Neo-liberal genetik : evrim psikolojisinin mitleri ve meselleri

148 Pages·2010·5.838 MB·Turkish

by  McKinnon, Susan, Doğan, Mehmet

. .
NEO-LIBERAL GENETiK
Evrim Psikolojisinin Mitleri ve Meselleri
Mehmet Doğan 1976 Bursa doğumlu. ODTÜ Biyoloji mezunu.
NYU Biyoloji'de master yaptı. Serbet çevirmenlik yapıyor. Başlıca
çevirileri: Genom, (Matt Ridley) 2007, Gen Çeviktir, (Matt Ridley)
2009; Haklı Savaş Haksız Savaş (Michael Walzer), 2010; Boş Sayfa
(Steven Pinker), 2010. e-posta: [email protected]
• •
NEO-LIBERAL GENETiK
Evrim Psikolojisinin Mitleri ve Meselleri
SUSAN MCKINNON
Çeviren: ~ehmet Doğan
BOGAZIÇI
ÜNiVERSiTESi
YAYINEVI
Susan McKinnon
Neo-Liberal Genetics:
The Myths and Moral Tales of Evolutionary Psychology
© Prickly Paradigm Press LLC. All rights reserved.
Neo-Liberal Genetik
Evrim Psikolojisinin Mitleri ve Meselleri
© BÜTEK A.Ş. 2010. Tüm hakları saklıdır.
Çeviri© Mehmet Doğan 2010. Tüm hakları saklıdır.
Bu kitabın hakları Kayı Telif ve Lisans Hakları Ajansı
aracılığıyla alınmıştır.
Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi
Boğaziçi Üniversitesi Uçaksavar Kampüsü
Cengiz Topel Caddesi, Garanti Kültür Merkezi, Arka Giriş
Etiler /İstanbul
[email protected]
www.bupress.org, www.bupress.net
Telefon ve faks: (90) 212 257 87 27
Sertifika No: 10821
Yayıma Hazırlayan: Ergun Kocabıyık
Kapak tasarımı: Kerem Yeğin
Baskı: G.M. Matbaacılık ve Ticaret A.Ş.,
100 Yıl Malı. MAS-SİT, 1. Cadde, No: 88, Bağcılar/İstanbul
Telefon: [phone]
Sertifika No: 12358
Birinci Basım: Eylül 2010
Boğaziçi University Library Cataloging in Publication Data
McKinnon, Susan, 1949-
Neo-liberal genetik: evrim psikolojisinin mitleri ve meseleleri
/ Susan McKinnon; çeviren Mehmet Doğan
144 p. ; 21 cm.
ISBN 978-605-4238-39-2
1. Genetik psychology. !. Title. il. Doğan, Mehmet.
BF701
İÇİNDEKİLER
Giriş, 7
Çelişen Zihin Kuramları, 9 ~ Genetik ve Toplumsal Cinsiyet
Hesaplaması, 12 ~Doğallaştırma Siyaseti ve Bilimi, 13
~Bilimin Soğuk ve Acı Gerçekleri, 15.
il
Zihin ve Kültür, 18
Kuklacı, Karar Verici ve Programlayıcı Olarak Doğal Seçilim,
19 ~ Doğal Seçilimin "Arsız Hilesi", 20 ~ Mekanizma ve Modül
Olarak Zihin, 22 ~ Sabit Mimariye Karşı Sinir Sistemi Esnekliği,
26~ Şaibeli Açıklamalar Yaptıran Genler, 30 ~Mutlak Olarak
Her Şeyin Akla Uygunluğu, 34~ Seçim Olmayan Seçim, 36
~Birey Olmayan Birey, 38 ~Kültür Olmayan Kültür, 40.
111
Birey ve Toplum, 42
Genetik Bireycilik ve "Toplumsal" Meselesi, 43 ~ Genetik
Hesabın Yoksulluğu, 47 ~Kişisel Çıkarın Yoksulluğu, 54
~Klonlamanın Gelecekteki Olasılıkları, 59.
iV
Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet, 66
Kaynak Aramak, 67 ~ "Erkeklerin Cinsel Zihni" Söyleminin
Çelişkisi, 73 ~ Cinsel Serbestliğin Kültürel Değerleri, 77
~"Azize-Fahişe Şalteri"ni Sökmek, 83 ~Aslan ile Avı Gibi:
Sahiplenmek ve Yarattığı Hoşnutsuzluklar, 90 ~"Çekirdek
Zihniyet"ten Kültürel Anlama, 99.
v
Bilim ve Kurgu, 104
Organik ve Türler Arası Benzetmeler, 105 ~ Kültürler Arası
Derin Yapılar Uydurmak, 110 ~Evrimsel Geçmiş, Genetik
Geçmiş: Karikatür Versiyonu, 117.
vı
Bilim ve Ahlak, 123
Teşekkür, 131
Kaynakça, 133
Dizin, 143

