ORHAN PAMUK'UN ROMANLARININ TEMA BAKIMINDAN ĠNCELENMESĠ Sedat EROL ...

152 Pages·2014·1.07 MB·Turkish

ORHAN PAMUK’UN ROMANLARININ TEMA BAKIMINDAN
ĠNCELENMESĠ

Sedat EROL

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Özcan BAYRAK

Adıyaman
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ocak, 2014

ÖZET

ORHAN PAMUK’UN ROMANLARININ TEMA BAKIMINDAN
ĠNCELENMESĠ

Sedat EROL
Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ocak 2014
DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Özcan BAYRAK

Yurt dışındaki okuyucu sayısı ülkemizdeki okuyucu sayısından fazla olan Orhan
Pamuk, 1980 sonrası romancılarımız arasında en çok tartışılan yazarlardan biridir.
Üzerinde bu kadar tartışma varken Orhan Pamuk‟u anlamak için bir ilgi, yorum ve
değerlendirme meselesi olan tema dünyasını tanımak gerekir.
Bu çalışmanın amacı Postmodern bir yazar olan Orhan Pamuk‟un oluşturduğu
zengin tema dünyasını incelemektir. Çalışma iki bölümden oluşmuştur. Birinci
bölümde Orhan Pamuk‟un hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir.
İkinci bölümde ise Orhan Pamuk‟un romanlarında işlediği temalar incelenmiştir.
Temaların incelenmesinde Postmodern kuramın etkileri ile Orhan Pamuk‟un duygu
ve düşünce dünyası göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca tarih, sosyoloji, psikoloji
ve felsefe gibi bilim dallarından da yararlanılmıştır.
Çalışma sonucunda sürekli kendini yenileyen dinamik bir yazar olan Orhan
Pamuk‟un çatışmaları, kimlik sorunlarını, toplumsal sorunları ve diğer temaları çok
boyutlu işleyerek özgünlüğü ve orijinalliği yakaladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Orhan Pamuk, Tema, ÇatıĢma, Kimlik

iii
ABSTRACT

ORHAM PAMUK’S NOVELS EXAMĠNED ĠN TERMS OF THEME

SEDAT EROL
Department of Turkish Language and Literature
Adıyaman University Graduate School of Social Studies
January 2014

Advisor: Assist. Prof. Dr. Özcan BAYRAK

Orhan Pamuk, who has got more readers abroad than in our country, is one of the
most discussed novelists among the novelists having lived after 1980s. While there
are lots of discussions about him, it is required to discover his world of themes which
is the matter of concerns, comments and assessments in order to identify him.
The main aim of this work is to analyse enriched world of themes of Orhan
Pamuk a postmodern novelist. The work consists of two parts. His life, literary
personality and works are informed in the first part. In the second part, themes
handled in novels are analysed. By the way, in the light of effects of postmodern
theory, his thoughts and feelings are taken in the consideration during analysing
process. Furthermore, sciences such as history, sociology, psychology and
philosophy are benefited from.
As a result of this work it is determined that Orhan Pamuk, who is a dynamic
novelist renovating himself continuously, gets the originality by processing the
conflicts, personality problems, social problems and the other themes multi
dimensionally.

