za­ nıfı. Vücutları tüylerle örtülüdür. Yürekleri luk. [ing. Luck, good luck, prosperity,
manda karanfil ve benzeri değerli çiçek­ 4 odalıdır. Sıcakkanlıdırlar. ön ayakları happîness; Fr. Chance, bonheur],
ler etrafına konur. A. tenuifolius orman­ değişmiştir. Boynuz maddesinden yapılmış kut-, /küt/, i. Osm. Ar. ve Fars. esk. Kale,
lar ve maki içerisinde yabanî olarak yeti­ bir gagaları vardır. Dişleri bulunmaz. Bazı hisar, [ing. Fortrees, castle].
şir. [Lat. ve ing. Asparagus; Fr. Asperge]; kemiklerinin içi boştur ve deri altında ha­ kutVküt/, i. Osm. < Ar. esk. Yaşamak için
® Alman •—1 ı, trm. Başı sivri, yenilen kıs­ va keseleri vardır. Bunlar uçmayı kolaylaş­ gerekli yiyecek, azık, risk. [ing. Food,
mı beyaz ve kabuğu ince bir kuşkonmaz tırmak içindir. Dişi ve erkek eşeyleri ba- nounshment, livelihood, sustenance];
çeşidi; ® tıbbi <—, bot. Avrupa, Trakya ve zan benzer, bazan ayrı renklerde olurlar. lâyemut. Ancak ölmeyecek kadarlık yi­
Doğu Anadolu'da yabanî olarak rastla­ Mevsime ve yaşa göre de tüylerin rengi yecek. [İng. Baro subsistence] ; ® kut-ı
nan fakat daha çok kültürü yapılan 50­ değişebilir. Yumurtaları büyük olup kireçli mesih, Hurma, şarap; ® ■—1 ı ruh, Ruhu
150 sm. boyunda, çok yıllık otsu bir bir örtü ile örtülüdürler. Bu türü kapsayan besleyen gıda; ® ı uşşak («âşıkların
kuşkonmaz türü. Toprak altında bir rizo- taşıl kuşlar (Saururae) ve bütün yaşayan gıdası»), öpüş,
mu vardır. Gövde otsudur, filloklatlar ye- kuşları içine alan öz-kuşlar (Ornithurae) kûtah, kûteh, s. Fars, kütâh. veya kûteh. esk.
si ve kısa iğneler biçimindedir. Yaprak olmak üzere iki alt sınıfı vardır. [Osm. Uzun olmayan, kısa. [ing. Short; Fr. Court,
ları zarımsı küçük pullar şeklindedir ve Tayyur; Lat. ve ing. Aves; Fr. Oiseaux]. -e]; ® — âstin (kûteh-âstin), İyi görünerek
çabuk düşücüdür. Sarımsı-yeşil renkli çi­ □ TABLO: 18- HAYVANLAR ÂLEMİ; □ başkalarının fenalığını düşünen; ® — bâl.
çekleri teker teker veya çift olarak yap­ TABLO: KUŞ TAKIMLARI, Kısa boylu; ® ■—1 bin (kûtehbin, kûtah-na-
rakların koltuğunda bulunur. Meyva kırmızı kuş.lokumu, b. .i mutf. D Kuş. zar veya kûteh nazar) Kısa görüşlü, ileriyi
bir bakkadır. Kök ve rizomları (Radix As- kuşluk,-ğu,i. esk. T. Günün sabahla öğle ara göremeyen; ® -—• dest, Kısa elli; Hasis,
paragi) şekerler, mannit, koniferin (şeker sın da ki bölümü: Birkaç gün sonra bir kuş­ cimri; ® — endîş, Düşüncesiz, bir işin
olarak glikoz taşıyan bir glikozit), aspa luk vaktiydi. Şakır şakır yağmur yağıyor­ nereye varacağını önceden düşünmeyen;
rajin ve vitaminler (A, C) taşır. İdrar sök- du. [ing. Forenoon, lunch; Fr. Première ® — pâ. Kısa ayaklı, bodur; ® — ter. Çok
türücü olarak kullanılır, özellikle kalb ye­ moitié du temps qui s'écoule depuis le kısa; ® ~ terin, En kısa,
tersizliklerinden ileri gelen ödemelerin bo­ point du jour jusqu'à midi, matinée, avant- kutan, i. gürcüce, h.d. § O Büyük pulluk.
şaltılmasında kullanılır. İlkbaharda rizom- midi] . [ing. Large plough]; § Q Perde ayaklı­
dan süren genç gövde sürgünleri asperj — namazı, tasav. Celvetiye tarikatı men lardan, balıkla beslenen, uzunkanatlı, bü­
adı altında makbul bir sebze oluşturur. suplarının kıldıkları nafile namazlardan bi­ yük bir kuş. [Fr. Grande charrue à plu­
[Lat. A. officinalis; Fr. Asperge com­ ri. (Güneş bir iki mızrak boyu yükselince, sieurs socs],
mune. asperge officinale]. D ŞEKİL: 477.— önce işrak namazı, sonra da altı rekâttık kutbiyat, i. Ar. kutb > osmanhea kutbiyyet'-
SEBZELER. kuşluk namazı kılınırdı. Ceivetller akşam den.) esk. fiz. § Q Pusula ibresinin kutba
çizgili yaprak böceği, zool. Kınkanatlı­ namazından sonra da eyyabin namazını kı­ dönme özelliği; 5 O tasav. Kutup merte­
lar (Coleóptera) takımının, Yaprakböcek- larlardı ). besine erme hali. [ing. Polarity; Fr. Po­
gi11er (Chrysomelidae) familyasına gir°" — vemeai. Kuşluk vakti yenilen yemek. larité]; ® *— i kübrâ, tasav. Manevî rüt­
bir böcek türü. Protoraksı kırmızı, elit [ing. Early lunch. brunch; Fr. Déjeuner]. belerin en yücesi.
ları mavimsi-yeşil olup üzeri açık sarı kuş.mantarı, b. i. fl Aspergillus, Kutigur'lar, ç. öz. i. Atilla'nın kurduğu Bü­
işaretlidir. 7 mm. olur. Kuşkonmaza za­ kuşmar, i. Kus avlamak için hazırlanmış tu­ yük Hun imparatorluğunun içinde bir top­
rar verir, [¿af. Srioceris asparagi; İng. As­ zak, kuş tuzağı, [ing. A kind of bird trap; luluk. İmparatorluk yıkıldıktan sonra Uti-
paragus beetle; Fr. Criocère], Fr. Sorte de trappe d'oiseau], gur'larla birlikte doğuya göç ederek. M.S.
—- noktalı yaprak böceği, zool. Kınkanat­ kuş.otu, b. i. bot. □ Kanaryaotu. 460'ta, Azak deniziyle Karadeniz arasın­
lılar (Coleóptera) takımının Yaprakböcek- kuş.örümceği, b. i. zool. Eklembacaklı hay­ daki bölgeye yerleştiler. Sonradan her iki
g i 11 er (Chrysomelidae ) familyasına giren vanlardan örümceğimsiler ( Arachnoidea) topluluk, «karışık» anlamına gelen bulgar
bir böcek türü. Kahverengimsi olup elit- sınıfının örümcekler (Araneida) takımına adını aldılar. Kutigur'lar, özi (Dnieper) ve
ralarının üzerinde büyük kara lekeler var­ giren bir türü. Uzunluğu 5 sm. Büyük ve Turla (Dniester) arasında bir süre kaldık­
dır. Kuşkonmaza arız olur. [¿af. Crioce- tüylüdür. Güney Amerika'da yaşar, [¿af. tan sonra, avar baskısından kurtularak
ris 12-punctata: ing. Spotted asparagus Avicularia avicularia; ing. Bird spider; Fr. Balkanlar da Asparuh yönetiminde bir
beetle; Fr. Criocère]. Avicularie]. devlet kurdular. (679).
uşku", i. Güvensizlikten, işkilden doğan kuş.palazı, b. i. patol. ODifteri. kutikula, i. bot. ve zool. ü Kütikül.
uyanıklık: Adamcağız hep kuşkuda. [Osm. kuş.piresi, b i. zool. Eklembacaklı hayvan­ kutikül, i. Fr. cuticule. § O bot. Bitkilerin top-
Şüphe; ing. Suspicion; Fr. Soupçon], lardan Pireler ( Siphonaptera) takımının, raküstü organlarında deri doku (epiderma
uşkucu*, s. § O Kuşku duyan, her şeyden Dolichopsyllidae familyasından, 2-3 mm. hücrelerinin) üzerini kaplayan ve su geçir­
kuşkulanan (kimse). [Osm. Şüpheci; ing. boyunda, ön göğsü taraklı pire. Tavuk, gü­ mez kütin maddesinden yapılmış olan in­
Suspicious, distrustful; Fr. Soupçonneux, vercin ve çeşitli dağ kuşlarından, seyrek ce zar. [¿af. Cutícula; ing. Cuticle]; 5 6
-euse]; § O fels. Hiç bir şeyde olumlu olarak insanlardan kan emer. Türkiye'de zool. Omurgasız hayvanlarda bir sıra hüc­
veya olumsuz bir yargıya varamayan, [ing. tavuk ve güvercinlerde rastlanmıştır. [Lat. reden yapılmış olan üstderinİn dış yöne
Hesitating, undecided, irresolute; Fr. Irré­ Ceratophyffus gallinae; ing. European salmış olduğu hücresîz koruyucu tabaka.
solu,-ue, hésitant.-ante, indécis], chicken flea; Fr. Puce des oiseaux], [Osm. Beşere; ing. Cuticle].
jşkuculıık* ,-ğu, i. fels. Olumlu veya olum­ kuş.sütü, b. i. /«.Bulunmayan şey» anlamında kutiküler, s. Fr. cuticulaire. bot. Kutiküladan
suz hiç bir kesin yargıya varmayan ve hep bazı deyimlerde geçer/, [ing. tBird's milk» yapılan; Kutiküler transpirasyon. [ing. Cu­
kuşku içinde olması bilgi için gerekli bu­ A non-existent or unobtainable thing; Fr. ticular] .
lan doktrin. [Osm. Şüphecilik; İng. Scep­ Objet introuvable]; ® ^ den {kuşsütüy- —1 transpirasyon, bot. D Transpirasyon.
ticism; Fr. Scepticisme]. le) turna yoğurdundan başka herşey var kutil1, i. Fr. coutille. Eskiden Fransa'da Ku-
(kuşsütü eksik değil), dey. (Ziyafet hk.) tilye adı verilen bir çeşit askerin silâhla­
jşkulandırmak (-i).f. Kuşkuya düşürmek.
«Her şey var, hiç eksiği yok» anlamında rını belirten terim; bunlar, kısa ve enli
[Osm. Şüphelendirmek; ing.To excite sus­
kullanılır. hançer (dağa), veya öküzdili denilen kargı
picion, to make suspicious, to inspire
— ile beslemek (beslenmek), dey. Hiç ek­ cinsi ve geniş namlulu silâhlardır,
mistrust; Fr. Inquiéter].
siksiz ve özenle beslemek (beslenmek), kutil*. i. Fr. coutil, dok. Genellikle renkli ve­
jşkulanmak", nsz. f. Kuşkuya kapılmak. [ing. To look after someone with all ya düz çubuklu ve bazen de jakar desenli
[Osm. Şüphelenmek; ing. To feel nervuos possible care]. olarak dokunmuş, dimi armürlü ve çok sık
or suspicious; Fr. S'inquiéter], kuş.tüyü, b. i. 5 O Yatak, yorgan, yastık bir tür yatak veya şilte yüzü. [İng. Drill,
ışkulu, s. § O Kuşkuda olan, en olmaya­ v.b. yapımında kullanılan ve bazı kuş­ twill; duck] ; ® ipekli Bir yüzü parlak
cak şeylerden kuşkulanan, kuşkucu. [İng. lardan elde edilen yumuşak tüy. [ing. saten görünüşlü ve kadın korsajları yapı­
Suspicious; Fr. Inquiet.-ète] ; § Q Kuşku Feather; Fr. Plume d’oiseau]; § O s. mında kullanılan çok sağlam bir tür ipek
belirten, kuşku ifade eden. Bu tüylerle doldurulmuş olan: Kuştüyü ya­ kumaş. (İpekli kutil, genellikle atkısı ve
— uyku evin bekçisidir, af. Ufak bir tı­ tak. [ing. Soft; Fr. De plume d'oiseau]. çözgüsü çok sık olan satenden dokunur).
kırtıdan uyanacak kadar hafif uyuyan ve gibi, dey. (yatak, yastık ve benzeri şey­ [İng. Silk drill; Fr. Coutil de soie],
tetikte olan kimse, evin bekçiliğini ¡yi ya­ ler hk.) Yumuşacık, çok yumuşak. [İng. kutlama, i. § Q Kutlamak eylemi. [İng. Ce­
pıyor demektir. Soft; Fr. Mou, molle]. lebrating, congratulating; Fr. Action de
ışkusuz, s. § Q Kuşkusu olmayan, işkilsiz. gibi hafif, dey. Son derece hafif, [ing. fêter]; 5 © Kutlama töreni. [ing. Cé­
[ing. Quiet; Fr. Calme, tranquille]; § % Very light; Fr.Très léger (légère]], lébration; Fr. Félicitation],
z. Kuşkuya yer vermeyecek şekilde, kuş.üvezi, b. i. bot. O Üvez, kutlamak (-i), f. Mutlu bir olgu dolayısıyla
şkusuzluk.-ğu, i. Kuşkusuz olma hali. [ing. kuş.üzümü, b. i bot. Küçük taneli koyu buna sevin i Idiğ ini birine söz yazı veya
Quietness; Fr. Tranquilité]. renk çekirdek ; üzüm. [ing. Currants; armağanla anlatmak. [Osm. Tebrik etmek;
şlak.-ğı, i. esk. T. Avlanacak kuşları bol Fr. Ra sin s- à petits grains], ing. To celébrate, to congratúlate; Fr.
olan yer. [ing. District abounding with kuş.yemi, b. i. bot. Birçenekliler (Monoco- Fêter, célébrer].
birds; Fr. Endroit plein d'oiseaux de tyledoneae) sınıfının, Buğdaygiller (Gra- 'Cr Eşanl. kutlulamak.
jchasse]. mineae) familyasından, durgun sularda ye­ kutlanmak, nsz. f. Kutlamak işine konu ol­
l-lamak, f. arg. Çok çalışmak: İmtihana üç tişen bir bitki ve bunun küçük taneleri. mak. [Osm. Tebrik edilmek; i/ıy.To be ce.
