Notre Dame'ın Kamburu - Victor Hugo

840 Pages·2013·2.57 MB·Turkish

by  Victor Hugo

Notre Dame'ın Kamburu
Victor Hugo
Fransızca aslından çeviren: Nesrin Altınova
İmge Kitabevi
Victor Hugo
Fransız romantik akımının en güçlü yazarlarından Victor
Hugo (1802-1885), gençlik döneminde kraliyetten yanaydı;
sonraki yıllarında, Romantizm akımının öncülerinden Rene
de Chateaubriand'dan etkilendi. Zamanla, çağının
cumhuriyetçi görüşlerinin ateşli bir savunucusu oldu ve
toplumsal sorunlarla ilgilenmeye başladı. Savunduğu siyasi
görüşlerden ötürü sürgüne gönderildi. 1822'de, henüz yirmi
yaşındayken şiirlerinin yer aldığı ilk kitabı, Odlar ve Çeşitli
Şiirler adıyla yayınlandı. Şiir ve oyun yazarlığını asla
bırakmayan Hugo, kısa sürede bütün Avrupa dillerine çevrilen
Notre Dame'ın Kamburu adlı romanının başarısından sonra
romancı olarak ün kazandı. Bu büyük romanın ardından
Sefiller geldi. Kitabın yayıncısı Avrupa çapında bir tanıtım
kampanyası başlattı. Böylece Sefiller edebiyat tarihinde
kitlesel tanıtımı yapılan ilk roman olarak da tarihe geçmiş
oldu. Kitabın "Fantine" başlıklı ilk bölümü gazetelerde dizi
olarak yayınlandı. Kitap basıldığında bir iki saat içinde
tükendi ve Fransız toplumunu derinden etkiledi. Taine,
d'Aurevilly ve Flaubert gibi dönemin edebiyatçıları, bir
roman olarak Sefiller'i gerçekçilik açısından eleştirdilerse de,
sıradan insanların görülmeyen dramını anlatan bu büyük eser
halk tarafından coşkuyla benimsendi, bütün toplumsal
kesimleri etkiledi ve Hugo'nun en popüler romanı olma
unvanını günümüze kadar korudu. Victor Hugo, daha sonraki
hayatında, son romanı Doksan Üç İhtilali'ne (1874) kadar pek
çok eser verdi; romanlar, şiirler, tiyatro oyunları ve denemeler
yazdı. Bu son kitap, Hugo'nun hayatı boyunca ele almaktan
kaçındığı bir konuyu, Fransız Devrimi sırasında yaşanan
terörü ele aldığı için büyük ilgi uyandırdı. Fransa'da Üçüncü
Cumhuriyet'in kurulduğu 1870 yılında, sürgün olarak
yaşamakta olduğu Belçika'dan Paris'e dönen Victor Hugo'yu
halk bir kahraman olarak karşıladı. Fakat büyük yazar, bu
zirve noktasından sonra sürekli bir çöküş yaşadı. 1871 yılında
Paris Komünü'ne tanık oldu. Komünarların bağışlanması için
bir hareket başlattıysa da başarılı olamadı. 1872'de yapılan
Ulusal Meclis seçimlerini kaybetti. O çöküş yıllarında
yakınlarını da peş peşe kaybeden Hugo, 22 Mayıs 1885'te, 83
yaşında hayata gözlerini yumdu. Cenaze töreninde iki
milyondan fazla insan yürüdü. Halk onunla sadece bir
edebiyatçı olarak değil, Üçüncü Cumhuriyet'in kuruluşuna
katkıda bulunan büyük bir siyaset adamı olarak da vedalaştı.
Pantheon'a, Alexandre Dumas ve Emile Zola'nın yanı başına
gömüldü.
Victor Hugo'nun Romanları:
Bug-Jargal (1818)
İzlanda Hanı (1823)
İdam Mahkûmunun Son Günü (1829)
Notre Dame'ın Kamburu (1831)
Claude Gueux (1838)
Sefiller (1862)
Deniz İşçileri (1866)
Gülen Adam (1869)
Doksan Üç İhtilali (1874)
Nesrin Altınova
10 Ekim 1920'de İstanbul'da doğdu. İlkokulu Sainte-
Jeanne d'Arc Fransız Okulu'nda, ortaokul ve liseyi de Notre
Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nde tamamladı. 1941-43
yılları arasında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik
Bölümü'nde yüksek öğrenim gördü. 1943 yılında evlenerek
yarım bıraktığı yüksek öğrenimini bu kez 196368 yıllarında
yine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız
Filolojisi'nde sürdürdü. 1968 Mayıs'ında, üniversitedeki
profesörlerinin de yönlendirmesiyle, Victor Hugo'nun Sefiller
adlı romanıyla çevirmenliğe başladı. Kırk yıla yakın süren bu
uzun soluklu çevirmenlik yaşamında Fransız ve Rus
edebiyatının temel direkleri sayılan elliye yakın kitap çevirdi.
