pamięć i sprawiedliwość

584 Pages·2012·3.33 MB·Polish

PAMIĘĆ
I
SPRAWIEDLIWOŚĆ

PAMIĘĆ
I
SPRAWIEDLIWOŚĆ
1 (15) 2010
Warszawa
RADA PROGRAMOWA:
prof. dr hab. Jerzy W. Borejsza, prof. dr hab. Czesław Brzoza,
prof. dr hab. Jan Draus, dr hab. Antoni Dudek, prof. dr hab. Jerzy Eisler,
dr hab. Andrzej Friszke, dr Janusz Gmitruk, dr Andrzej Grajewski,
dr Franciszek Gryciuk, prof. dr hab. Cezary Kuklo, prof. dr hab. Witold Kulesza,
dr hab. Janusz Kurtyka , dr hab. Paweł Machcewicz, prof. dr hab. Grzegorz Mazur,
dr Zbigniew Nawrocki, prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, dr Sławomir Radoń,
prof. dr hab. Wojciech Roszkowski, prof. dr hab. Włodzimierz Suleja,
prof. dr hab. Tomasz Szarota, prof. dr hab. Ryszard Terlecki, Jędrzej Tucholski,
prof. dr hab. Janusz Wrona, prof. dr hab. Wojciech Wrzesiński, dr hab. Jan Żaryn
REDAKCJA:
dr Władysław Bułhak, dr Łukasz Kamiński,
dr Sławomir Poleszak (sekretarz redakcji), dr hab. Rafał Wnuk (redaktor naczelny),
dr hab. Marek Wierzbicki, dr hab. Zdzisław Zblewski
Projekt graficzny:
Krzysztof Findziński
Redaktor prowadzący:
Dorota Mazek
Opracowanie redakcyjne:
Elżbieta Muszyńska, Małgorzata Strasz-Sowińska, Dorota Strusiewicz-Kotela
Redakcja techniczna:
Andrzej Broniak
Korekta:
Magdalena Pabich
Tłumaczenie streszczeń na język angielski:
Slavica, Dominika Krzykowska-Tworek
Skład i łamanie:
Sylwia Szafrańska
Druk i oprawa:
Rzeszowskie Zakłady Graficzne SA
Miłocin 181 k. Rzeszowa, 36-062 Zaczernie
© Copyright by Instytut Pamięci Narodowej
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010
ISSN 1427-7476
Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej
00-869 Warszawa, ul. Towarowa 28, tel. [phone]
faks (22) 431 83 80, e-mail: [email protected], www.ipn.gov.pl
PAMIĘĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ
1 (15) 2010
S P I S T R E Ś C I
Od Redakcji .......................................................................................11
I. Dyskusja
n Stan badań nad emigracją i źródła do jej dziejów .....................15
II. Esej
n John Earl Haynes – Tło amerykańskiego antykomunizmu ........37
III. Studia
n Sławomir Łukasiewicz – Zimnowojenna emigracja polityczna
jako przedmiot badań .....................................................................57
n Arnold Kłonczyński – Warszawa wobec polskiej emigracji
w Szwecji w latach 1945–1968 ....................................................73
n Paweł Ziętara – Konrad Sieniewicz w dokumentach bezpieki ..89
n Piotr Stanek – Figurant „Tybr” – nieudany werbunek
niedoszłego ministra .....................................................................117
n Krzysztof Tarka – Działalność Karola Lewkowicza
– przyczynek do powstania orientacji prokrajowej na emigracji ....139
n Idesbald Goddeeris – Prawomocność czy integracja?
Studia porównawcze działalności politycznej na uchodźstwie ......171
n Małgorzata Choma-Jusińska – Współpraca środowiska „Spotkań”
z emigracją na Zachodzie. Przyczynek do badań. .........................187
IV. Varia
n Oleh Razyhrayev – Udział Policji Państwowej województwa
wołyńskiego w ochronie granicy wschodniej w latach 1921–1924 211
n Piotr Cichoracki – Działalność głównego komisarza cywilnego
we wrześniu 1939 roku ...............................................................233
n Michal Šmigel, Bohdan Halczak – Repatriacja czy deportacja?
Radziecka akcja repatriacyjna na Słowacji w latach 1945–1948 .....253
n Mariusz Mazur – Nieformalny rezonans społeczny tzw. Kongresu
Zjednoczeniowego PPR i PPS w grudniu 1948 roku ....................263
n Jan Pisuliński – Polacy pomagający Ukraińcom na ziemiach
dzisiejszej Polski w latach 1945–1947 ..........................................283
n Inna Pojizdnyk – Kościół katolicki a Cerkiew greckokatolicka
w USRR po II wojnie światowej – droga do współpracy .............299
n Wojciech Jałowski – Zbrodnia niewyjaśniona. O złożoności
losów ludzkich w pierwszych latach powojennych na przykładzie
zabójstwa Teodora Jałowskiego, funkcjonariusza
Policji Państwowej i Milicji Obywatelskiej w Radomiu .................309
n Pál Germuska – Wydatki wojskowe i obronne
na Węgrzech w latach 1949–1979 .............................................325
n Marek Golińczak – Polska opozycja polityczna
lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku
wobec przeobrażeń wewnętrznych i polityki zagranicznej
Związku Radzieckiego .................................................................349
n Krzysztof Kolasa – Działania władz terenowych oraz aparatu
bezpieczeństwa wobec placówek oświatowo-wychowawczych
ss. salezjanek w Łodzi i ich likwidacja ..........................................383
V. Dokumenty
n Sławomir Łukasiewicz – Przesłuchania generała Modelskiego
przed komisjami Izby Reprezentantów i Senatu USA
wiosną 1949 roku ........................................................................413
n Marcin Krzysztofik – Protokół z narady pracowników
Wydziału IV Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej
w Lublinie z 3 lipca 1972 roku ....................................................497
n Daniel Wicenty – O sprawach trudnych,
sprawach naszego bytu i naszej przyszłości ..................................513
VI. U sąsiadów
Olaf Mertelsmann – Współczesna historiografia estońska ............531
VII. Recenzje i polemiki
n Jörg Baberowski, Czerwony terror. Historia stalinizmu.
(Aleksander Gogun) .....................................................................547
n Dionizy Garbacz, „Wołyniak”. Legenda prawdziwa,
Wydawnictwo „Sztafeta” we współpracy z IPN Oddział
w Rzeszowie, Stalowa Wola 2008, ss. 232 (Łukasz Pasztaleniec) ..556
n Patryk Pleskot – Sukces „grzecznej” historii.
Niemiecko-francuski podręcznik historii najnowszej .....................563
