Okul öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları sınıf ortamının yaratıcılık düzeyleri arasındaki

23 Pages·2017·0.63 MB·Turkish

Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2 Sayı 2 Mayıs 2018 s.234-256 Volume 2 Issue 2 May 2018 pp.234-256
5.Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Özel Sayısı 5th International Early Childhood Education Congress Special Issue

Okul öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları sınıf
ortamının yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkisinin
incelenmesi*
Examining the relationship between the creativity levels of the classroom
environment and the preschool children
Züleyha Yuvacı1, H. Elif Dağlıoğlu2

Öz: Bu çalışmada, Kayseri ili merkez ilçelerinde (Melikgazi, Kocasinan, Talas) bulunan altı yaş
çocuklarına sunulan yaratıcı sınıf ortamlarının, çocukların yaratıcı düşünme becerileriyle ilişkisinin
incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 51 öğretmen ve bu öğretmenlerin
sınıflarında bulunan 357 çocuk oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak öğretmenlere
sınıflarındaki yaratıcı ortamı kaydetmeleri için “Okul Öncesi Yaratıcı Sınıf Ortamı Ölçeği” ve
çocukların yaratıcılık düzeylerini belirlemek için “Hibrit Yaratıcılık Testi” uygulanmıştır.
Makalale Geçmişi
Geliş : 12 Ocak 2018 Araştırma sonuçları; çocukların yaratıcılıklarının orta düzeyde, öğretmenlerin görüşlerine dayalı
Düzeltme : 12 Şubat 2018 olarak sınıf ortamının yaratıcılık düzeyinin ise oldukça yüksek düzeyde olduğunu göstermiştir. Sınıf
Kabul : 20 Mart 2018 ortamının yaratıcılık düzeyine ilişkin elde edilen sonucun öğretmenlerin ortamın yaratıcılık düzeyini
yapay bir olumlulukla yüksek görmeye eğilimli olmalarından kaynaklandığı söylenebilir. Ayrıca
Makale Türü okul öncesi eğitim kurumunda bulunan sınıfların ortamlarının yaratıcılık düzeyi ile çocukların
Özgün Makale
yaratıcılık düzeyi arasında pozitif yönde ancak düşük düzeyde ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu

bulgu, öğretmenlerin okul ortamını çocukların ilgi, yetenek, beceri ve gereksinimleri doğrultusunda
gerekli yaratıcı özellikler taşıyacak şekilde düzenleyemediklerini ya da çocukların yaratıcılıklarını
ortaya koymalarını sağlayacak özellikte etkinlikler organize etmede zorlandıklarını düşündürmüştür.
Anahtar Kelimeler: Okul öncesi dönem, Yaratıcı sınıf ortamı, Çocuk, Okul öncesi öğretmeni

Abstract: The aim of this study was to investigate the relationship between the creative classroom
environments and the creative thinking skills of six-year old children in three central districts
(Melikgazi, Kocasinan and Talas) of Kayseri province in Turkey. The participants of the study
included 51 teachers and 357 students in their classes. The teachers who participated in this study
were administered “the Pre-school Creative Classroom Environment Scale” for their perception of
Article History
Received : 12 January 2018 the level of creativity in their classes and the children were administered “the Integrated Creativity
Revised : 12 February 2018 Test” to determine their level of creativity. The results of the research revealed that these children
Accepted : 20 March 2018 have a medium level creativity while the teachers’ perception of the classroom environment for
creativity was quite high. This discrepancy can be attributed to the teachers’ tendency to evaluate
Article Type their own classroom environments more positively for creativity. Still, a positive but low-level
Original Article
relationship was found between the creativity levels of the pre-school classroom environments and
the creativity levels of the children. This finding suggests that teachers cannot always organize
creative classroom environments in line with preschoolers’ interests, abilities, skills and needs, or
cannot organize activities that lead to children’s use of their creativity in the classroom setting.

