Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnameleri

731 Pages·1990·21.018 MB·Turkish

by  Ahmed Akgündüz

FEYV A KFIYA Y lNLARNOI:
ı
iLMAIR AŞTIRMALAR SNEOR:İ Sİ
ı
<i>
FEY
FAlSALE GITIVMEY ARDlMLAŞMVAAK FI
FAlSAELD UCATIOANN DC HARITWYA QF
KemerCaald4t.ı6T ophanVe IAKFstIan bul/TURKEY
80030
Te(l1:1) 4 54571 (11)4 55633Te2l56e9x4:ffk tr.
Fax:
iSB9N7 5-95465-0-7
DizgAil:ı sDeinz gi
FilMmo ntaGja:r anFtiil m
BaskHıi:l Maalt baası
CilSte:z 'Mgüicne llithanesi
istanMbaurl1t,99 0
I.KİTAP
OSMANHLUIK UKUGNİAR İŞ
VE
FATDİEHV KRiA NUNNAMELERİ
BuKitap , SelçÜukniv ersitesinin manevi� la Vakfı
FEY
tarafından yayınlanmıştır.

ÖN SÖ Z
Hibçi mri llteatriTinüh ritk,a rkiahdima erf iihdiorldluee ğ ildir.
Türtka riyhailT,nü ırzdk e vledteiğniil , haaskıirmliayraecltati ımni­z
dak ardeyşacşea omlıaşyn a klaoştıudkze vlveete ilknlü is müirl letin
taridheiy naik ınidlagni lendiKramneakatteigdmöiirrbze.öe, y lesine
öneamr zetdaerni hismaidzekicrneo nolojiikn coellaeyrneamtkee sril i
değildir.
GerçTeükr tka rihgiünıniş nı ğçıınkam iaçsTiıün r ikk tiTsaraid­
hiT,ü rHku kuTkar ivheTi ü rMke denTiayreith idneti ent ekdiikl mesi
icabeBdüetrüb.nuz ikredibliernitnecrkiia nye nliadsğeeeınc, d adımı­
zıans ırbloayuruyg uladıkkalnaunn nameMlielrlhdeaityr a.t hıenrı n
ciheitligniil ehnudkiunrkie znav rnıeb unugne rçaeyki noelsakina nun­
nameler, Osmanlıo lkaargnaüuknn dneagmmeeel liednracihe da,a
öneamr zetemdeikZrti.Fr aat Siuhl tMaenh med devrAihnmdeedn III.
devrkiandea r küsküar nunnhaamzeı rlanmıştır.
700
İltka pkua nunuvneiu lnik d atreiş kilat kanFuantzniaah­m esinin
manınhdaaz ırlvaehn adkıiğmıi yaelttiımyniadzşa a ayzaınn lıhkelra ra
türmleüd eni haklarbıenrt iaa nsıınrvdlekıa oğrrıdu anndn uağzua ra
alıdnaıg,rü nümüz mmiedlelneity laeprtiınikilmlneua kraıy eedsiel ir­
sek,o nunöunne mdia hiay ain laşkıalnıara tiimn.d ey
İştgee nvçed inamSiekl çÜunki versitteeşsviii'klnhleiae nzr ıir la­
nan" Osmanlı KanuvneHn uakmueTkalihe lriil ilseirimill"mpi ir oje,
bub oşludğolud urümzaekyr aey ınlabnamşalyaan mıştır.