kütlaşmak 1730 kutu
lebrated, to be congratulated; Fr. Être fé- Talihsiz kişi, her an kendisine saldıracak beslemek için hava gönderilen madenî ku­
té, célébré]. güçlü kimselerle yan yana bulunur. tu. (Eritme fırınında hava kutusu, fırın
kütlaşmak (-le), f. Birbirini kutlamak. [İng. kutsuzluk,- flu, i. Kutsuz olma hali, [İng. gömleğinin çevresinde bir çember meyda­
To celebrate one another; Fr. Féliciter ré­ Bad luck; Fr. Mauvais augure. gulgnon, na getirir. Konvertisörde, silindir biçimin­
ciproquement] . malheur], de olan hava kutusu, cihazın alt kısmmda
kutlu*, s. esk. T. kut. § 8 Uğurlu. [Osm. kutta /kuttâ/, i. Osm. < Ar. kâtı. esk. Kesen, bulunur), [ing. Air-box; Fr Boîte à vent];
Mübarek; ing. Lucky, fortunate, auspicious, ler, kesiciler; ® — i tarîk (kutta-üt-tarik). ® ilk yardım *— su, tıp. Bir kaza anında
happy; Fr. Heureux,-euse, content]; § O Yol kesenler, haydutlar, eskiyalar. en çok işe yarayacak ilâç ve âletlerin sak­
i. Kadın ve erkek adı. kutu, i. Yun. kution. § 8 İnce tahta, mu­ landığı kutu. [ing. First aid kit, first aid
1 gün doğuşundan (bellidir), (Kutlu yaz kavva, plâstik, teneke gibi hafif şeylerden ease; Fr. Boîte de secours] ; ® kapalı ,
yağışından). at. Mutlu sonuç verecek iş­ yapılmış kapaklı veya kapaksız, çok çe­ dey. § O Hakkında bir şey bilinmeyen, sır
ler, daha başlangıçta ve aldığı yönden şitli biçim ve boyutlarda, içine çeşitli nes­ vermeyen, [ing. Mystery, secret, a very
belli olur. ne konulabilen, taşınabilir koyacak: Kibrit reserved or discreet person; Fr. Mysté­
kılıç. B Kılıç. kutusu. Kalem kutusu, [ing. Small box or rieux,-euse, secret] ;§ 8 Dış dünya ile il­
olsun, dey. «Uğurlu olsun, bolluk ve iyi­ case with a cover; Fr. Boite]; § 8 mec. gisi olmayan içe veya belirli bir çevreye
lik getirsin» anlamına bir kutlama sözü. (Bir yerde, kimsede veya şeyde) İyi veya kapanmış; ® kavrama —• su, mad. olc. Bir
[Ing. Good luck best wishes congratu­ kötü özelliğin fazlalığını belirtir: Fesat ku­ kuyunun beton kaplanmasında yerleştirilen
lation, happy returns], tusu; S 8 esk. Kilenin sekizde biri olan ve içine kavrama direğinin ucu sokulan
kutlulamak* (-i), f. Kutlamak. [Ing. To offer ve tahıl ölçmeye yarayan teneke ölçek; 5 tahta veya dökümden üstü açık kutu. [İng.
congratulations to someone (on a feast O elek. Elektrik akımı devrelerinde birleş­ Clutch box, coupling box; Fr. Boîte à
day, etc.); Fr. Fêter, célébrer], tirme yapmak veya akımı bir veya daha moise]; ® klape — su, tekn. İçinde bir
kutn, i. Osm. < Ar. kutn. esk. § © Pamuk fazla kollara ayırmak için kullanılan araç. klapenin hareket ettiği ve milinin bulun­
bitkisi. [Lat. Gosrypium; ing. Cotton, cot­ [ing. Box; Fr. Boîte]. iz Eşan\. buat; § duğu boşluk, [ing. Clack-box; valve chest;
ton plant]; § O Pamuk bitkisinden elde O metrol. esk. Taneli ürünlerde kullanılan Boîte à clapet]; ® köpük —-1 su, mad. oc.
edilen ürün, pamuk, bir çeşit ölçek. (Bir kutu 3.210 kg. 8 kutu İçi sıkıştırılmış köpükle dolu, çift köşe­
kutnl /kutnî/, s. ve i. esk. § O Pamukla il­ bir kilo /ortalama 25 kg./ gelir); § 8 s. bentten meydana gelen tertibat; açılan
gili; § 8 Pamuktan yapılmış pamuklu Kutunun alabildiği kadar: Bir kutu şeker bir kuyuda sızdırmazlık sağlamak için dip
kumaş, [ing. Of cotton, of absorbent yediler, [ing. Box; Fr. Boîte]; 5 O Kutu kısma yerleştirilir. [ing. Moss box; Fr.
cotton]. □ Kutnu, şeklinde olan; ® — nun kapağını açtırmak, Boîte à mousse]; ® kum su, § 8 de­
kutnu, i. Osm.< Ar. kutni. PdmuK veya ipek­ dey. Birini kızdıracak veya kışkırtarak, söy­ mir. Lokomotifin üzerine yerleştirilen ve
le karışık pamuktan dokunmuş, kalın ve lemek istemediği şeyi söylemeye zorla­ içinde ince kum bulunan kutu, motris te
. ensiz kumaş çeşidi. (Çoğunlukla fes rengi mak; ® açtırma — yu söyletme kötüyü, kerleklerinin yapışma gücünü arttirmax
üzerine sarı çubuk desenli olurdu, önce­ at. Söyleyecek birçok kötü sözleri olan için, gerektiğinde bu kum tekerleklerin
leri kadın entarisi yapmakta, sonraları dö­ birine fırsat verilmemesini öğütler. [İng. önüne gelecek şekilde ray üzerine dökü­
şemelik olarak kullanıldı. Kutnii hint adı Don t force disagreable revelations against lür. [Ing. Sand-box; Fr. Boîte à sable];
verilen ve Hindistan'da yapılanları, Avrupa yourself]; ® akıl su, dey. B Akıt; $ 8 bayınd. İçi kum dolu çeperleri es­
kutnilerinden daha sağlam ve makbuldü). ® ateş — su, demir. Lokomotif kazanında nek, silindir biçiminde madenî kutu; köprü
[Ing. Kind of silk and cotton cloth; Fr- yakıtın yandığı yer. [ing. Fire box; Fr. veya tünel kemerlerini taşıyan düşey ele­
Cotonneux, sorte de satin môlé de coton]; Boîte â feu]; ® bağlama «—• su. bayınd. manların altına yerleştirilir. (Kutuların di­
® Mısır —• su, Sıkı dokunmuş bir cins Lâğım şebekesine bağlı bir lâğım kutusun­ bine açılan delikler, kumun her kutudan
pamuklu kumaş, dimi, dan meydana gelen yapı; genellikle yaya eşit olarak boşalmasını ve böy/ece ke­
kutp, i. fl Kutup, kaldırımının altına yerleştirilir ve kıyıdaki mer kalıbının sökülmesini sağlar), [ing.
kutr, i. □ Kutur. evlerin lâğım boruları çeperlerinde açılan Sand-box; Fr. Boite à sable]; ® maça —
kutranî /kutrànï/, s. Osm. < kutr. esk. Kutr deliklerle buraya dökülür. [ing. Adapter su, met. İçinde döküm kalıbının maçaları
ile ilgili. box; Fr. Boîte de branchement]; ® bağ­ yapılan kutu. (Maçaların elle veya makine
—• kaplama, den. D Kaplama, lantı su, elek. 0 Bağlantı; ® batarya ile yapımında kullanılır). [Ing. Core box,
kutren z. esk. Kutur bakımından, kutur iti­ — su, elek. B Batarya; ® boya — su. Fr. Boîte à noyau]; ® müzik — su, müz.
bariyle. Ressamların boyaları ve fırçaları koyduk­ İçinde bir ses çıkarma mekanizması bulu­
kutranî /kutrânî/, s. Osm. < Ar. kutr. esk. ları, içi taksimatlı küçük ve elde taşınır nan kutu veya küçük kasa. (Bir anahtarla
Kutr ile ilgiii. kutular; ® buji (bisel) —' su, demir. içteki manivela veya yay kurulur, işleme­
kutsal*, s. (a) Çok derin bîr dinî saygı uyan­ İçinde bujinin (biselin), taşıtın o nokta­ ye başlayınca melodiler duyulur). [ing.
dıran veya uyandırması gereken; (b) Ta­ sındaki yükü taşımasını ve seyir sırasın­ Musical box. Fr. Boîte à musique]. ®
pınacak veya yolunda can verilecek dere­ da istenilen bütün konumlara gelmesini posta ~ su, Genellikle bir duvara ça­
cede sevilen ve üstüne titrenilen; (c) fels. sağlayan dönme ve eklem tertibatları bu­ kılmış veya dayanak üstüne yerleştirilmiş
Değişmez, dokunulmaz, tartışılmaz, ulu ve lunan kutu. [ing. Bogie box, pony-truck olan, posta yoluyla gelen mektup, v.b.
kutlu sayılan, karşı çıkılmaması gereken: box; Fr. Boîte de bogie, boîte de bissel]; nin atılması için açık bir kısmı bulunan
Kutsal bir hak. [Osm. Mukaddes; ing. ® buhar ■— su, demir. Buhar kolektörü kutu. [ing. Letter box, posting box, post
Sacred; Fr. Sacré.-ée]. ile silindir dağıtıcları veya yüksek ba­ office box (P.O.B.)]; ® rulman ~ au,
☆ Eşanl. kutlu. sınçlı silindirler ile alçak basınçlı silindir demir. Bir rulman yardımıyla dingil baş­
— bitkiler bilimi, bot. □ Bitki, er arasında kalan boşluklardan her biri. lığına oturtulan dingil kutusu. [Ing. Be­
çamaşırlar, din. □ Çamaşır. [ing. Steam chest; Fr. Boîte â vapeur]; aring box, roller box; Fr. Boite à rou­
' dikenler, din. □ Diken. ® çekmece — su, demir. İçinde çekmece­ leaux]; ® seman 1 su, met. Isıl işlemle
— ekmek, din. 0 Ekmek. nin gidip geldiği bölme. [İng. Drawer box; işlenecek ve özellikle semantasyon uygu­
' ilkbahar, tar. □ ilkbahar, Fr. Boîte â tiroir]; ® dağıtım — su, elek. lanacak parçaları hava etkisinden korumak
kutsallaşmak, naz. f. Kutsal hale gelmek, fl Dağıtım; ® dağıtma —-1 su, tefekom. için kullanılan dökme demir veya saçtan
kutsallık* ,-ğı, i. Kutsal olma hali. [Osm. fl Dağıtma; ® dikiş — su, □ Dikiş; ® yapılmış kap. [ing. Cement box; Fr. Boite
Mukaddeslik, kutsiyet; Ing. Sanctity, sac dingil — su, gres — su, yağ — su. demir. de cément]; ® soğutma * su, met. Bir
redness, holiness, saintliness; Fr. Sainteté, Bir demiryolu taşıtının dingil başlığını ta­ yüksek fırında, hazne üstünü (çeperlere
divinité]. şıyan ve yağlamasını yapan tertibat, [ing. yerleştirilmiş gömlek), hava üfleme veya
kutsamak* ( i), f. Kutsal tanımak. [Osm. Axle-box, grease-box; Fr. Boîte d'essieu, bo. curuf borularını (silindir gömlek) soğut­
Takdis etmek; İng. To sanctify or consec­ îte â graisse, boîte â huile]: ® direksiyon mak için kullanılan su dolaşımlı madenî
rate, to venerate, to idolize; Fr. Sanctifier, — su, otom. İçinde ön tekerleklerin ku­ örtü. [ing. Cooling box, refrigerating box;
consacrer]. manda organları bulunan karter. [İng. Fr. Boîte réfrigérante]; ® supap — su,
kutsî, kudsî, s. Osm. < Ar. kuds. esk. § 8 Steering gear box, steering gear housing; demir. İçinde supapın hareket ettiği ma­
Kutsal, mukaddes. [ing. Sacred, holy; Fr. Boîte de direction]; ® dolaşım su, denî kutu. [ing. Valve case; Fr. Boîte à
Fr. Sacré, saint, divin]; § 8 İlâhî, Tanrı lekn. Bir eşanjörün, borularda dolaşan soupape]; ® vites —• su, ofom. İçinde vî­
ile ilgili olan; § 8 esk. Lâhutî; S 8 akışkanın dağılmasına yarayan kısmı, [ing. tes değiştirme mekanizması bulunan kar­
Erkek adı; ® alem i Melekler âlemi; Circulation box; Fr. Boîte de circulation]; ter. [ing. Gear box; Fr. Boîte de vitesses];
® hâdis-i —•, Tanrı tarafından ilham olu­ ® duman —' su, demir. Bacadan çıkma­ § 8 (geniş ani.) Bu mekanizmayı meyda­
narak Hz. Muhammed tarafından söylenmiş dan önce dumanların toplandığı kısım. na getiren çeşitli organların tümü. [İng.
olan hadisler, [İng. Smoke-box; Fr. Boîte 6 fumee]; ® Gear box; Fr. Boîte de vitesses]; ® yağ
kutsiyât /kutsiyât/, ç. i. esÂr. İlâhî âleme enfiye — su, mec. fl Enfiye; ® fırın — — su, bayınd. Bent sularındaki yağlı mad­
mensup veya ilişkin olan işler, su, tekn. Bir rafineri fırının borularını sız- deleri gidermeye yarayan cihaz. [İng.
kutsiye, s. esk. Kutsi'nin dişili; ® kuvve-i dırmasız olarak birleştirmeye yarayan ve Grease-box; Fr. Boîte à graisse].
— Kutsal kuvvet, İlâhî güç. sökülebilen cıvatalar yardımıyle boruların — fotoğraf makinesi, fot. Genellikle kutu
kutsiyet,-ti, i. Osm. < Ar. kudsiyyet. esk. temizlenmesini sağlayan çelik bağlantı par­ biçiminde, küçük boy fotoğraf makinesi.
■ Kutsallık, çası. [Ing. Kiln box, furnace box; Fr. Boîte [Ing. Box camera, reflex camera; Fr. Ap­
kutsuz*, s. Uğursuz, kötü. [Osm. Men de four]; ® film —• su, X ışınlarını geçi­ pareil rigide â chambre de forma rectan­
hua; Ing. Unluck, inauspicious; Fr. De ren yassı kutu. (Röntgen filmi. ışıktan ko­ gulaire] .
mmıvaisa augure]. runmak amacıyle bunun içinde sakianır); — gibi. Küçük fakat kullanışlı ve şirin:
*** kuşun yuvası doğan yanında olur, at. ® hava ~ su, met. Bir boru şebekesini Kutu gibi bir ev. [Ing. Small and cosy
kutu 1731 kutup
(room, house); Fr. Comfortable (demeure, ® kutbun kayması, coğr. Geçmiş jeoloji nun 20 km. kadar uzağında 92,7°C kay­
logis)]. çağlarında. Yer'in her iki kutbunun yeri­ dedilmiştir. Kuzey kutbuna doğru mutlak
— kapağı. Eskiden yapılan bir çeşit saç nin değişmiş olması; ® ara magn. Ba­ en düşük sıcaklık ise ancak -48,3° C'tır).