Keywords: Preschool period, Creative classroom environment, Child, Pre-school teacher
DOI: 10.24130/eccd-jecs.196720182262

* Bu çalışma Züleyha Yuvacı’nın doktora tezinden üretilmiş ve 5.Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresinde “sözlü bildiri” olarak
sunulmuştur.

1 [email protected]
2 Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Anabilimdalı [email protected]
235 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

SUMMARY
Introduction
Children’s interaction with their social environment is crucial for their creative thinking skills. One of
these environments is the pre-school context where they gain most of their life-related experience. In
this context what children are offered such as a wide range of materials, toys and creativity-oriented
activities will help them think more distinctively and creatively. A free educational environment should
be designed in such a way that children can work with different materials, and more of their non-
conventional ideas are favored and encouraged so that their thinking and creativity are materialized
(Aslan, Aktan and Kamaraj, 1997).
Classroom environment contributes to the development of children’s personality, self-confidence,
individuality and creativity, but at the same time it has the potential to leave positive or negative traces
which may accompany their whole educational life (Alfuhaıgı, 2015; Özmenteş, 2012). Taking all these
into consideration it can be contended that creativity education should start in early childhood (Gönen,
Uzmen, Akçin & Özdemir, 1993). Makhmalbaf and Yi-Luen Do (2007) conducted a research to analyze
the impact of the physical environment on the level of children’s creativity and found that rich materials,
supplies and toys that children are provided in the classroom environment foster their creative thinking
skills. Thus, children’s educational environments play an important role in the development of their
creative expressions (Fleith, 2000).
A number of studies on creativity can be listed (Akçum, 2005; Aslan, Aktan, & Kamaraj, 1997;
Alfuhaıgı, 2015; Aral, Köksal Akyol, & Sığırtmaç, 2006; Ceylan, 2008; Çakmak, 2005; Çakmak &
Baran, 2005; Dinçer, 1993; Dursun & Ünüvar, 2011; Makhmalbaf, & Yi-Luen Do, 2007; Yapıcı, 2002;
Yaşar, 2009; Yaşar & Aral, 2010; Yaşar & Aral, 2011). While some of these studies focus on the scope
of creativity and what needs to be done to improve creative thinking (Summak & Aydın, 2011, p.365),
others examine different variables related to creative thinking (Kara, 2007; Palandökenlier, 2008; Yaşar
& Aral, 2011) as well as the views of teachers on creative thinking (Ekici, 2014; Yıdırım, 2006).
Method
As this study aimed to investigate the relationship between the creative classroom environments
provided for 6-year old children (60-72 months) and their creative thinking skills, it can be considered
as an example of survey research for relationship. The participants of the study included 51 teachers and
357 students in their classes. The teachers were given the “Pre-school Creative Classroom Environment
Scale” (Yuvacı, 2017) in order to identify their perception of creativity in their own classrooms. Pre-
school Creative Classroom Environment Scale is a four-point Likert Scale (Always, Usually,
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
236 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