n Robert Spałek, Warszawska ulica w stanie wojennym.
Demonstracje, protesty, zamieszki, pochody w oczach opozycji
i władzy 1981–1983, Wspólnota Samorządowa
Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2008, ss. 266
(Włodzimierz Domagalski) ..........................................................567
n Robert Spałek – W odpowiedzi na recenzję Włodzimierza
Domagalskiego, ......................................................................................572
Remembrance and Justice
1 (15) 2010
C O N T E N T S
From Editorial Board.......................................................................11
I. Discussion
n State of Research on Emigration and Sources of its History. .......15
II. Essay
n John Earl Haynes – The Background of American
Anticommunism .............................................................................37
III. Studies:
n Sławomir Łukasiewicz – Coldwar Political Emigration
– Case Study .................................................................................57
n Arnold Kłonczyński – Warsaw in the Face of Polish Emigration
in Sweden between 1945–1968 .....................................................73
n Paweł Ziętara – Konrad Sieniewicz in Documents of the Secret
Police (Bezpieka) .............................................................................89
n Piotr Stanek – “Tybr” figurehead – Failed Recruitment of the
Would-be Minister ......................................................................117
n Krzysztof Tarka – Karol Lewkowicz’s Activity – Contribution
to Pro-nation Attitude of Emigrants ..............................................139
n Idesbald Goddeeris – Legitimization or Integration?
Comparative Study of Political Activities in Exile ..........................171
n Małgorzata Choma-Jusińska – “Meetings” and Emigration.
Contribution to Studies on Relations between Country and Western
Emigrants’ Opposition in 1976–1989 ............................................187
IV. Varia
n Oleh Razyhrayev – The Participation of Wołyń voivodeship’s
State Police in Eastern Border Defence between 1921–1924 ........211
n Piotr Cichoracki – The Activity of the Chief Civil Commissioner
in September 1939 ......................................................................233
n Michal Šmigel’, Bohdan Halczak – Repatriation or Deportation?
Soviet Repatriation Operations in Slovakia, 1945–1948 ..................253
n Mariusz Mazur – Informal Social Resonance of the so-called
Polish Workers Party’s and Polish Socialist Party’s Unifying Congress
in December 1948 .......................................................................263
n Jan Pisuliński – Poles Assisting Ukrainians on Contemporary Polish
Territories between 1945–1947 ..................................................283
n Inna Pojizdnyk – The Catholic Church versus the Greek Catholic
Orthodox Church in the USSR after World War II: Way Towards
Cooperation ................................................................................299
n Wojciech Jałowski – Unresolved Crime. About the Complexity
of Human Lot in the First Years after War – Example of Teodor
Jałowski, the Officer of State Police and Citizens Militia in Radom .309
n Pál Germuska – Military and Defence Expenses in Hungary
between 1949–1979 ...................................................................325
n Marek Golińczak – Polish Anti-communist Opposition
of the 70’s and 80’s of the 20th Century in the Face of Soviet Internal
and External Political Transformation ............................................349
n Krzysztof Kolasa – Territory Authorities’ and the Security
Apparatus Activity against Educational-tutorial Institutions of Salesian
Sisters in Łódź and their Liquidation ............................................383
V. Documents
n Sławomir Łukasiewicz – Questioning of General Modelski
by the House of Representatives’ and the US Senate’s Commission
in 1949 – Documents ..................................................................413
n Marcin Krzysztofik – Minutes of the IV Department
of the Citizens Militia Voivodeship Commander Division’s Employees’
Counsel in Lublin Concerning Plan Realisation Summary
in the First Half-year of 1972. .....................................................497
n Daniel Wicenty – Speech of General Krzysztof Majchrowski,
Executive of the Constitutional State Order Protection Division,
Given during the Briefing of Chief Officers of Voivodeship Office
for Internal Affairs’ Departments on 21 December 1989. .............513
VI. Neighbourhood
n Olaf Mertelsmann – Estonian Historiography on Contemporary
History ........................................................................................531
VII. Reviews and disputes
n Jörg Baberowski, Red Terror. History of Stalinism.
(Aleksander Gogun) .....................................................................547
n Dionizy Garbacz, “Wołyniak”. True Legend, „Sztafeta”
Publishing House in cooperation with the Institute of National
Remembrance, Division in Rzeszów, Stalowa Wola 2008, p. 232
(Łukasz Pasztaleniec). ..................................................................556
n Patryk Pleskot – Success of “Polite” History. German-French
Textbook of Contemporary History. ............................................563
n Robert Spałek, Warsaw Street during the Period of Martial Law.
Demonstrations, Protests, Riots and Parades from the Perspective
of Opposition and Government between 1981–1983,
Local Community of Masovian Voivodeship, Warsaw 2008,
p. 266 (Włodzimierz Domagalski) ...............................................567
n Robert Spałek – in response to Włodzimierz Domagalski, ......572