Key Words: Orhan Pamuk, Theme, Conflict, Personality

iv
ÖN SÖZ

2006 yılında Nobel Ödülü‟nün sahibi olan Orhan Pamuk, Time dergisi tarafından
dünyanın en etkili yüz kişisi arasında gösterilmiştir. Pamuk‟un kitapları altmış dile
çevrilmiş ve yüzü aşkın ülkede yayınlanmıştır. Ünü ülke sınırlarını aşan Pamuk‟u
yakından tanımak için onun ilgi, yorum ve değerlendirme dünyası olan tema
dünyasını incelemeyi amaç edindik.
Dünyaca ünlü yazarımız araştırmayı çok seven ve bilgi birikimini eserlerine
yansıtan bir yazardır. Tema incelemesi yaparken Pamuk‟un bireysel yaşantısını,
bireysel ve toplumsal analizlerini temalarla bağlantılı olarak değerlendirdik. Bu
şekilde Pamuk‟un kapalı olduğu gerekçesiyle eleştirilen tema dünyasını tanımak ve
tanıtmak istedik.
Bu çalışmanın hazırlanmasında, bilgi, birikim ve tecrübesiyle bana rehberlik
ederek planlı ve sistemli bir şekilde çalışmamı sağlayan, kendisine sürekli ulaşma
imkânı sağlayarak samimi bir çalışma ortamı oluşturan saygıdeğer danışmanım Yrd.
Doç. Dr. Özcan Bayrak‟a, bana bilginin kıymetini yaşantılarıyla öğreten değerli
hocalarım Yrd. Doç. Dr. Mustafa Karabulut‟a, Yrd. Doç. Dr. Ahmet İhsan Kaya‟ya,
Yrd. Doç. Dr. Ökkeş Kesici‟ye çok teşekkür ederim.
Çalışmalarımı yaparken bana gerekli ortamı sağlayan ve yardımcı olan başta
babam Ahmet Erol ve annem Zeliha Erol olmak üzere aileme, Yaylakonak
Ortaokulu‟nda görev yapan meslektaşlarıma, arkadaşlarım Anıl Boybay‟a, H.İbrahim
Ercan‟a ve M. Akif Yağımlı‟ya çok teşekkür ederim.

Adıyaman – 2014 Sedat EROL

v
ĠÇĠNDEKĠLER

ÖZET................................................................................................................................iii
ABSTRACT.................................................................................................................... iv
ÖNSÖZ..............................................................................................................................v
ĠÇĠNDEKĠLER...............................................................................................................vi
KISALTMALAR DĠZĠNĠ...............................................................................................ix
GĠRĠġ.................................................................................................................................1
BĠRĠNCĠ BÖLÜM
1. ORHAN PAMUK’UN HAYATI, EDEBĠ KĠġĠLĠĞĠ, ESERLERĠ.....................3
1.1. Orhan Pamuk’un Hayatı..........................................................................3
1.2. Orhan Pamuk’un Edebi KiĢiliği..............................................................5
1.3. Orhan Pamuk’un Eserleri......................................................................11
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
2. ORHAN PAMUK’UN ROMANLARININ TEMA BAKIMINDAN
ĠNCELENMESĠ.........................................................................................................12
2.1. Rejimsel Baskı..........................................................................................12
2.2. ÖzdeĢleĢme (Ġkizler).................................................................................19
2.3. AĢk.............................................................................................................24
2.4. Ġntihar........................................................................................................35
2.5. EĢya-Ġnsan Bağı........................................................................................38
2.6. Cinsel Ġstismar.............................................................,.............................42
2.7. ÇatıĢma......................................................................................................43
2.7.1. Ġç ÇatıĢma...................................................................................44
2.7.1.1. Ġnanç ÇatıĢması...........................................................45
vi
2.7.1.2. Totaliter- Demokrat.....................................................46
2.7.1.3. AĢk-Para........................................................................46
2.7.1.4. Duygu-Mantık...............................................................47
2.7.2. DıĢ ÇatıĢma.................................................................................49
2.7.2.1. Doğu-Batı......................................................................49
2.7.2.2. Devletçi-Liberal............................................................58
2.7.2.3. Toplum-Birey ÇatıĢması..............................................60
2.7.2.4. Siyasi ÇatıĢma (Ülkücü-Komünist)…………………62
2.7.2.5. Ulusalcılık-BatılılaĢma..………………..….………….63
2.7.2.6. Muhafazakar-Materyalist............................................66
2.7.2.7. Sosyal Sınıf ÇatıĢması (Zengin-Fakir)........…….…...67
2.7.2.8. Gelenek-Modern..…………………..……...……...…69
2.7.2.9. Laik-Dindar…………………….…….........................72
2.8. AĢağılık Kompleksi....................................................................................73
2.9. Jakobenlik..................................................................................................76
2.10. Korku.......................................................................................................77
2.11. Gizem........................................................................................................81
2.12. Çocukluk..................................................................................................87
2.13. Cinsellik....................................................................................................94
2.14. Benlik Algısı............................................................................................98
2.15. BatılılaĢma.............................................................................................100
2.16. Sado-MazoĢistlik...................................................................................107
2.17. Ġstanbul..................................................................................................109
2.18. Kimlik Sorunsalı...................................................................................112
2.18.1. Öze DönüĢ...............................................................................112
2.18.2. Paranoyadan Ġdeal Benliğe GeçiĢ.........................................114
vii
2.18.3. Özenti (BaĢkalaĢmak)............................................................115
2.18.4. ArayıĢ......................................................................................118
2.18.4.1. Saf Benlik ArayıĢı...................................................118
2.18.4.2. Mutlak ArayıĢı........................................................121
2.19. Hurufilik................................................................................................125
SONUÇ......................................................................................................................129
KAYNAKÇA............................................................................................................133
ÖZGEÇMĠġ..............................................................................................................143