Sometimes, Never) survey instrument with five sub-sections and 47 items under them. In accordance
with the expert opinions obtained for content validity, the instrument was developed and later piloted
with 246 pre-school teachers after the necessary permission was obtained from Kayseri Provincial
Directorate of National Education. The reliability of the instrument was also obtained running
Cronbach’s Alpha reliability coefficient, and it was found to be 0.931. The students were administered
the Integrated Creativity Test for Preschoolers (Creative Thinking Ability Section) developed by Lee
and Lee (2002) and adapted and translated into Turkish by Yuvacı (2017). It was first piloted with 50
preschool children for its reliability and validity. In order to determine the level of reliability of the
scores gained by these children for the sub-skills of imagination, flexibility, fluency, originality,
continuation, completion, new elements, theme and unconventionality, a Cronbach’s Alpha reliability
coefficient was run, and it was found to be 0,837. The data obtained by using these two survey
instruments were first transferred to SPSS version 20.0 files. Then, the necessary statistical tests were
run in accordance with the research questions of the study.
Conclusion and Discussion
Within the scope of this study, the relationship between the creativity level of preschool children and
the creative classroom environments was investigated. One of noticeable results of the study is that the
children attending preschool level education have medium level creativity in general. Regarding the
sub-skills of the Integrated Creativity Test, the children had the highest scores for fluency and
imagination. These two were followed by completion, new elements, continuation, theme and flexibility.
On the other hand, the children’s creativity levels were found to be the lowest for originality and
unconventionality. Such a result may be attributed to some teachers’ tendency to limit all the children
in a class to use the same material for the same task only, and even to reorient those students who may
come up with an original outcome back to the required task.
Another result of the study is that the teachers who participated in this study think level of creativity in
their classrooms is quite high. Regarding the sub-dimensions of the Scale, the teachers think that
creativity is mostly encouraged in the dimensions of respecting children, giving importance to their
ideas, activating them, environments/contexts and centers, respectively. Even though the teachers give
the least importance to the dimensions of environments/contexts and centers, they seem to have a
tendency to overstate the level of creativity in the classroom environment in general. The relationship
between the creativity level of the classroom environment in pre-schools and the children’s level of
creativity was found to be positive but at a low level. The findings show that creative classroom
environments affect children’s level of creativity in a positive way but at a low level. In line with these
results, based on the teachers’ perceptions, it can be stated that the high creativity level in the classroom
environment does not always reflect to children’s creativity in reality. In order to have a better match
between what teachers think and what happens in reality with children, it can be suggested teachers get
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
237 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

together especially during the seminars to discuss good models of creativity activities and creative
classroom environments and organize workshops. In addition to survey instruments that are used to
collect data for children’s and teachers’ opinions and performances, objective classroom observations
should also be included in the studies investigating creative classroom environments.

Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
238 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

GİRİŞ
Çocukların, çok erken dönemden itibaren yakın çevresiyle kurduğu nitelikli etkileşim, onu
yaşama hazırlamakla birlikte aynı zamanda da davranışlarını, tutumunu ve düşünme yapısını
etkilemektedir. Çocuğun farklı, orijinal, üretmeye elverişli ve nitelikli düşünmesine ve ileriki
yaşamına sağlam adımlar atmasına yardımcı olan ortamlardan biri aile ortamıdır. Anne-babanın
çocuğa karşı tutumu, ortamda bulunan zengin öğrenme materyalleri, çocukların düşüncelerini
rahatlıkla ifade etme imkanı; çocuğun farklı düşünmesi, üretmesi ve hayal etmesine yardımcı
olacak yaratıcı düşünme ortamı oluşturmak için son derece önemlidir (Kemple & Nissenberg,
2000).
Çocuğun gelişim serüveninde aileden sonra onun yaratıcı düşünme becerilerini olumlu yönde
etkileyen önemli çevrelerden biri de sınıf ortamıdır. Sınıf ortamı çocuğun kişilik, özgüven,
özgünlük ve yaratıcılık gelişimine destek olmakla birlikte bütün eğitim hayatına eşlik
edebilecek olumlu ya da olumsuz izler bırakabilecek güce sahiptir (Alfuhaıgı, 2015; Özmenteş,
2012). Bütün bunlar dikkate alındığında yaratıcı nesiller yetiştirebilmek için, yaratıcılık
eğitimine erken çocukluk döneminde başlamak gerektiği ortaya çıkmaktadır (Gönen, Uzmen,
Akçin & Özdemir, 1993). Bu bağlamda Makhmalbaf ve Yi-Luen Do (2007) yaptıkları
araştırmada, çocukların bulunduğu fiziksel çevrenin yaratıcılıkları üzerine etkisini incelediği
araştırma sonucunda çocuklara sınıf ortamında sunulan zengin materyal, malzeme ve
oyuncaklar yoluyla onların yaratıcı düşüncelerinin beslendiği belirlenmiştir. Dolayısıyla
çocukların bulundukları eğitim ortamları, çocukların yaratıcı ifadelerinin gelişmesinde önemli
bir rol oynamaktadır (Fleith, 2000).
Çocuğun sosyal ortamı ile kurduğu etkileşim, yaratıcı düşünme becerilerinin gelişiminde
oldukça önemlidir. Bu sosyal ortamlardan biri olan okul öncesi eğitim kurumunda çocuğa
sunulan zenginleştirilmiş eğitim ortamları ve yaratıcı programlar onun özgün ve yaratıcı
düşünmesini de sağlayabilmektedir. Kaliteli hazırlanmış yaratıcılık programları ile
bütünleştirilmiş okul öncesi eğitim, çocukların daha sonraki akademik gelişimlerinin (Collins,
O’Connor & McClowry, 2017; Duncan vd., 2007; Rimm-Kaufman & Pianta, 2000) temelini
atmakta oldukça önemlidir. Hazırlanan programın uygulanması sırasında da özgür bir eğitim
ortamında, çocuğun değişik materyaller ile çalışabileceği, düşüncelerinin ve yaratıcılığının
ortaya çıkabilmesi için alışılagelmiş düşünce yerine alışılagelmemiş düşüncenin desteklenmesi
yaratıcılık eğitiminin önemli bileşenlenlerindendir (Aslan, Aktan ve Kamaraj, 1997).
Buradan hareketle çocuk, bu ortamda problemlerle karşılaşarak bu problemlere farklı çözüm
yolları bulmayı öğrenebilmektedir. Dolayısıyla eğitim ortamları ancak çocukların kendini rahat
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
239 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