GİRİŞ
"Aile değerlerinden" bahseden bölücü politikaların Birleşik
Devletler'i parçalamakla tehdit eden fay hatlarını yarattığı
bir çağda, evrim psikologları bize, ailenin değerini anlama
nın yegane anahtarının kendilerinde olduğunu söylüyorlar.
Cinsiyet ve toplumsal cinsiyetle ilgili düşüncelerin hızla de
ğiştiği, bütün dünyada bu düşüncelerin derinden tartışıldığı
bir zamanda evrim psikologları, cinsel farkların nasıl insanın
evriminin ve genetik geçmişinin derinliklerinde sonsuza dek
sabitlendiğine dair bir hikaye anlatıyorlar bize. İnsanların
onlar sayesinde toplumu örgütlemeyi umdukları ilkelerin
herkesin kullanımına hazır olduğu bir zamanda, evrim psi
kologları toplumsal ilişkileri, doğal seçilim güçlerinin kılavuz­
luğundaki bir 'kendini genetik olarak en üst düzeye çıkarma'
refleksine indirgiyorlar. Anglo-Amerikan kökenli neo-liberal
ekonominin dünyanın büyük kısmında hem hüküm sür
düğü hem de derinden bir öfke yaratıp direnç gördüğü bir
zamanda evrim psikologları, neo-liberal değerleri doğaya ait
sayan bir evrim kuramı ortaya koyuyorlar. Kısacası, toplum
sal hayatın karmaşasını, çeşitliliğini incelikleriyle anlamanın
aciliyet taşıdığı bir zamanda evrim psikologları, şaşılacak öl
çüde indirgemeci mitler ve meseller sunuyorlar.
Evrim psikolojisi yalnızca akademi içindeki disiplin sınır­
larını aşmış değildir, aynı zamanda akademinin sınırlarını ka
musal medyayı tamamen kaplayacak şekilde ihlal eden nadir
akademik uğraşlardan da biridir. Evrim biyolojisi, bilişsel ve
deneysel psikoloji, bilgisayım ve oyun kuramları, antropoloji
gibi alanlardan beslenen evrim psikolojisi, başlangıçta akade
mik bir araştırma olarak öncelikle psikoloji bölümlerinde geliş­
tirildi. Önde gelen savunucuları arasında California Üniversite
si Santa Barbara kampüsündeki Evrim Psikolojisi Merkezi'nin
eşbaşkanlan Leda Cosmides ve John Tooby; Toronto'daki
McMaster Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde birlikte aynı labo-
8 • Neo-Liberal Genetik
ratuvarı yöneten araştırmacılar Martin Daly ve Margo Wilson;
Harvard Üniversitesi'nde Johnstone Family Psikoloji Profesörü
Steven Pinker; Teksas Üniversirtesi Psikoloji Bölümü'nden Da
vid Buss; ayrıca gazeteci Robert Wright vardır.
Fakat belki de evrim psikolojisinin açıklamaları kulağa
tanıdık gelen varsayımlar dile getirdiği için, derin evrimsel ve
genetik kökenlere sahip psikolojik mekanizmaların davra
nışlarımıza rehberlik ettiği düşüncesi, birçok farklı alandaki
açıklamaların çabucak bir parçası haline gelmiştir. Peyzaj mi
marları ilkel savan ortamında belirip bünyemizin derinlikleri
ne kök salmış "manzaraya hakim olma ve kuytuya sığınma"
yapılarından, bunların çağdaş peyzaj tasarımındaki beğenile­
rimizi düzenlediğinden bahseder.1 Evrimsel ekonomi yeni bir
alandır; David Wheeler bu branşın, "birçok iktisadi davranı­
şın biyoloji temelli işbirliği, takas, pazarlık, hilecileri cezalan
dırma içgüdülerinin sonucu doğmuş olabileceği"2 varsayımı
etrafında şekillendiğini anlatıyor. Kent Bailey ve Helen Wood
evrimsel akrabalık tedavisi denilen yeni bir psikoterapi türün
den bahsediyor. Bu, "öncelikle, uyumsuzluktan kaynaklanan
çeşitli gerilimlerin ayırdına varan hastanın bunlarla (yani
atalarımız ile modern insanların yaşam koşullan arasındaki
farklılıklarla) yüzleşmesini ve sonra nazikçe ve şefkatle yar
dım edilen hastanın önce sorunu anlamasını ve ardından da
uygun ayarlamaları yapmasını"3 gerektirir; bu ayarlamalar,
mevcut yaşam koşullarını atalarımızın yaşadığı varsayılan
ilkel koşullarla aynı düzeye döndürür. Herma Kay bize şu bil
giyi vermektedir ki, hukuk sosyobiyologlanna göre "biyolojik
davranış bakımdan cinsiyet farkları, cinsel işlevin geleneksel
boyutunu destekleyen meşru ayrımların zemini olarak kulla
nılabilir ve kullanılmalıdır da."4 Ayrıca Richard Prosner gibi
önde gelen hukukçular ve hukuk alimleri cinsiyet, toplumsal
1 Peysaj mimarlığında evrim psikolojisinin kullanımı konusunda
kişisel görüşme: Virginia Üniversitesi Mimarlık Okulu, Peysaj Mi
marlığı Bölümü, Asya Mimarisi Profesörü Ruhen Rainey.
2 David Wheeler, 1996, A8; aynca bkz. Geoffrey M. Hodgson, 1995;
Peter Koslowski, 1999.
3 Kent Bailey ve Helen E. Wood, 1998, s. 518.
4 Herma Hill Kay, 1990, s. 78.