Ortaçağda İki Yahudi Seyyahin İslam Dünyası Gözlemleri

203 Pages·2009·1.98 MB·Turkish

by  Tudela’lı Benjamin ve Ratisbon’lu Petachia

ORTAÇAÔDA
İKYİA HUDSİE YYAHIN
iSLAM DÜNYASI
GÖZLEMLERİ
TUDELAB'ELNlJ AMIN
VE RATISBOPNE'TLAUC HIA
ÇEVlREN
NUHA RSLANTAŞ
ORTAw ÇAG'YDAAH U• SD1EiYY AHIN
11(1
TudelBae'nljıa vmeiR na tisbPoent'alcuh ia
İSLDAÜMN YAGSÖIZ L1EML1ERİ
M.Üİ.L AHİYFAATK ÜLTVEASKİF YIA YINLNAuR2:I2 1
ISB9N7 8-975-548-227-9
SertNiof0:i1 k0a7 -34-007230
KitaAbdıın
ORTAÇAG'İDKYAİA HUDSİE YYAHIN
TudelBae'nljıav meRi ant isbPoent'alcuh ia
İSLADMÜ NYAGSÖIZ LEMLERİ
Çeviren
NuhA RSLANTAŞ
Dizgi-Mizanpaj
MİFAV
KapTaaks arım
NüanAsj ans
Baskı/Cilt
YazıBna sıYna yıMna tbaTau riTzimc L.t dŞ.t i.
MalteMpaeh .Ç iftehavCuazdlP.ar re sİtşMi rjk N.o :2 7/80K6: 9
ZeytinbİuSrTnAuN BU·L T el0:2 1256 50 12 2
SertiNfoi:1k 2a0 28
Oca2k0 0-9İ SATN BUL
İstAedmree si
M.Üİ.l ahiFyaaktü lVtaeksYfiaı y ınları
MahiİrzC adN.o :2 B ağlar3b4a6ş6ıÜ2 s küdİaSrT ANBUL
Tel0:2 1665 11 50 6 Faks0:2 166 510 06 1
bilgi@ilahiya• thvtatkpwwfw:i./.i/cloamh iyatvakfi.com
ORTA..Ç. AG'DYAA HU. DSUIE YYA1HIUN
lll<]
TudelBae'nljıav meRi ant isbPoent'alcuh ia
RSlADMÜ NYAGSÖUZ lIEMlIERR
Çeviren
NuhA RSLANTAŞ
Seyahatnameölzegrüaindn l arı:
Thlet ineorfBa eryn jaomfTi und eClrait,it ceaxTltr ,a nslation
andC ommentabryy M arcuNsa thaAnd ler(,L ando1n9 07T)h, e
lslaWmoircil dnF oreTirganvA eclc ou6n0ti çsi ndeed,i tbeyd
FuaSte zgirne,p roifnt th ee ditiForna,n kf1u9r9t5 .
RabbPie tacohfRi aat isİbborann,i ceİdnegni liztceeryceü me
A.B eniscLha,n do1n 85(6T rübner&JCoe.w),iT srha veilçline­rs
de,e ditewdi tha n introducbtyi Eolnk aNna thaAnd lerL,a ndon
193s0.,6 4-90.
1u�1U'-.Ll
. . .
iÇiNDEKiLER
ÇEVİRÖİNYSEÖ Z VII
,._,,,
GİRİŞ1
,._,,,
YAHUSDEİY YATHU DELAB'ELNIJ AMIN'İN
SEYAHATNAME16Sİ
,._,,,
RATISBORNA'BLBPUİE TACHIA'NIN
SEYAHATNAME13S5İ
,._,,,
KARMİAN DE,._,K,, S1 85
ÇEVİRÖİNYSEÖ Z
MilaXdIiIa. s ırİdsal daümn yagseızneBıne nja(m1i165n -
1713)v eP etac(h11i70a- 1187a)d lYıa huldeiraeib tu s eya­
hatnamBeilzearYn ash,u dİis,l avmeT ürtka rihhaikk ında
önembliil giiçleerrem derik.Gt1r aeBtezjn,a mins'eiyna hatna-
1 OrtaçaBğednaj avmeiP ne tcahiak'aydaaİ srl admü nyagseızneın
diğYearh usdeiy yaşhulnalra rdır:
Eldahda -DaInXai.s: r iıkni nci yaDroığAlufa rraidı'kanndb aa,ş laya­
raikk kie yzo lcuçlıukğsaaen y yahy,o liclulku ğunda MıHa­beşistan,
sıKra,y rna,vKa uzeAyf ri(kMaa ğrvieİsb p)a nysao'nyrıya;ok lic ulu­
ğundiasY ee meBna,s vreaB ağdıaz ti'yaerdeetrA efkr iükzae rinden
Endüelg üesç'miEşltddiıa'rns. e yahatnamesYia hkuakdyaibb oilca n
leleodr öinne mhdaely aa şaşdeıkğlıbi inbrdi elv geir mseesbie boi yle
döneYma hudilçeorhkie nydeecu ayna ndır(mJıeşwtTiırsurahe. l lers,
edE.. N athAadnl eLro,n do1n9 3Ö0n,s öXzI,IG ;r aeItIz2I,2, 0 ;
SolomGornaz yeAl H,i stooftr hyJe e wPsh,i lad1e9lp5sh22.i,7 9a ).