hissedebilecekleri, bir problem olduğunda onu anlayıp sorunun farkına varmalarına ve buna
ilişkin denenceler kurmalarına fırsat verecek şekilde düzenlendiğinde, onların yaratıcı tutum ve
davranışlarını geliştirebilmektedir (Özerbaş, 2011).
Yaratıcılıkla ilgili Türkiye’de yapılan araştırmalara bakıldığında bir çok çalışmaya rastlamak
mümkündür (Akçum, 2005; Aslan, Aktan ve Kamaraj, 1997; Aral, Köksal Akyol ve Sığırtmaç,
2006; Ceylan, 2008; Çakmak, 2005; Çakmak ve Baran, 2005; Dinçer, 1993; Dursun ve Ünüvar,
2011; Yapıcı, 2002; Yaşar, 2009; Yaşar ve Aral, 2010; Yaşar ve Aral, 2011). Bu çalışmaların
bir kısmı yaratıcılığın kapsamı ve yaratıcı düşünmeyi geliştirmek için yapılması gerekenler
üzerine odaklanırken (Summak ve Aydın, 2011) bir kısmı ise yaratıcı düşünmenin farklı
değişkenlerini irdelemekte (Kara, 2007; Palandökenlier, 2008; Yaşar ve Aral, 2011) ve yaratıcı
düşünme ile ilgili öğretmen görüşlerini incelemektedir (Ekici, 2014; Yıdırım, 2006).
Alanyazın yaratıcı ortamlar ile çocukların yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkiyi
inceleyen çalışmalar açısından incelendiğinde ise Türkiye’de ve dünyada çok az çalışmaya
rastlanmaktadır. Varolan çalışmalara bakıldığında, Makhmalbaf ve Yi-Luen Do‘nun (2007)
çocukların bulunduğu fiziksel çevrenin onların yaratıcılıklarının gelişimindeki rolünü
incelediği; Alfuhaıgı’nin (2015) okul çevresinin ve yaratıcılığın çocuğun gelişimi üzerine
etkisini inceleyen araştırmaları derlediği; Kim ve Koo Lee’nin (2015), yaratıcı ev ortamı ve
yaratıcı kişilik özelliklerinin küçük çocukların duygusal zekâları üzerindeki etkisini incelediği;
Sharma’nın (2016) çocukların yaratıcı düşünme gelişiminde ev ve okul ortamlarının etkisini
yüksek ve düşük sosyoekonomik düzey bazında incelediği; Leggett’in (2017) erken öğrenme
ortamlarında bulunan öğretmenlerin, öğretmen olarak rollerinin çocukların yaratıcılıkları
üzerindeki etkisini inceleyen son araştırmaları derlediği; Lew ve Cho’nun (2013) küçük
çocukların motivasyonu ve yaratıcı ev ortamları ile yaratıcılıkları arasındaki ilişkiyi araştırdığı;
Oh ve Choi’nin (2006), Okul Öncesi Çocuklar için Yaratıcı Ev Ortamı Ölçeği’ni geliştirdiği
görülmektedir. Türkiye’de yapılan çalışmalar incelendiğinde ise, Kara’nın (2007) okul öncesi
dönemde 5-6 yaş grubu çocukların yaratıcılık düzeylerini etkileyen faktörlere ilişkin öğretmen
görüşlerini incelediği çalışma ile birlikte Özerbaş’ın (2011) yaratıcı düşünme yöntemine uygun
olarak tasarlanmış öğrenme ortamının, öğrenci akademik başarısına ve başarının kalıcılığına
etkisini incelediği çalışmalar karşımıza çıkmaktadır.
Sonuç olarak, çocuklara zengin çevre olanakları sunulmasının onların gelişimlerini olumlu
yönde etkilediği, Türkiye’de ve dünyada bu tip yaratıcı çevre oluşturma ile ilgili çalışmalara
ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu araştırma, özellikle okul öncesi dönem
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
240 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

