Table Of Content

O SKRYTOŚCI ZDROWIA HANS-GEORG GADAMER O SKRYTOŚCI ZDROWIA Tłumaczył Andrzej Przyłębski MEDIA RODZINA Tytuł oryginału ÜBER DIE VERBORGENHEIT DER GESUNDHEIT Aufsätze und Vorträge Copyright © 1993 by Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main Copyright © 2011 for the Polish edition by Media Rodzina Copyright © 2011 for the Polish translation by Media Rodzina Projekt okładki Agata Wodzińska Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk lub kopiowanie całości albo fragmentów książki - z wyjątkiem cytatów w artykułach i przeglądach krytycznych - możliwe jest tylko na podstawie pisemnej zgody wydawcy. ISBN 978-83-7278-585-5 Harbor Point Sp. z 0.0. Media Rodzina ul. Pasieka 24,61-657 Poznań tel. 61 827 08 60, faks 61 827 08 66 [email protected] www.mediarodzina.com.pl Skład i łamanie Tomasz Zając Druk i oprawa Edica SA SPIS TREŚCI Przedmowa / 7 Teoria, technika, praktyka /11 Apologia sztuki leczenia / 47 Problem inteligencji / 61 Doświadczenie śmierci / 79 Doświadczenie cielesności a możliwość obiektywizacji / 91 Między naturą a sztuką / 107 Filozofia a medycyna praktyczna / 117 O skrytości zdrowia / 129 Autorytet a krytyczna wolność / 145 Terapia i rozmowa / 155 Zycie i dusza / 171 Lęk i lęki / 183 Hermeneutyka i psychiatria / 195 Wykaz źródeł / 207 PRZEDMOWA Do zabrania głosu w kwestiach opieki zdrowotnej i sztuki lekarskiej skłaniały mnie zawsze szczególne okazje. Rezul taty tych przemyśleń zostały zebrane w tej książeczce. Nie powinno przy tym dziwić, że filozof, który sam nie jest leka rzem ani nie czuje się pacjentem, zabiera głos w sprawie spo łecznie tak istotnej, wyłaniającej się w stosunku do służby medycznej w epoce triumfu nauki i techniki. Nigdzie indziej postęp nowoczesnego badania naukowego nie wkracza tak silnie w pole napięć społeczno-politycznych typowych dla naszych czasów jak w tym obszarze. Fizyka naszego stule cia pokazała nam, że istnieją granice mierzalności. Także dla mnie, jako hermeneuty,jest to nadzwyczaj interesujące. Jesz cze ważniejsze staje się to jednak wtedy, gdy mamy do czy nienia nie z mierzeniem przyrody, lecz z mierzeniem żywych ludzi. Wskutek tego granice mierzalności i w ogóle spraw stwa przenoszą się głęboko na terytorium opieki zdrowotnej. Zdrowie nie jest czymś, co można „wykonać”. Czym zatem ono jest? Czy jest w takim samym stopniu przedmiotem badania naukowego, jak staje się „przedmiotem” dla każdego z nas w chwili wystąpienia zakłóceń? Najważniejszym celem 8 O SKRYTOŚCI ZDROWIA pozostaje przecież powrót do zdrowia, a tym samym zapo mnienie, że się jest zdrowym. I chociaż domena nauki stale wkracza w różne obszary życia, to jednak jeśli chodzi o zastosowanie poznania nauko wego do własnego zdrowia, trzeba stwierdzić, że naukowy punkt widzenia nie jest jedynym. Każdy z nas ma tu swe własne doświadczenia i własne przyzwyczajenia. Dotyczy to w szczególności spornych obszarów nauk medycznych, psy- chosomatyki, homeopatii, tzw. naturalnych sposobów leczenia, higieny, przemysłu farmaceutycznego i wszelkich aspektów ekologicznych. Bardzo mocno dotyczy to też opieki nad cho rymi i nad ludźmi starszymi. Coraz poważniej brany pod uwagę rachunek ekonomiczny domaga się, by uznać opiekę zdrowotną ponownie za ogólne zadanie całego społeczeń stwa. Dlatego też przedkładane tu przyczynki nie są w żadnym razie skierowane jedynie do lekarzy, przed którymi były najczę ściej prezentowane w formie wykładów, a także nie wyłącznie do pacjentów, lecz do każdego, kto musi poprzez odpowiedni sposób życia troszczyć się o swe zdrowie. Wskutek tego to specjalne zadanie człowieka sytuuje się w o wiele szerszym polu zadań związanych z naszą „wysoko wyrośniętą” cywiliza- cją. Wszędzie jesteśmy w posiadaniu umiejętności sprawczych, które z jednej strony można podziwiać, a z drugiej można się ich obawiać. Trzeba je zatem wpasować w całość porządku politycznego. Od setek lat nie udawało się nam dostoso wać naszej całej kultury do tych nowych zadań. Wystarczy przypomnieć falę optymizmu, która uskrzydlała wiek xviii, i porównać ją z nastrojami panującymi w społeczeństwie masowym końca xx wieku. Pomyślmy tylko o olbrzymim rozwoju technik militarnych oznaczającym potężny wzrost potencjału zniszczenia. Pomyślmy o zagrożeniach dla ludz kich warunków życiowych ze strony postępu technicznego, Przedmowa 9 którego beneficjentami wszyscy jesteśmy. Pomyślmy też o handlu bronią, równie mało kontrolowanym jak handel narkotykami, a także o zalewie informacji, w którym ludzkiej zdolności do wydawania sądów grozi zatonięcie. Skrytość zdrowia to tylko niewielki fragment z tych stojących przed nami zadań. Wszędzie chodzi jednak o to samo: o równowagę między posiadaną przez nas możnością sprawczą a odpowiedzialnym chceniem i czynieniem. Kwestia ochrony zdrowia to tylko pewien wycinek tej całości, taki jednak, który dotyczy bezpośrednio każdego z nas. I dla tego wobec granic tego, co wykonalne, o których poucza nas doświadczenie choroby i śmierci, możemy być zjednoczeni. Troska o własne zdrowie to pierwotny fenomen bycia czło wiekiem. Hans-Georg Gadamer