Hugo, Balzac, Zola, Tolstoy, Dostoyevski gibi dünya edebiyat
tarihinin ünlü isimlerinin elliye yakın eserini, bu yazarların
ruhunu hoşnut edecek kıvam ve ustalıkta çevirerek Türkçeye
kazandırdı. Çevirdiği klasik romanlar arasında Notre Dame de
Faris, Eugenie Grandet, Genninal, Karamazov Kardeşler,
Deniz İşçileri, Anna Karenina ve Suç ve Ceza sayılabilir.
Ayrıca, 1968-70 yıllarında Meydan-Larousseva da çevirmen
olarak görev aldı. 1993 yılında, çevirileri nedeniyle, Fransız
Milli Eğitim Bakanlığı'nca "Palmes Academiques" şövalyelik
nişanı ve yine aynı yıl Fransız Kültür Bakanlığınca da "Arts
et Lettres" şövalyelik nişanıyla ödüllendirildi. 9 Kasım
2011'de İstanbul'da hayata veda etti.
Çevirmenin Önsözü
Fransız edebiyatının oldukça donuk bir döneminde, daha
çocuk denecek yaşta bir şair parlamıştı. Günün büyük şairi
Chateaubriand (1768-1848) onun için "yüce çocuk" deyimini
kullanıyordu. Bu "çocuk" on bir yaşında şiir yazıyordu, on
yedi yaşında bir edebiyat dergisi kurdu, yirmi yaşında ilk şiir
kitabını yayınladı, yirmi sekiz yaşında da ilk büyük tiyatro
yapıtını veriyordu: Hernani (1830). Chateaubriand'ın bu genç
yazara yücelik kondurmuş olmasına hak verdiler. Yapıt,
Fransız edebiyat ve sanat çevreleri için büyük bir olaydı.
Yazarın kendisi için ise bunda hiç de şaşılacak bir şey yoktu,
çünkü o zaten edebiyatta devrim yapmak için ortaya atılmıştı.
Fransa'da bir siyasal devrim olacağını biliyor, bunun ilk
adımını sanat alanında kendisinin atacağına inanmış
bulunuyordu: "Siyasal bir devrimin en güçlü kanıtı yazınsal
devrimdir," diyordu. Dediği gibi de oldu: Genç şair oyunuyla,
edebiyat alanında devrim yapmış, Paris sokaklarındaki
çarpışmalardan beş ay önce tiyatrolarda "Hernani Kavgası"
kopmuştu. Bir yıl sonra da, yirmi dokuz yaşında –daha önce
yayınlanan orta derecedeki üç romanından sonra– ilk büyük
romanını verdi: Notre Dame'ın Kamburu (1831). Böylece,
Fransız yazınında romantizm çağı büyük bir güçlülükle,
sağlam bir temel atmış oldu, roman bu çığırın "pek yüce
değerde bir temsilcisi" olarak kabul edildi.
Fransız yazınında, dolayısıyla dünya yazınında çığır açan
bu yazar, çağların büyük yazarı Victor Hugo idi, şiirden
romana, oyundan incelemelere kadar, seksen üç yıllık bir
ömür içinde en azından yetmiş yıl elinden kalemi
bırakmayan, XIX. yüzyıl Fransız edebiyatına baştan sona
imzasını atan büyük dahi yazar.
Hızlı Gençlik
Victor-Marie Hugo 26 Şubat 1802'de Besançon'da
dünyaya geldi. General Leopold-Sigisbert Hugo'nun oğluydu.
Çocukluğu, babasının görevleri nedeniyle, Napoleon'un
ordularının peşinde dolaşmakla geçti. Altı yaşındayken
İtalya'ya gitti; dokuz, on yaşları arasında iki yıl İspanya'da
kaldı. Babası onu da asker yapmak istiyordu; oysa çocuğun ne
olacağı daha o yaşlarda belliydi: On yaşında Latinceyi,
Grekçeyi öğrenmiş, bu dillerden çeviriler yapmaya
başlamıştı; on bir, on iki yaşlarında, şiirler yazıyordu; on
yedisinde bir edebiyat dergisinin başına geçti. İddialıydı,
çünkü kendine güveniyordu. Bir gün şiirlerini alıp bir
yayınevine gitti. Yayınevinin sahibi, koltuğunun altında bir
tomar kağıtla karşısına dikilen ve, "Şiir kitabımı bastırmak
istiyorum," diyen bu "çocuğa" güldü. "Çocuk" da ona güldü:
"İleride pişman olacaksınız, arkamdan koşacaksınız!" dedi.
Bu dediği çok geçmeden doğru çıktı.
V. Hugo yirmi yaşında kendini dünyanın en mutlu insanı
sayıyordu: Odes et Poesies Diverses (Övgüler ve Çeşitli
Şiirler) adını verdiği ilk kitabı yayınlandı, bu kitaptan aldığı
parayla da, yıllardan beri sevdiği kızla, Adele Foucher ile
evlendi (1822).
