okulöncesi dönem 4-6 yaş arası çocuklarda aileden kaynaklanan beslenme bozukluklarının ...

104 Pages·2009·0.63 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜN(cid:304)VERS(cid:304)TES(cid:304)
SOSYAL B(cid:304)L(cid:304)MLER ENST(cid:304)TÜSÜ
(cid:304)LKÖ(cid:286)RET(cid:304)M ANAB(cid:304)L(cid:304)M DALI
OKULÖNCES(cid:304) Ö(cid:286)RETMENL(cid:304)(cid:286)(cid:304) B(cid:304)L(cid:304)M DALI

OKULÖNCES(cid:304) DÖNEM 4-6 YA(cid:350) ARASI ÇOCUKLARDA
A(cid:304)LEDEN KAYNAKLANAN BESLENME
BOZUKLUKLARININ (cid:304)NCELENMES(cid:304)

Sakine KÖRO(cid:286)LU

YÜKSEK L(cid:304)SANS TEZ(cid:304)

Dan(cid:305)(cid:351)man
Doç. Dr. Nurhan ÜNÜSAN

Konya-2009
B(cid:304)L(cid:304)MSEL ET(cid:304)K SAYFASI
Bu tezin proje safhas(cid:305)ndan sonuçlanmas(cid:305)na kadarki bütün süreçlerde bilimsel
eti(cid:287)e ve akademik kurallara özenle riayet edildi(cid:287)ini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davran(cid:305)(cid:351) ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunuldu(cid:287)unu, ayr(cid:305)ca tez
yaz(cid:305)m kurallar(cid:305)na uygun olarak haz(cid:305)rlanan bu çal(cid:305)(cid:351)mada ba(cid:351)kalar(cid:305)n(cid:305)n eserlerinden
yararlan(cid:305)lmas(cid:305) durumunda bilimsel kurallara uygun olarak at(cid:305)f yap(cid:305)ld(cid:305)(cid:287)(cid:305)n(cid:305) bildiririm.

Sakine KÖRO(cid:286)LU

i
YÜKSEK L(cid:304)SANS TEZ(cid:304) KABUL FORMU

Sakine KÖRO(cid:286)LU taraf(cid:305)ndan haz(cid:305)rlanan (cid:8220)Okul Öncesi Dönem 4-6 Ya(cid:351) Aras(cid:305)
Çocuklarda Aileden Kaynaklanan Beslenme Bozukluklar(cid:305)n(cid:305)n (cid:304)ncelenmesi(cid:8221) ba(cid:351)l(cid:305)kl(cid:305)
bu çal(cid:305)(cid:351)ma 19/11/2009 tarihinde yap(cid:305)lan savunma s(cid:305)nav(cid:305) sonucunda
oybirli(cid:287)i/oyçoklu(cid:287)u ile ba(cid:351)ar(cid:305)l(cid:305) bulunarak, jürimiz taraf(cid:305)ndan yüksek lisans tezi
olarak kabul edilmi(cid:351)tir.

Ünvan(cid:305), Ad(cid:305) Soyad(cid:305) Dan(cid:305)(cid:351)man ve (cid:304)mza
Üyeler
Doç. Dr. Nurhan ÜNÜSAN Dan(cid:305)(cid:351)man
Yrd. Doç. Dr. Hakan SARI Üye
Yrd. Doç. Dr. Renan (cid:350)EKER Üye