viii
KISALTMALAR

CBVO : Cevdet Bey ve Oğulları

SE : Sessiz Ev

BK : Beyaz Kale

KK : Kara Kitap

YH : Yeni Hayat

BAK : Benim Adım Kırmızı

K : Kar

MM : Masumiyet Müzesi

C. : Cilt

Kon. : Konuşan

No : Numara

Çev : Çeviren

S : Sayı

s : Sayfa

Yay : Yayın

Haz : Haziran

TV : Televizyon

ix
GĠRĠġ
Orhan Pamuk, sürekli yenilik arayışı içerisinde olan, yeni ve şaşırtıcı olanı
yakalamaya çalışan bir yazardır. Birçok okuyucunun takip ettiği popüler bir yazar
olmasına rağmen eserlerinde temaların kapalı olması, yazarın eserlerinin anlaşılır
olmadığı görüşünün ortaya atılmasına neden olmuştur. Bu anlaşılmazlığı çözmek için
yazarın duygu ve düşünce dünyasını, edebi anlayışını yakından tanımak gerekir.
Çünkü Orhan Pamuk, kendi hayatını romanına taşıyan bir yazardır. Yaşadıklarıyla
beraber yaşanmayan hayattan intikam alırcasına yaşayamadıklarını, yaşamaya
korktuklarını, açıkça isteyemediklerini de romanına taşır. Bu bağlamda Pamuk‟un
romanlarındaki zengin tema dünyasının keşfedilmesi için yazarın duygu ve düşünce
birikimini temel alarak romanlarını inceledik.
“Orhan Pamuk‟un Romanlarının Tema Bakımından İncelenmesi” adlı
çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Nobel Edebiyat Ödülü‟nü alan
tek Türk olan Orhan Pamuk‟un hayatı, edebi kişiliği ve eserleri anlatılmıştır. Bu
bölümde özellikle Pamuk‟un tema seçimine ve işleyişine temel oluşturan düşünce
dünyasına, edebi görüşlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise Orhan Pamuk‟un
romanlarının tematik incelemesi yapılmıştır. Temaların seçiminin ve işlenişinin bir
ilgi, duyuş ve değerlendirme meselesi olmasından dolayı temaların giriş kısmında
Pamuk‟un tema ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Temaların giriş kısmındaki
görüşlerinden de anlaşılacağı gibi Pamuk, hiçbir temayı tesadüfen seçmemiştir,
bilinçli bir şekilde oluşturmuştur. Tema bir yorum olduğu kadar şartlar meselesi de
olduğu için Pamuk, hayatını şekillendiren unsurlarla temaları harmanlamıştır.
Örneğin, yaşamında sık sık kendini, kimliğini, toplumunu sorgulayan ve çatışmalar
yaşayan Pamuk, romanlarında da sık sık bu duyuşları, düşünüşleri işlemiştir.
Çatışmaları romanın temeli olarak görmesi, roman en az iki fikirle yazılır demesi de
romandaki tema dünyasının oluşmasında Pamuk‟un yaşantılarının etkisini gösteren
diğer örneklerdir. Bu bakış açısıyla ele aldığımız temaları sosyoloji, psikoloji ve
felsefe gibi bilim dallarının bilgileriyle zenginleştirerek Pamuk‟un tema dünyasını ve
bu tema dünyasındaki ince işçiliği ortaya koymayı amaçladık.