Osmanlı Devletinin Dağılma Devri

216 Pages·2006·12.47 MB·Turkish

by  Yusuf Akçura

ATATÜRKK ÜLTÜR,D İLV E TRAİH YÜKSEK KURUl\lU
T Ü R K T AR İH KURUMU YAYINLARI
VIID.İ Zİ-Sa. ı b
OSMANDLEIV LETINiN
DAGILDMEAV Ri
(XVllXlI.X a.s ırlarda)
ve
YUSlJF AKÇURA
3.B askı
\
TÜRK TARİH KURUMU BASIMEVİ-ANKARA
1 9 8 8
Birinbcais k:ı 1 940
İkinbcais k:ı 1 985
Üçüncbüa sk: ı1 988
TürTk ariKhu rumut arafınTdüraTknar iihniAnn haatlarz
adıylyea zlımaksaır arleasşear,nOi snmnalDıev eltindianığ lma
devnreia iktı sımlbaurıgnüfınan ih aytataçne iklşm biulunan
eskBia şaknımOırzd .P rofY.u suf Akhçazuırral aam baağş·l a
mışb ulunouryduK.e ndisni nöilümiül yea rıkma lafna kat
mevzuiut ibyalrbeiu d evri,Sn eliImI. zI amangıi bmiü him
bifrsa lıtnoılp ub işre kiglödzed egnei çrmoilşa bnu t etkkıin
daT ürkT ariinhiAnna hta.airçıi hna zrılnaıpn eşredimlae·n
terilyeearlr asınudmau mii stdiefyaek ounlmsaıu ygung ö­
rüldEüse.r iKnu rumuzmcuat etikksıı arsıdnat adimlueh atç
veynao ksagnö rülkeıns lıamrıknaır aarşlanş ekilddüzee l­
terevket aammılyarabka sım inşezianreee ttem ğeü,y eleri­
midzenM aarViefk illNieşğiriy aMtü dürFüa iRke şiUtna t
memure di.l di
Kitaiblaa evdei lreens ivmeh aritadlaaK ru urmunk aarr
vet asbviiyylien eU natt arnadfaıns eçiilliapov leu mnuştur.
P.
İÇİNDEKİLER
Sayfa
&�� 1
1. XVIIIa.s ısro niul XeI Xa.s ıbra şlarOısnmadnal ı
Devtlie 2-5
2. OsmanlDıe vtliendianğ ılımnaadsb aşala ımcil6l-e9r
3. OsmanDleıv lientiXnI Xa.s ıbra şıand dağılım1 a0s-39
A. KIRI'MNI AYRILMASI 1-112
B. TORK VE MOSLOMAN OLMIYANK AVİMLERİN
AYRILMAÖA BAŞLAMAALRI 13-21
a)B uğdavne E flakıany rmıalsıhnaız ıranla ımyiller 13
b)S ırsbtiavne K aradağa'yırnı lmahsaıznıır lıyan
amiller 15
c)Y unanitsna'ıany ırlmashıanzıı rlaımyialnl er 17
d)E rmelneir'adyerl ımakh arekneitnmi ebdei 20
C.- TORK OLMIYANM OSLOMAN KAVİMLERİN
AYRILMAÖA BAŞLAMALRAI 21-34
a)A rabisktaavni mrli:Ve ehhahbair eketi 21
b)M ıısre yalveetg ia ropc akları 25
c)B azSıu rikyaev imlerKiünritn ,a şirevtel erinin
Arnavukta bilreilneianyı rlmğaa müteveccih
hareketleri 31