çocuklarına sunulan ortamların, onların yaratıcılıklarına ne düzeyde hizmet ettiğini incelemek
amacıyla planlanmıştır. Buradan yola çıkarak, aşağıdaki sorular belirlenmiştir:
Öğretmenlerin görüşlerine göre okul öncesi dönem çocuklarının devam ettikleri sınıf ortamının
yaratıcılık düzeyi nedir?
Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş grubu çocukların yaratıcı düşünme becerileri
ne düzeydedir?
Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların yaratıcı düşünme düzeyleri ile sınıf
ortamlarının yaratıcılık düzeyi arasında nasıl bir ilişki vardır?
YÖNTEM
Araştırmanın Modeli
Bu çalışmada, Kayseri ili merkez ilçelerinde (Melikgazi, Kocasinan, Talas) bulunan altı yaş
çocuklarına sunulan yaratıcı sınıf ortamlarının, çocukların yaratıcı düşünme becerilerini ne
derece etkilediğini belirlemek üzere Okul Öncesi Yaratıcı Sınıf Ortamı ölçeği ve Hibrit
Yaratıcılık testi uygulanmıştır. Çalışmada, altı yaş (60-72 ay) çocuklarına sunulan yaratıcı sınıf
ortamları ile çocukların yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkisinin incelenmesi
amaçlandığından araştırma genel tarama desenlerinden ilişkisel tarama desenine göre dizayn
edilmiştir. Tarama desenleri, çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel
bir yargıya varmak amacı ile, evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup örnek ya da örneklem
üzerinde yapılan araştırmalardır (Karasar, 2002).
Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu Kayseri ili merkez ilçelerindeki (Melikgazi, Kocasinan, Talas)
MEB’a bağlı devlet okullarından bağımsız okul öncesi eğitim kurumları ve ilköğretim okulları
bünyesindeki anasınıflarında görev yapan 51 öğretmen ve bu öğretmenlerin sınıflarında
bulunan 6 yaş grubu 357 çocuk oluşturmaktadır.