şekli. [Ing. A kind of headdress formerly zı mıknatıslarda, iki ana kutup arasındaki [Ing. Cold pole; Fr. Pöle du froid]; ®
worn by women], kutup; ® artı tiz. fl Artı; ® ayrı ■ lar, toprak kutbu, elek. Toprağa bağlanan ku­
lAyamut, day. Açlıktan ölmeyecek ka­ magn. Bir magnetik cisimde iki karşıt tup. [ing. Earth pole, ground terminal,
dar yiyecek. mıknatıslanma bölgesini ayıran kutuplar. pole piece; Fr. Pole de terre]; ® yer
kutû /kütü/, ç. i. Osm. < Ar. kat. esk. Ke­ [Ing. Consequent pole; Fr. Pule consé­ kutbu, astr. Yer'in anî dönme ekseninin
sintiler, bölükler, parçalar. [Ing. Cuts, sec. quent]; ® besler *■—, hi/. Heterolesit yu­ yer yüzünü deldiği iki noktadan her biri.
tions]; ® i mahrûtiye, mat. esk. Koni murtalarda, döller kutbun karşısında bu­ [ing. Terrestrial pole; Fr. PÔ!e terrestre];
biçimindeki parçalar veya düzlem kesitleri. lunan. vitellüsçe zengin ve daha ağır olan ® yer kutbu dairesi, astr. Kutupların açı­
[ing. Conic sections]. bölge. [ing. Vegetative pole; Fr. Pôle sal uzaklığı yaklaşık olan 23° 27'ya eşit
kutub, i. fl Kutup. végétatif]; ® bir A noktasının bir C ko­ olacak şekilde yer ekvatoruna paralel olan
kutucu, i. Fabrika v.b. yerlarda kutulama niğine göre kutup doğrusu, Â'nın C ko iki küçük daireden her biri. Bu iki daire
işini yapan işçi. [Ing. Box maker; Fr. La- niğina göre eşlenik noktaların geometrik ılıman bölgeleri buzul bölgelerinden ayı­
yeter] yeri. [Fr. Polaire d'un point A par rap­ rır. [ing. Terrestrial polar circle; Fr.
usta, teşk. lar. Osmanlı sarayında, ha­ port à une conique C]; ® bir A noktası­ Cercla polaire terrestre],
rem dairesinde hizmet eden kalfalardan nın. ikinci dereceden bir Q yüzeyine gö­ — altı alçak basıncı, coğr. Her iki ya­
birinin adı. (Görevi sultanların, «kadın> la­ re kutup düzlemi, mat. Â'nın Û'ye göre rımkürede, kutup çemberleri çevresinde
ri n, ikballerin giyim ve süslenmelerine hiz­ eşlenik noktalarının geometrik yeri. [Fr. uzanan sürekli alçak basınç kuşakları.
met etmekti. Sonraları sultanlarla kadın­ Plan polaire d'un point A par rapport à [ing. Subpolar low pressure].
ların kutu ustaları, ayrı kişiler oldu). une quadrique Q]; ® bir dairenin kutbu, ~ araştırması, coğr. Kutup bölgelerinin
kutulama, i. Kutulamak eylemi; Kutulama mat. Bir küre üzerinde bu daire düzle­ araştırılması işleri. [Osm. Istikşâfat-ı
servisi, [ing. Boxing; Fr. Action d'em­ mine dik olan çapın uçlarından her biri. kutbiye; ing. Polar expedition; Fr. Expé­
boîter] . [Ing. Pole of a circle; Fr. PÖle d'un dition polaire],
kutulamak, geçi. f. Kutuya koymak, kutuya cercle]; ® bir fonksiyonun kutbu, mat. — ayısı, coğr. fl Ayı.
yerleştirmek. [Ing. To box; Fr. Emboîter, Bu fonksiyonun sonsuz olduğu nokta; öy­ — basıklığı, astr. Yer'in veya dönen her­
encaisser]. le ki bu fonksiyonun karşıtı düzgün ol­ hangi bir gökcisiminin tam geometrik bir
kutup.-tbu, i. Osm. < Ar. kutb. % fl asır. duğu gibi bu nokta yakınında da düzgün­ küre olmayışı, kutuplarda basıklaşmış ol­
ve coğr. Yeryuvarlağının, ekvatordan en dür. [Ing. Pole of a function; Fr. Pöle ması. Böyle bir cismin eslek yarıçapı a.
uzak olan ve yer ekseninin geçtiği varsa­ d'une fonction]; ® çok — lu, biy. B Çok; ondan daha küçük olan kutupsal yarıçapı b
yılan iki noktasından her biri [Lat. Polus; ® dönme kutbu, astr. fl Dönme; ® dört ise, basıklık (a-b)/a formülüyle tanımla­
Ing. Pole; Fr. Pöle]; S 8 Gökküresinin, —; esk. fl Dört; ® ek (komütasyon nır. [İng. Polar flattening; Fr. Aplatisse­
dolayında döndüğü varsayılan eklenin iki kutbu). elek. Komütasyonu düzeltmeye ment polaire].
ucundan her biri. [Ing. Pole; Fr. Pôle]; yarayan, sarımlı veya sarımsız magnetik bölgeleri, coğr. kutupların yakınındaki
5 8 fi*. Elektrik akımını meydana geti kutup. [Ing. Auxiliary pole, commutation bölge'er; bunlara O. Nordenskjöld'den beri
ran gerilim ayrılığının en yüksek dereceyi pole; Fr. Pôle auxiliaire, pole de com­ genellikle en sıcak ay için 10° C izotermi
bulduğu iki noktadan her biri. [ing. Pole; mutation]; ® erişilmezlik kutbu, coğr. fl sınır kabul etmiştir. (Deniz sının olarak
Fr. Pôle]; S 8 Bir mıknatıs demirinin iki Erişilmazllk; ® faz kutbu, elek. Bir ma­ çoğunlukla deniz buzlarının kaybolduğu
ucundan her bîri; 5 8 mec. Bir konuda kine veya çok fazlı bir cihazda, şebeke bölge, kara sınırı olarak ormanın başla­
yüksek bilgisi ve yetkisi olan kimse, § 8 fazlarından bir iletkene bağlanan kutup; ® dığı bulge kebul edilir). [Osm. Menâtık-ı
Dönen bir çark veya tekerleğin dingili. gerçek astr. fl Garçek; ® gök kutbu, kutbiye; İng. Polar region; Fr. Régions
[Ing. Axle of a wheal; Fr. Essieu d'une astr. Yer ekseninin, gök küreyi kestiği iki polaires]; fl Arktik topraklar ve antarkti­
roue]; i 8 Birbirine karşıt olan iki nok­ noktadan her biri. [Ing. Celestial pole; ka.
tadan veya iki şeyden her biri. [Ing. Po­ Fr. Pôle céleste]; ® gök kutbu dairesi, — bulucu, eték. Bir doğru akım kaynağı­
le; Fr. Pôle]; S 8 esk. Bir tarikatın ku­ astr. Kutupların açısal uzaklığı tutulum nın kutuplarını belirlemeye yarayan mad­
rucusu veya en büyüğü. [Ing. Chief, cen­ eğikliğine (yaklaşık olarak 23* 27') eşit de veya âlet. [ing. Pole finder],
ter of influence]; i 8 Bir kavmin veya olacak şekiide gök ekvatoruna paralel olan ' bulucu kâğıt, elek. Pozitif kutup ile
grupun en seçkini; i O enet. İki ucu olan iki küçük daireden her biri. [ing. Celes­ negatif kutbu ayırt etmeye yarayan, kim­
bir organın en son noktaeı: Midenin üst tial polar circle; Fr. Cercle polaire cé­ yasal bir madde emdirilmiş kâğıt. (Bu me­
kutbu. Böbreğin mit kutbu. [Ing. Pole; leste]; ® döller —, biy. Heterolesit yu­ totta, kaynağın iki kutbuna bağlı olan iki
Fr. Pöle] ; S 8 tasav. Manevî derecele­ murtalarda yumurtanın pek içerlek olma­ tefin çıplak uçları kâğıda değdirilir; kâ­
rin en yükseği. (Sofilere göre, tarikatta yan uçlarından biri, (Çekirdek genellikle, ğıt üzerinde kahverengi-kırmızı iz bırakan
dereceler, talib, mürid, safik, tehir, vâsıl, besler kutba karşıt olan bu kutupta bu­ uç negatif, hiç leke bırakmayan uç pozi­
kutb olmak üzere 7 tanedir. Kutb kendi­ lunur). [Ing.A nimal pole; Fr. Pôle ani­ tif kutuptur), [ing. Pole finding paper].
sine sığını/dığı zaman gavs adını alır. mal]; ® güney kutbu, coğr. fl Güney; ® ■—- cephesi, hava. Bir kutup hava kütlesi
/O Gavs/. Her devirde Tann tarafından hayvansal , biy. Sarısı bulunan yu­ ile bir tropik hava kütlesini ayıran cephe.
kendisine tasarruf kudreti varilmiş bir murtalarda, üst tarafta, süratle halka- [İng. Polar front; Fr. Front polaire].
kutb bulunur. Kutb yerine, kutbül aktab, lanan kısım. [İng. Animal pole]; ® çemberi, coğr. ve astr. Kutuptan yak­
kutbül ekber, kutbül irşad deyimleri de homoteti kutbu, akis kutbu, mat. fl Ho­ laşık olarak 23°.5 uzaklıktaki paralel çem­
kullanılır); S 8 tekn. Bir küresel cismin moteti. akis ® karşıt ' doğrularıyla dö­ berleri. Bunlardan biri kuzey yarımküre-
çevresinde döndüğü eksenin iki ucundan nüşüm. mat. Düzlemin (veya uzayın) bir rindedir. 66 derece 33 dakika kuzey ve
her biri. [ing. Pole; Fr. Pôle]; § 8 elek. noktasına, verilen bri koniğe (veya ikinci güney enlemleri. [Osm. Daire-i kutbiye;
Bir elektrik üretecinin dış iletkenlere bağ­ dereceden yüzdye) göre kutup doğrusu­ ing. Polar circle; Fr. Cercle polaire],
lanmasını sağlayan uçlardan her biri. [İng. nu (veya düzlemini) eşlik ettiren geomet­ ☆ E şan), kutup dairesi.
Pole; Fr. Pôle]; ® kutbl âlem (kutbî se­ rik dönüşüm. [Fr. Transformation par — çevresi, coğr. Kutupların çevresindeki
ma veya kutbf semavî), esk. Yerkürenin polaires réciproques]; ® komütasyon belgeler için kullanılan geniş anlamlı bir
merkezinden geçtiği ve ekvator düzlemine kutbu, elek, fl Komütasyon; @ manyetik kelime, [ing. Circumpolar; Fr. Circumpo­
dik olduğu varsayılan hattın gökküreyi —, magn. Yer üzerinde, mıknatıslı ibrenin laire] .
deldiği iki noktadan her biri; ® kutbî arz. eğim açısının 90* olduğu, yani serbestçe dairesi, astr. £| Daire.
esk. Kuzey kutbu. [Ing. Pole of the earth]; asılmış mıknatıslı iğnenin düşey durduğu devinmesi, astr. Dönme ekseninin cis­
® kutbî bürûc (kutbî felek), esk. Kâina bölge. [Osm. Kutb-ı mıknatısî; ing. Mag­ me kaskatı bağlı olmayıp bir parça de­
tın varsayılan iki kutbundan her biri. netic pole; Fr. Pôle magnétique]; ® vinmesinden ileri gelen kutuplara ilişkin yer
[Ing. Pol« of the spheres]; ® kutbî ce­ negatif (efcal) elek. Bir doğru akım değiştirme. [İng. Polar motion, movement
nubî (kutbî coğrafiyi cenubî), esk. Gü­ makinesinde potansiyeli düşük olan kutup. of the pole; Fr. Mouvement du pôle].
ney kutbu. [İng. South Pole]; ® kutbl Bir pilin veya bir akümülâtörün iki kut­ dolayı yıldızları, astr. Gök yarımküre­
coğrafî esir. Yer kürenin iki kutbundan her bundan biri. [Osm. Kutb-ı menfi; İng. sinin kutbu etrafında hareket eden yıldız­
biri. Meridyenlerin kesiştiği kabul adilen The negative pole, cathode; Fr. Pôle né­ lar.
iki noktadan her biri; ® kutbl hakiki gatif]; ® nötr ■, elek. Bir makinenin eksani, astr. Herhangi bir gökcismi ve­
(kutbl mar'I), esk. Kutup yıldızının, asıl vaya çok fazlı bir cihazın nötr noktasına ya gökdizgesinin dönme ekseni, [ing. Po­
yörüngesinden farklı olarak çizdiği kabul bağlanan kutup; ® pozitif (artı) elek. lar axis; Fr. Axe polaire].
edilen eliptik yörüngesinin büyük ve kü­ Bir doğru akım makinesinde, potansiyeli engel, ftz. Bir pilde elektromotor kuv­
çük çaplarının kesişme noktası; ® kutbl yüksek olan kutup. [Osm. Kutb-ı müs­ veti düşüren polarma olayına karşı gelmek
İzafi, esk. Kutup yıldızının herhangi bir pet; Ing. The positive pole, anode; Fr. ve elektrik akımının durmasını önlemek
andaki durumuna göre belirlenmiş olan Pôle positif]; ® soğukluk kutbu, coğr. için kullanılan kimyasal maddelerden her
kutup noktası; ® kutbl samavlyi cenubî, Yer küresinin en düşük mutlak sıcaklık de­ biri: Bir Daniel pilinde bakır sülfatı, bir
esk. Gökküranin ekvatorun altında bulu­ ğerleri kaydedilen bölgesine verilen ad. Bunsen pilinde azot asidi, Maclanche pi­
nan güney zutfau; ® kutbl semavîyi şi­ /Başlangıçta Sibirya'ya/ Verhoymnssk: 600 linde kömürle karışık manganez bioksidi
malî, esir. Gökküranin ekvatorun üstünde C, Oyimiyakon: -67, 7m/ verilen ad, bu­ birer kutup engeldir.
bulunan kuzey kutbu; ® kutbî şimalî (kut­ gün yaklaşık olarak Güney Kutbuna te­ fecri, jeof. fl Fecir.
bl coğrafiyi şimali), esk. Kuzey kutbu; kabül eder, çünkü 1968'de Güney kutbu­ ^ fırtına kuşu, zool. fl Fırtına kuşu.
kutupayısı 1732 kuvantalaşma
<— gecesi, coğr. Kutup ila kutup çemberi gelmesi; (b) Bir elektroliz cihazının pil ve­ bu özellikteki sentetik madde. Bu sonun­
arasındaki bölgelerde güneşin doğmadığı ya akümülâtöründen geçen akımın, kendisi­ cusu kutuplayıcı gözlüklerin camını mey­
yani çevren veya görme erimi (ufuk) üs­ ni doğuran elektromotor kuvvete zıt yönde dana getirir. [İng. Polaroid, polarizer; Fr.
tüne çıkmadığı zaman. [Osm. Kutbî leyi, bir elektromotor kuvvet meydana getirmesi Polaroid].
kutbî gece; ing. Polar night; Fr. Nuit po­ olayı. [İng. Polarization; Fr. Polarisation] ; gözlük, sin. Kutuplama temeline daya­
laire]. § O elektr. Bir elektronik lâmbasının ça­ nan üç boyutlu film işlemlerinde seyirci­
•—1 gündüzü, coğr. Kutup ile kutup çem­ lışma noktasını bulmak için ızgarasına nin filmi seyrederken taktığı, camları ku-
beri arasındaki bölgelerde güneşin batma­ doğru gerilim uygulama, [ing. Polariza­ tuplayıcıdan meydana gelme gözlük. [İng.
dığı yani çevren veya görme erimi (ufuk) tion; Fr. Polarisation]; § fl jeol. fl Ucay- Polaroid spectacles, polaroid; Fr. Lunettes
altına dalmadığı zaman. [Osm. Kutbl lanma; § fl sosy. Aynı toplumdaki züm­ Polaroid, polaroid].
yevm, kutbî gündüz; ing. Polar day; Fr. relerde meydana gelen çatışkan eğilimle­ kutup.ölçer, b. i. fiz. fl Polarimetre.