D.- BAZIV ALİLERİN MERKEZİT ANIMAMAK AR­
ZULARI; BHUA REKETLERDGEA YRİ TORK
KAVİMLERİN ROLO;O SMANLIİ MPARATOR­
LUÖUNDA ANARİŞ; HER TARAFTAE -ŞİYKA
ÇETELREİNİN ZUHURU 34-39
4. Vazieytiıns laihçıia nr anaçnar eler 40-50
A. ISLAHATL AYİHALARI 40-42
B. ASKEİRV EM ALİI SLAHATT EŞEBOBSLEİR NİZA-
MIC EDİT 43 48
-
C. ISLHAATIN BAŞARILABİLMESİ ÇİİN OSMANLI
DEVLEİNTİN SULHPERVERLİÖE İHTİMAMI 49- 50
5. Fransİaht ilanl Oisnmianlmıe mleektrliene
tes.i ri 51-61
VIII
Sayfa
A. OSMANLI- FRANSA TARİHİ MONASEBATI;
İHTİLAL İFKİRLERİNİN ŞARKTAİK SERİPN­
TİLERİ,İ HTİLAL HARPLERİNİN İLKT ESİR­
LERİ, LEHİSTANIN İKİNCİ VE üÇONCü
TAKSİMLERİ 51- 56
B. -FRANSAİH TİLAL HOKÜMETLEİRNİN ŞARK
SİYASETLEİR 56-61
a)G enerBaoln apakratd'aaFr r ansiah tihlüaklu ­
metlenr Şianriskyi asetleri 56
b)G eneraBlo napartte'sıinar lit ınFdraas nan'ın
şarks iaysevtei F ransCaü mhruiyneitniM ı­
sırb'iahr e yesteif ergiöyned ermesi 57
6. FransızMlıasrrı'ıtanaa rruzüuz erine Os­
manlDıe veltniiFnr anaslae yhinidkneickii
ittifgaikram esi 62-68
A. OSMANLI- İNGİLİZ,O SMANLI- RUSV E OS­
MANLI-N APOLİ TİTİFAKIM UAHEDELEİR 62-66
B. OSMANLID EVLEİTNİN FRANSAC OMHURİ­
YETİNE İLANIH ARBİ 66-68
7. OsmanSluıl tlaınğiılF er anCsüam huiryeti
-
arasdıaMn ısıverS urihyaer bvien etiecler6i9 -100
A.- BONAPART'INM ISRI'AA SKERİH RACIM,I ­
SIR'DAK ÖLEMEN KUVVETLERİNİN MAÖLÜ­
BİYETİ VE MISI'RNI FRANISZLART ARAFIN­
DAN İŞGAİL; BONAPART'IONSM ANLIS UL­
TANINAV E MISIARH ALİSİNE KARŞIT UT-
TUÖU İSYASET 69 73
-
B.- BONAPRAT'ISNU RİYEYED OÖRUH AREKTEİ;
AKKA MODAFAASIV E BONAPRATI'NM ISIRA
RİC'AİT;O SMANLIALRINM ISIRA SEVİKYATI
VE OSMANLI- FRANSIZM UHAREBELEİR 74-77
C.- GENERALB ONAPRATI'NM ISRIDANF RANSA­
YAD öNOŞü,M ISI'RINO SMANLIV Eİ NGİLİZ
KUVVETLEİR TARAFIDNAN İSTİRDADIK;Ö ­
LEMENLERM ESELESİ; MISIRDA OSMANLI-
İNGİLİZ MONASEABTI 77-88
D. KAVALALIM EHMETA Lİ PAŞANITNO REMEİS 88-100
8. Avrupsai yaisnedtdeeğ işemler 101-314
-
A. -FRANSA ALEYHİNE KURUALN İTTİFAKTA
TEBEDDOLLERV E OSMANLI DEVLEİTNİN
FRANSAİL EB ARIŞMASI 1010-41
B.- OSMANLI,R USYAV E FRANSAM üNASEBATI;