Yoğubnii rl mair aştıvregı anyarygeıet rie ktMiirlKelünil, t vüer
Tarihiamçiızs ıonlddaunkğ aud adrü,n ytaa rviehm ie deniayçeıtsiı n­
dand ay enuif ukalçaarc oalkab nup rojdeeysit ekSleelyçÜeunnki ­
versitpersoijf'einyneea; n sman şsaahvğıemls üa eysasne vseedl epe rroe­
jeyi ygüerniüçlt iaemdn a mıvmeTı üzr hku kutka riDhoççiD.sr iA. h ­
metA kgündtüezş'eek kübrilledriirmiir ,d iblaeşrairmı.l ar
TurgÖuZtA L
CUMHURBAŞKANI

TA K Dİ M
Taritho,p lumlmairlılne tlehşamdeissie sçionkyi önn liüz ahtıenşık eidle n
olaylianrcıe lebyiern bdialilmı dMıarh.i yetiiyanini l amıyanbiiahrri ak aye
gibgie letna riohn,d ayna rarlanzmoarku nodlaa nlvaear n lamaiks teyenler
içienş siibzr deetr slielrdeio luduBra.ş kbai irf adetyalreib hu,g üvne g ele­
ceki çienş sbi'e:i rö ğreticHiadliiirny. di e ğerlendirgiellmeecsesiğa,iğ nl am
bişre kilkduer ulmatsaır,i hairna ştıvrebı iclıi mbsiegrlö zloek unudpe ğer­
lendirilmgeesriçyelkel ebşitliÇirürin.lk eüt opluhma yatımnedyad angae len
olaylaçroığntu a ribhiil memetka,r ihdteernas l mamaktdaonğ maktadır. Ta­
rihöinne miknaiv rayaonnlaaö rn emv erirTlaerria.hy nzıa mandmai lletleri
tanımvaet anıtmaenniı ynai r acıTdaırri.mh i lletlveeşt'imree syianpiınuc nı­
surloalraınm ,a ddmia nevbiü tüdne ğerlieçriinnbd uel undugğüuz evlea n­
lamlbıit ra blodur. bTialrmiehymieinnli l etbliezrzk,ae tn diletrainnıimf aıkr ­
satıbnuıl amıyacagkilbair,ı giriyşeenmciüe ckaldeerlie leri gküaçvz ea nma
azınidnese a hiopl mıyacaTkotpılru.m lmairlıly eatp amni lklüil tümri,lt la!­
rihdienr inliklberuignüdnseeün z ülgüepl eçno ky önlbüi dre ğermlaenrz u­
mesidOi rh.a ldtea risha,d egceeç mişytaeş anmvıesş o nsuzlaukğıagp i den
yıllahriıkna yoelsmia yeıspa svıea maciın saonl ahna yataısnı,r laakrıışnı
içinadled ışğeık ilglöesrt,e rddeiğğiiş mgee,l işvmeeb ozulmalaanrlıanm lı
öyküsüdür.
Türtka rithoip,l umlmairlılne tlevşemm ielslie tdieevrlikneu tr abilme­
lerbia hsinidnes anlöırğnaet ke şkeidle coelka yldaerğ,e rvleem rü esseselerle
doludSuary.ı kseıs ionl mamakbliar lidkütney ançıenş iytelril erIiOnOd'ed en
fazldae vlkeutr acni hanşuTmüürlkm illettianriindh üin,y iaç iinb rdeetr s­
leriih tievtam ektediyra.ş ınİdsat anbufle'tuh edFeant ihB'iizna nslılara
23
dind,i vle k ültsüerr besttainsıim adsüın,y anbıinr çdoekv letlehriiçbn id­e
linmeyeeşnsb iizhr a diseBduilrg.a ristaans'rıgani rerkkeennd i vatandaşı
21.
olaTnü rkleuryeg ulaidnısğaın dlıışzkıu lüvme i şkencleeFl aetri hh'oişng ö­
rüsküa rşılaştTırüırmlkiı nlclae,tn ienk iand aars ibliı rkr ı ne vlatvleay rüıc e
bird inimnü ntesibolledruiğa uç ıkgcöar ülür.