Yahuhdaa- L(e1u80i51 -410)İ:s panyaH'ıdraiksit iYyaahnuldairlıen­
rek arşı bbiübrya üskuk yıg ulavdeEı nğgıi zimsayhokne melerinde
yargılbaiddröı nğeım Tduel eytuKluad'süd'haean nc i yetyioylçlaıe ­
kan ha-öLnecMveıi s ıurğ'raa mıMşıtsıYırar.h ucdeim aaltiid eri
(Nagviedd )i ğaerrk adaşKluadrsüı'gneiı tnm eçsiotnkei hnl oilkae­li
cağıbniıl dirmrealğemreinKn uedo sü 'gei tmevkatgzeenç memiştir.
Yolculubğuunndusanon an krsie ybriil imnemkebleer abşeerh,ry ian­
kınlakruıtnstdaoalp röapğmıe ikç sienc dkeaypea nbdiısrğı ır ada bir
Araps üvatrairn adfaınç iğnenip öldürüyladyügğıün deıfrs.a nesi
Benjasmeiyna,h atnabmuensuimnne dzea rTıanbıyener i'odled uğu­
nub etlmierkt(eAddilare ..rg.e,Ö, n söXzI,I I-GXrIazVye;sl 3.,2 9-13.3
\1111 OrtaçİakğYi'a dhauS deiyh yıaİns lDi'ıümn yGaöszıl emleri
mesisnaidne ce Ytaahrauiçdhıiis ıdnedğadinül n,y a atçaır­ihi
sınddaaön n emollid uğöuzneul bleilkil2re t ir.
Bejnamiİns,py aan'dbaanş laydoılğcıu luRğoumnaa, Yu­
nainst,a nKonsta(snİttbaiunn,liK )yıeb rgıisbE is ki Rvoem a
Biz'anaas iötn emşleiihr lgeerzimv ieş şbeur hlietrairnmi eh­i
kanltaircıva,esr ois yüol-tküyraeplı ları öhnaekmbkliıiln gdial er
vermiDşettiary.l ı analnaltaışmkııalndddaıarğnBıı ey nljaa min
Romav eK onstantidniiğyyeeer'r dleeb ridredanaz h faa zla
Ayrıbckaz . GHriasettoozfrt, yh J ee wPsh,i lad1el8p9Ih4Ii,3Ia 3, 8 -
343).
Avrahba.Emz r(a1 808-151)6D:i and amlyıağnıı nşdavaie rd ilciliği
ildeem eşhoulra İbnn E zrçaı,k tiılğyiıom l culuMğıusnFıdiral, i stin,
IraRko,d oİtsa,l Fyraa,n vseİan geirl'etyzii yaertemti 1ş1ti5yr7ı. l ında
Londrbau'lduan dbuinğlmuie kte(dAidrla.e. rg,,Ö. nes.öXzVI,).
BenjavmeiP ne taicadh'ans onİrsal admü nyagseızneiınk i Yahudi
seyyahv adradhıar : ·
Yahuedla- Ha(r1i01z1-7i32 0:)A rapçaİbdraann icyea'pytteıe ğrıc ü­
melermieyşlheou lra enl -rHiaMzıis Fıirl,i Ssutriivnye,Ie r agki bİsi­
latmo prakgleazrmıinşı, B eanyjnaegmnii bbnui r alyaarşdaayY aan­
hudivlece erm aaitligener lie nhlaekrkiıTn adhak emaodnıtina ış ıyan
eseriçnokdkıe y mbeitllgivi elremri( şAtdilare..erg ,,.Ö. nsöXzV,IA .y ­
rıbckaz G.r ayzs3e.l 83,) .
