Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại

762 Pages·2020·43.415 MB·Vietnamese

by  Nguyễn Vỹ Khanh

MOllÀiU AA IOIUUIII
N H V Â V N
Ả i g i N Ỵ H
H Ỵ I N O Ọ VI
NHỴN ỴNH ZOZO

Nguyễn Vy Khanh
NHÀ VĂN VIỆT-NAM HẢI-NGOẠI
tuyển-tập nhận-định văn-học
Nhân Ảnh
2020
I
4 . NHÀ VĂN VIỆT NAM HAI NGOẠI
NGUYÊN, Vy-Khanh, 1951-
Nhà Văn Việt-Nam Hải-Ngoại: tuyển-tập nhận-định văn-học /
Vy-Khanh Nguyên
Included bibliographical reíerences.
1 Vietnamese literature — 20th century - History and criticism.
2 Authors, Vietnamese
PL4378.9.N55 M97 2016
895.92209
©Copyright by Nguyễn Vy Khanh & Nhân Ảnh Publishings
All rights reserved. No part of this book may be reproduced, in any
form or by any means, without permission in \vriting from the author
Vy-Khanh NGUYÊN [email protected]
Cover: Khánh Trường
Mục-lục
NHÀ VĂN VIỆT-NAM HẢI NGOẠI
11
1. Cao Đông Khánh
22
2. Cung Tích Biên
45
3. Cung Vũ
50
4. Diễm Châu
60
5. Doãn Quốc Sỹ
70
6. Du Tử Lê
85
7. Duyên Anh
106
8. Dương Từ
111
9. Đặng Thơ Thơ
125
10. Đỗ Quyên
134
11. Đức Phổ
144
12. Hà Nguyên Du
155
13. Hà Thượng Nhân
161
14. Hà Thúc Sinh
177
15. Hiếu Đệ
189
16. Hoàng Chính
200
17. Hoàng Khởi Phong
214
18. Hoàng Lộc
226
19. Hoàng Ngọc Biên
237
20. Hoàng Xuân Sơn
254
21. Hồ Minh Dũng
264
22. Hồ Trường An
291
23. Khánh Trường
308
24. Kiệt Tấn
313
25. Lâm Chương
324
26. Lâm Hảo Dũng
332
27. Lê Hân
340
28 Lê Tất Điều
347
29. Lê Thị Thấm Vân
359
30. Luân Hoán
371
31. Lữ Quỳnh
377
32. Mai Thảo
382
33. Minh Đức Hoài Trinh
388
34. Nguyên Nhi
394
35. Nguyên Sa
6 . NHÀ VẨN VIỆT NAM HẢI NGOẠI
36. Nguyễn Minh Nữu
403
37. Nguyễn Mộng Giác
408
38. Nguyễn Nam An
426
39. Nguyễn Ngọc Ngạn
438
40. Nguyễn Sy iế
445
41. Nguyễn Tấn Hưng
449
42. Nguyễn Tất Nhiên
454
43. Nguyễn Thị Hoàng Bắc
465
44. Nguyễn Thị Thanh Bình
480
45. Nguyễn Trung Hối
493
46. Nguyễn Văn Sâm
510
47. Nguyễn Xuân Thiệp
522
48. Nhật Tiến
544
49. Phạm Hồng Ân
559
50. Phạm Thị Hoài
567
51. Phạm Văn Nhàn
580
52. Phan Nhật Nam
587
53. Phan Ni Tấn
594
54. Phan Xuân Sinh
604
55. Phùng Nguyễn
615
56. Phùng Nhân
623
57. Quan Dương
625
58. Song Thao
638
59. Sương Mai
656
60. Thái Tú Hạp
664
61. Thảo Trường
683
62. Tiểu Tử
700
63. Tô Thùy Yên
711
64. Trạch Gầm
725
65. Trần Doãn Nho
736
66. Trần Hoài Thư
749
67. Trần Trung Đạo
761
68. Trần Văn Nam
768
69. Trương Anh Thụy
780
70. Võ Kỳ Điền
784
71. Võ Phước Hiếu
794
72. Xuân Vũ
814
73. Xuyên Trà
828
Nguyễn Vy Khanh • 7
Dẩn nhập
Người Việt-Nam sinh sống ở ngoài nước không chỉ bắt đầu từ
sau ngày 30-4-1975 mà theo lịch sử, đã bắt đầu từ cuối thế kỷ XVIII
khi một số quân sĩ của nhà Nguyễn bôn ba theo Chúa Nguyễn Ánh rồi
ở lại định cư ở Xiêm-La - và cũng đã có một số văn bản chữ quốc ngữ
cũng như chữ Nôm của những người Việt này hiện còn lưu trữ ở các
Hội Thừa sai và Dòng tu. Rồi từ đầu thế kỷ XX thêm các sinh viên du
học, tu nghiệp, lính thợ, rồi định cư luôn tại Pháp, đã xuất bản sách
báo bằng tiếng Việt mà nội dung và số lượng khá đặc biệt và đáng kể.