Günümüzeeny akımni ltlair ihitmeişzkeiid le Ons manTlaır idhüin,y a­
nınb ugünkdüe nelerionliunş massıenbaeo bl aanc ı-toaltalyıl aörrıdnü ğü
muhteşbeimhr u kuvke s iyadsoektu sudÜuçrk .ı tüaz erinidneskain lkaar­ın
deriansiı rleatrckai lebyute anr iiihd,i iln,s ançceışli dtilndi,i vle ı rktiann­
g
sanlbairşrıe msiaylet ınydaaş atabhiulkeunkv !es iyaeskio,n omvieks osyal
bitre şkiliaftaıdne sAisdıirrl.ab riılnvg eit ecrübelüerrüinnbüiu nt eşkilatın
yearl dığık üsüOrs manKlaın unnil.meksuir,u luştan Taknazdiamraktia
700
devreşyiiem ioll maükz ere cilhta linydaey ınlanmakStealdçıuÜrkn. i -
9-10
VIII
versiTtüersmkii, l lettianriainnh l ayvıeOş 'ın uTnü rtka rihiinncien leynai­p
zılmaysoıl undaarkziu lauryıgnuaon l aramki,l tlair ivhem ilklüil tçüarl ış­
malarıbnüay üökn emv ermişBtuis re.b ebHluek ukF akültöeğsrie tüiyme ­
lerinDdoeçnD. r A.h meAtk gündüz'ü OsKmaannulnın amelheurkiunktiia h­
lilielryeie nhia rfiçeervei nreişpr edegreelke ckeukş aklairsıtni fadseusni­ne
masiıç ignö revlendirBiuld meiğşetçrialrli.ı şmyaayyıı nianmtaesşıvniık ederek
büyübki hri zmeyta pmıoşl aSna yıCnu mhurbaşkanşıümkırzaan lasruı­mı
nuyorum.
Prof.H aDlCriİ.lN
Selçuk ÜnRievketrösriüt esi
I.Ci LDİ T AKDi M EDERKEN
"OsmanKlanıu nnalmeerVeiH ukukTaih lil"a/ deıryitlaah mi9n-e1cn0i o llta ryaak­
yınlamdaayşıa ndüğbüum üiz/ mf Tçaarlkı-şİmtsaal,ra imh einun ziundn i liomliaa nl ti
asırOlsımakn ılD evlteatrii hyienniindy eanz ılnmıga esrıektierhehceemkm ihyaeitzid ir.
Zira hiunksuhakan,y atbıüntıyanön n leiyr ainnsıtanb igarey riçneeHkdu ikr.u kuinn,­
sacne miyetlvearzigneiçniu lnmseuzrt uenşuek titlvi eğh ia tbtiahr u kukçuianfduens iyle
"inshaanyt aıntıakn e ndisğiu i"onl kdeaudri leOmsemza.n Klanıu nnamelseardie,Oc se­
manhluık uikçudi enğ Oislm antlaır iOhsim,aı nm ledeniaysekteiir,ki t,i sdia ndvfi,es osyal
tariiçhiin b idrei,en lcdie nk aybniark dHıukru.k t arihbçuik saniu,n mnealenraiz aarla­
madanh,u kutkah riinyia zamgaez;n tealr ithaçrii,eh niö nn emvleih a yaitlıgn idlieren
konulatraınnzeıid me kna nunenlaemgröizö nanael madgaenr,ç teakr oirhtia kyoay a­
maz;i ktitsaarçtii hsOis,m anmlaılk fa unnlatreıtnekıti mke dOesnm,a nilksıta indııy aza­
maz; medeniyett artiayhradişeha çniasni ,m edemnainyeehvtefly ekreitonll eakrnai n un­
namelgeörrim eden, mteadreinhiisynöedeztde enm feikz;i tra rihtçairfsoi ilh;a ylhaar­ın
kikaiy inoelsaikn a unnnaemlenraiz airt-iıb lamraad ahna,d ishealkekrı fnikdiayr ü ra­
lı
temedz;ev laedta mvıes iyasAemteçrii,ks aenn astuonusnan loundbaü stdliekr2ii1lk ia ­
nuna damıneınön n emilil k üçü araalsaKınan nudan f,y'e eysrei rollearni uknanmnae­
lert/aen ımacdiadnvd,eft atmeidnib ciiir d asriey taosire taaytaa makız;s agceaç moilş­i
mayangıenl eceoğ/ia mdaeyğ aıcngaaör eT,ü rkm illegteiçnmiiniyş ainnsıktaaunnn na­
melerdheinbç,i m rü slümTaünr bkgf anek a/atııaz.
