Nowy Testament.

457 Pages·2017·2.67 MB·English

by  Szymon Budny

INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH PAN

Szymon Budny
Nowy Testament
Biblioteka źródeł Słownika polszczyzny XVI wieku
Repozytorium cyfrowe tekstów szesnastowiecznych (w jednolitej transliteracji zgodnej z Zasadami
wydawania tekstów staropolskich (projekt), Wrocław 1955) – red. P. Potoniec, K. Opaliński
 Polskie przekłady Pisma Świętego
oprac. Maria Popielarska, Aleksandra Ćwiklińska, Lucyna Wilczewska
ISBN 978-83-65832-90-0 (całość)
ISBN 978-83-65832-03-0
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 2
strona: kt
1: Nowy
2: Teſtáment z=
3: nowu przełożony/ á ná
4: wielu mieyſcách zá pew=
5: nemi dowodámi odprzy=
6: ſad przez Simoná Bu=
7: dnegoocżyśćiony/ y krotkie
8: mi przypiſkámi po krá=
9: ioch ob-iáśniony.
10: Przydáne też ſą ná koń=
11: cu tegoż doſtátecżnieyſze
12: przypiſki/ ktore káżdey iák
13: miarz odmiány przycży
14: ny vkázuią.
strona: ktv
1: IN ARMA ILLVSTRIS
2: ac Magnifici D. Domini Iohannis Kiſcæ, in
3: ampliſſimo Lituaniæ Ducatu Regij
4: inciſoris,
5: grafika
6: SIMONIS BVD. OGDOSTICHON.
7: Ferrea eꝗ ſolea et crux Chriſti clara triūpho,
8: Inclyte ſunt genti ſtemmata Kiſca tuæ.
9: Nec temere ille quidem fecit, qui talia primus
10: Hæc tritauis quondam contulit arma tuis.
11: Ferrea nam tibi cordi conſ[t]antia ſemper
12: Eſt, variaſ cruces pro pietate pati.
13: Perge igitur tātis virtutibus, optime princeps,
14: Sic veram Chriſti nobilitare fidem.
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 3
strona: a2
1: Wielmożne=
2: mu pánu/ Iego miłośći
3: pánu Ianowi Kiſzce/ Kráy=
4: cżemu w wielkiem Kśięſtwie Li=
5: tewſkiem/ etc. etc. Pánu
6: ſwemv miłośćiwemu.
7: Láſki/ pokoiu/ y wſzego dobrá od Bogá
8: oycá przez paná Ieſuſá Chriſtuſá żąda.
W
9: 2 Sżytcy poſpolićie zda
10: wná Autorowie/ ktorzi álbo co
11: znowu piſzą/ álbo z-ięzyká ná drugi ięzyk
12: przekłádáią/ zwykli prace ſwe miłośći=
13: wy Pánie wyſokich ſtanow Pánom/ á
14: zwłaſzcżá dobrodzieiom ſwym/ ábo wżdy
15: przyiaćielom offiárowáć/ y pod iych ty=
16: tułámi miedzy ludzi puſzcżáć: Lecż nie
17: wſzytcy do tego iedne á też przycżyny
18: miewáią. Bo więc iedni tym obycżáiem
19: wdzięcżność ſwoię zá dobrodzieyſtwá ku
20: onym to dobrodzieiom ſwym pokázuią.
21: Drudzy ſobie obrony przećiw ſprzećiw=
22: nikom ztąd ſzukáią: á inſzy to wten ſpo=
a ij ſob   
strona: a2v
1: ſob cżynią iż one ſwe piſánia tákowym
2: ludziom zá potrzebne y pożytecżne być ro
3: zumieią.
4: Lecż mnie miłośćiwy Pánie/
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 4
5: nie iedná ktora ztych pomienionych
6: przycżyn/ ále rázem wſzytkie/ y ine ktemu
7: niektore/ do tego powodem były/ że tę
8: pracę ſwoię/ to ieſt nowy Nowego Przy=
9: mierza przekład/ pod iáſnym imieniem
10: W. Mći mego miłośćiwego Páná wy=
11: dáć vmyśliłem.