Hernani Kavgası
On yıla yakın, Hugo yaşamının en mutlu günlerini yaşadı.
Aşkın çatısı altında mutlu bir yuva kurmuş, sanatının bütün
hızıyla çalışmaya, yapıtlar yaratmaya koyulmuştu. İki şiir
kitabı daha yayınladı: Nouvelles Odes (Yeni Övgüler, 1824),
Odes et Ballades (Övgüler ve Balad'lar, 1826). İlk üç
romanını da üçer yıl ara ile verdi: Han d'Islande (İzlanda
Hanı, 1823), Bug-Jarval (1826), Le Dernier Jour d'un
Condamne (Bir Mahkûmun Son Günü, 1829). Bu arada ilk
tiyatro yapıtını da yazmış, bunun önsözünde romantik çığırın
ilk haberlerini vermişti: Cromwell (1827).
Victor Hugo'nun ikinci tiyatro yapıtı: Hernani ou
l'Honneur Castilları (Hernani ya da Kastilyalı Onuru, 1830)
büyük bir yazınsal kavgaya yol açtı. Yazın tarihine Hernani
Kavgası adıyla geçen bu olayda romantik akım kesin utkuyu
elde etti: Yapıt ilk oynandığı gece yeni akımdan yana olanlar
heyecandan coşup haykırıyorlar, tutucular ise yuhalıyorlardı.
Oyun arka arkaya tam kırk beş gün sahnelendi. Her gece
yenilikçiler biraz daha coştular, eskiler sinmeye başladılar ve
en sonunda kavga alanından kaçtılar. Romantizmin büyük
utkusuydu bu. Ondan sonra kavga yazın çevrelerinde,
dergilerde bir süre daha sürdü, ertesi yıl Notre Dame'ın
Kamburu yayınlanınca yeni akım kendisini kesinkes kabul
ettirdi. Sanat dünyası romantik bir görüşle büyük yapıtlar
yaratılabileceğine artık iyice inanmıştı. Genç yazar yeni
akımın başkanı, edebiyat dünyasının tartışmasız baştacı
olmuştu.
Mutlu Günlerden Sonra
V. Hugo'nun bu romanında karamsar bir hava vardır.
Yazar daha sonra, Notre Dame'ın Kamburu'nda kişinin dinle,
Sefiller'de toplumla, Deniz İşçileri'nde doğayla çatışmasını
ele aldığını söylemiştir. Karamsarlık belki de dinin Ortaçağ'da
büründüğü uğursuz karanlıklardan ileri geliyordu. Nitekim,
Hugo bu romanını kilisenin duvarına yazılmış "yazgı"
sözcüğü üzerine kurduğunu yapıtın önsözünde açıkça
belirtiyor. Ne var ki, kimi edebiyat tarihçileri yazarın bu
karamsarlığının biraz da, belki de daha çok, o sırada yaşadığı
acılı günlerden ileri geldiğini öne sürerler. Gerçekten de,
şairin mutlu evlilik günleri sona ermiştir, kuşkular içinde
geçen acı günler başlamıştır. Karısı Adele ünlü eleştirmen
Sainte-Beuve'ü sevmektedir. Bu ilişki oldukça açığa
vurulmuştur. Nitekim, Sainte-Beuve 7 Temmuz 1830 tarihli
mektubunda Hugo'ya şöyle yazmıştır:
"Yüce yüreğinizi kurcalayan acıya alet olmam
nedeniyle kendimi temize çıkarabilmek için yazgının
üzerine atılmak gereksinimini duyuyorum."
Öte yandan, Notre Dame'ın Kamburu'nun karalamaları
arasında Victor Hugo'nun bir şiiri bulunmuştur ki şair burada,
henüz yirmi dokuz yaşında olmasına karşın "gençlik
aşklarına" özlem duymakta ve "yaşamının baharını" acı acı
anmaktadır. (Bu şiiri romanın başında bulacaksınız.)
Her ne olursa olsun, şurası kesin bir gerçektir ki Hugo bu
romanı gerek yaşamının en duyarlı, gerekse sanatının en
yüksek döneminde yazmıştır. Kitabı yazmaya 25 Temmuz
1830'da başlamış, araya giren beş, altı haftalık bir kesintiyle
birlikte, altı ay sonra, 15 Ocak 1831'de bitirmiştir.
Koca Hugo, 22 Mayıs 1885'te, seksen üç yaşında, yaşama
gözlerini yumarken, yetmiş yıllık yazı hayatının ardında gotik
sanat yapıtları gibi göklere baş diken ulu anıtlar bırakıyordu
ki, Notre Dame'ın Kamburu da bunların içinde hiç kuşkusuz
en yücelerinden biri olarak yükseliyordu.
Nesrin Altınova