pamięć i sprawiedliwość

553 Pages·2013·3.64 MB·Polish

PAMIĘĆ
I
SPRAWIEDLIWOŚĆ
P I S M O I N S T Y T U T U PA M I Ę C I N A R O D O W E J
ISSN 1427-7476
2
(16)
2
0
1
0

PAMIĘĆ
I
SPRAWIEDLIWOŚĆ

PAMIĘĆ
I
SPRAWIEDLIWOŚĆ
2 (16) 2010
Warszawa
RADA PROGRAMOWA:
prof. dr hab. Jerzy W. Borejsza, prof. dr hab. Czesław Brzoza,
prof. dr hab. Jan Draus, dr hab. Antoni Dudek, prof. dr hab. Jerzy Eisler,
dr hab. Andrzej Friszke, dr Janusz Gmitruk, dr Andrzej Grajewski,
dr Franciszek Gryciuk, prof. dr hab. Cezary Kuklo, prof. dr hab. Witold Kulesza,
dr hab. Janusz Kurtyka , dr hab. Paweł Machcewicz, prof. dr hab. Grzegorz Mazur,
dr Zbigniew Nawrocki, prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, dr Sławomir Radoń,
prof. dr hab. Wojciech Roszkowski, prof. dr hab. Włodzimierz Suleja,
prof. dr hab. Tomasz Szarota, prof. dr hab. Ryszard Terlecki, Jędrzej Tucholski,
prof. dr hab. Janusz Wrona, prof. dr hab. Wojciech Wrzesiński, dr hab. Jan Żaryn
REDAKCJA:
dr Władysław Bułhak, dr Małgorzata Choma-Jusińska (sekretarz redakcji),
dr Łukasz Kamiński, dr Sławomir Poleszak (redaktor naczelny),
dr Grzegorz Waligóra, dr hab. Rafał Wnuk, dr hab. Marek Wierzbicki,
dr hab. Zdzisław Zblewski
Projekt graficzny:
Krzysztof Findziński
Redaktor prowadzący:
Dorota Mazek
Opracowanie redakcyjne:
Magdalena Baj, Teresa Karpińska, Elżbieta Muszyńska, Jacek Rajkowski,
Ewa Wyszyńska, Katarzyna Zonn
Redakcja techniczna:
Andrzej Broniak
Korekta:
Magdalena Baj
Tłumaczenie streszczeń na język angielski:
Idea, Dominika Krzykowska-Tworek
Skład i łamanie:
Sylwia Szafrańska
Druk i oprawa:
Drukarnia Kolejowa Kraków Sp. z o.o.
ul. Bosacka 6, 31-305 Kraków
© Copyright by Instytut Pamięci Narodowej
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010
ISSN 1427-7476
Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej
00-869 Warszawa, ul. Towarowa 28, tel. [phone]
faks (22) 431 83 80, e-mail: [email protected], www.ipn.gov.pl
PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ
2 (16) 2010
S P I S T R E Ś C I
Od Redakcji ..........................................................................................9
I. Ankieta ..............................................................................................13
II. Studia:
n Tadeusz Kopyś – Współpraca polskiej i węgierskiej opozycji
w latach osiemdziesiątych XX wieku ............................................. 51
n Igor Hałagida – Służba Bezpieczeństwa wobec NSZZ
„Solidarność” w Słupsku w latach 1980–1981 ............................... 75
n Jan Olaszek – „Ekstremiści, chuligani, politykierzy”. Obraz
podziemnej „Solidarności” w propagandzie stanu wojennego ...... 105
n Marcin Łaszczyński – „Krąg” i jego krąg. Wydawnictwo
w świetle relacji ........................................................................... 139
n Maria Orzechowska-Chodurska – Paryskie Radio
„Solidarność” – zapomniany epizod w radiofonii ......................... 171
n Patryk Pleskot – Zachód ratuje generała?!
Paradoksy zachodniej dyplomacji w czasie przemian w Polsce
(czerwiec–lipiec 1989 roku) ........................................................ 193
n Tomasz Snarski – Sprawiedliwość transformacyjna, filozofia prawa
i rozliczanie przeszłości przez demokratyczne państwo prawa ........... 211
III. Varia
n Arunas Bubnys – Eksterminacja Żydów wileńskich i dzieje
getta wileńskiego (1941–1944) .................................................... 229
n Dariusz Rogut – Zarys historii sowieckiego obozu specjalnego
nr 4 (Stiepłagu) w latach 1948–1954 ........................................... 273
n Jacek Wołoszyn – „Ostra broń” – agentura celna.
Tajni współpracownicy w więzieniach i aresztach śledczych w latach
1944–1956 .......................................................................................... 295
n Krzysztof Tarka – Nauka, polityka i tajne służby.
Podróże Adama Bromkego do Polski ............................................ 339
n Robert Spałek – Jakub Berman. Portret politycznego
emeryta w materiałach SB (1966–1971) ...................................... 353
n Przemysław Gasztold-Seń – Syryjsko-libijska walka
z syjonizmem w PRL. Zaangażowanie Michela Mounayera
w działalność „lewicy” partyjnej w latach 1978–1986 ................. 389
IV. Dokumenty
n Paweł Szulc – „Ładną gwiazdkę nam rząd zgotował!”.
Grudzień ’70 w listach do Radiokomitetu ..................................... 431
n Bogdan Musiał, Jan Szumski – Lato 1980 na Wybrzeżu
oraz powstanie „Solidarności” w świetle sprawozdań sowieckich
Konsulatów Generalnych w Gdańsku i Szczecinie ....................... 467
n Tadeusz Kopyś – Polityka wewnętrzna Rumunii w okresie
powstania NSZZ „Solidarność” ................................................... 497
n Tomasz Kozłowski, Jan Olaszek – Internowani w stanie
wojennym. Dane statystyczne ...................................................... 507
V. Recenzje i polemiki
n Franziska Bruder, „Den ukrainischen Staat erkämpfen oder
sterben!“. Die Organisation Ukrainischer Nationalisten (OUN),
1929–1948, Berlin 2007 (Alexander Gogun) .............................. 511
n Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Rzeszow-
szczyźnie w latach 1944–1956 w świetle dokumentów, wybór,
wstęp i opracowanie Bogusław Wójcik, Rzeszów 2009 (Józef
Półćwiartek) ................................................................................ 516
n Réné Rémond, Francuska prawica dzisiaj,
wstęp i oprac. M.K. Ujazdowski, Warszawa 2008.
Rozważania wokół książki (Aleksander Hall) ............................ 523
n Artur Trudzik, Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość
i Demokracja” i jego organ prasowy „Trybuna”. Dzieje ruchu,
periodyku i innych czasopism wydawanych przez PRW „NiD”,
Warszawa 2009 (Sławomir Łukasiewicz) .................................. 527
n Uwagi do artykułu Jana Skórzyńskiego „Apel do społeczeństwa
polskiego” i geneza ROPCiO, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 2
(13), s. 317–331 (Grzegorz Waligóra) ....................................... 539
Memory and Justice
2 (16) 2010
C O N T E N T S
Editorial ................................................................................................ 9
I. Questionnaire ............................................................................... 13
II. Studies:
n Tadeusz Kopyś – Cooperation between the Polish
and Hungarian Opposition during the Period of Establishing
NSZZ ‘Solidarność’ ....................................................................... 51
n Igor Hałagida – Security Service versus NSZZ ‘Solidarność’
in Słupsk in the Years 1980–1981) ................................................. 75
n Jan Olaszek – ‘Extremists, Hooligans, Politicos’.
Representations of Underground ‘Solidarność’ in the
Martial Law Propaganda ............................................................. 105
n Marcin Łaszczyński –‘The Ring’ and its Circle.
The Publishing House in Light of Witness Accounts .................. 139
n Maria Orzechowska-Chodurska – ‘Solidarność’
Radio in Paris. A Forgotten Episode in Radio Broadcasting ........... 171
n Patryk Pleskot – The West saves the General?!
Paradoxes of Western Diplomacy during the Transformations
in Poland (June–July 1989). ........................................................ 193
n Tomasz Snarski – Transformational Justice,
the Philosophy of Law and Taking Stock of the Past by
a Democratic State under the Rule of Law ................................... 211
III. Varia
n Arunas Bubnys – Extermination of the Vilnius Jews
and the History of the Vilnius Ghetto (1941–1944) ..................... 229
n Dariusz Rogut – An outline History of the Soviet Special
Camp no. 4 (Stieplag) in the Years 1948–1954 ............................ 273
n Jacek Wołoszyn – ‘Live Weapon’ – Undercover Agents
in Prison Cells: Secret Collaborators in Prisons and Investigative
Jails in the Years 1944–1956 ....................................................... 295
n Krzysztof Tarka – Education, Politics and the Secret Service:
Adam Bromke’s Trips to Poland .................................................. 339
n Robert Spałek – Portrait of a Political Pensioner in Security
Service Materials (1966–1971) .................................................... 353
n Przemysław Gasztold-Seń – The Syrian and Libyan Struggle
against Zionism in the People’s Republic of Poland: Michel
Mounayer’s Involvement in the ‘Party’s Left-Wing’ 1978–1986 ... 389
IV. Documents
n Paweł Szulc – Pretty Christmas the Government prepared
or us December 1970 in letters to the Radio and Twelevision
Commitee .................................................................................... 431
n Bogdan Musiał, Jan Szumski – Summer 1980 on the Coast
and the Establishment of ‘Solidarność’ in Light of Reports
by the Soviet General Consulates in Gdańsk and Szczecin ........... 467
n Tadeusz Kopyś – Romania’s Home Policy during
the Period of Establishing NSZZ ‘Solidarność’ ............................. 497
n Tomasz Kozłowski, Jan Olaszek – Internees during
the Martial Law. Statistical Data ................................................... 507
V. Reviews and polemics
n Franziska Bruder, „Den ukrainischen Staat erkämpften oder ster-
ben!“ Di Organisation Ukrainischer Nationalisten (OUN), 1929–1948,
Berlin: Metropol, 2007, (Alexander Gogun) ..................................... 511
n Pro-independence Youth Organisations in the Rzeszów
Region in the Years 1944–1956 in Light of Documents,
ed. Bogusław Wójcik, Rzeszów 2009 (Józef Półćwiartek) .......... 516
n Réné Rémond, Réné Rémond’s French Right-Wing Today ed.
M.K. Ujazdowski, Warszawa 2008. Reflections
(Aleksander Hall) ....................................................................... 523
n Artur Trudzik, Polish Freedom Movement – ‘Independence
and Democracy’ and its press organ, ‘Trybuna’. History of the
Movement, the Periodical and other Magazines published by
PRW ‘NiD’, Warszawa 2009 (Sławomir Łukasiewicz) .............. 527
n Remarks on the Jan Skórzyński’s
article: „Appeal to the Polish society” and the genesis of the
ROPCiO (Movement for Defense of Human and Civic Rights)
(Grzegorz Waligóra) .................................................................. 359