Tablo 1. Araştırmaya katılan çocukların demografik özellikleri
Değişkenler Kategoriler n %
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
241 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

Kocasinan 145 40,6
Yaşadığı ilçe Melikgazi 150 42,0
Talas 62 17,4
Erkek 200 56,0
Cinsiyet
Kız 157 44,0
64-68 ay 79 22,1
Yaş 69-70 ay 167 46,8
71-74 ay 111 31,1
Tek çocuk 104 29,1
Kardeş sayısı 1 kardeş 191 53,5
2 ve daha fazla kardeş 62 17,4
İlk çocuk 205 57,4
Doğum sırası İkinci çocuk 128 35,9
Üçüncü ve daha sonraki çocuk 24 6,7
1 yıl 233 65,3
Okul öncesi eğitime devam etme süresi
2 yıl 124 34,7
Tablo 1 incelendiğinde araştırmaya katılan çocukların %40,6’sı Kocasinan %42’si Melikgazi
ve %17,4’ü Talas bölgesinde bulunmaktadır. %56’sı erkek %44’ü ise kızdır. Çocukların okul
öncesi eğitime devam etme süresine bakıldığında % 65,3’ünün 1 yıldır okul öncesi eğitim
almakta olduğu ve %57,4’ünün ilk çocuk %35,9’unun ikinci çocuk olduğu görülmektedir.
Tablo 2. Örneklemdeki çocukların öğretmenlerinin demografik özelliklerine göre dağılımı (frekans ve
yüzde değerleri)
Değişkenler Kategoriler n %
Cinsiyeti Kadın 51 100,0
Evli 36 70,6
Medeni durumu
Bekâr 15 29,4
20-30 21 41,2
Yaşı
31 ve üzeri 30 58,8
Üniversite 50 98,0
Öğrenim durumu
Yüksek lisans 1 2,0
Anasınıfı 23 45,1
Çalıştığı okul türü
Bağımsız anaokulu 28 54,9
Kıdemi 0-5 yıl 12 23,5
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
242 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

6-10 yıl 25 49,0
11 yıl ve üzeri 14 27,5
Tablo 2 incelendiğinde araştırmaya katılan öğretmenlerin tümünün kadın ve üniversite mezunu
olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların çoğunun evli (%70,6), 6-10 yıl (%49,0), ile 11 yıl ve
üzerinde (%47,1) kıdeme sahip olduğu saptanmıştır.
Veri Toplama Araçları
Araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Okul Öncesi Yaratıcı Sınıf
Ortamı Ölçeği ve Hibrit Yaratıcılık Testi kullanılmıştır.
Demografik Bilgi Formu
Araştırmacılar tarafından okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların demografik
özelliklerinin belirlenmesi amacıyla çocukların yaşları, cinsiyetleri, kardeş sayıları, doğum
sıraları, okul öncesi eğitime devam etme süreleri gibi bilgilerinin yer aldığı çocuk bilgi formu
hazırlanmıştır. Bu form Hibrit Yaratıcılık Testine eklenmiş ve çocukların aileleri tarafından
doldurulmuştur.
Ayrıca araştırma kapsamında çocukların ve öğretmenlerinin özelliklerinin tespit edilmesi
amacıyla okul öncesi öğretmenlerinin cinsiyetleri, medeni durumları, yaşları, eğitim durumları
gibi bilgilerin yer aldığı öğretmen bilgi formu hazırlanmıştır. Bu form Yaratıcı Sınıf Ortamı
ölçeğine eklenmiş ve öğretmenler tarafından doldurulmuştur.
Okul Öncesi Yaratıcı Sınıf Ortamı Ölçeği
Bu ölçek Yuvacı (2017) tarafından geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme sürecinde, ölçek
maddelerinin kontrolü için iki ölçme ve değerlendirme, altı alan uzmanı ve bir Türkçe dil
uzmanı olmak üzere toplam dokuz uzman belirlenmiş ve maddeler bu kişiler tarafından
araştırmanın amacına uygunluk, maddelerin açıklığı ve anlaşılırlığı bakımından
değerlendirilmiştir. Kapsam geçerliliği için uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda beş
boyut ve 47 maddeden oluşan taslak ölçek, 246 okul öncesi öğretmenine Kayseri İl Milli Eğitim
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınarak uygulanmış ve yapılan istatistiksel analizler sonucunda
ölçekten çıkarılan 18 madde sonrasında kalan 29 maddenin dört boyutta toplandığı ve toplam
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May
243 | YUVACI, DAĞLIOĞLU Okul Öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları otramın yaratıcılık…