Jour polaire]. rin başlıca karşıt iki kutupta toplanması kutupsal”, s. § fl Kutupla ilgili; kutuplara
<-*• hatvesi, elek. O Hatve. hali. [ing. ve Fr. Polarisation]; § fl zool. yönelme özelliği olan. [ing. Polar; Fr. Po­
r— havası, hava. Kutup mıntakalarından Bir sinir telinde sinir hücresi zarının iç ve laire]; § fl tiz. Bir mıknatısın veya bir
gelen hava kütleleri, [ing. Polar air; Fr. dış elektrik yüklerinin farklı oluşu, [ing. elektrik üreticinin kutuplarıyle ilgili olan,
Air polaire]. va Fr. Polarization]. & Eşanl. polarizas­ [ing. Polar; Fr. Polaire]; § fl mat. Ele­
—‘ ışığı, astr. Yer atmosferinin 100 ile yon; ® ışık — sı, D Işık; ® ^ nın gide­ —> —>
1000 km. arasındaki yüksekliklerinde, ku­ rilmesi, elek, işler durumda olan bir pi­ n.anları V (xı. x*...x ), W (yı.yt...y ) ....
zey enleminde meydana gelen ışıklı olay­ lin pozitif elektrodunda toplanan hidroje­ n ti
lar. [ing. Aurora; Fr. Aurore]. nin giderilmesi. [Ing. Depolarization; Fr. olan vektöre! bir uzayda bir F (V) ku­
☆ Eşanl. kutup fecri. Dépolarisation]; Eşanl. depolarizasyon;
iklimi, coğr. Kışları sert, uzun geçen, ® elektrodların 1 sı, elek. Çalışan bir —> —^
adratik biçimine eşlik eden ve W ~ V
soğuk ila kurağın bir arada bulunduğu İk­ pilde elektrotların elektrolite değme yüzey­
lim. [ing. Polar climate; Fr. Climat po­ lerinin değişmesi sonucunda elektromotor —>
laire] . kuvvetin azalması. [ing. Polarization of alındığında F (V) haline gelen t(Vf W)
■ kazı, zool. fl Kaz. electrodes; Fr. Polarisation des électro­ —^
kuşağı, coğr. ve astr. Kutuplar bölgesi, des]; ® hücre — sı, biy. Ekseni boyunca simetrik çizgisel biçimi için kullanılır),
soğuk iklim bölgesi. Her iki yarımkürede yapı ve nitelik bakımından düzenli bir [ing. Polar; Fr. Polaire].
kutup çemberleriyle kutup noktaları ara­ değişiklik gösteren hücrenin özelliği (Ku­ .—■ konsayılar, astr. Uzayda bir noktanın
sında kalan bölgeler. (Her ikisi, bütün yer­ tuplanma, hücresel fonksiyonların yapımın­ yerini belli eden iki açı ve bir uzaklık.
yüzünün % 8.3 ünü tutar). [Osm. Nevâhi-i da büyük bir önem taşır. Kutuplanma sitop- Bu değerler daha önce seçilen dik konsayı
kutbiye; ing. Polar zone; Fr. Zone po­ lazmanın son derece ince yapısına değil, dizgesine göre düzenlenir, [ing. Polar coor.
laire] . hücre içinde hep aynı ayar ve kıvamda dinates; Fr. Coordonnées polaires].
sisi, coğr. Yüksek enlemlerdeki sisler. dağılmamış olmasına bağlıdır), [ing. Cel­ — koordinatlar, mat. fl Koordinat.
Bunlar, sıcakça esen deniz yellerinin, ka­ lular polarity; Fr. Polarité cellulaire]; ® — üçgen, mat. Bir kirişler dörtgeninin
raların çok soğumuş bölgelerine doğru ® ışığın sı, fiz. fl Işık; ® manyetik ■—, karşılıklı kenarlarının kesim noktalarıyla,
kaymasından doğar. [İng. Arctic sea smo­ elektroakust. Magnetik kayıt sırasında işa­ köşegenlerinin kesim noktasını köşe alan
ke; Fr. Brouillard polaire]. retlerin düzgün olarak kaydedilmesini sağ­ üçgen.
»—• tilkisi, zool. fl Tilki. lamak üzere kullanılan ek magnetik etki. *— vektör, fl Vektör,
«— uzaklığı, astr. Gökküresinde gözönüne (Bu etki magnetik kayıt kafasındaki kayıt kutupsallık,-ğı. i. § fl Pusula iğnesinin ku­
alman bir yıldızdan ve kutuplardan geçen işaretlerine ait değişen akıma, yüksek fre­ tuplara yönelme özelliği. [Osm. Kutbiyet;
çember (saat dairesi) üzerinde yıldız ve kanslı doğru veya alternatif bir akım ek­ Ing. Polarity; Fr. Polarité]; § fl Birbirine
yıldızların bulunduğu yarımkürenin kutbu lenerek elde edilir. Bu sonuncuya kutup­ tamamen karşıt iki ayrı eğilimin etkisiyle
arasındaki yay uzunluğu (an biçiminde). lanma akımı denir). [Ing. Magnetic pola­ davranma hali,
[Osm. Bu'd-ı kutub; İng. Polar distance; rization; Fr. Polarisation magnétique]; ® kutup.yıldızı, b. i. astr. fl Demirkazık,
Fr. Distance polaire]. yalıtkanlarda —, elek. Yalıtkan bir ortam­ kutur,-tru, i. Osm. < Ar. kutr. esk. 5 fl
«— yıldızı, astr. Kutupyıldızı. da bir elektrik alanının etkisiyle her ele­ mat. (daire ve kürede) Çap. [ing. Dia­
«— yöresi, asff. Gökküresinde, gözerimi al­ manı bir dipol olacak biçimde meydana meter; Fr. Diamètre] 5 fl (Diğer bazı ge­
tına inmeyen yıldızları içine alan (y 90° —> ometrik şekillerde) Köşegen; § fl Yan. ta­
ile 90° y arasında kalan) küre kapağına gelen değişim; (bir dv hacmi bir d m, raf, cihet, bölge. [Ing. Region, district;
ilişkin. [İng. Circumpolar; Fr. Circumpo­ Fr. Région],
laire]. —> dm kuud/ku'ûd/, O sm. < Ar. esk. § fl Oturma.
*—1 yuvarı, biy. Ovojenez (yumurta oluşu­ elektrik momenti kazanırsa, g — ---------) [Ing. Sitting]; 5 fl din. Namazın oturu­
mu) evresinde, olgunlaşmaya elverişli kü­ d v larak kılınan kısmı. [Ing. The sitting pos­
çük hücre, [ing. Polar globule; Fr. Glo­ vektörüne kutuplanma vektörü denir). [İng. ture (in the namaz); Fr. Posture assise],
bule polaire]. Dielectric polarization; Fr. Polarisation — etmek, Oturmak. [Ing. To sit; Fr. S'as­
yüksekliği, astr. Verilen bir yerde ufka diélectrique]; ® yumurta — sı, biy. Yu­ seoir] .
göre kutup yüksekliği, dolay kutupsal (sir- murtada vitellüsün düzenli bir tarzda kat kuvâ /kuvà/, ç. I. Osm. < Ar. esk. Kuv-
kumpoler) bir yıldızın üst ve alt geçiş kat olması. (Vitellüsün en yoğun ve kaba vet'in çoğulu,
halindeki yükseklikleri toplamının yarısına kısmı yaşatkan kutupta, en hafif ve ince kuvadratik, s. Fr. quadratique, fl ikinci de­
eşittir, [ing. Altitude of pole]. kısmı ise çekirdeğin bulunduğu hayvansal rece.
kutup.ayısı, b. i. fl Ayı. kutupta yer alır; yumurtanın ilk kutuplan­ sistem, billûrbil. Kare tabanlı dik priz­
kutup.fırtınakuşu, b. i. fl Fırtınakuşu. ması sadece yerçekiminin etkisinden ileri ma şeklinde billûrlaşan minerallerin top­
kutuplama, i. fiz. Bir ışık demetini kutup­ gelmez, ovositte fizyolojik bir gradyenin ladığı simetri grupu. [Ing. Quadratic sys­
lanmış duruma getirme, [ing. Polarization; belirmesiyle de ilgilidir), [ing. Egg pola­ tem; Fr. Système quadratique],
Fr. Polarisation]. rity; Fr. Polarité de l’œuf]. kuvadratür.-rü, i. Fr. quadrature. Kareleş­
kutuplamak, f. tiz. Bir ışık demetini kutup­ — önleyicisi, elek. Elektrik pillerinin yapı­ tirme.
lanmış duruma getirmek. [İng. To Pola­ mında kullanılan ve akımın elektrokimya-
kuvadrik, s. ve i. Fr. quadrique. mat. fl
rize; Fr. Polariser]. sal etkisinden pili koruyarak ilk şartlara ikinci dereceden yüzey.
kutnuinp laknumtbaa, dio. ğr§u Oyö nteizlm. e( aö) zePlluiğsiu;l a (bi)b röesni­­ ğDöerpeo laçraizlıeşrm; asFırn. ı Dséapğolalayrains anmt]a.dde. [İng. kuvaför,-rü, i. Fr. coiffeur, fl Kadın berberi,
ceden izotrop olan olayların vektörel bir İZ Eşanl. kutupengel. kuvanta, i. Lat. quantum'un çoğulu quanta.
özellik aldığı bir ortamda fiziksel şartların kutuplanmış, s. § fl Farklı yapıda iki kutbu fiz. Işımanın, ışığın ve daha genel olarak
değişmesi, [ing. Polarization; Fr. Polari­ bulunan bir âlet için kullanılır. [Ing. Po­ enerjinin yayılma miktarları, [ing. ve Fr.
sation]; § O biy. Bir bakışım ekseni olan larized; Fr. Polarisé,-ée] ; § fl Kutuplan­ Quanta].
ve bu eksenin her iki ucuna yakın bölge­ maya uğramış: Kutuplanmış ışık. [Osm. —« istatistiği, fiz. Birbirine benzeyen çok
leri birbirinden farklı bulunan bütün or­ Müstaktab; Ing. Polarized; Fr. Polarisé, sayıda fiziksel sistemin durumunu ve de­
gan veya organizmaların özelliği. (Bir si­ -ée]. ğişimlerini belirleyen istatistik kanunu.
nir hücresinde sinir akımının daima «kısa- — ışık, sin. Normal bir ışık demeti, deme­ [ing. Quantic statistics; Fr. Statistique
uzantı, ücre gövdesi-uzun uzantı /akson/* tin eksenine dik açılardaki her yönde düz­ quantique].
yönünde olması veya bir epitelyum salgı lemler üzerindeki elektromanyetik dalgalar ^ sayıları, fiz. Bir atomdaki gezegen elek
hücresinde ham maddenin bir uçtan alına­ olarak düşünülebilir. Bazı doğal maddeler trotlardan her bîrinin niteliklerini tanımla­
rak salgı maddesinin öteki uçtan salınma­ (turmalin, kalsit) veya sentetik araçlar (ku­ yan dört sayının tümü. [ing. Quantic
sı, basit bir kutuplanma olayıdır; asıl «ku­ tuplayım gözlük) ışık demetini yalnız tek numbers; Fr. Nombres quantiques].
tuplanmanın» bir örneği ise, beyaz hindi­ bir düzlemde serbest bırakıp öbür düzlem­ kuvantalaşma. i. tiz. Fiziksel bir büyüklüğü,
banın boyun kısmından tekerlek biçiminde lerde tutmak niteliğindedir. Böyle madde­ kuvantum denilen temel bir değişimin kat­
kesilerek yere gömülen bir parçanın bir lerden geçirilmiş ve tek düzlemde yol ları olan kesikli bir değişime uğratma iş­
yanından kök, karşı yanından tomurcuk alan ışığa kutuplanmış ışık denir. ([İnç. lemi. [İng. ve Fr. Quantification]: ®
sürmesi olayıdır). [İng. Polarization; Fr. Polarized light; Fr. Lumière polarisée], uzaysal fiz. Kinetik moment vektörleri­
Polarisation]; § fl elek. (a) İki iletken kutuplayıcı, i. sin. Kutuplayıcı özelliği olan nin uzay içinde yönelmesiyle ilgili, ku­
arasında bir potansiyel farkının meydana madde. İşığı kutuplamak üzere kullanılan vanta mekaniğine özgü olay. [Ing. Spatial
kuvantalaşmış 1733 kuvvet
quantification; Fr. Quantification spati­ kuvart.-tı, i. Fr. quart. Dikey boyu, yani sırt rak yükseltildiği derecelerden her biri.
ale]. yüksekliği, 16 santimetreden 25 santimet­ [Ing. Power; Fr. Puissance]; § fl mek.
kuvantalaşmış, s. fiz. Fiziksel bir büyüklüğü, reye kadar olan ve kütüphanecilikte «4°» Bir cismin durma ve hareket durumunu de­
kuvantum denilen temel bir değişimin kat­ işareti ile ifade edilen kitaplara verilen ğiştirebilen her sebep. [İng. Energy; Fr.
ları olan kesikli bir değişime uğratılmış ad. Force]; 5 fl pirotekn. Bir patlatma fiilinin,
olan. kuvarta, i. İt. quarte. Dörtlük, dördüncü. genellikle civa fülminatı kütlesine eşit hal­
— enerji, fiz. Bir değerden öbürüne sü­ kuvartetto, i. It. quartelto. müz. İki çiftle de belirtilen yemleme gücü: 2 gram kuv­
rekli olarak geçmeden, ancak bazı kesin yapılan bir çeşit dans. [İng. ve Fr. Quar­ vetindeki bir patama fitili, [ing. ve Fr.
dağerleri alabilen enerji. D Kuvanta. [ing. tette] . Force]; ® —* i kalmamak, dey. Gücü tü­
Quantified energy; Fr. Énergie quantifiée]. kuver, i. Fr. couvert. Tabak, çatal ve bıçak kenmek. Dayanıklılığını tahammülünü, di­
kuvantazom, i. Fr. quantasome. Bir kuvan­ gibi sofra takımı. [Ing. Fork and spoon]. rencini kaybetmek; ® ... a-varmek, dey.
tum ışık enerjisini kimyasal enerjiye dö­ kuvertür.-rü, i. Fr. couverture. örtü. [ing. -e aşkınca baş vurmak; Tabana kuvvet ve­
nüştürmek için yeterli olan ve kloraplasdt- Cover]; ® açık ^ huk. O Açık5. rince yetişebildi; ® — in şiddeti, fiz. Kuv­
ların «granat ları içinde bulunan organit, Kuveyt, küveyt, öz. i. coğr. Ar. Al. Kuvayt. veti gösteren vektörün uzunluğu. [Osm.