ii
ÖNSÖZ
Okulöncesi dönem, geli(cid:351)imin h(cid:305)zl(cid:305) oldu(cid:287)u ve hayat(cid:305) (cid:351)ekillendirecek
olan temel al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)klar(cid:305)n kazan(cid:305)ld(cid:305)(cid:287)(cid:305) ya(cid:351)lard(cid:305)r.
Bu dönemde iyi beslenmek ve iyi beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) kazanman(cid:305)n
önemi büyüktür. Sa(cid:287)l(cid:305)kl(cid:305) beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) kazanmak, sa(cid:287)l(cid:305)kl(cid:305) bir birey,
aile ve toplum olu(cid:351)mas(cid:305)nda ilk ad(cid:305)m(cid:305) olu(cid:351)turmaktad(cid:305)r.
Çocuk do(cid:287)du(cid:287)u andan itibaren, ilk al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)klar(cid:305)n(cid:305) kazand(cid:305)(cid:287)(cid:305) yer aile
ortam(cid:305)d(cid:305)r. Bu nedenle çocu(cid:287)a sa(cid:287)l(cid:305)kl(cid:305) beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) kazand(cid:305)rmada
aile önemli rol oynar.
Bu çal(cid:305)(cid:351)mada, çocu(cid:287)un ya(cid:351)an(cid:305)mda önemli yere sahip olan ailelerin
beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)klar(cid:305)na ba(cid:287)l(cid:305) olarak okulöncesi dönem 4-6 ya(cid:351) grubu
çocuklarda aileden kaynaklanan beslenme bozukluklar(cid:305) incelenmi(cid:351)tir.
Ara(cid:351)t(cid:305)rman(cid:305)n yürütülmesinde beni her bak(cid:305)mdan destekleyen,
çal(cid:305)(cid:351)malar(cid:305)m(cid:305)n her a(cid:351)amas(cid:305)nda yard(cid:305)mc(cid:305) olan, tez dan(cid:305)(cid:351)man(cid:305)m Say(cid:305)n Doç
Dr. Nurhan ÜNÜSAN(cid:8217)a, çal(cid:305)(cid:351)malar(cid:305)m süresince yard(cid:305)m(cid:305)n(cid:305) ve deste(cid:287)ini
esirgemeyen e(cid:351)im Hakk(cid:305) AYAR(cid:8217)a ve anket uygulamas(cid:305)nda ara(cid:351)t(cid:305)rmaya
kat(cid:305)lan 4-5 ya(cid:351) okulöncesi dönem çocuklar(cid:305) ve ailelerine içten
te(cid:351)ekkürlerimi sunar(cid:305)m.

Sakine KÖRO(cid:286)LU
Konya-2009

iii
ÖZET
Y.Lisans Tezi

OKULÖNCES(cid:304) DÖNEM 4-6 YA(cid:350) ARASI ÇOCUKLARDA A(cid:304)LEDEN
KAYNAKLANAN BESLENME BOZUKLUKLARININ (cid:304)NCELENMES(cid:304)

SAK(cid:304)NE KÖRO(cid:286)LU

SELÇUK ÜN(cid:304)VERS(cid:304)TES(cid:304) SOSYAL B(cid:304)L(cid:304)MLER ENST(cid:304)TÜSÜ
(cid:304)LKÖ(cid:286)RET(cid:304)M ANAB(cid:304)L(cid:304)M DALI OKULÖNCES(cid:304) Ö(cid:286)RETMENL(cid:304)(cid:286)(cid:304) B(cid:304)L(cid:304)M
DALI

Dan(cid:305)(cid:351)man: Doç. Dr. NURHAN ÜNÜSAN
2009, 96 sayfa

Jüri: Doç. Dr. Nurhan ÜNÜSAN
Yrd. Doç. Dr. Hakan SARI
Yrd. Doç. Dr. Renan (cid:350)EKER

Ara(cid:351)t(cid:305)rma, 4-6 ya(cid:351) okulöncesi kuruma devam eden 183 çocuk ve
aileleri üzerinde yap(cid:305)lm(cid:305)(cid:351)t(cid:305)r. Ara(cid:351)t(cid:305)rmada, anket formu kullan(cid:305)lm(cid:305)(cid:351)t(cid:305)r. 29
sorudan olu(cid:351)an anket formu, ailelerin beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)klar(cid:305)n(cid:305), çocuklar(cid:305)n(cid:305)
beslerken gösterdikleri tutum ve davran(cid:305)(cid:351)lar(cid:305) saptamak amac(cid:305)yla aileler
taraf(cid:305)ndan doldurulmu(cid:351)tur. 29 sorudan olu(cid:351)an anket formu, çocuklar(cid:305)n
beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)klar(cid:305)n(cid:305) belirlemek amac(cid:305)yla aileler taraf(cid:305)ndan
doldurulmu(cid:351)tur. Sonuçlar(cid:305)n istatistik de(cid:287)erlendirilmesinde t-testi
kullan(cid:305)lm(cid:305)(cid:351)t(cid:305)r.
Elde edilen sonuçlara göre, aileler çocuklar(cid:305)na tokluk durumlar(cid:305)nda
yemek yedirdiklerinden, çocuklar da tokluk durumlar(cid:305)nda yemek