RabbYia' koYva:h udeal -iHzair'önliünm ün8d yeınsl o nrİsal am
dünasyıngae len ,J aPcaboraprişas b bYieshii( eJle chtiarenaldf)aı n
ParisR'atbebkikino ilkey jaer dtıomp laammaakc ıgyölnad erilmişti.
123y8ı lıFnrdasana 'dhaanr eekdeetr Ierkav keF iliinigs' etzmiştir.
(Adlae.erg.,Ö., n söXzVI,I I).]
İsladmü nyasöızneal,dl eiHk ılrei stikyuatnkslaaalbre ucdlai lFeinl is­
tieno 'r taçpaeğçkdo ask e yagheartç ekleşHtıiirsrtiilaymlaienşm tiinr­.
deF iliinizs' ityadrueytg usuuynaunnsı eşb epvleye arpiı yloalnc uluk­
lairç biknz S.t evReunn ci,m" aTnhPei lgritmoPa agleess bteifnoer e
1059",H istoofrt yh Cer usaidçeisn edde., MaWr.s Bhaalldlw in,
Philade1l9p5hs5i.,6a 8 -8R0u;cni maHna,ç Sleıfr eleTraiirh tir,c .
FikrIeştı lAtnakna,r1 a9 891,,3 0-4A0r;y eGhr baoi"sM,e ideval
PilgrtihHmeos l,Ly a nadn di tlsm agienE uropCeiavni ilnoi"sT,ah te
HolLya nidnH istory andi çiTnhedodeuM.,go h sthS eh arEon.,J .
Bri1l9l8s 86.,5 -79.
2 GraeItI3zI8,, 8 .
ÇeviÖrnisyöez ıx
kalmgıöşz ükmekSteeydaihra.t nBaimzeadnevs e'rıggnei l irle­
rindHeinp odromg'ldaadkyida ötvöürş lkeardiaBnrie z atnas­
rihiiyllgçeio lkçi e şbiitllgii ler oSkeuymaahFkaittlai iynsı'tzd.e
Haçilşıg aldienviaenmt tbiiğzria manydaap ılidçıisğneı,y a­
hatnamoe ddeö nemHdaeç lıkluatrsıtanol p raklbaarzdıa ki
yerlebşiirmi ml(eSrAtib.nr ead me B rogni bvie)r daidğlia r ve
dönemdiinğ öenre molliyal ahraık kıdnadb ai rtabkiılmg iler
bulmmaükm kündküibr u , Fitlairasiçthıiisn ı dnadb aüny ük
önetma şımaıkrt.a d
BejnaminB'aiğndıa z ti'yaersentais Aıbnbdaats aih tıenld­a
Müstenoctiudru y.Oo ,r duhalifeh ehnrae kk akdıanrd ab ütün
İslmaemkl lierkiennidni istianaet etbtaihğsiedntebds ueei n t a­
atg österbmieirlt tiakaı t.
Onunz iyarseıtria sHıanldeab i'stZeee ngihlaekri mdi.
Benjamin Nşuerheindr'ddbiieannş keonlrtaaibk a hseder.
Kahirzei'yyaire estnia sıSnadlaaad hdiEny yQbaim,c ası
EsedüdŞdiirnke ünhs 'otnrFaat ımi Ahdaıldiv'feıezsnii r liğini
yapıyoOr Fdaut.ı hmaiel siifnvienzN ilirrie dZdeinng id'en in
naikboin umuynddıa.3
Petaicah'zniıyna ersentais iısnAedb ab ahsail iefne-sNia,s ır
lii-ndil(l5a7h5 -612802-/112o2l5m)a lBıednıiros.nh u,1n 71 4-
1817y ılları Dairmaasşıoknl'adtbaai lebceleiğrkitibni,uir d ö­
nemM ısdıari 'darheaykei oml aSna lahna'diŞdnai mv ee l­
Cez'iyrdeiea larbaökl gebsierll iği sağlraadstılğaım azka­mana
tadır.
PetacRheigae ngsl'buudruRre.g ensob duörnge mİdsel am
dünyasıntae rketadiripşl ıe ns eHfaeçrllıAe lrmianondr ed usu­
nunh areket no1k1Ht.aa çsSlıeı f iedriiA. l imçakinr na IlIıI .