ıx
Sayfa
RUSYAİ LEH ARPİ;N GİLİZLEİRN İSTANBULA
TAARRUZLARIVE İRC'ATLİE; R 104-134
9. OsmanDleıvl etdiene sasillaıks keırsil ahat
teeşbbüsünmüunvf aafkieytsiieğz ulğraması1 35-136
A. EDİRNEV AK'ASI 135-141
B. KABAKÇMIU STAFAK IAYMIV ES ELİM IIOIN.
HALİ' 14-1135
c. İRTİCAINS EBEPLEİRV E SELİM 111O.N ŞHA­
SİYETİ 153-163
Bibloigyrfai 164
İndeks 165-714
RESİMLER
Planş
1.M ihaiVlo yvodvae m ühür 141-5
i.l Romenm ililyetiçğiilnöinnc üleri 14- 15
SamueKlle inA,s sakvieL azar
III.X VIIv.e X VIII.a slıarrda Bükreş 16-1 7
iV.K arYao rgi 16-17
V.V oyvodMai laOnb ernovvieçP renPse tePre trovi1ç6 -17
VI.Ş aiRri agsv e hriapG azis 16-17
VII.M ehitavreO seApr ogtyan 20-21
VII.I TepedelAelnivl eiH urşipta şalar 20-21
IX.S eli1im l v.e P avzantoğOlsum na ağa 24-25
X. Mısıkröl eemnlerinMduernaB te y 24-25
XI.C ezayRieril serinden biri 24-25
XII . BirC ezaykiarl yonu 24-25
XIIIS.el iImI. I 484-9
XIV.L evençti ftliNğiiznadmeeı dciktıl şası 484-9
XV.K umbarahaknışel ası 48-49
XVI.M ühendishmaenket ebi 48-49
XVII.H alitçe rsanesi 48-49
XVIII.T opane 484-9
XIX.D onanmansıenf eçrıek mıeşr saimi 48-49
XX.B oğazsiaçria ayrlındbaiinr 48-49
XXI.B onap'aırKnta hrieygei rişi 80-81
XXI.I Bonaparötn'üınnd mee vhlatl ayı 80-81
XXIII,S arkılvıe ş apkalBıo napart 80-81
XXlV.B onapart Türkkı aypfaenştdaies ı 80-81
XXV.G eneraMle novue eKbler 80-81
XXVI.G enerDaels aivxe MiaylecPio ussligeue 80-81
XXVII, IOsmanildıae rsinBdeegl rat 174.
HARİTALAR
174d2e İ stanbvuelc viariıl Çea nakkalbeo ga.z ı
I·
:ıı. 181d7e İ stanbşuelh rpil a.n ı
II I. 1717 deO smanİlmıp arartlouğunAusny ah udutlavreıi dare
tkasimtaı.
IV. 1812d eO smanİlmıpa ratlouurğnuAnv ruphaud utlvaeri ıd are
tkasimatı.
Kiatbai laevdei lreens ivme h aritasleiaçlri r,k seaqnece
esermienv zunuunt amamlmaansnıav ea ydınlanmadseığnial
aynzia mandbau yvaeb unay akıdne vraei otr iinjakla ark­
tetra şıybainar ktımv esilkaardealnge e çlibreiilernilmne üm­
küno lduu ğkadabri arra yat oaplnmasınçaaş lıılşmtrıı.
Selim zamaınndmae mleketimbiazsdıelv meÜı sşk düar
111.
atla[s*ı] dtiaıynnem ımşü kmemelh arirt amleavcuotl duğu
hal,de esereek lenheund uhta rtlaiairlıde e o d evirbdugeü nkü
gibtia mk at'biu lunmıhyuadnut lıamzrııAnv rupaarlcınala slı
itibeadri elkmtoel duu ğgösrtielmieskt meintşir.
F.R .U .