iv
yemektedirler. Aileler, çocuklara servis edilen yeme(cid:287)i sevmedi(cid:287)i
durumlarda yemesi için ba(cid:351)ka bir yiyecek haz(cid:305)rlamakta, çocuklarda bu
durumu davran(cid:305)(cid:351) haline getirmektedirler. Aileler günlük tüketilmesi
gereken besin gruplar(cid:305)ndan yeterli miktarda tüketmemekte, ailelerin bu
beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) çocuklar(cid:305)n besin guruplar(cid:305)ndan yetersiz miktarda
tüketmesine neden olmaktad(cid:305)r. Aileler, evlerinde abur-cubur ve (cid:351)ekerleme
türü ürünler bulundurmakta, bu durum çocuklar(cid:305)n da bu yiyecekleri s(cid:305)k
tüketmesine neden olmaktad(cid:305)r. Ailelerin bu beslenme tutumlar(cid:305), çocuklarda
yanl(cid:305)(cid:351) beslenme al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305)na, dolay(cid:305)s(cid:305)yla çocuklarda beslenme
bozuklu(cid:287)una yol açmaktad(cid:305)r.
Anahtar Kelimeler; okulöncesi e(cid:287)itim, aile, beslenme bozuklu(cid:287)u, 4-6
ya(cid:351) grubu

v
SUMMARY
Master Thesis

THE ANALYS(cid:304)S OF THE NUTR(cid:304)T(cid:304)ONAL D(cid:304)SORDERS OF THE CH(cid:304)LDREN
AGED BETWEEN 4 AND 6 IN THE PRESCHOOL PER(cid:304)OD DUE TO THE(cid:304)R
FAM(cid:304)L(cid:304)ES

Sakine KÖRO(cid:286)LU

SELCUK UNIVERSITY
SOCIAL STUDIES INSTITUTE
THE DEPARTMENT OF PR(cid:304)MARY EDUCAT(cid:304)ON, PRESCHOOL TEACH(cid:304)NG
PROGRAMME
Supervisor: Doç. Dr. NURHAN ÜNÜSAN
2009, 96 pages

The Members Of The Jury: Doç. Dr. Nurhan ÜNÜSAN
Yrd. Doç. Dr. Hakan SARI
Yrd. Doç. Dr. Renan (cid:350)EKER

This research has been carried out on 183 children aged between 4 and 6 at a
nursery school and their families. Questionnaire form has been used in the study.
Questionnaire consisting of 29 questions has been filled in by the families in order to
determine eating habits of the families, their attitudes and behaviour while
nourishing their children. T-test has been used in the statiscal evaluation of the
results.

vi
According to the results, the parents nourish their children when they aren(cid:8217)t
hungry; so the children have to eat when they are full up. If the children dislike the
meal which is served and object to eating, the parents prepare other meals. Thereby
the children start manipulating this situation and it turns out to be their habits. The
families don(cid:8217)t consume sufficient amount of required nourishment groups daily and
this eating habit of the families causes insufficient nourishment of the children.
Besides, the families have junk foods and confectionary type products (candies,
chocolate etc.) at their homes and the children often consume these kinds of
products. These nourishment attitudes of the families cause wrong eating habits and
nutritional disorders.
Key words: preschool education, family, nutritional disorders, 4(cid:8211)6 aged
children

vii
(cid:304)Ç(cid:304)NDEK(cid:304)LER
Sayfa No
B(cid:304)L(cid:304)MSEL ET(cid:304)K SAYFASI.....................................................................................i
YÜKSEK L(cid:304)SANS TEZ(cid:304) KABUL FORMU(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)(cid:8230)........ii
ÖNSÖZ..................................................................................................................iii
ÖZET.....................................................................................................................iv
SUMMARY ..........................................................................................................vi
(cid:304)Ç(cid:304)NDEK(cid:304)LER .................................................................................................viii
KISALTMALAR L(cid:304)STES(cid:304)...............................................................................xi
TABLOLAR L(cid:304)STES(cid:304)......................................................................................xii
G(cid:304)R(cid:304)(cid:350).....................................................................................................................1
1.Problem Cümlesi............................................................................................1
2.Alt Problemler ................................................................................................2
3.Amaç................................................................................................................2
4.Hipotezler..........................................................................................................3
5.Varsay(cid:305)mlar.......................................................................................................4
6.S(cid:305)n(cid:305)rl(cid:305)l(cid:305)klar........................................................................................................4
7.Önemi...............................................................................................................4
8.Tan(cid:305)mlar............................................................................................................4
BÖLÜM I................................................................................................................6
1.OKULÖNCES(cid:304) DÖNEM ÇOCUKLARININ BESLENMES(cid:304)..........................6
1.1.Genel Beslenme (cid:304)lkeleri..................................................................................8
1.2. 4-6 Ya(cid:351) Aras(cid:305) Çocuklar(cid:305)n Geli(cid:351)im Evresi ve Çocuklar(cid:305)n Beslenmesinde
Beklenen Davran(cid:305)(cid:351)lar...........................................................................................9
1.3. Çocuklarda Beslenme Problemleri...............................................................10
1.4. Okulöncesi Dönem Çocuklar(cid:305)n(cid:305)n Besin Gruplar(cid:305)..........................................12
1.4.1. 1. Grup: Et, Yumurta Ve Kuru Baklagiller............................................12
1.4.2. 2. Grup: Süt Ve Süt Ürünleri.................................................................13
1.4.3. 3. Grup: Sebze Ve Meyve.....................................................................14
1.4.4. 4. Grup: Tah(cid:305)l Ve Türevleri...................................................................16
1.5. Okulöncesi Dönemi Çocuklar(cid:305)nda Beslenme Bozukluklar(cid:305)n(cid:305)n Yol Açt(cid:305)(cid:287)(cid:305)
Hastal(cid:305)klar..........................................................................................................17
1.5.1. Malnütrisyon.........................................................................................17