OsmanKlanıu nmnealesraid,e ce yuaknagara dyaek/hiei rzeme ettm ekkalleam mak­
taa;s mrııizn asnınvıehn a titlaia md amvıea ydınıknaırnkş,aı r şbıuylau ndpurğoub lem­
lerdee ıtşuıtkm aktGaedrıçr.e kbtuegnüh,ne mrü slümTaürnk üv eh atbtüat amnü slü­
manlyaarkıı nidlagni r/deiinğndbiii zzmaütş aheedtet iğbiimri zsç oorku ncuenv abım,
Kanunnaemredbleu lmmaükm küonl dugğiu;bm iilleliİmsiiazmeya ö vnee ltiitlireanz la­
rıd a,b um etinlceerv/aep lanmdüımrkmaakn dMüar.s/ ümlaanrdcian aeyk ıbriıtr u tum
vey abanctıalrıaanrfd aisnbe i bra rbaörrnleığki ggöisbtie rvieFl ateinh K'ainnu nname­
sinydeear l a"nk ardkeaşt /meis"e leAsvirnuip;da elvılm eefth umunyuen yie niir deler­
kenb,u gadna höirn eka lıinlaebcheukk uhküfk ü/merbiunl undvueAğ mue ri'knaıany­
neens aasl dıRğuıys,a 'niısönern eakl maükz ehraez ırlFaantdiSıhuğ lıt Maenhm edea' it
genvieşb üyak deevmlienti idnsa itrseftş kkialunantn asmiein;d ünyıanin ltka pkua nu­
nunumnü slümavneml aasr/ amTaanr kt/raearf ınhdaaznı rlanidlgıküğ mırnküıak;n un­
namelerviein hirnai ctahta-e/saaatsr lınmıüns lümeacnd ıamdıtzafi rnadahna zırlandığı­
nıç;a lısşümrae sseiknsiiaz ao tl arsaıkn ırlvaayradnui,sy ueçl aüşl mıaneısna rsılbaneıl-ir­
lyeenv em ad'eni şeçriilcnaignna venliilağeli a kbaü/tıat end biirhlteeirdviea 1 mtiald'ke n
kanuanrlıvnebı e nzçeorökin emhluis lusarık,a unbnun almeergdöer mveekb ulmmaükm ­
kündür.
Meseblue nundlaka a lmamaktOasdmıarnD.le ıv /etkiı'lnvıiekçn a ,l küazne rinde
oturbainzr u ladmev ledteiğ gial nüümzdeçkoiğ due vlleertddeein l esreyive idbei hru ­
kukd evleotlid uğubnauza;ır atşırmacıblealrgıevlneae, nr kaea y nakldaayraan maybainr
X
kisiıdmd liaarıtneırnsO isnmea,n Dleıv lethiunkiusnkis teomlia rialska mH ukukuknaub ul
vet atbeitkt iOğsimnai;n hluık ukulniiuiok l arvaaks ıflandımrilmmakmaonnl madığını;
sadeacsek ehruik ubka,zc ıe zhaU kUemrliv,e rhguik ukuanibati krı seısma svleai rd ari
hakflemril hteidveakn a nunneliiemriislna,mH ukukunduenv lyeett kilitlaemğrdısiıın ­e
nırlı yasama yethkaizsıdirı lğsaoıvnennş uıec rhu'anfkd aaem r/aey kıhraık aemri/ htiva
etmedi·gğ eirnik�yael an haulkaunkl afırkmıdkhai ptlaarıtneımnke aln uonl arkaakb ul
ediğlidniii;sl amh ukukubniudrne vlersteimnhi u kunki zaornlıa rtaakt bieknig naizne l
örneğidnei y Oisnmea nKlaın unnealmerignödrem meilk mkaonlu dğunOu;s manDleıv ­
letisnaidnem caes iflmaardnael ğgialy irm -Uslaizmı ndlaıh ğeaçr e şhiatk hvUreri yetleri
tanıığdıOnsı;m anDleıv lethiankvd eeh UrriyetTa/enrziinmv aetI sl iihFiietmr anlarıyla
gUndegmeel dşieğkil iniddedkiia larıns asfkoutraudi abbniii rorel tdğ uunvueb enzçear­i
rpıtıhlaakni kadtioeğrruilınany r�i nkea nunenlaernmrea raii'ceadte reökğ renmekbtaşekna
yolyuo ktur.