12: Bo iesli to onym/ ktore teraz przypo=
13: mniałem/ wolno cżynić/ że przez tákie
14: nádpiſowánie wdzięcżność ſwą ku do=
15: brodzieiom ſwym okázuią/ tedy to mnie
16: dáleko wolniey być ma/ iáko temu ktory
17: nie iedno przed tem wielkich dobro=
18: dzieſtw/ od W. Mći vżywałem/ ále y po
19: ninieyſzy cżás hoynie vżywam.
20: Tymże obycżáiem/iesli oni dla obro=
21: ny mogą wielkim ſtanom/ álbo wżdy do
22: tego zgodnym ludziom/ piſania ſwe po=
23: święcáć/ dáleko ia ſłuſzniey wtęn oby=
24: cżaytę pracę moię W. Mći offiárowáć
25: muſzę: gdyż to v mnie więcey niż pewna
26: rzecż iż iesli kiedy ktore kśięgi/ tedy teraz
27: ten moy przekład będzie Cżártá bość w=
ocży   
strona: a3
1: ocży/ Ano ieſzcże go świát niewidział/ á
2: iuż o niem y o iego ſprawcy dziwne du=
3: my zácżyna/ y ſtráſzne grozy wzruſza: Coż
4: gdy ſię ná świátło vkaże/ aza mu obroń=
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 5
5: ce potężnego/ á práwie tákiego iákim
6: W. M./ złáſki Bożey nie iedno ia/ ále iák
7: miarz wſzytcy wierni być znáią/ nie bę=
8: dzie potrzebá?
9: Tákże y oni ktorzy zacnym oſobam pi=
10: ſania ſwe przypiſuią że ie iym zá pożyte=
11: cżne być ſądzą/ á przecżby więtſzey wol=
12: nośći nád mię wtey mierze godni byli/
13: gdyż to napewnieyſza/ że nád ſzcżyrość/ á
14: nád wypolerowánie piſmá ś: nie iedno
15: W. Mći./ ále y káżdemv zbożnemu nie mo=
16: że być po Pánu Bogu nic lepſzego/ po=
17: trzebnieyſzego y pożytecżnieyſzego?
18: Owa wſzytkie te przycżyny mocno mię
19: do tego przyćiągnęły żem te święte kśię=
20: gi pod zacnym tytułem W. Mći. miedzy
21: ludzi podał. Nie żebym do tego chęći nie
22: miał/ ale iż to z vſt W. Mći. wiem/ że ſię
23: W. M. wtákich przipiſowaniach kocháć
24: nie racżyſz. Przeto też te przycżyny W.
25: Mći. przekłádam/ áby mi W. M. zá
26: złe mieć nie racżył: ponieważ inácżey
a iij być   
strona: a3v
1: być niemogło/ áni ſię godziło.
2: A ná oſtátek choćby żadney ztych po=
3: mienionych przycżyn do tego niebyło/ te
4: dy by mię oná iedná/ ktorą tu przytocżę/
5: łácno przemogłá.
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 6
6: Bo oto ná oko widzimy/ iż wedle pro=
7: roctwá Apoſtołow ś:(marg)
: 1 Tim. 4.
: 2 Tim. 3.  (–) y ſamego ſyná
8: Bożego(marg)
: Luk. 18.  (–)/ wiárá prawdziwa/ ktorą był
9: Bog y po cudzych kráinách y tu v nas w
10: Sarmácyi niedawno wzniećił/ y od za=
11: bobonow Antychriſtowych niepomału
12: ocżyśćił/ záś znowu gáśnie. Pełni ſię
13: iuż ono Páwłá Apoſt: proroctwo gdzie
14: piſze(marg)
: 2 Theſ:2.  (–)/ iż Bog zá tęn ćiężki grzech gdy lu=
15: dzie prawdzie wierzyć niemieli/ miał ná
16: puśćić ſkutek oſzukánia/ áby vwierzyli
17: kłamſtwu/ ktorzy nie dáli mieyſcá pra=
18: wdzie. Aza boim nie nápuśćił iuż Bog
19: tego ſkutku/ álbo mocy oſzukánia/ gdy
20: nam przed kilkiem lat one przysłał/ co
21: z-inemi ná tem nieprzeſtawáią żeby ſię
22: od Chriſtuſa zwáli/ ále nád to y od wła=
23: ſnego imieniá iego tytuły ſobie biorą?