(Bir kuvantazon da 20° kadar klorofil mole­ coğr. Arap yarımadasında prenslik. Basra Şiddet i kuvvet; Ing. Intensity of force;
külü vardır; fakat her an, yalnız 10 mo­ körfezinin kuzeybatı köşesinde, Şattül- Fr. Intensité de la force]; ® •—1 lendirici
lekül fotokimyasat bir etkinlik gösterebi­ arap'ın güneyinde, Irak ile Suudî Arabis­ ekran, tekn. Radyografide filmler üzerin­
lir. Bir kuvantazom 10X20 u'luk bir oval tan arasında. 15.540 km2. Başkenti Ku­ deki yoğunluğu arttırmak maksadıyla filmler
tane gibi gözükür; klorofil molekülleri dı­ veyt'tir. [Ing. Kuwait; Fr. Koweït, Ku­ flüoresan bir ekran veya kurşun bir levha
şında yüzde 30 lipid karotenoyit, yüzde 50 wait] . ile temas haline konur. Bu takdirde aynı
protein ve klorofil moleküllerine bağlan­ kuveytli, öz. s. § fl Kuveyt halkına veya bu bir ekspozisyon süresi için daha yoğun
mamış bakır, demir ve manganez atomları halkın özelliklerine ait. [ing. Kuwaiti]; § imajlar elde edilir. [ing. Intensifying
bulunur). O i- Kuveyt'te yaşayan veya Kuveyt hal­ screen; Fr. Écran renforçateur]; ® — 1er
kuvantum, i. Fr. quantum fiz. Planck sabi­ kından olan kimse. [Ing. Kuwaiti]. ayrılığı, huk. ve soay. Bir ülkedeki, yargı,
tiyle kendi frekansının çarpımına eşit olan küvoz,-zü, i. Fr. couveuse. § fl Kuluçka ma­ yürütme ve yaşama erklerinin tek bir elde
elemanter ışıma enerjisi. kinesi; § fl pediyatri. Erken doğan ço­ toplanmasının, siyasî iktidarları sınırsız bir
—• kuramı, fiz. fl Kuram. cukların normal bir dayanma gücü kaza- güce kavuşturduğu ve hukuk dışı imkânlara
kuvars, i. A Im. quarz. 5 fl min. Az çok saf nıncaya kadar konduğu cihaz. sahip kıldığı düşüncesi ile, Montesquieu
halde bulunan billûrlaşmış silis çeşitle­ kuvvanl /kuvvanî/, Osm. < Ar. kuvâ. kuvvet tarafından ileri sürülen ve bu erklerin ay­
rine verilen ad. Formülü Si02, özgül ağır­ >kuvvâni. esk. Dinamik, [ing. Dynamic; rı ellere verilmesiyle karşılıklı denetim ve
lığı 2,65# sertliği 7 olan kuvars bol rast­ Fr. Dynamique], tüm yönetiminde denge sağlanması ama­
lanan bir mineraldir. Heksagonal sistemde kuvvfiniyet, ç. i. esk. Dinamizm. [Ing. Dyna­ cını güden bir kuram. [r*g. Separation of
billûrlaşır; simetri sınıfı, bir üçlü eksen­ mism; Fr. Dynamisme]. powers; Fr. Séparation des pouvoirs]; ®
le ve üç ikili eksenle belirlenir. Tabiatta, kuvve, i. Osm. < Ar. esk. § O «Düşünülen — 1er bağlamı, mat. D Bağlam; ®
biliûr veya şekilsiz kütleler halinde, say­ şey yapılmakt demek olan kuvveden fiile 1er dengesi, sosy. Genellikle bütün top­
dam, renksiz veya renkli veya damarlarda çıkmak deyiminde geçer; § fl Yeti. [İng. lum kuvvetleri (zümreler, sınıflar, meslek­
olduğu gibi saydamsız ve yarı saydam Effective force; Fr. Force, vigueur, énér- ler, hattâ mezhepler) arasındaki denge.
olarak bulunur. (İyi kristallenmiş ve say­ gie]; § fl ask. Bir birliğin er. subay, si­ [Ing. Equilibrium of powers; Fr. Équilibre
dam renksiz olanları Necef taşı /Bergkris- lâh cephane, hayvan ve başka gereçleri des farces]; ® —■ 1er kanunu, fiz. Fizikte,
ta!/, duman rengi olanları dumanlı kuars, gibi varlıklarını göstermek ve üst komu­ duran cisimleri harekete geçirmek veya ha­
açık sarı renkleri sitrin, mor renklileri mor­ tanlığa sunulmak üzere düzenlenen cetvel. reket halindeki cisimlerin bu hareketlerini
laş /Ametist/, altın gibi parlak olanı [ing. Effective force] ; ® — den fiile çı­ sürdürmek için bir kuvvet kullanmak şart­
avanturin /hacer-ül berk/, pembe renkli karmak (bir şeyi), dey. Düşünülen, ta­ tır. Buna kullanılan kuvvet, hareketi do­
olanları da pembe kuars /rosenkuarz/ sarlanan şeyi gerçekleştirmek. [Ing. To ğuran veya yok eden etki diye adlandı­
adiyle ziynet taşı olarak kullanılırlar. Ku- put Into execution (a project), to produce rabiliriz. ® — lerin dengesi, huk. Birbirine
arsın mikrokristalin çökeltileri kalsedon or execute; Fr. Mettre à exécution]; ® karşı kuvvetlerin eşitliği veya birbirini den­
/ ak iki belgami / dur. Rrenklerine göre şöy­ ■—1 den fiile geçmek, dey. Tasarlanan şey gede tutabilmesi hali. [Ing. Balance of po­
le ce adlandırılır: krizopras /kiraz boncu­ yapılmak; ® fiili —, ask. Kara Kuvvet­ wers]; ® — li zaman, müz. En belirli
ğu/; elma yeşili rengindedir; hemiotrop: leri Komutanlığınca yapılan işlemler ile vurgusu olan zaman. (1. zaman daima kuv­
/kantaşı/: Kırmızısı beneklidir; karneol: (emir ve talimatlar, personel tahsis bel­ vetli bir zamandır. 4 Zamanlı bir ölçü­
/katmerli Sü ley mani / ; Yeşilimsi ya da geleri v.b. He) tespit edilen ve belirli nün 3. zamanı kuvvetli veya yan kuvvetli
kan kırmızı rengindedir; sard er: Portakal birliklerdeki personel sayısı ile. Kara Kuv­ sayılabilir), [ing. Strong beat, down-beat;
renginde, saydamdır; safirin: Mavi renkli­ vetleri Komutanlığı prensip ve eğilimlerine Fr. Temps fort]; ® >— ten düşmek, dey.
dir; Mekketaşı / ak i ki Yemanl/ ; Bileşimin­ dayanan daimî kadro dışı personele ait Gücü azalmak, etkisini kaybetmek; ® ak­
de Mn ve F e bulunur; koyu renkleri akik kuruluş dışı birlik kuvvetlerini kapsayan tif —, fiz. Verilen bir sisteme, bu sistem
ve jasptır; Genellikle silisyum tuzlarının kuvveler, [ing. Actions strength]. ile temasta bulunan veya bu sistemle ara­
değişmesi sonucu oluşmuş ve çeşitli mik­ kuvvet, i. Osm. < Ar. § fl Güç, takat. [İng. larında bir mesafe bulunan cisimler tara­
tarlarda su kapsayan silis ¡eli çökeltileri Strength, power, force; Fr. Force]; § fl fından uygulanan kuvvet. [Ing. Active for­
ise opat'dir. Renk ve yapısına göre, çok Sıhhat yönünden sağlamlık: Hiç kuvveti ce]. Eşanl. dış kuvvet; ® Allah —
renkli ve süs taşı olarak kullanılan soy yoktu, en hatif bir esintiden hemen has­ versin, dey. Çalışan birine İyi dilek ve
opal /ayn-üş şems/, süt rengindeki süt talanırdı. [ing. Vigo(u)r; Fr. Force, vi­ teşvik sözü olarak söylenir; ® amfibik —,
opal, opak ve saydam olanı hıyalli opal i gueur]; § fl Etkileme gücü; S fl Şiddet, ask. (a) Bir deniz kuvveti ile çıkarma kuv­
zucSclf, kırmızı renkteki ateş opali f opal-i cebir, zor: Kuvvet kullanmak, [¡ng. ve Fr. veti ve amfibik harekâtı yürütecek şekilde
nârl/ adlarını alırlar). [Osm. Dürr-ül Ne- Force, violence]; § fl Dayanıklılık, ta­ teşkil, teçhiz edilmiş ve yetiştirilmiş des­
sef, billûr-i sahrï; ing. Quartz; Fr. Quartz, hammül, mukavemet. [ing. Resistence, tek kuvvetleri; (b) (Deniz Kuvvetlerinde)
cubaîte]. ☆ Eşanl. kübalt; § fl s. Kuvars endurance; Fr. Force, résistance, solidité]: bir filonun amfibik tipi komutanlığına ve­
yapısında olan veya en az yüzde 10 kuvars § fl Hayatî enerji: Allah insana orada da rilen İdarî ad. [ing. Amphibious force];
kapsayan. [Ing. Quartzose, quartzous, yaşamak kuvveti veriyor. [Ing. Vital ® amfibik özel görev — i, ask. Bir am­
quartzy; Fr. Quartzeux.-euse, quartzique]; energy; Fr. Force, énergie vitale]; § fl fibik harekâtı sevk ve idare için teşkil
® — h diorit, ¡eol. fl Dlorit; ® çift — Nüfuz, etkinlik, [ing. Efficacy, effective­ edilmiş bir özel görev birliği. Deniz Kuv­
opt. fl Çift; ® dumanlı —', jeol. fl Du­ ness; Fr. Force, efficacité]; é fl (yara­ vetleri ile çıkarma kuvvetini ve kuruluş­
manlı. tıklar hk.) Canlılık, şevk. [İng .Vigo(u)r; larındaki hava araçlarını ihtiva eder.
kuvarsin, i. Fr. quartzine. min. Bileşiminde Fr. Vigueur]; § fl Muktedir olma hali, [Ing. Amphibious task force]; ® ato­
lifli kuvars ile az miktarda opal bulunan otorite, kudret: Devletin kuvveti. [İng. mik saptırma — î, fiz. Q Atomik; ®
kadıköytaşı çeşidi. [Ing. Quartzine]. Potency, power, authority; Fr. Force, Im­ bağ — i, mek. D Bağ1; ® bağlantı i,
kuvaralt.-ti, i. Fr. quartzite. jeol. Ana maddesi portance, influence, autorité]; § fl Cesa­ mek. D Bağlantı; ® bileşen —' 1er!
kuvars olan sert kaya. (Kaldırım yapı­ ret, ataklık, hızlılık; § fl mec. (Sanatçı (hızlar), mek. D Bileşen. ® bindirilmiş
mında ve bazı taş döşemelerde kullanı­ veya yazar hk.) Ustalık, beceriklilik: Ka­ — 1er, ask. □ Bindirmek; ® bir geminin
lır İlk insanlar bu kayaları yontarak âlet­ leminin kuvveti karşısındakiler/ susturma­ askerî — i, ask. den. Silâhlarının, koru­
ler yapmışlardı. Kuvarsit'in şu türleri var­ ya yetti. [Ing. Faculty, quality; Fr. Force yucu zırhının ve hızının toplamı. [İng.
dır: tanelerle bir bütün meydana getiren concision, vigueur]; § fl ask. Bir ülkenin Military force of a ship; Fr. Force mili­
ve ikincil kuvars oluşuğu tarafından katı­ savaşçı, silâhlı teşkilâtı, gücü. [İng. ve taire d'un navire]; ® bir ' in momenti,
laştırılmış eski kumların oluşturduğu tor­ Fr. Force]; § fl tels. Bir oluşu, bir ey­ fiz. D Moment; ® bir patlayıcı madde­
tuI kuvarsit /kırılma, taneleri keser; bu lemi yapma, ortaya koyma yeteneği, güç; nin kurumsal — i, pirotekn. (t = nRT)
durum kuvarsitleri kumtaşmdan ayırır/ ve § fl fîz. Hareket meydana getiren, cisim­ formülü ile ifade edilen kuvvet. (Burada
mikalı şistler ile gnayslar arasına sıkış­ lerin şekillerini veya bir hareketi değişti­ n bir patlayıcı maddenin kütle biriminin
mış başkalaşmış kuvarsit), [ing. Quart­ ren her sebebe verilen ad. [Ing. Power; verdiği gaz molekül gramı sayısı; R tü-
zite] . Fr. Force]; § fl huk. Devlet içinde, ikti­ kel gazların sabit rakamı ve T Kelvin de­
kuvarslaşmış, s. jeol. İkincil olarak, tümüy­ darı elinde bulunduran ve kullanan irade receleri halinde bildirilen sabit hacimdeki
le veya kısmen kuvarsa dönüşmüş olan. veya iradeler. [Ing. Power; Fr. Force]; patlama sıcaklığıdır. Kurumsal kuvvet,
[Ing. Quartzified; Fr. Quartzlfié,-éa]. S fl mat. Bir niteliğin kendisi İle çarpıla­ Noble ve Abel'in kopalı kapta atlama ba-
kuvvet 1734 kuvvetlendirme
sinemin formülünde söz konusu edilir. fiz. fl Merkezcil, merkezkaç; ® merkez­ — birimleri, fiz. fl Din, ölçme, newton,
Santimetre kareye kilogramlitre-kilogram kaç —, bot. Bitkisel organların yönelimin­ sthene.
birimi sisteminde bu kuvvet, kara barut­ de rol oynayan yerçekimi gibi kuvvetlere — bulamamak, dey. Cesaret edememek
lar için 5.000 ve zamklı dinamit için verilen ad. (Sap dolanma merkezine doğru — bulmak, dey. Kuvvetlenmek, güçlönmek.