viii
1.5.2. Ra(cid:351)itizm................................................................................................17
1.5.3. Anemi...................................................................................................18
1.5.4. Basit Guatr............................................................................................18
1.5.5. Di(cid:351) Çürükleri........................................................................................18
2.A(cid:304)LEN(cid:304)N BESLENME ALI(cid:350)KANLI(cid:286)ININ OKULÖNCES(cid:304) DÖNEM 4-6
ARASI OKULÖNCES(cid:304) DÖNEM ÇOCUKLAR ÜZER(cid:304)NDE ETK(cid:304)S(cid:304).............20
2.1. Çocu(cid:287)un Beslenme Al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) Kazanmas(cid:305)nda Ailenin Tutumu...................20
2.2. Ailenin (cid:304)ç Yap(cid:305)s(cid:305)n(cid:305)n Çocu(cid:287)un Beslenme Üzerinde Etkisi.............................21
2.3. Ailenin Çocuklar(cid:305)n Beslenmesinde K(cid:305)s(cid:305)tlay(cid:305)c(cid:305) Tav(cid:305)rlar(cid:305)...............................22
2.4. Ailenin Evde Yiyecek Bulundurma Durumu ve Çocuklar(cid:305)n Tercihleri.........23
2.5. Ailenin Beslenme Tercihinin Çocuk Üzerinde Etkisi ...................................24
2.6. Çocu(cid:287)un Beslenme Al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305) Kazanmas(cid:305)nda Rol Ald(cid:305)(cid:287)(cid:305) Modeller............24
2.6.1. Anne-Babalar........................................................................................24
2.6.2. Ya(cid:351)(cid:305)tlar.................................................................................................25
2.7. Ailenin Yemek Zaman(cid:305) ve Çocu(cid:287)un Beslenme Al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305)..........................25
2.7.1. Yemek Esnas(cid:305)nda Ailenin Sosyal Yap(cid:305)s(cid:305)...............................................25
2.7.2. Televizyon Seyretmek.........................................................................26
2.7.3. D(cid:305)(cid:351)ar(cid:305)da Yemek....................................................................................27
2.7.4. Porsiyon Boyutlar(cid:305)...............................................................................27
2.8. Ailenin Sosyoekonomik ve Kültürel Yap(cid:305)s(cid:305) ve Çocu(cid:287)un Beslenme Al(cid:305)(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305)
...........................................................................................................................28
2.8.1. S(cid:305)n(cid:305)rl(cid:305) Zaman, E(cid:287)itim ve Gelir..............................................................28
2.8.2. Etnik Yap(cid:305) ve Kültür.............................................................................29
2.9. Ailenin Yemek Seçiminin Çocuk Sa(cid:287)l(cid:305)(cid:287)(cid:305) Üzerinde Etkisi............................29
3. (cid:304)LG(cid:304)L(cid:304) ÇALI(cid:350)MALAR...................................................................................32
BÖLÜM II............................................................................................................36
YÖNTEM..............................................................................................................36
Ara(cid:351)t(cid:305)rma Modeli...............................................................................................36
Evren ve Örneklem.............................................................................................36
Veri Toplama Araçlar(cid:305)........................................................................................36
Verilerin Toplanmas(cid:305) Ve Analizi........................................................................36
Verilerin Toplanmas(cid:305)......................................................................................36
Verilerin Analizi.............................................................................................37
BÖLÜM III...........................................................................................................38

ix