24: Ktorzy y poſtáwą vprzędzioną/ y Sofi=
25: ſtiką od wártogłowow wymyśloną/
26: wielką ſzkodę (iáko ná oko widzimy) po=
cżynili   
strona: a4
1: cżynili/ y cżynić nieprzeſtawaią. Bo o=
2: ny co iuż od Antychriſta vćiekáć myślili
3: ten ſkutek oſzukániá y záhámował/ y w=
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 7
4: błędziech ſtwierdził. Ony lepak ktorzy
5: iuż iedną nogą z Bábilonu byli wyſtąpi=
6: li/ y owſzem iáko ſię iym ſamym zdáło/
7: iuż zniego wyſzedſzy dáleko wdrodze byli/
8: tenże ie ſkutek oſzukánia znowu do tego
9: nieſzcżeſnego Bábilonu zágania/ á niekto=
10: re do ſamego dziećińcá iego iuż zágnał.
11: Iuż ſię znowu onemu zwierzowi y Bá=
12: alowi kłániáią (marg)  Ob-iáw:
: 14. 16. 20  (–)/ iuż cechy ná ręce ſwe
13: prziymuią/ przed bałwánámi drzewiá=
14: nemi/ śrebrnemi/ y chlebowemi klękáią/
15: do martwych ludzi ieſzcże ſzaleniey niż
16: przed tem o przycżynę wołáią/ y ine ſpro
17: ſne modlárſtwá ſtroią. A niedziw/ po=
18: nieważ ták Chriſtus pan obiecał(marg)
: Luk. 10.
: Mat. 12.  (–)/ iż nie=
19: cżyſty duch wygnány/ iesliby ſię do one=
20: go domu zkąd wyſzedł wroćił/ tedy ſię
21: weń nie ſam ále ſamo oſm wprowadza.
22: Przeto iákom rzekł/ zginęłá iákmiarz v
23: nas wiárá/ zágáſłá miłość y wſzelka zbo=
24: żność. Ciemnośći ſię znowu rozmagáią.
25: y ine znáki gniewu Bożego iáwnie ſię
26: okázuią.
27: Co był nam Pan Bog wedle o=
a iiij ney   
strona: a4v
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 8
1: ney obietnice ſwey. (Będą Krolowie
2: piaſtuny twemi.)(marg)  Ieſz: 49.  (–) dał ony święte Zboru
3: ſwego miłoſniki/ to ie záśię odebrał/ Táki
4: był on święty Krol IANuſz Zygmunt
5: w Węgrzech/ á tu v nas on wiecżney
6: ſławy godny PAN/ świętey pámięći
7: Pan MIKołay Rádziwił Ołycſkie y
8: Nieświſkie Kśiążę etć: Táki Symeon
9: Słucſkie Kśiążę/ ktorego nam Pan Bog
10: tylko był vkazał/ ále ſię go nápátrzyć nie
11: dał. Tákże y w Polſzcże Láſoccy/ Ole=
12: ſniccy/ Filippowſcy/ y ini zbożni ludzie
13: byli. O ktorych niemam cobych rzekł/
14: chybá ono co niekiedy Bog do Ioſziiahá
15: Krolá przez Chuldę mowił(marg)  2 Krol:22  (–)/ że iy miał
16: z tego świátá zebrać/ áby ocży iego kaźni
17: onych/ ktore ná Iudſką ziemię nápuśćić
18: miał/ nie oglądáły. Tákże y temi cżáſy
19: Bog nie bez przycżyny ták zacne piáſtu=
20: ny Zboru ſwego pobrał.
