organik tarım analizi ve ab pazarı fırsatı

240 Pages·2010·5.84 MB·Turkish

İSTANBUL
TİCARET
ODASI
ORGANİK TARIM ANALİZİ
VE AB PAZARI FIRSATI
YAYIN NO: 2006-12
İstanbul, 2006
Bu eserin tüm telif hakları İstanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir.
Eser üzerinde 5846 sayılı FSEK tarafından sağlanan tüm haklar saklıdır. İTO'nun ve
yazarın adı belirtilmek koşuluyla eserden normal ölçüde alıntı yapılabilir.
İTO'nun ve yazarın yazılı izni olmadan eserin tamamı veya bir bölümü fotokopi,
faksimile veya başka bir araçla çoğaltılamaz, dağıtılamaz, elektronik ortamlarda ticari
ya da başka bir amaçla kullanılamaz.
İstanbul Ticaret Odası: 03.07.02 AYT
Aytoğu, Rasim Kaan
Organik Tarım Analizi ve AB Pazarı Fırsatı.
İstanbul, 2006,238 sayfa
1. TARIM, ORGANİK
I. ORGANİK TARIM II. EKOLOJİK TARİM
III. AB-ORGANİK TARIM
IV. ORGANİK GIDA
V. ADRES KATALOGU, ORGANİK TARİM
VI. İTO
ISBN NO: 9944-60-074-1
Türkçe
Reşadiye Caddesi Eminönü-İstanbul
İTO BİLGİ HATTI
Tel: [phone]
İTO yayınları için ayrıntılı bilgi
Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi Dokümantasyon Servisinden alınabilir.
Tel : [phone]
Faks : (212) 512 06 41
E. Posta : [email protected]
İnternet : www.ito.org.tr
Odamız yayınlarına tam metin ve ücretsiz olarak internetten ulaşabilirsiniz.
YAYINA HAZIRLIK, BASKI, CİLT
BİRLİK OFSET BASIN YAYIN REKLAMCILIK TİC. LTD. ŞTİ.
Davutpaşa cad. Emintaş San. Sit. No: 578/579/580
Topkapı/İSTANBUL
Tel: [phone] pbx - 613 81 64 - 577 55 89
ÖNSÖZ
Ekolojik ya da organik tarım; toprağın verimliliğine devamlılık sağlayan
biyolojik mücadele ile hastalık ve zararları kontrol altına alarak, sentetik kimyasal
gübre ve ilaçların kullanımını yasaklayan, organik ve yeşil gübreleme, ekim
nöbeti ve toprak muhafazasını tavsiye eden, her aşaması kontrol altında olan
elde edilen ürünün sertifika ile belgelendiği bir üretim şekli olarak karşımıza
çıkmaktadır. Organik tarım, bu haliyle eko-sistemde hatalı uygulamalar sonucu
kaybolan doğal dengeyi yeniden kurmaya yönelik, insana ve çevreye dost üretim
sistemlerini içermektedir. İçinde bulunan ekolojik koşullar, tarımda çalışan
nüfusun fazla olması ve ürün çeşitliği gibi faktörler yanında, her yıl nadasa
bırakılan ve GAP gibi büyük bir proje ile sağlanan ve sağlanacak sulama imkanları
ile tarıma yeni açılan devasa bakir topraklara sahip ülkemiz ekolojik tarım için
uygun bir konum niteliği taşımaktadır.
Dünya ticareti 1970'li yıllarda başlamış olan ekolojik tarımdaki gelişmelere
uygun olarak, Avrupa orjinli firmalar Türkiye'deki firmalardan ekoljik ürün
talebinde bulunmuş ve böylece 1984-1985 yıllarında ülkemizde ekolojik tarım
başlamıştır. Bu yıllarda Türkiye'nin geleneksel ihraç ürünlerinden kuru incir ve
kuru üzüm ile Ege bölgesinde gerçekleştirilmiştir. Daha sonra bu ürünlere kuru
kayısı, fındık gibi ürünler de katılarak farklı bölgelerimize yayılmıştır.
İnsan hayatı için büyük öneme haiz olan tarım ve gıda sektöründe
sürdürülebilir tarım politikalarının bir parçası olarak ortaya konulan organik
tarım ile ilgili olarak hazırlanan organik tarım analizi ve AB Pazarı fırsatı "isimli
çalışmayı hazırlayan Prof. Dr. Rasim Kaan Aytoğu'na teşekkür ederim.
