DIE GRIECHISCHEN CHRISTLICHEN SCHRIFTSTELLER DEB ERSTEN DREI JAHRHUNDERTE HERAUSGEGEBEN VON DER KmCHENVÄTER-COMMISSION DER KÖNIGL. PREUSSISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN ORIGENES ZWEITER BAND LEIPZIG J. C. HINRICHS'SCHE BUCHHANDLUNG 1899 Druck von August Pries in Leipzig. HERMANN UND ELISE GEB. HEOKMANN WENTZEL-STIRR U NG O R I G E N ES W E R KE ZWEITER BAND BUCH y-YIIT GEGEN CELSUS DIE SCHRIFT VOM GEBET HERAUSGEGEBEN IM AUFTRÄGE DER KIRCHENVATER-COMMISSION DER KÖNIGL. PREDSSISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN VON DR. PAUL KOETSCHAU PROFESSOR AH ÖROS8HEBZOÖL .GYMNASIUM IN JENA LEIPZIG J. C. HINRICHS'SCHE BUCHHANDLUNG 1899 Inhalt yon Origenes Band Π. Seite Text. Gegen Celsue Buch V—VIII 1—293 Die Schrift vom Gebet 295—403 Register. I. Stellenregieter 407—438 Altes Testament ! 407—414 Neues Testament 415—427 Kirchliche Schriftsteller 427 -431 Nicht-kirchliche Schriftsteller 431-438 II. Namenregister 439—450 III. Sachregister 451—538 Nachträge und Berichtigungen 539—545 ΠΡ02 TON ΕΠΙΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΝ KEA20Y ΑΛΗΘΗ ΑΟΓΟΝ 2ΡΙΓΕΝ0Υ2 T 0 M Ö2 ΠΕΜΠΤ05. 116 r I. Ον την άπηγορενμένην πολυλογίαν μεταδιωχοντες, αφ ης ονχ εοτι φυγείν την „άμαρτίαν", ηδη πέμπτον άρχόμε&α βιβλίου προς το Κέλΰον ϋνγγραμμα, ίερε 'Αμβρόοιε, αλλ' οϋη δυναμις πειρώ- μενοι μηδέν των νπ* αυτου λεχ&έντων παρελ&εΐν άβαοάνιατον, χαι 5 μάλιοτα εν οϊς δόξαι αν τιΰι αννετώς ημών η 'Ιουδαίων χατηγορη- χέναι. χαϊ εΐ μεν οϊόν τ ην μετά τοϋ λόγου εΙοελΟ-όντας εις την παντός ουτινοΰοϋν ΰυνείδηοιν των εντνγχανόντων τω Ιχείνον ονγ- γράμματι εχαοτον έξελχυΰαι βέλος, τιτρώοχον τον ου πάντη πεφραγ- μένον τη πανοπλία τοϋ &εον, χαϊ επι&εΐναι λογιχόν φάρμαχον, Φερα- ίο πεϋον το από Κέλΰου τραϋμα, ποιούν μη νγιαίνειν „τη πίΰτει" τους προοέχοντας αυτοϋ τοις λόγοις, τοΰτ αν πεπ οιηχειμεν. £πεϊ δε τον το μεν ϋ·εον έργον εΟτιν, \ άοράτως επιδημείν χατά το εαντοϋ πνεύμα 578 μετά τοϋ πνεύματος Χριΰτον οϊς χρίνει δεΐν επιδημείν, ημίν de, δια 1 Vgl. Prov. 10, 19. — 9 Vgl. Ephes. 6, 11. — Vgl. Luk. 10, 34. — 10 Vgl. Tit. 2, 2. Am Kopf des fol. 116r steht (Ϊ [Rubrum], rechts u. links davon je ein Orna- mentstreifen [Rubrum], darunter die Überschrift: προς τον έπιγεγραμμένον χίλαοΰ αλη&η λόγον, τόμος τξ Υ* [Rubrum]; also ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ fehlt, u. ^ /Λ\ /*\ t g auf Rasur A; wahrscheinlich hat die Vorlage, wo die Überschrift vermutlich als subecriptio unter Buch IV stand (vgl. meine „Textüberlieferung" S. 68. 