KAPSAM MEVWED OLO.Ji
"OsmaKnalnıu nmnealeVreHi u kukTaih lil"/a edrıiynleaş rbianşedl ıağıvmeıb zaş ­
langıTçantzainm daötn emikandea rbkUit Ukna nunneliiemsriiy,tii sneiimevleel ryiiii ha­
lairhıt eidveac oelka bnuç alışdmaahö,an cdee belirtiğicmiiizto tlgeuinşb aic,a k9t-ı1r.0
Kaynaaklrımvıecz i ltlmeurheitvna lhaarkık aı,ng diriş kısmındmae vyceuttetrulir. bilgi
Eserbiinr icnicliidk iki,ı sımtdeeaşknk al teetdmBieirkr:i Knıcsi'dı am,O smanlı hukuku­
nun tam'urheitvfia,sk ıay,n aklöarrfiıh ,u kuksuınrn lıakraıun,n namçee şitvleşe erri' i
tahlirliO/,s emanhluık ukuşnedfral' itğair tıoşlmaabnla ızm ıe vzuvleaO rs manhluık u­
kundTaan zitmta'asno nmreay dagneal deenğ işikvleyi eknlielröi zkeltemlrişe tniBr.uk ı­
sımg,e le9c-ek1c 0i lddiehn, ukuvkei şert'afh lmbiailhyriie tindHeedrki or.n udaan a
kaynaklianria/ mIişkitniKcr.ıi s ıFm,at iDhe vKrain unname/etraihnesedi isl mi7ş5kt ai­r.
nunniiymine eştretiğbiumk iızs ıUmça, n baö lflhmai lndtea nzoilmu nmuBşitruir.bn öc­i
lUmdmee,r kevzei umkuamniu nnelaembraş lğııa ltmadlaat dıe kda unnnamneeş redil­
mişo lacaIkktiınbr.c öii Uem,Rd umeEyliiil evteis ancak/aain4tn7 ka a unnnamzeik re­
dilmişçtainr.cb ilö /UmidseAe ,na doElyuii levtesi a ncaklaai2rt2ık naaun nnanmeeş re­
O
dilmoilşa ca.k Çtoığrunluğtue k nflshao lank aunnniiemleröinnc,he u ­
kuktia hliylalpeırlsimo ınştr,ra a nskyroinpzusi ikredvielh meimşea nr kasdıaon raij inali
yertlierşilmBiUşttUcinir. l diaeyrnudıes udle vaemt tirilYeancike akntuir.n niimmee/re-r,
.k ezvieu mumkia unnnalmeerdseonn reyaii letvleee ryiiel etilçeirn dsea ndcea kg/öarrea
takseidmi lecHeekrpt aidr.iş adhe vkrroin olosjıirkag yöarv ee rildikğaiunnndneanm,e ­
learr asmıu kayesdeek olaoyl acaMkutkıar.y esekloeylrdaleıo kls udni yhee,p ra dişah
devraiinktea unnnameredile k endi arraaskmadmal kaordllaa vdeıko kd numaralarını,
sasğa yaflarUsmty azıladriışhniadf ral egrölse terMdeiske.lF aiit,i h-1n ukmoaadsr Fıa,­
tiDhe vKrain unnameleri aKranausnınnadmaeki maifnaasedıtenm ıe ktBeudniur.yn e ­
1.
rinbiunl unmiaçsisına ,sğ a yaflarUmsy ta znııssnıo nuan,dd işhia rflyearzlıe1l r aank a­
mınbıu lmkaakif diYr.av uz-k2o1d dua ,Ya vuDze vrKain unnealmer2in1i.ansn il ıamnı
ifaeddee Br.ö ylekciept iaçindmeukkaiy esekloe/raşaity lırğdıımızzaın nyeodriuz.
Ortaçyıak mgasaıy essieynleel evreirmğdiiizmiai aşrzt ırmameıkzsıin,oks ilzm aisçıi n,
eldgeenl geany rseatr /edilSmaideşTctfleri kr.i 'dyeekair şvievb elgedleeğrib lU,t Udna n­
yadaakriş ivb elvgee leelrdigenen,l ğ diintcaear ndığifmaıde et meiks teArnicza.ke ksik­
siozl dğuuniud deitaym oiruBz.ua· r şatırmabliazrdea mycaoırl daıhne rkteşeseek keadri -