Dr. Cengiz Ersun
Genel Sekreter
İÇİNDEKİLER
1. Organik Tarıma Genel Bakış. 9
1.1. Tanımlama - - - 9
1.2. Türkiye'de Organik Tarım . 11
1.2.1. Organik Tarımın Gelişmesi - 11
1.2.2. Yasal Düzenlemeler 13
1.2.3. Organik Tarım Uygulamaları.... 15
1.2.4. Türkiye'de Üretim.. - 15
1.2.5. Türkiye'nin Dış Ticareti 18
2. Dünyada Organik Tarımın Mevcut Durumu. 21
2.1. Dünya Ticareti. - 21
2.2. Dünyada Organik Tarımsal Üretime Ayrılan Alanlar.... 22
2.3. Dünya Ticaretine Konu Olan Organik Tarımsal Ürünler ve Üretici
Ülkeler - - 27
2.3.1. Hayvansal Ürünler..... 27
2.3.1.1. Et, Süt Ürünleri Ve Yumurta _ _ 27
2.3.1.2. Bal 28
2.3.1.3. Balık 28
2.3.2. Bitkisel Ürünler - - 28
2.3.2.1. Sebzeler, Kökler Ve Yumrular 28
2.3.2.2. Baklagiller ...28
2.3.2.3. Baharatlar Ve Tıbbi Bitkiler 29
2.3.2.3. Meyveler Ve Sert Kabuklu Meyveler _ 29
2.3.2.3.1. Yaş Meyveler - - — 29
2.3.2.3.2. Kuru Meyveler 30
2.3.2.3.3. Sert Kabuklu Meyveler 30
2.3.2.3. Kakao, Kahve Ve Çay..... 30
2.3.2.3. Hububatlar... 31
2.3.2.3. Yağlı Tohumlar Ve Meyveler 32
2.3.3. İşlenmiş Gıda Maddeleri 33
2.3.3.1. Bitkisel Yağlar _ _ 33
2.3.3.2. Şeker Ve Şekerli Mamuller _ 33
2.3.3.2. İşlenmiş Sebzeler 33
2.3.3.3. Meyveler .34
2.3.3.4. Alkollü İçkiler 34
2.3.3.5. Gıda Katkı Maddeleri 34
2.4. Avrupa Birliğinde Organik Tarıma Verilen Destekler 35
2.4.1. Çeşitli Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Organik Tarımla İlgili Verilen
Devlet Destekleri 35
2.4.2. Ab'ye Yeni Üye Olan Ülkelerde Organik Ürünlere Verilen Destekler. 40
2.5. Organik Ürünlerin İhracatında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar____ 42
2.5.1. İhracat Potansiyelinin Belirlenmesi 43
2.5.1.1. Firmanın İhracat Potansiyelinin Belirlenmesi 43
2.5.2. Hedef Pazardaki Potansiyelinin Belirlenmesi 44
2.5.2.1. Hedef Ülke Analizi 45
2.5.2.2. Hedef Ülkedeki Pazarın Analizi 46
3. Avrupa Birliği'nde Organik Tarım Uygulamaları 49
3.1. Avrupa Birliğinde Tarım Alanı İşletme Sayısı Ve Ürün Çeşidindeki
Gelişmeler 49
3.2. Avrupa Birliğinde Organik Ürünler Pazarlama Yapısı Ve Dış Ticareti. 53
3.3. Avrupa Birliğinde İzlenen Politikalar 53
3.4. Avrupa Birliğinde Organik Ürünlerin Fiyatlandırılması
3.4.1. Üretici Primleri 55
3.4.2. Tüketici Primleri 56
4. Avrupa Birliğinde Hedef Pazarlar 57
4.1. Almanya 61
4.1.1. Tüketici Tercihleri 61
4.1.2. Almanya'da Organik Tarım Pazarının Gelişimi 61
4.1.3. Pazarın Büyüklüğü 65
4.1.4. Dağıtım Kanalları 67
4.1.4.1. Organik Ürün Satan Süpermarketler 74
4.1.4.2. Toptancı Pazarı 76
4.1.5. Mevzuat 77
4.2. İngiltere 77
4.2.1. Tüketici Tercihleri 78
4.2.2. Pazarın Büyüklüğü 78
4.2.3. Dağıtım Kanalları 81
4.2.3.1. Zincir Mağazalar 86
4.2.3.1.1. Supermarket Zincirleri 87
4.2.3.1.1.1. Waitrose 88
4.2.3.1.1.2. Sainsbury 88
4.2.3.1.1.3. Marks & Spencer. 88
4.2.3.1.1.4. Co-Op 88
4.2.3.1.1.5. Teseo 89
4.2.3.1.1.6. Iceland 89
4.2.3.1. Uzmanlaşmış Organik Perakendeciler. 89
4.2.3.2. Eve Teslim 89
4.2.3.3. Çiftlik Satışları 90
4.2.3.4. Gıda Hizmet Sektörü 90
4.2.4. Mevzuat 90
4.2.4.1. İthalat Düzenlemeleri 90
4.2.4.2. Paketleme, Etiketleme Ve Sertifikasyon 90
4.3. Fransa 91