Cộng đồng hải ngoại thời hiện đại đã hình thành từ xương máu,
chết chóc, dựng từng viên đá từ cơ cực, hy sinh mới có ngày hôm
nay mạnh về nhân tài và đời sống vật chất cũng như tinh thần. Văn
học hải-ngoại cũng vậy, đã đi từ những bước đầu khó khăn, rời rạc
đến những khuynh hướng, sáng tác đa dạng và phong phú, và dù đã
bắt đầu bị lão hóa, nhưng thành quả đã có, đã cùng hiện diện và tiếp
tục sống với cộng đồng người Việt hải ngoại. Do hoàn cảnh lịch sử,
người Việt ngụ cư khắp nơi trên thế giới, lớp sau tiếp nối lớp trước,
rồi thế hệ thứ 2, thứ 3,... làm nên một nền văn-học viết bằng tiếng Việt
ở hải-ngoại rất đỗi phong phú, đa dạng, đa văn hóa, và nhất là tự do,
khai phóng bên cạnh những sinh hoạt văn học hội nhập với ngôn ngữ
bản xứ của các thế hệ tiếp nối! Chúng ta sống trong một ngôn ngữ khi
không còn lãnh thổ.
Trước ngày 30 tháng Tư 1975, văn học miền Nam từng phát
triển và hiện đại hóa không ngừng, đã được những người ra đi mang
8 . NHÀ VẨN VIỆT NAM HẢI NGOẠI
theo, để rồi trải dài hơn bốn thập kỷ, cho đến hôm nay dù không được
như ban đầu nhưng tinh túy, nội dung đã thẩm thấu và vẫn hiện diện.
Văn học hải-ngoại là do người Việt lưu vong, tị nạn ban đầu và con
cháu của họ, sau này tiếp thêm người di dân mới. Thơ văn và báo chí
phong phú về cả phẩm và lượng ở thế hệ người Việt thứ nhất, rồi dần
yếu đi, phải chăng đã đủ chứng tích định danh hay ý chí sáng tạo thơ
văn muôn đời bớt hết còn thôi thúc hay xuất hiện dưới hình thức và
phương tiện khác cho hôm nay? Đó là những lý do chúng tôi viết về
văn học Việt-Nam ở ngoài nước, và trong khi chờ đợi phần Tổng quan
“Văn Học Việt Nam Những Năm Hải Ngoại” mà hiện chúng tôi chưa
sẵn sàng xuất bản, tuyển tập Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại này được
in trước, gồm 73 tác giả - trong khi nhiều tác giả khác bài viết chưa
hoàn tất hoặc chúng tôi nghiên cứu chưa đủ, đành hẹn một mai sau.