13.000'den fazla olmak üzere değişir). yönelir, kök ise merkezden uzaklaşır), [Ing. To find support (in), to get confir­
[Ing. Théorie force of an explosive subs­ [ing. Centrifugal force; Fr. Force centri­ med or substantiated, to gain ground].
tance; Fr. Force théorique d'une suhstance fuge]; ® mıknatısiayıcı —, magn. Izo- —1 çifti, fiz. Birbirine paralel, ters yönde
explosive]; ® bir sayının — I, mat. Bu trop bir cismin bir noktasındaki bütün ve eşit şiddetle iki kuvvetin meydana ge­
sayıya eşit iki veya daha çok çarpanın magnetik etkilerin bileşkesi bu etkilerin oir tirdiği kuvvet takımı.
çarpımı. {Ing. Power of a number; Fr. kısmı ilkel magnetik alana, öteki kısmı da — çizgileri, fiz. Manyetik veya elektrik
Puissance d'un nombre]; ® birçok—1 i indüklenmiş magnetlzmaya bağlıdır. (Gü­ kuvvetler, kaynaklarının ötesine uzanırlar.
olan bir sistemin bileşkesi, mek. Kuvvet­ nümüzde dâha çok, tanımları iyice belirle­ Bunlar izlenebilir ve belirli yollar takip et­
ler sisteminin aynı etkisini tam olarak ya­ nebilen mıknatısiayıcı alanlar ve indükle- tikleri gösterilebilir. Bu yolları, şekilleri
pan tek kuvvet. (Bu kuvvetler bileşkenin y ici alanlar üstünde durulmaktadır), fl meydana getiren çizgilere kuvvet çizgileri
bileşenleridir). [Fr. Résultante d'un sys­ Magnetizma. [Ing. Magnetizing force; Fr. ye kapladıkları alana da elektrik veya man­
tème de plusieurs forces]; ® bozucu — Force magnétisante]; ® müdahale — İ, yetik alan adı verilir. [İng. Strength lines;
mek. ve astr. D Bozucu; ® Coriolis — i, ask. Sürekli olarak hazır bulundurulan ve Fr. Lignes de force].
mek, Bir maddî nokta üzerine etkiyen ve dünyanın herhangi bir noktasına havadan — çizgisi, magn. Elektrik veya magnetik
bu noktanın herhangi bir koordinat siste­ indirme veya denizden çıkartma yaparak bir alanda, genellikle bir etkinin uzaktan
mine göre bağlı hareketiyle, bu koordinat müdahale edebilecek şekilde tasarlanan uygulandığı her yerde, noktalarının her
sisteminin bir Galile sistemine göre hare­ ordulararası kuvvet; ® silâhlı — 1er, ask. birindeki teğetlerin kuvvet doğrultusuyle
ketine bağlı olan kuvvet. (İfade Coriolis Kara, deniz ve hava ordularının tamamı. çakıştığı çizgi. (Magnetik tayflar, magne­
ivmesiyle nokta kütlesinin çarpımının ters (Bu deyim askeri kuvvetleri belirtmek ve tik bir alanın kuvvet çizgilerini görünür bir
işaretine eşittir). [İng. Coriolis energy; bunları yurt savunmasında araya giren si­ biçimde maddeleştirir). 1 ing. Force line;
Fr. Force de coriolis]; ® çekme — u, yasi, iktisadi veya teknik diğer elemanlar­ Fr. Ligne de force].
fiz. Bir cismin diğer cismi çekme hassası dan ayırmak üzere İkinci Dünya Savaşın­ —1 çubuğu, trm. Bir. iki veya üç göz üze­
ve kuvveti, cezb kuvveti. [Osm. Kuvve-i dan beri çok kullanılmaktadır.) [ing. The rine budanmış asma çubuğu.
câzibe; Fr. Force d'attraction j ; ® çevik armed forces; Fr. Les forces armées]; ® —1 devresi, demir, fl Devre1.
•—1 1er, esk. D Çevik; ® çıkarma — i, esk. — ekseni, mat. fl Eksen.
sonlu bir cümlenin —' i, mat. Elemanları
D Çıkarma; ® değiştirme —- leri, nükl. Ku- — gösterisi, day. Bütün gücünü ortaya ko­
bire bir tjkabül haline konabilen iki cüm­
vanta fiziğine göre iki elektron veya nük­ yarak karşısındakine korku vermek ama­
lenin ortak özelliği; ® sürekli —, ask.
leon arasında klasik elektrostatik kuvvet­ cıyla girişilen eylem.
Büyük Britanya İmparatorluğu içindeki
lerden farklı olarak meydana gelen kuvvet­ — ilâcı, ecz. Esenliğin artması için içilen
memleketlerde kurulan muvazzaf ordu bir­
ler. (Homopolar moleküllerde atomların bir­ ilâç. [Ing. Tonie; Fr. Tonique, remède
liklerini belirtmek ve bunları milis bir­
leşmesi ve atom çekirdeklerindeki kohez- tonique].
liklerinden ayırmak üzere 1918'den beri
yon, değiştirme kuvvetleriyle anlatılır); ® — iletimi, fiz. Bir mekanik parçanın ha­
deniz ■— leri, ask. den. Savaş gemilerinin, kullanılan deyim, [ing. Permanent force; reketini, kayış veya makara yardımıyla
karadaki kuvvetlerin (kıyı bataryaları veya Fr. Force permanente]; ® tabana — (kaç­ başka bîr parçaya intikal ettirme. [Os/n.
uçaksavarlar) ve hava kuvvetlerinin (gemi­ mak), dey. Bütün gücüyle veya hızla (kaç­ Intikal-i kuvvet; Ing. Transmission of for­
deki veya karadaki uçaklar) tümü. [ing. mak): Bostan sahibinin geldiğini görünce ces; Fr. Transmission des forces].
Naval forces;F>.Forcesmaritimes] ;® dış—, tabana kuvvet kaçtı; ® üç dairenin — mer­ — kullanma, huk. Hakkını elde etmek
fiz. flAktif kuvvet; ® dinamik kaldırma kezi, mat. Bu dairelere göre aynı kuvvet­ üzere hükümet kuvvetlerine başvurma im­
I, hava. Q Dinamik; ® dört kürenin -— teki nokta; ® üç dairenin — merkezi, kânını bulamadığı durumlarda, hakkın kay­
merkezi, mat. Bu kürelere göre aynı kuv­ mat. Üç dairenin ikişer ikişer üç kuvvet bolmasına engel olmak için, hak sahibinin
vette olan nokta; ® eğme — i, den. Q Eğ­ ekseni bir noktada birleşirler. Üç daireye bizzat harekete geçmesi.
me; ® elektromotor —■, elek, (kısaltılması göre aynı kuvvette olan bu noktaya üç — macunu, ecz. esk. OsmanlIlarda bazı
e. m. k.). Açık bir devrenin iki ucu arasın­ dairenin kuvvet merkezi denir; ® üç kü­ hastalıkların tedavisi ve genelPkle cinsel
da bir potansiyel farkı meydana getirebilen renin — ekseni, mat. Bu kürelere göre kudreti arttırmak için yapılan macun.
veya kapalı bir devrede elektrik akımı sağ­ eşit kuvvetteki noktaların geometrik yeri — tasarrufu, ask. Kumandanın, çeşitli mu­
layan sebep, [ing. Electromotive force; olan doğru; ® var — lyle, dey. Bütün gü­ harebe şekillerinin uygulanması sırasında,
Fr. Force électromotrice]; ® emme —' i, cünü harcayarak: Var kuvvetiyle vurdu. kuvvetlerini, görevlerini yerine getirilmesine
bot. Hücrenin çevredeki suyu kendine doğ­ [Ing. With all (his) energy or force, to yetecek kadar dengeli bir şekilde ve usta­
ru çekme gücü. (Bir bitkideki çeşitli hücre the utmost with might and main, whole­ lıkla kullanarak kesin sonuç için elinde
lerin /özellikle kök hücreleri/ emme kuv­ heartedly]; ® vurucu —, ask. En modern büyük muharebe gücü bulundurması .(Kuv­
veti, suyun köke girmesinin sebebidiı ). silâhlarla donatılmış, bir düşman devletin vet tasarrufu, eldeki kuvvetlerle, mümkün
[Ing. Suction force; Fr. Force de suc­ toprakları üzerinde ve özellikle onun bir olan en büyük ve etkili darbenin vurulma­
cion]; ® esnek—, fiz. 0 Esnek; ® eylem­ saldırısına karşılık vermek üzere bir an sını sağlayabilir).
sizlik — i, mek. VG fiz. Q Eylemsizlik; ® içinde en büyü!: güçle hareket yeteneğin­ — taşı. Yükseğe kaldırılmak suretiyle kas
genleşme — i, ask. fl Genleşme; ® geri deki askeri araçların tümüne İkinci Dünya gücünü Ölçmeye yarar taş. [İng. Stone to
getirme — i, mek. B Geri; ® gerilme — I, Savaşından beri verilen ad. Bir vurucu be lifted as a triai of strength],
den. D Gerilme; ® görev — i, ask. den. kuvvet esas itibariyle uçaklardan, özel si­ — tübü, magn. Ana doğruları kuvvet çizgi­
B Görev; ® hava — leri, ask. B Hava; lâhlardan veya nükleer silâh taşıyan de- leri olan bir yüzeyle sınırlanmış uzay par­
® hidrolik — 1er, fiz. □ HidroHk; ® ışık nizaltılardan kuruludur). [Ing. Striking for­ çası. jjIng. Force tube; Fr. Tube de for­
— i, matb. B <9ik; ® İcra — i, huk. D ce; Fr. Force de frappe]; ® (...) ya —, ce] .
icra. ® iki dairenin — ekseni, mat. Bu dey. Bir şeye ağırlık verildiğini anlatmak — vermek, dey. Kuvvetlendirmek, takviye
dairelere göre eşit kuvvetteki noktaların ge­ için söylenir: ilâca kuvvet. Paraya kuvvet. etmek, arka vermek. Etkisini arttırmak.
ometrik yeri olan düzlem. Ikî küıenîn Keseye kuvvet; ® yükseltici —, fiz. fl [İng. To strengthen. to substantiate, to
kuvvet düzlemi bu kürelere göre eşit kuv­ Aerostat; ® (şu veya bu seye) —, O şeye confirm; Fr. Fortifier, renforcer, donner un
vetteki noktaların geometrik yeri olan düz­ başvurmaktan başka yapacak iş kalmadığı­ ton plus fort].
lem; ® incirar — i, den. D incirar; ® nı veya ondan başka başvuracak şey ol­ kuvvetle, z. Kuvvetli olarak, sağlamca: Bu­
itme — i, mim. Bir kemerin veya madığını anlatır; Haydi bakalım, ilâca kuv­ nu kuvvetle umarım. [İng. Strongly; Fr.
bir kubbenin yer çekimi etkisiyle aşa­ vet. Fortement].
ğıya doğru çekilişinde, yanlarındaki — akıeı, magn. Her noktadaki kuvvet şid­ kuvvetlendirici, s. § O Kuvveti, gücü arttı­
kısımları açılmaya zorlama kuvveti. [Fr. detinin o noktadan geçen seviy «yüzeyin­ ran, güçlendirici. [Ing. Tonie; Fr. To­
Poussée]; ® kaldırma —1 î, hava, ve mek. de kuvvet tübünün kestiği elemanter alan­ nique]; i fl ted. Verildiğinde organların
B Kaldırma; ® kara — leri, ask. B Kara; la çarpımı. (Daha genat olarak, kuvvetin etkinliğini arttıran veya güçlendiren ilâca
® kaza —1 i, fl Kaza2; ® kesilme —, den. herhangi bir doğrultudaki bileşeninin şid­ denir: Kâfuru, striknin gibi maddeler kuv­
D Kesilme; ® kilogram —, fiz. Kilogram; detiyle kuvvet tübünün o doğrultuya dik vetlendirici ilâçlardır. [İng. Tonic; Fr. To
® kopma — i, den. fl Kopma; ® magne­ kesitinin çarpımıdır. Akının değeri cebir- nique]; ® kalb —, ted. fl Kalb.
tomotor —, elektromagn. (kısaltması m. sal olabilir. Birim yüzeye indirgenen ilk kuvvetlendirme, I. S fl Kuvvetlendirmek ey­
m. k.) Bir bobinin bir magnetik devrede kuvvet akışı, kuvvetin dik bileşeninin şid­ lemi. [Ing. Strengthening, reinforcement;
indükleme akışı doğurabileceğini gösteren detini verir). [Ing. Flux of force; Fr. Flux Fr. Renforcement]; S fl /of. Çok zayıf bir
büyüklük. (Mıknatıslayan bobinin sarım sa­ de force]. negatifin kontrastlarını arttırmak için yapı­
yısı N ve içinden geçen akım da i amper — alıştırmaları, clmn. Kas gruplarını güç­ lan işlem. (Kuvvetlendirme, uygun banyo­
ise, magnetomotor kuvvet N I çarpımına lendiren vu daha çok ağırlığa ve eşin di> larla görüntüye gümüş. ışığın etkilemediği
eşittir ve amper devir cincinden ifade edi­ rencine karşı yapılan alıştırmalar. [İng. bir boya veya başka bir maden katarak ya­
lir. Magnetik devrelerde magnetomotor kuv­ Muscular work; Fr. EXercices musculaire]. pılır. Saydam kısımlarda hiç bir bulutlan­
vetin durumu elektrik devresinde elektro­ — almak, dey. Herhangi bir yardımla, ma olmamalıdır), [ing. Intensification; Fr.
motor kuvvetin durumuna benzer). [Ing. kuvvetlenmek, destek ve cesaret bularak Renforcement]; S fl ted. Bir ilâcın başka
Magnetomotive force; Fr. Force magnéto- gücü artmak. [Ing. To receive strength or bir ilâcı faydalı yönde desteklemesi ve
motrice]; ® merkezcil —, merkezkaç —, courage; Fr. Prendre de la force]. onun etki derecesini arttırması.