21: Acż lepak y teraz Kśiążąt y Pánow
22: w Sármácyi pełno/ ktorzy mądrośćią/
23: ięzykow vmieiętnośćią/ y máiętnośćią/
24: zprzodki ſwemi nietylko rownáią/ ále ie
25: też y przechodzą: wſzákże mali ſię pra=
26: wdá mowić/ trzebá ſię zá nie Bogu mo=
dlić/   
strona: a5
dlić/ áby iych ſercá (marg)
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 9
: Mal. 4.  (–) (wedle onego proroc=
1: twá) ku oycom náwroćił. Bo wiele iych
2: ieſt/ ktorzi Mámmon niepráwośći wo=
3: lą ná ledá co vtrácáć/ niż zniego álbo przyia
4: ćioły cżynić/ álbo ná tákie rzecży/ zkądby
5: chwałá Boża roſłá/ obrácáć. Acż tego
6: nie o wſzech mowię.Wierzę ia y wi=
7: dzę że y teraz ſą Howád-iaſzowie(marg)
: 1.Krol.18  (–)/ ktorzy
8: proroki żywią: Są y ſetnicy/ ktorzy na=
9: rod Boży miłuią/ y ſzkoły iemu buduią.(marg)
: Luk. 7.  (–)
10: Zktorych pocżtu y W. mć. miłośćiwy
11: Pánie wſzytcy być rozumieią. á ia y ow=
12: ſzem ieſtem tego dobrze świádom. Są
13: tego nieomylne znáki. Bo W. mć. nie
14: iedno ſłowo Boże prawdziwe y iego ſługi
15: miłuieſz/ ále też dla iegowiętſzegopomno=
16: żeniá pożytkom ſwym niefolguieſz/ y oto
17: ſię zwielką pilnośćią ſtáraſz/ iákoby ſię
18: prawdá Boża wſzędy wſzelákiem oby=
19: cżáiem ſzyrzjłá. Co áby ſnádniey ku chwa
20: le Bożey iść mogło/ racżyłeś W. mć.
21: Drukárnię niemáłym koſztem záłożyć.
22: O cżem ia ná ten cżás więcey mowić nie
23: chcę/ ponieważ nie Pánegyrik piſzę. To
24: tylko mowię/ ponieważ ten moy nowy
a v Nowe=   
strona: a5v
http://rcin.org.pl
Szymon Budny
Nowy Testament strona 10
1: Nowego teſtámentu przekład/ z teyże
2: nowey W. mći Drukárnie nowo wy=
3: chodzi/ ſłuſznie iy W. mći ſwemu mi=
4: łośćiwemu Pánu offiáruię/ oddawam/
5: y ſławnym imieniem á tytułem W. mći
6: iy obnáwiam. Boim bárzo przyſtoy=
7: nie Apoſtoł piſze(marg)  1.Kori. 9  (–)/ iż niemáſz tego cżło=
8: wieká ktoryby winnicę ſadził/ á owocu=
9: by zniey nie vżywał. Przeto godzi ſię y
10: W. Mći tego to owocu winnice ſwey
11: vżywáć. Pomnię iż W. Mć/ w rozmo=
12: wách o tákich świętych rzecżach/ racżył
13: kilká kroć przypomináć/ żeby potrzebá tá
14: ki nowy teſtáment wydáć/ wktoremby
15: przyſad cżłowiecżych y omyłek niebyło.
16: Otoż zá pomocą Bożą wtem moiem prze=
17: kłádzie iuż niemáło (práwie wedle żą=
18: dánia W. Mći) tákowych przyſad vby=
19: ło. Wiem iáko ſprzećiwnicy moi tę moię
20: pracę y przedśięwzięćie ſzácuią/ á iáko
21: mię ſłuchy dochodzą/ y W. Mći táką o
22: mnie ſpráwę dáwáć śmieią/ iákobym z=
23: nieprzyiaćiołmi ſyná Bożego ztemi no=
24: wemi nieobrzezánemi Zydy trzymał/ y
25: iákobym vmyślnie Nowy teſtament iym
kwoli   
strona: a6
1: kwoli wątlił. Ale iáko to krzecży/ W.
2: Mć/ y káżdy zbożny z Przedmowy mo=
http://rcin.org.pl