[*C)e diatt ltaesr mceüs,iT abı'hHaunmeaiy un-küüsda,1r 218(1803)
OSMANLI DEVLETİNİN
DAGIL M A D E V R
(X VIIIX IXa.s ırl)a rda
ve
BAŞLANIGÇ
Tariyha aznlaurm,u mi husust!a hrlire,i mümeyyiz
ve
vaslıafrıbnaak arabki,ar ktımd evirlaeyrıelr aı.rr Osmanlı
Tarhiindieb azmıü verirhelr",Te essvüesT ezlezü,l",n, İtibah
veT eeyy,,ü "tŞ,ükuhv e İkabl,,, "Tevakfk vueT eştetüt,,,
"Tecedd,ü,gt ibpia rçalbaörlam üeşrld.i rC-emityiemimze k­
telpermea hsuOss manlTıai rhin"iOs,m anDleıv tlnieinK uru­
luş,,u" ,Osmnalıİ mapraotrlu,,ğ,u" mİpaartolruğuİnnh ita,t ı,
ve" mİpaartroulğunİ nhilavel İnkırazıd,,i ydeö rktı sma
ayırşmtıı.
Bizb uardaa yntika simi, kapzde eğiişertrekka buelti tk;
Cemityiemizmienkt eplemraeh suksi atbınd"amİ parator­
luğuİnn ihlavleİ nkıarz,ı,d enildeenv re"ymİep aroartluğun
Dağıal Dmevr,id ,edik.
XVIII.A SRI SONUİ LE XIX. ASRI BAŞALRNIDA
1.-
OSMANLID EVLETİ
A. Devlehtuidnu dvuen üfuskua vmtie şkeükiastiıay,s sviei dari
-
sitsemii,k tdıis amalaih v aliik,ıt sadgeenr mi,a liyezcaey oılfm a;s ı
ve
B. Merkesziiay sinizna fYıe,n içeriiltearaitns imzalğilğuiiby,e tle
-
bietnX VII.Ia sıhra rpilnenir fentae seirrvili yleatlearhvianl i;
C. - OsmanDleıv lneint ibaşkdae vtlleermlüen asebatı.
XVIIIa.s ısro nrlıand, ayaniK üçük nKaaryca
A.-
Muahdees(i 1747) a ktolukntdauns onar,O smanlDıev leti
Karaednişzi masla hiilreineile dnç kıarımşo lmakblear earb,
Asyadhau duduK,a fkasdyaağ larhıanyılşnii manldieng eçi­
yorv eK afkaas kytı'asmkıünil k lısmıOnsım anDleıv tliene
bıarkıyour.İd ranollaaş na rhku du,dM uuraItV. t en(K asŞri­ı
riMnu ahed1e6s3)i9 , dbaenr rie smedne ğmieşmşitib;uh udut
Basrkaö rzfieen kadairn yiorduB.ü tüAnr apY arıma,d ası
Şapd enizihneirin k sia hiPlail,e svteiS nu riOysem alnırlıan
hükmüa ltdıain d.Mi ısıTrra,b luasrgpT,u nu,sC ezaymierm ­
lekteleOrsim aınllatraab oil duu ğgi,bF iasE maretdia hOis ­
manlSıu alntınhaü rmte ve nbeviiir t agaöts rtmeektoel d­u
ğundaAnk denibzüint ücne npu sahilrlide,a hii hludutları
pekt em uayyeonl mamaükz erOes mantlaıb iiyeatdid­node
lunyuorduB.a lkaYna rımadTausnıaı rmağınMdaatna ban
burnunkaa dra,t amameOns manıllraımn ülkiüd iT.u naş­ i
malindEefkliva ekB uğdaVno yvodallaırkSıul tatna rnadfaın
mansuFpe enrlHiır istiByeaynrl iei lied aroel unaOns malnı
memlkeetrliendmeand uitd ia;n caKkay narMcau ahesdienin
bazmıa dderlniedeb ui kiB eyltieknb ahsemdiişol lamktan
naşRi uslarbıunard ad ipmlaosit airkilmeü daharlieenl,e
darsbai ,lb eiyro la çıılşmtOı z.a malnarb u Beyrliinhk ul­e
dud,u Diynepemru nsabınkaa daurz anırydou.A kdneziin
şarkaıknidK ıbrıvse G iribtü yüakda lar,Ai dlaeldaern ziiinn
büyüvkek üçübkü tüand a.lrOaısm anlmıe malikimnaddeunt