kuvvetlendirmek 1735 kuyruk
—" derecesi kanunu, psik. Q Derece, sevgilinin yanı. [Ing. District, quarter, one; Fr. Ridiculiser quelqu'un]. ® Kuyruğu­
kuvvetlendirmek (-i), f. § fl Gücünü art­ main street, thoroughfare]; ® kûy-daş, Ay­ nu ele geçirmek, dey. Yakalamak; ® kuy­
tırmak; Kuvvetlenmesini sağlamak, güçlü nı köyden olanlardan her biri, bir köylü. ruğunu kısmak, dey. § fl Korkarak bir kö­
kılmak. [Ing. To strengthen, to fortify, to kuyruk,-ğu, I. esk. T. kudruk. S fl zool. (a) şeye sinmek. [Ing. To be cowed; Fr. Cra­
reinforce; Fr. Fortifier, renforcer]; § fl Hayvanların çoğunda, gövdenin art yanın­ indre, s'éloigner par peur]; § fl Kuyruğu­
Bir rengin şiddetini arttırmak. [Fr. Monter da bulunan uzantı: Kertenkele kuyruğu. nu bacaklarının arasına almak; ® kuyru­
une couleur] ; § fl res. Bir resmin çizgile­ (b) Kuşlarda gövdenin art yanında bulu­ ğunu kıstırmak, (birinin), dey. Birini kı-
rini daha kalınlaştırarak bâriz bir hale ge­ nan tüy demeti. [Ing. Tail; Fr. Queue]; mıldayamayacak bir durumda yakalamak.
tirmek, resimdeki siyahlık ve gölgeleri da­ § fl Kasaplık. Koyunun bazı türlerinde [Ing. To put into a very tight position, to
ha koyulaştırmak, gölgeleri kuvvetlendir­ eritilerek yağı alınan omurga sonundaki have someone by the tail]; ® kuy­
mek. [Fr. Renforcer], uzantı: Kuyruk yağı. [ing. Tail; Fr. ruğunu tava sapına çevirmek, dey.
kuvvetlenmek, nsz. f. S fl Güçlenmek, güç Queue]; § fl (Geniş ani.) Bazı şeylerde Bir kimseyi fazlasıyle dövmek. [İng.
kazanmak veya gücü artmak. [Ing. To be kuyruk biçiminde veya başın aksi tarafına To disgrace thoroughly, to thrash someone;
strengthened; Fr. Se fortifier, se renfor­ gelen kısım: Köprünün üstünde olduğunu Fr. Battre ou corriger violemment]; ® ak
cer]; § fl Etkisi artmak; § fl Verimli ha­ anladı ve tramvayın kuyruğundan atladı. — bot. □ Akkuyruk; ® aslan kuyruğu.
le gelmek; Tarla kuvvetlendi; i fl Nüfuz Uçurtma kuyruğu. [İng. ve Fr. Queue]; § fl astr. Aslan takımyıldızında bazgn de-
kazanmak, toplum içinde veya herhangi bir 5 fl S'-nda, en geride kalan kısım: Ker­ nebola yıldızına verilen ad. [İng. Leonu-
kuruluşta yeri sağlamlaşmak, vanın kuyruğu. [ing. End; Fr. Queue, rus, motherwort;, Fr. Queue-de-Lion] ; §
kuvvetli, s. § fl Gücü çok olan, zorlu, güç­ dernière partie, derniers rangs]; fl Bağ­ fl bot. □ Aslan; ® at kuyruğu, bot. D
lü: Kuvvetli adam. Kuvvetli makine. [İng. lanmış veya örülmüş uzun saç demeti. [İng. Atkuyruğu; ® at kuyruğu belirtisi, tıp.
Strong, powerful; Fr. Fort, forte, puissant, Pigtail, queue; Fr. Queue]; § fl Halkın Sinir sisteminde bu kısmın zedelenmesine
-ante]; 5 fl Sağlam, dayanıklı, [Ing. Ro­ bir yere girmek veya bir şey satın almak bağlı bozuklukların tümü. [Ing. Horse-tail
bust, powerful; Fr. Fort, -forte, robuste]; için art arda sıralanarak meydana ge­ syndrome; Fr. Syndrome de la queue-de-
§ fl Şiddetli, yêgin, sert; Kuvvetli rüzgâr, tirdiği dizi: Kuyrukta beklemek. Ekmek kuy­ cheval]; ® bekleme — ları kuramı, ikt.
[ing. Violent, strong; Fr. Fort.-forte]; § ruğu. [ing. Queue; Fr. Queue, file de per­ Genel anlamda iktisadi alışverişlerin ve de­
fl Görevini iyi yapan, keskin; § O Burnu sonnes qui attendent leur tour]; § fl mec. ğiş tokuşların matematik açıdan incelen­
şiddetle etkileyen: Kuvvetli parfüm. [İng. Bir kimsenin yanından ayrılmayıp onun et­ mesi. [Fr. Théorie des files d'attente
Strong; Fr. Fort.-forte]; 5 fl (ses hk.) kisinde kalan kimse: Adam gidince kuyru­ théorie des queues]; ® büyükayı kuyru­
Yüksek: Birdenbire kuvvetli bir homurdan­ ğu durur mu? O da gitti, [ing. Followers, ğu, küçükayı kuyruğu, astr.Takımyıldızla­
ma işitildi. [Ing. Loud; Fr. Bruyant,-ante] ; retinue; Fr. Suite]; § fl astr. Bir kuyruk­ rında çizgi halinde görünen kısım, [ing.
§ fl Gücü, imkânı çok olan, güçlü: Kuv­ lu yıldızın Güneş'e göre ters yönde uzayan Tail of the Great Bear, tail of the Little
vetli bir ordu. [Ing. Powerful; Fr. Fort, ışıklı kısmı, [ing. Tail; Fr. Queue]; § fl Bear; Fr. Queue de la grande ourse, queue
-forte, qui a beaucoup de puissance, de demir. Bir trenin arkası: Kuyruktaki furgon. de la Petite ourse]; ® çatal —, zool. Bö­
moyens]; § fl Çok etkileyici, inandırıcı, [Ing. Rear, back; Fr. Queue]; § fl mad. ceklerin on birinci karın halkasına bağlı
önemli: Kuvvetli kanıtlar, [ing. Important; oc. Bir maden yatağının veya bir damarın çift uzantı. Kırkanatlı bazı böceklerin kurt­
Fr. Fort.-forte, qui a beaucoup d'efficacité, son bulduğu düzensiz kısım, [ing. Tai­ çuklarında dokuzuncu karın halkasında bu­
d'importance]; § Q Büyük, önemli: Kuv­ lings; Fr. Queue]; 5 fl meteor. Bir bu­ lunan uzantılar. Balinaların, balıkların ve
vetli rekabet. [Ing. Important; Fr. Fort, lut sisteminin, cismin arkasında yer alan kabuklu hayvanların gövdelerinin son tara­
-forte, grand.-ande, important,-ante] ; 5 fl ve Norveç siklonunun soğuk arka kısmına fında buunan yüzgeç; ® çift müz. D
Sağlam: Hâtıralar iki insanı. birbirine bağ­ tekabül eden son kısmı. (Kuyruk, bulut sis­ Çift; ® çift la mühürlenmiş yazı. Mü-
layacak kadar kuvvetli değildi, [ing. Solid; teminin geri kalan kısmı kadar geniştir. hürü, kâğıdın kıvrımları arasından geçen
Fr. Fort.-forte, solide]; § fl Tahammüllü, Şimşeklerin çaktığı ve sağnaklara sebep bir parşömen şeride asılı olan yazı. [Fr.
dirençli. [ing. Firm, strong; Fr. Fort, olan kararsız havaların genellikle sebebi­ Lettres scellées sur double queue]; ©
-forte]; § fl Hızlı, sert: Birkaç kuvvetli dir). [Ing. Trail; Fr. Traine]; 5 fl sil.Top destekli \ sil. Merminin atılışından son­
balta darbesi ile Tapirin hayatına son ve­ namlusunun arka kısmı. (Bu kısım kabza ra namluya sıkıca dayanmış durumda ka­
rir; § fl üstün: Karşısındakiler kendilerini şeklinde olur); S fl dok. (a) Tezgâhlardan lan kuyruk; ® ejder kuyruğu, asfr. Ay'ın
kuvvetli buluyorlardı; § fl Nüfuzlu, saygın; çıkarılması için kumaş toplarının bitimini iniş düğümü. [Ing. The Dragon's tail; Fr.
En kuvvetli kimseleri yedeksubay olarak gösteren işaret. (Bu işaret çoğu zaman top Queue de dragon]; ® göz kuyruğu, fl
aramıza göndermişlerdi, [ing. İnfluencial, başlangıcı ile birlikte atılan başka bir tip Göz; ® hareketli sil. Bir portatif
powerful; Fr. Fort.-forte]. atkı ile yapılır ve buna top başı denir. ateşli silâhta, çarpma iğnesinin bağlı ol­
—< ana ışık, sin. Ana ışığın bir sahnenin Aşağı yukarı 10 sm. genişliğindeki top duğu ve hareketi silâhın beslenmesini nam.
aydınlatılmasında geniş bir alan iyice ay­ başı, ortadan kesilerek, biten topun başı lunun kapanmasını ve açılmasını ve mer­
dınlatacak güçte olması durumu, [ing. sayılır). [Ing. End; Fr. Queue]; (b) Göv­ minin çıkarılmasını sağlayan kuyruk; ®
High key lighting; Fr. Éclairage fort sur de lifleri kullanılan keten veya kendir gibi kamçı —, zool. fl Kamçı; ® katır kuyTu-
le plan principal]. bitkilerin, kökleıi bir yöne çevrilmek üzere ğu, bot. fl Katırkuyruğu; ® kıl —, zool.
■—1 asid, —' baz, kim. Q Elektrolitlerin yppılan demetlerinin dip (kök) kısımları; Q Kılkuyruk; ® kırlangıç kuyruğu, Bir
kuvveti. (c) Bir takım düğmelerin, üzerinde dikiş çeşit geçme şekli. [Ing. Dovetail; Fr.
delil, huk. Yeterli tutamak, ipucu, ka­ delikleri bulunan sivri dip kısımları; § fl Queue -d'aronde]; ® kıvrık —, Demirci­
nıt. [Ing. Satisfactory evidence]. Bir harfin bitiş çizgisine yakın yerde, bir­ likte parmaklıkların bazı kısımlarına, ince
■—1 kar yağışı, trm. Görünümü 500 metre­ den bir dönüş yapan kısa çizgi. (Kuyruğun kıvrık, domuz kuyruğu şeklînde demir süs­
den aşağı düşürecek şekilde vukubulan kar aşın büyüklüğü genellikle atılgan, hayel ler. [Fr. Queue]; ® köpek kuyruğu, sp.
yağışı. gücü kuvvetli ve kararsız bir karakteri be­ fl Köpek; ® tavus —' lu güvercin, zoof.
— konum, fonet. Bir kelime veya kelime lirtir. Belirli bir uzunluktaki iki yazının ay­ Adını, kuyruğunu tavus ve hindiler gibi
grupunda bir fonemi değişimlerden veya nı veya ayrı ellerden çıktığını belirlemede kaldırmak ve yaymak özelliğinden alan gü­
düşmekten koruyan yer. [ing. Strong po­ kuyruk değerli bir ölçüdür, çünkü uzun bir vercin tipi. (Çeşitli örnekleri olan bu gü­
sition; Fr. Position forte]. metinde kuyrukları değiştirmek, başka tür­ vercin tipi /tavus kuyruklu transız. İskoç,
— ünsüzler, fonet. Tarihsel fonetikte yu­ lü çekmek, alışkanlıklardan kurtulmak çok İngiliz güvercini/ birçok güvercin merak­
muşak ünsüzlerin tersine ses organlarının zordur), [ing. Tail; Fr. Queue]; ® kuy­ lısı tarafından tercih edilir). [İng. Fantail;
belirgin olarak gerilmesiyle çıkarılan ün­ ruğa girmek, dey. Birbirinin arkasında sı­ Fr. Pigeon à queue de paon]; ® tek ■—■ la
süzlere (genellikle bunlara titreşimsiz ün­ ralanmak. kuyruk olmak; ® kuyruğu kapa­ mühürlenmiş yazı, Mühürü, doğrudan doğ.
süzler denir) verilen isim (Meselâ, p, t. k na kısılmak, dey. H'ç çıkar yolu olmayan rüya mektubun yazıldığı kâğıttan kesilen
ünsüzleri kuvvetlidir). [Ing. Strong conso­ bir güçlükle karşılaşmak. [Ing. To be bir şeride asılı olan yazı. (Tek kuyrukla
nant; Fr. Consonnes fortes]. caught by the tail, to be in great straits; mühürleme çok önemli olmayan yazışma­
— yağmur, trm. Saatte. 7.6 mm. den fazla Fr. Se gêner]; ® kuyruğu kısılmak (kuy­ larda, çift kuyrukla mühürleme ise önemli
su bırakacak şekilde yağan yağmur. ruk kısmak), dey. Güç bir durumda kal­ vesikalarda kullanılırdı). [Fr. Lettres scel.
kuvvet.ölçer, b. f. mek. Yayların esnekliğin­ mak. Şaşkın hale düşmek, [ing. To be lées sur simple queue]; ® tilki kuyruğu,
den yararlanılarak yapılan ve fiziksel güç­ caught and pinched or held fast, to be bot. fl Tilkikuyruğu; ® ters V biçiminde
leri ölçmeye yarayan âletlerin genel adı. hurt, vexed, annoyer]; ® kuyruğu omuz­ — takımı, hava. Aralarında büyük bir ne­
[Osm Mikyâs-ı kuvvet; ing. Dynamome­ lamak, arg. Kaçıp gitmek, ortadan çekil­ gatif iki düzlemli açı bulunan ve ters V
ter; Fr. Dynamomètre]. mek. [Ing. To run away] ; ® kuyruğu görünüşünde iki yüzeyli kuyruk takımı.
kuvvetsiz, s. § fl Güçsüz, gücü kuvveti ol­ titretmek, arg. ölmek. [Ing. To die; Fr. [Fr. Empennage en V inversé]; ® V bi­
mayan: Kuvvetsiz adam. [ing. Feeble, Mourir]; ® kuyruğuna basmak, dey. (Bi­ çiminde (kelebek) takımı, hava. Hiç bir
weak; Fr. Faible, débile]; § fl Etkisiz: rinin) Bir kimsenin sert bir karşılık ver­ düşey yüzey taşımayan ve yalnız arala­
Kuvvetsiz bir ilâç; § fl Zayıf: Kuvvetsiz mesine, sinirlenmesine yolaçmak. [ing. To rında büyük bir iki düzlemli açı olati iki
düşmek. [Ing. Weak, feeble: Fr. Faible]. provoke; Fr. Provoquer]; ® kuyruğuna yüzeyli kuyruk takımı: Bir kelebek kuyruk
kuvvetsizlik,-ği, s. Kuvvetsiz olma hali, güç basmak (birinin), dey. Sert bir karşılık takımı tarafından taşınan Hapların birlikte
süzlük. [Ing. Weakness, feebleness; Fr. vermek zorunda bırakmak. [Osm. Tahrik hareketi hava gemisinin yükseltisini, fdrklı
Faiblesse, Impuissance]. etmek]; ® kuyruğuna teneke bağlamak yönelişleriyse yön kumandasını sağlar.
kuy /küy/, I. Osm. < Fars. esk. 5 fl Köy; (birinin), dey. Bir kimseyi aşırı derecede [Fr. Empennage en V. empennage papil­
S fl Mahalle; S fl İşlek yol, anacadde; alaya almak, gülünç duruma düşürmek. lon]; ® yerim otomatik ctL Dolduruş­
S fl ad. esk. Sevgilinin bulunduğu yer, [Ing. To make a laughing stock of some­ tan sonra namlunun açılıp kapanan kuyruk.
kuyrukkakan 1736 kuyrukluyıldız
(Bu çeşit kuyruk iik defa 1904 modeli —1 ürünü derlemesi, petr. fl Derleme. — piyano. Duvar piyanosu gibi dik ol­
155lik CTR Rimailho topuna uygulanmış­ — yağı, kasaplık, fl Kuyrukyağı. mayıp gövdesi üç ayak üstünde yatık bir
tır). -— yapma, sosy. Ulaştırma ve alış veriş iş­ durumda bulunan piyano, [ing. Grand
— açılması, sil. Ateş sırasında bir top leri aşırı yoğunlaşmış toplumlarda bilet ve piano; Fr. Piano à queue].
namlusu kuyruğunun kazara açılması. (Bir eşya alma işlerini düzenlemek için halkın — saat. Sarkaçları saatin dışında kalan,
topta kuyruk açılması ateş sırasında kuy­ sıraya girmesinden ibaret, Batı toplumla- eski tip çalar duvar saati, [ing. Grand­
ruk takımının eksik kapatılmış olmasından rında yeni doğan bir âdet olup Doğu’da da father clock; Fr. Horloge de parquet, hor­
ileri gelebilir. Böyle bir kazadan kaçın­ yayılmaktadır. [Ing. To form a queue, to loge de ville].
mak İçin kuyruk düzeninde kuyruk tama- stand in a line (in a queue); to queue up, — sarraf, Ayrıcalık belgesi olan sarraf.
miyle kapatıldığı zaman ateşlemeye engel to line up, to form up: Fr. Faire la queue]. [ing. Banker who holds a government
olan bir emniyet parçası bulunur). — yükü, hava. Uçuş sırasında yatay den­ authorization].