69), statt g- gehabt | 1 Οι)] Ο roter Initial A | 5 η A xal Mc°rr· Ausgg. | β slatk- &όντας schreibe ich mit Bo. (Notae p. 389), είσελΟ-όντας oder είσελ&όντος ver- mutet Del. (I 577 Anm. a); είαελ&όντα, hinter α Rasur, A | 8 τιτρώαχον τον aus τιτρωσχόντων corr. A1 | 11 προσέχοντας schreibe ich, vgl. unten VI 74 a. E., προσέρχοντας Α Ausgg. | πεποιήχαμεν [so] A11 12 kαντον] ε übergeschr. u. Rasur über ν A. Origenes II. 1 2 ΩΡ1ΓΕΝ0ΥΣ λίγων χαϊ ονγγραμμάτων πειρωμένοις άν&ρώπονς πιοτοποιεΐν, πρό- κειται πάντα πράττειν υπέρ τον χρηματίααι εργάτας ανεπαίσχυντους, ορ&οτομοΰντας „τον λόγον της άλη&είας", εν δε των πάντων είναι ήμίν φαίνεται xal τα πι&ανά τον Κέλοον χατά το δυνατόν ημϊν 5 λϋααι, πιοτώς ποιοΰϋι το προοτεταγμένον υπό οοί' φέρ εχ&έμενοι τα εξής τοις Κέλοον λόγοις, προς ους φ&άοαντες άπηντηοαμεν (χρινεΐ όε ο εντνγχάνων, εΐ χαι άνετρέψαμεν), τα προς αυτά επαγάγωμεν. ϋ-εός όε δωη μη ψιλω χαϊ γυμνω Φειότητος τω ημετέρφ νφ χαϊ λόγω (προς) το προχείμενον γενέο&αι· ,,ϊν η πίοτις" των, ους ευχό- 10 μεϋ-α ώφελη&ήναι, „μη ή εν ϋοφία άνθ-ρώπων," ,,νοΰν" δε ,,Χριοτοΰ" λαβόντες από τοΰ μόνου δίδοντος αυτόν πατρός αυτόν χαϊ προς την μετοχην τοΰ λόγου τοΰ &εοΰ βοηΟ-η&έντες „παν ύψωμα επαιρό- μενον χατά της γνώοεως τοΰ 9-εον" χα&έλοιμεν χαϊ τό όϊημα Κέλοον, χαϋ·* ημών χαϊ χατά τοΰ *ΙηΟοΰ ημών έπαιρομένον ετι δε χατά Μων- 15 ϋέως χαϊ τών προφητών ϊνα τοΰ δίδοντος ,.ρήμα τοις ευαγγελιζο- μένοις δυνάμει πολλή" χαϊ ημϊν τοΰτ επιχορηγοΰντος χαϊ την πολλήν δυναμιν δωρονμένου, εγγένηται πίοτις τοις εντενξομένοις εν λόγω χαι δυνάμει τοΰ &εοΰ. II. Πρόχειται ονν νΰν την όντως εχονΰαν αντοΰ άνατρέψαι λέξιν 20 ϋ-εός μεν, ώ ΙονδαΙοι χαϊ Χριοτιανοι, χαϊ ΰ-εοΰ παις ονδεϊς ούτε χατήλϋ-εν οντε χατέλ&οι. εΐ δέ τινας αγγέλους φατε, τίνας τοντονς λέγετε, &εονς η άλλο τι γένος; άλλο τι ο)ς 2 Vgl. II Tim. 2, 15. — θ Vgl. I Kor. 2, 5. — 10 Vgl. I Kor. 2, 16. — 12 Vgl. Π Kor. 10, 5. — 16 Vgl. Psal. 67, 12. 2 πράττειν Ρ ποιεΐν, doch am Rand γ ρ πράττειν A1; vgl. oben III 56,1 2öl Z. 13. IV 53, I 326 Z. 11; nnten V 5, S. 5 Z. 7, 58 a. E. 63 gegen Ende u. s. w.; ποιεΐν Ausgg. | ανεπαίσχυντους durch Rasur ans ανεπαισχνντως corrigiert, doch so, dass sehr leicht (wie von PM1 V geechehn) άνεπαιοχνντως gelesen werden konnte, A1 | 4 τον Κέλσον schreibe ich mit Bo. (Notae p. 389) u. Del. (I 578 Anm. b), vgl. oben IV 89, I 142 Z. 5; τψ Κέλσφ A Ausgg. | 5 πιστώς ποιονσι το Μ Ausgg. ποιονσι το πιστώς Α | προοτεταγμένον] έ in Correctur Α | β κρίνει Μ Ausgg. κρίνει Α ' 7 άνετρέψαμεν schreibe ich mit Del. (I 578 Anm. c) nach einer von ihm erwähnten Correctur am Rand der Codd. Anglicani, vgl. meine „Textüberlieferung" S. 3; άνεγράψαμεν Α (καλώς) άνεγράψαμεν weniger gut Μ 2 Hö. Sp. | 9 (προς) füge ich nach M2 mit den Ausgg. ein, vgl. unten VI 20 a. Α. τι. nach d. Mitte; danach wäre freilich τω προκειμένω zu erwarten, der Accusativ ist wohl nach Ausfall des προς corrigiert worden | 10 <τώφελη&ηναι am Rand nachgetragen Α1 | ή übergeschr. A11 χϋ aus χρν corr., daneben das Zeichen <· A1 | 13 οϊημα] νόημα vermuten Bo. (Notae p. 389) u. Del. (I 578 Anm. d) nach Π Kor. 10, 5 nicht ohne Grund 114 hinter 0h + xal Ρ VDel. | μωνσέος A | 21 hinter χατέλ&οι -f εΐ δέ τιν αγγέλους φατε, Rasur über ν, alles nachträglich expungiert, A | 22 άλλο τι Hö. Sp. am Rand, Del. im Text nach der Wiederholung der Worte unten V 4, S. 4 Z. 10; αλλ' on, Rasur über dem ersten λ, Α.