Konrvaodn H ohnestau1f41e7nd' e;I4IH I.a çSleıf eirçiii nm ­
paraFtroire dBraircbha rioss1es81 a9y ılıRnedgae5n sburg'tan
3 Hasaİbnr ahVi,m1 ,3 3Ş;e şe"nE,y yurb"llT,eü rkDiiyyea Vnaekftı
İslôAmn sliokpe(dDİiAs)Xi,I 2I0,.
4 Runcimila2,n1 ,5 .
s Runcim1a11n10,,.
x OrtaçaİkğYi'ah duadS ie yyıaİnhs /Ddümn yGaöszıl emleri
harekeettm işlBeurt dairi.h 9t-e1yn0ı k la daörn cies e aynı
coğrafyoaldaann Y abhuu sdeiy ydaehğ igşaiyke lİesrllaem
topraklbaurlıunnduay ordu.
Seyyahölzaerl,ld ieBk eljnema ing,e zdiykelrelreyira dşea ­
yanY ahudihlaekrk ıçnodkak apsabmillıg vielremri şlerdir.
Rot,oh rtaYçaahğu tdair airhaiş tırnmıanXcI,ıIv l.eXa IrIıaIs.ı r
İtalByiaz,aF nisli,in Ms,et zopotvaemO yrat adYoağhuu cdei­
maatlielrieil gbiillvige ir irBkeejnna mdienn'( veP etachia)
müstakğanlia madıbkerllta.iirZ6rıa ntıYe anh usdeiy yahlar ara­
sındBaenn javmeio nn ut amamlaamçaıssıı Pnedtaancs hei­a
yahatnamseelçemreimnsiiez biendb eib uduOrk.u yubcuu
seyahatnaomretlaeYçraadhğeu diloe dröinneimncd eem aat
halinydaeş adıykelralreıyş eirml ebruailcnaik tSıery.y ahlar
gezdiykelrelreyira dşea yYaanh udinlüeufrsiubn,u nlamreısn­
levke k azaynoçl lmaarbıe,t (lserigino agrl)ae,ğ itöiğmr-etim
kuurmlamreız,a rvleaz riıy aretiglacehe lmaalraiıtd egrilbeir,i
Yahudiolretraiçnda iğdntaii ,c saorsiy,va ekl ü lthüaryealt ının
değiyşöinrkli eyillegç ioldkie ğebrilligs iulnemkrat adBıuyr ö. ­
nüyle seyahatnameler toirptöiazkçe alğlt iasğ­eiynaih atlarının
şımakt7İa fdaıdre.l erindedni anmd uatmaloaalsrdsıuı kpl arını
anladığımız özseelylydiaeBkh elljneaa rm,i8on r,t aİçsağl am
6 CecRiol th",B enja(mBienn JoonfTa uhd)e lEan"c,y pce/doia
Juda(iEJcda,)I I5,3 7.
7 Yunan tarihoçrit aVçrsayeğoydnaaih sad,ta lhaçaro ıdkni neik,o no­
mivk eysai ysaesbie pgleerrçleerk illedşaitnğicianki ;R ölnabe isra­ns'
liksteey ahaatmlaacrııtnnaı rynie hril eria rgkeezomilelo,gj eiislkke ir ,
yazmkai,t apbaerv,ae s aneaste rlteermieintnim g ei bçio kd eğişik
alanlkaaryad ıbğeılniıBr ktzSi.pr e.r Vorsyn oiJsr,," Tralvleearsas
Sourfcoetr h Seo cieotfti heMesi ddElaes9 t0 0-16S0t0u'sd' i,eo n
ByazntiSuejm/u,sk a nOdt tomMaanlsi,1b 98u1 i,l2 ,8 6.
a Okunurdkeeg nö rüleüczeeBrğeeijn amiKna,rl aelSra,m irv'ielyear
Dürlzelrb'riitna kiınmav neçi badeitçlie.nr.s,ia. ç msaa painn avneç
"
kabluel.r".iş . e kliifnaddek eullelrPa entıarc.dh aHi aaz atro prakların­
dang eçerkkaernş ıbliarştıaspko ırmus loarrd ubğiYura hutdoip lulu­
ğunKua reargl liibnia snıoçzl aryaokr umlamakkiot,na udbnıu r top­
raklhaark kıdnedtaa gyiar mek"syiouzllicunğ usneukngi üzns ürdü­
ğü"ş ekliçnodkke ı sbaib rig liygleeç iştdierb muet asais ubundan