varyansın %57,438’ini açıkladığı belirlenmiştir. Bu doğrultuda geliştirilen ölçeğin yapı
geçerliğinin sağlandığı ön görülmektedir.
Okul Öncesi Yaratıcı Sınıf Ortamı Ölçeği’nin nihai formunda kalan maddelerin geçerlik
düzeylerinin tespit edilmesi amacıyla düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları hesaplanmıştır.
Bu doğrultuda aktif hale getirme, ortam ve merkezler, saygı duyma, fikirlere önem verme alt
boyutlarındaki maddelerin düzeltilmiş madde-toplam korelasyon katsayılarının 0,468 ile 0,750
arasında değişiklik gösterdiği saptanmıştır. Bu doğrultuda ölçekte yer alan tüm maddelerin ait
oldukları boyutu iyi derecede ayırt ettiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca ölçme aracının güvenirliği
için Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı ele alınmış ve güvenirlik katsayısı 0.931 olarak
hesaplanmıştır.
Gerçekleştirilen ölçeğin Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi
(DFA) yapılmıştır. Ölçek, 29 maddeden ve (1) Aktif Hale Getirme (12 madde), (2) Ortam ve
Merkezler (8 madde), (3) Saygı Duyma (6 madde), (4) Fikirlere Önem Verme (3 madde) olmak
üzere dört alt boyuttan oluşan, dörtlü likert (Her zaman, Çoğu Zaman, Ara Sıra, Hiçbir Zaman)
tipi bir ölçme aracıdır. Ölçekten alınan puanlar arttıkça sınıf ortamının yaratıcılık düzeyinin
yükseldiğini göstermektedir.
Hibrit Yaratıcılık Testi
Hibrit Yaratıcılık Testi (Integrated Creative Test for Preschooler- ICT-P- Creative Thinking
Ability Section) Lee ve Lee (2002) tarafından geliştirilmiştir. Bu test yaratıcı düşünme yeteneği
ve yaratıcı kişilik olarak iki bölümden oluşmaktadır. “Hibrit Yaratıcılık Testi (HYT)”nin
yaratıcı düşünme ile ilgili bölümünün Türkçeye uyarlama çalışması Yuvacı (2017) tarafından
yapılmıştır. Yaratıcı düşünme yeteneğinin, dil ve çizim alanı olmak üzere iki alt alanı
bulunmaktadır. Dil alanı; imgelem, akıcılık, esneklik ve özgünlük faktörlerinden; çizim alanı;
süreklilik, bağımlılık, tamamlama, yeni elemanlar ekleme, tema ve alışılmadıklık
faktörlerinden oluşmaktadır.
Testin Türkçeye uyarlanma sürecinde, ölçek maddeleri öncelikle İngilizce dil uzmanlarından
oluşan altı kişilik çeviri grubu tarafından önce İngilizceden Türkçeye çevirmiş, ardından geri
çeviri tekniği ile Türkçeden İngilizceye çevirilmiştir. Test maddelerindeki taslak çevirilerin
tamamlanmasının ardından İngilizce eğitimi bölümünde görev yapan toplam altı öğretim
üyesinin görüşleri alınarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Çevirileri gerçekleştirilen ifadelerin
Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi Journal of Early Childhood Studies
Cilt 2· Sayı 2· Mayıs 2018 Volume 2· Issue 2· May