— açısı, dey. Kin veya hınç doğuran se­ ge yüzeylerine etki yapan hava yükü. [ing. — sürme. Göz kuyruğunu doğru uzatarak
bep. [ing. Rancor, grudge, desire for Tail load; Fr. Charge sur la queue]. çekilen sürme. [İng. Eyelid stain (anti­
vengeance for some wrong suffered]. — yüzgeci, zool. Balıklarda, vücudun kuy­ mony) somewhat overdone].
— altı çıbanı, vet. Kuşlarda, daha çok ka ruk bölgesinde bulunan yüzgeç, [ing. Ca­ — yalan, dey. Yakıştırılamayan bir yalan,
naryalarda kuyruğun altında çıkan tehlikeli udal fin; Fr. Nageoire caudale]. çok büyük yalan, [ing. An oversize lie;
çıban. kuyruk.kakan, b. i. zool. Ötücü-kuşlar (Pas- Fr. Mensonge détaillé et pleine d’extra
— çekmek, dey. Gözün üzerine boya veya seriformes) takımının. Karatavukgiller (Tur- vagances].
sürme ile gözden daha uzun çizgi çekmek. didae) familyasından bir kuş türü. Uzun­ — yıldız, fl Kuyrukluyıldız.
— çerçevesi, den. Torpitolarda yatay ve luğu 15 sm., karnı beyaz, sırtı erkekte kül- kuyruklu.kelebek, b. î. zool. Pulkanatlılar
dikey dümenleri çevrelemiş bulunan çer­ rengi, dişide kahverengidir. Palearktik böl­ (Lepidoptera) takımının, Kuyruklukelebek-
çevelere denir. gelerde kayalık yerlerde yaşar. [Lat. Oe- g i 11er ( Papilionidae ) familyasından çok
— değneği, hava. Uçağın kuyruğunu yerde nanthe oenanthe; ¡ng. Wheatear; Fr. Tra. renkli bir Avrupa kelebeği. Kanatları, siyah
taşıyabilmek için kullanılan sopa. [İng. quet motteux]; ® karakulaktı —, zool. Ötü- benekli sarı renktedir; alt kanatlarının ke­
Tail skid; Fr. Béquille]. cükuşlar (Passeriformes) takımının. Ka­ narında iki sıra mavi şerit bulunur; sen­
—‘ gaydı, den. Kuyruk çerçeveleri üzerin­ ratavukgiller (Turdidae) familyasından bir tin gövdeye yakın yerinde, her iki tarafta
deki çıkıntılar (Torpitonun (T) gaydı ka­ kuş türü. Uzunluğu 14,5 sm.’dir. Erkeğin yuvarlak, kırmızı bir benek göze çarpar.
dar olan baş kısmı tu/uptan çıktıktan son­ sırtı sarı ak, karnı ak dişinin sırtı koyu Bu kelebekler, ilkbaharda, güneşli günler
ra torpitonun geri kalan kısmının tüyüp kahverengi, karnı daha açık renk olur. Ak­ başlar başlamaz ortalıkta görülebilir. Tır­
dahilinde durumunu muhafazaya yarar). deniz memleketlerinde kayalık yerlerde tılı özellikle havuç, rezene ve turunçgillere
kablosu, mad. oc. fl Kablo. yaşar. [Lat. Oenanthe hispánica; ing. büyük zarar verir, [¿af. Papillio machaon;
— kakan, zool. fl Kuyrukkakan. Black-eared wheatear; Fr. Traquet oreil­ Ing. Swallowtail, swallow tail butterfly; Fr.
— kaldırmak, dey. (Dişi hayvan hk.) Er­ lard]; ® takırdayan —, zool. ötücü-kuşlar Machaon, grand porte-queue].
kek istemek. (Passeriformes) takımının, Karatavukgiller kuyruklu.kelebekgiller, ç. b. i. zool. Eklem­
— kamçısı, oen. Eski toplarda, topların (Turdidae) familyasından bir kuş türü. bacaklı hayvanlardan Böcekler (Insecta)
kundakları gerisine kuyruk palangası yeri­ Uzunluğu 12 sm. Erkeğin sırtı kara, dişi­ sınıfının, Pulkanatlılar (Lepidoptera) takı­
ne bağlanan parça halatlar. ninki kahverengidir. Palearktik bölgede mından, tırtıl çağında tarım ve orman bit­
— kapağı, dey. Bazı hayvanlarda tüysüz taslık yerlerde yaşar, [¿af. Saxícola tor- kileriyle beslenerek geüşen birçok türü
ve çıplak kuyruk yeri. [Ing. The bare tail quata; Ing. Stonechat; Fr. Tarîer pâtre]; nedeniyle önem verdiğimiz, süslü kele­
place of some animals]. ® vinlayan —, zool. ötücü-kuşlar (Passeri­ bekler familyası, [¿af. ve İng. Papilionl
— kemiği, anat. fl Kuyrukkemiği. formes) »akımının. Karatavukgiller (Turdi­ dae; Fr. Papilionidés].
— keskisi, zool. Atların kuyruğunu kes­ dae) familyasından bir kuş türü. Uzunluğu kuyruklular, ç. i. zool. Omurgalı hayvanlar­
mek için kullanılan araç. 13 sm. Sırtı kara, karnı krem rengidir. Av­ dan Amfibyumlar (Amphibia) sınıfının bir
— kısmak, dey. Korkup kaçmak. Sıkıntıda rupa ve Batı Asya’da çayır ve dağlarda ya­ takımı. Uzun gövdeli hepsi birbirine eşit
olduğu halde ses çıkaramamak, [ing. To şar. [Lat. Saxícola rubetra; ing. Whin- kısa dört bacaklı, uzun kuyruklu hayvanları
threaten, to be frightened, to crouch down chat; Fr. Tarier des prés, traquet tarier]. kapsar. Suda (titron, mağara semenderi
(to hide oneself)]. kuyruk.kemiği, b. i. Omurganın alt ucunda v.b.) veya karada (semenderler) yaşarlar.
~ kısmı, den. Torpitolarda yatay ve dikey bulunan ve kuyruksokumu kemiği ile eklem­ Bütün yetişkinlerinde akciğer vardır. Ba­
dümenlerle pervaneleri ve dişlileri taşıyan lenen önden arkaya doğru yassı üçgen zıları, kurtçukken bulunan iç veya dış so­
bölüm. biçiminde kemik. Kuyrukkemiği, körelerek lungaçlarını yetişkin iken de taşır. Semen­
— mapası, den. Ağızdan dolma topların kaynaşmış son dört ilâ altı omurun birleş­ dergiller (Salamandridae), Denİz-kızı-se-
gerisinde bulunan (Birago) halatı donatı­ mesinden meydana gelir. Kuyruksokumu mendergiller (Sirenidae), Kütağızlıgiller
lan mapa. kemiği ile eklemlenen kuyrukkemiğinîn ( Ambystomidae), Mağara-semenderigiller
— olmak, dey. § O Kuyruğa girmek. [İng. her yanında, iki çıkıntı bulunur; bunlardan (Proteidae), Gizli-solungaçlıglller (Cryptob-
To form a line one behind another, to line dikey olana küçük boynuz, yatay olana ranchidae). !ki-soluklugiller ( Amphiumi-
up]; § fl Bir kimseyi körü körüne takip yan boynuz adı verilir. [Osm. Us’us; Lat. dae) gibi familyaları vardır.. [Osm. Zâhir-
etmek. [Ing. To follow blindly, to be par­ Os coccygis, os sacrum; ing. Rump bone, üz-zeneb; Lat. ve İng. Urodela; Fr. Uro-
tial (to)]. coccyx; Fr. Coccyx]. dèles].
— örtüsü, sil. Bir ateşli silâhın kuyruğunu TÎr Eşanl. koksiks. kuyruklu.yıldız, b. i, § fl astr. Güney çev­
veya mekanizmasını çamurdan ve tozdan kuyruklu, s. § O Kuyruğu olan: Uzun kuy­ resinde çok uzun bir elips yörünge çizen
koruyan örtü. ruklu. [ing. Tailed, caudate; Fr. Caudé ve «kuyruk» denen ışıklı bir uzantının es­
—* palangası, den. Topları geri almak için à queue, caudïfère]; § fl Kuyruk biçi­ lik ettiği bulutumsu gökcismi. (Elips biçi­
kundakların gerisine vurulan palanga. minde uzantısı olan: Kuyruklu gelinlik; § mindeki yörüngesi Güneş yakınlarında
— payı, den. Eski topların falyasından iti­ fl h. d. Akrep, [ing. ve Fr. Scorpion]; § bazen parabole dönüşür. [Osm. Zü-z-zeneb;
baren geriye kalan kısmı olup bundan iti­ fl esk. Ayrıcalık taşıyan sarraflara verilen ing. Comet; Fr. Comète] ; 5 fl pirotekn.
baren milyonlara kadar olan kısma da belge; ® Afrika düzensiz — su, zool. fl Havada ateşlenen ve düşerken kuyruk bi­
«hazne payı» adı verilirdi. Afrika. çiminde iz bırakan maytap çeşidi. [İng.
— sallamak, dey. Yaltaklanmak, tabasbus — biber, bot. İlâç olarak kullanılan bir Sky-rocket: Fr. Comète].
etmek. [Ing. To fawn and flatter; Fr. çeşit karabiber, kûbeba. [¿af. Cubeba of­ — aylası, asfr. Kuyruklu yıldızın başını
Flatter]. ficinalis,: İng. Cubeba; Fr. Cubèbe]. saran, hızla genişleyerek yayılan halka gö­
— sallayan, zool. fl Kuyruksallayan. — buyrultu, teşk. tar. Osmanlı devleti za­ rünüşlü aydınlık, [ing. Halos of a comet;
— sokumu, anat. fl Kuyruksokumu. manında defterdar imzaları. (Ocaklara ay­ Fr. Halo d'une comète].
— takımı, hava, (a) Kuyruğun veya taşıyı­ lık verilmeden bir hafta önce başbakikulu. —' başı, astr. Kuyruklu yıldızın başı gibi
cı kanatların arkasına bir ok yeleği gibi defterdarın kuyruklu buyrultularını paşaka- görünen, önde giden yuvarlak parçası.
yerleştirilen, uçağa kararlılık ve yön ver­ pısma, sadrazama getirirdi. Bu buyrultular [ing. Head of a cornet; Fr. Tête d'une
meye yarayan yüzeylerden her biri. [ing. sadrazam adına kethüda tarafından pençe- comète].
Empennage, tail (-unit) stabilizer (s); Fr. İenir /imza yerine kullanılan işaret/, pen­ — çekirdeği, astr. Kuyruklu yıldız başının
Empennage]; (b) Bazı güdümlü balonlarda çe! en en buyrultulara sadrazam <sah»/onay­ ortasında yıldıza benzeyen parlak nokta.
buna benzer donatım; Güdümlü balonların lama için kullanılan işaret/ çekerdi). [İng. [Ing. Cometary nucleus; Fr. Noyau co-
kuyruk takımları genellikle haç şeklindedir. Decree bearing the signature of the minis­ métaire].
[Fr. Empennage]; (c) Uçak bombalarının ter of finance and certified by the grand — kuyruğu, asfr. Kuyruklu-yıldızın başın­
arkasına yerleştirilen ve bombaya hedefe vizier]. dan geriye doğru (Güneşin karşı yanı)
düşüşünde denge sağlayan kanatçıkların — fişek, ask. Roket. [Ing. Rocket; Fr. uzayan, gittikçe yaygınlaşan, Güneş ışığıy­
tümü. [Ing. Rudders; Fr. Empennage]. Fusée]. la aydınlanmış, kuyruğa benzeyen gaz bulu­
— tekerleği, hava. Bir uçak gövdesinin ar­ — harf, matb. fl Harf. tu. [Ing. Tail of a comet; Fr. Queue
ka ucuna yerleştirilen tekerlek. Bir uçağın — kelebek, zool. fl Kuyruklukelebek. d'une comète, queue cométaire].
kuyruğunu yerde taşımaya yaj-ayan bir te­ — kelebekgiller, zool. fl Kuyruklukele- -— saçı, astr. Bir kuyrukluyıldızın çekirde­
kerlek olup sabit olabilir veya ekseni et­ bekgiller. ğini çevrel yen ve çoğu zaman, uzayda,
rafında dönebilir, [ing. Tail wheel; Fr. — kurbağa, zool. Yumurtadan yeni çıkmış Güneş doğrultusuna ters doğrultuda yöne­
Roue de queue]. ve evrim geçirmemiş yavru kurbağa, iribaş. len bulutumsu kısım. (Bürçük de denir),
— ürünü, petr. fl Son ürün. [Ing. Tadpole; Fr. Têtard]. [ing. Coma; Fr. Chevelure].