Năm 2008, chúng tôi đã tuyển chọn một số bài viết nhận định về
các tác giả văn-học Việt-Nam hải ngoại xuất bản tuyển-tập đầu mang
tựa 33 Nhà Văn Nhà Thơ Hải Ngoại. Nhà văn nhà thơ ở hải ngoại khó
có con số chính xác, tùy tiêu chuẩn và quan điểm văn nghệ, phe nhóm,
nhưng qua gần 45 năm, con số lên đến nhiều trăm (Bộ 44 Năm Văn
Học Việt-Nam Hải Ngoại do nhà Mở Nguồn xuất bản tháng 4-2019
tại Hoa-Kỳ ghi nhận 308 tác giả). Phần chúng tôi chỉ nói đến một số
tương đối rất nhỏ, trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, về tác-giả, tác
phẩm, về một thể loại hay đề tài,... Tuyển tập Nhà Văn Việt Nam Hải
Ngoại này do đó sẽ gồm một số các tác-giả Việt-Nam đã khỏi đầu sự
nghiệp trước trong thời miền Nam 1954-1975 và người trước người
sau tiếp tục sinh hoạt văn nghệ khi rời đất nước sau ngày 30-4-1975,
và những nhà văn thơ khác mà phần sự nghiệp chính là ở ngoài nước
hoặc chỉ xuất bản, sáng-tác sau khi rời đất nước hoặc vì chủ đề, phân
tích của chúng tôi đặt trọng tâm vào tác phẩm của tác-giả đó xuất bản
ở ngoài nước, và một số nhà văn mới khởi nghiệp ở hải ngoại. Trong
số có những tác-giả đã quá-cố, có vị về sau không tiếp tục sáng tác
hoặc bớt/không xuất hiện trên báo chí hoặc phương-tiện liên mạng
Internet. Với một số tác giả, chúng tôi chỉ nhận định phần “hải ngoại”
trong tập này nếu đã có mặt trong bộ Văn Học Miền Nam 1954-1975
đã xuất bản năm 2016 và tái bản năm 2019.
Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại tuyển một số bài viết, xếp theo
vần bút hiệu, như một dấu chứng về hiện tượng viết ở ngoài nước, một
Nguyễn Vy Khanh • 9
nối dài (một phần) và một có-mặt hiển nhiên, qua một số tác phẩm và
người viết, qua một số dấu mốc thời gian. Có bài và sự việc đã có bụi
mờ của năm tháng nhưng có thể hãy còn tiếng vang vọng hôm nay và
sau này. Cũng cần nói đây là các tác giả mà chúng tôi yêu thích, tìm
đến hoặc đã đến với chúng tôi như người đọc và quan sát. Có bài viết
do cảm hứng, có bài vì nhu cầu văn học sử. Có bài viết về một tác
phẩm mà cũng có nhiều bài về cả sự nghiệp. Dĩ nhiên trong đây thiếu
nhiều người rất nổi tiếng mà chúng tôi thấy khó viết thêm, viết theo,
vì đã có nhiều nhà khác giới thiệu, nhận định rồi - chúng tôi sẽ nói đến
trong phần Tổng quan. Và còn rất nhiều tác giả khác nữa mà chúng tôi,
sinh sống ở Canada xa các “thủ đô văn học nghệ thuật” của người Việt
nên không biết đến hoặc gặp khó khăn trong việc tìm đến tác phẩm,
nhất là từ khi sinh hoạt và báo chí văn học nghệ thuật bị lão hóa.
Các bài viết được giữ lại thời điểm biên soạn, riêng các chi
tiết về tiểu sử và tác-phẩm được cập nhật khi có thể. Các phân tích
và nhận định về các nhà văn thơ cũng được giữ nguyên dù có thể có
những dữ kiện và sự Thật dễ (và đã) mất lòng, vì thiển nghĩ mục-đích
của các nghiên cứu nói chung là nói lên các tính cách nghệ thuật, độc
đáo và đa dạng thật sự của văn-chương cũng như trả lời văn-chương
là gì hoặc có mục đích gì.
Toronto, tháng cháu ngoại đến trưởng 2019