4.3.1. Tüketici Tercihleri 92
4.3.2. Pazarın Büyüklüğü 92
4.3.2.1. Üretim 95
4.3.2.2. Dış Ticaret 95
4.3.3. Dağıtım Kanalları 96
4.3.3.1. Perakende 100
4.3.3.2. Uzmanlaşmış Mağazalar 100
4.3.3.3. Hipermarket Ve Süpermarketler 103
4.3.3.4. Gıda Hizmet Sektörü 104
4.3.4. Mevzuat 107
4.3.4.1. Etiketleme Ve Ambalajlama 107
4.4. Danimarka 108
4.4.1. Tüketici Tercihleri 108
4.4.2. Danimarka'da Organik Tarımın Gelişimi 108
4.4.3. Pazarın Büyüklüğü 111
4.4.4. Dağıtım Kanalları 114
4.4.4.1. Coop Denmark 121
4.4.5. Mevzuat . 122
5. Oganik Tarım Fırsatında Türkiye İçin Sonuç Ve Öneriler. 123
6. Avrupa Birliği Pazarında Ülkeler İtibariyle Organik Ürün İthalatçıları
Ve İlgili Kurum Ve Kuruluşlar Bilgi Bankası 125
6.1. İngiltere 130
6.2. Avusturya 140
6.3. Belçika 150
6.4. Danimarka 159
6.5. Fransa 165
6.6. Almanya 175
6.7. İtalya 180
6.8. Hollanda 193
6.9. İsveç 199
6.10. İsviçre ..... 204
6.11. Avrupa Birliğindeki Organik Tarım İle İlgili Kurum Ve Kuruluşlar._ 205
7. Dünyada Düzenlenen Organik Ürün Fuarları 218
8. Organik Tarım İle İlgili Bilgi Kaynakları 222
Kaynaklar 232

1. ORGANİK TARIMA GENEL BAKIŞ
1.1. TANIMLAMA
Yirminci yüzyılın ortalarında dünyanın karşı karşıya kaldığı en önemli sorun,
nüfusun hızla artmasına karşın, özellikle savaş sonrasında insanlara yeterli
miktarda ucuz gıda sağlanamaması idi. Bu sorunu çözmek üzere tarım politikaları,
bitkisel üretimde birim alandan daha fazla verimin elde edilmesi ve bunun için
yüksek verimli çeşitlerle monokültür üretim ve üretimde su başta olmak üzere
girdi kullanımının yoğunlaşmasına hedeflenmiştir. Hayvansal üretimde de
benzer öncelikler geçerli olmuş ve özellikle kanatlı gibi bazı türlerde yoğunluk
giderek artmıştır. 1970li yıllarda 'yeşil devrim' olarak anılan politikalarla tarımsal
üretimde artış sağlanmış ancak 1980li yıllara gelindiğinde çevrenin geri
dönülemez biçimde kirlenip doğal dengenin tahrip olmaya başladığı ortaya
çıkmıştır. Üretimin az sayıda çeşitle monokültür biçiminde yapılmasının gen
kaynaklarının erozyonuna yol açtığı, kullanılan sentetik kimyasal ilaçların
kalıntılarının üründe ve özellikle azotlu mineral gübrelerin yer altı sularına
karışarak içme sularında meydana getirdiği kirlenmenin insan ve hayvan sağlığını
ve yaşamını tehdit etmeye başladığı yine bu yıllarda bilimsel olarak kanıtlanmaya
başlamıştır. Tarımda kullanılan pestisitlerin insanlarda yarattığı pek çok
olumsuzluk söz konusudur. Bunlardan bazıları; akut ve kronik zehirlenmeler,
kanser, alerjik reaksiyonlar, sinir sisteminin tahribatları, öğrenme güçlüğü ve
hafıza kaybı, enzim dengelerinin bozulması, hücre içi DNA moleküllerinde
bozulmalar ve mutasyonlardır. Hayvansal üretimde ise barmaklardaki hayvan
sayısının fazla olmasına bağlı yerleşim sıklığı, yetersiz kalan işgücü ve dikkatsiz
bakım, hayvanların daha kolay hastalanmalarına neden olduğu gibi özellikle
tırnak ve ayak rahatsızlıkları ile mastitis gibi bazı hastalıkların da artmasına yol
açmaktadır. Diğer yandan kesimhane yan ürünleri ve kadavra unlarının yem
olarak kullanımı da hayvan ve insanlarda önemli sağlık problemleri
9