necdet yaşar'ın tanbur taksimlerinin makamsal ve teknik analizi

106 Pages·2009·0.95 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MÜZİK ANABİLİM DALI
TÜRK SANAT MÜZİĞİ BİLİM DALI

NECDET YAŞAR’IN TANBUR TAKSİMLERİNİN
MAKAMSAL VE TEKNİK ANALİZİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN
Yrd. Doç. Dr. Serdar ÇAKIRER

HAZIRLAYAN
Reyhan ALPA

KONYA – 2009
Reyhan ALPA tarafından hazırlanan NECDET YAŞAR’IN TANBUR TAKSİMLERİNİN
MAKAMSAL VE TEKNİK ANALİZİ adlı bu tezin Yüksek Lisans Tezi olarak uygun
olduğunu onaylarım.

Yrd. Doç. Dr. Serdar ÇAKIRER

Danışman

Bu çalışma, jürimiz tarafından Türk Sanat Müziği Bilim Dalı’nda Yüksek Lisans Tezi
olarak kabul edilmiştir. 01.07.2009

BAŞKAN: Prof. Yusuf AKBULUT

ÜYE: Yrd. Doç. Dr. Serdar ÇAKIRER

ÜYE: Yrd. Doç.Dr. Mustafa ÇIPAN

Bu tez, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü tez yazım kurallarına uygundur.
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MÜZİK ANA BİLİM DALI
TÜRK SANAT MÜZİĞİ BİLİM DALI

NECDET YAŞAR’IN TANBUR TAKSİMLERİNİN
MAKAMSAL VE TEKNİK ANALİZİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Reyhan ALPA

DANIŞMAN

Yrd. Doç. Dr. Serdar ÇAKIRER
2009

ÖZET
Bu araştırmada, Tanburi Cemil ekolünü Mesut Cemil aracılığıyla günümüze taşıyan, kendi
tekniğiyle birleştirerek yeni bir tanbur tekniği ortaya koyan ve müzik çevrelerince önemli
tanbur vitüozlerinden biri olarak kabul edilen Necdet Yaşar’ın türk müziği devlet
konservatuarlarının müfredatları içerisinde bulunan çeşitli makamlardaki taksimleri
incelenmiştir. Öncelikle Necdet Yaşar’ın ulaşılabilirlikle sınırlı olan taksimleri notaya alınmış
sonra notaya alınan taksimlerin makamsal ve teknik analizleri yapılmaya çalışılmıştır.
Ulaşılabilen yirmi iki taksim giriş, ara ve geçiş taksimlerinden oluşmaktadır.
ANAHTAR KELİMELER: tanbur, makam, taksim, geçiş taksimi.

i
SELÇUK UNIVERSITY
SOCIAL SCENCES INTITUTE
DEPARTMENT OF TURKISH CLASSICAL MUSIC
TÜRK SANAT MÜZİĞİ BİLİM DALI

THE MAKAM AND TECHNİCAL ANALYSED OF NECDET
YAŞAR’S TANBUR İMPROVİSATİONS

MASTER DEGREE THESIS

Reyhan ALPA

Advisor

Yrd. Doç. Dr. Serdar ÇAKIRER
2009

ABSTRACK
This study includes Necdet Yaşar’s works, who has carried Tanburi Cemil’s ecole to our
times through his son Mesut Cemil and has combined it with his own technique. Necdet
Yaşar, who has been accepted as one of the most prominent Tanbur virtuoso of the music
circle and whose curriculum of the tunes of the Turkish state conservatory and the variety of
improvisations in his works have been analysed. Initially, his accessable improvisations were
first put into notes. And then, the improvised notes were technically analysed and scrutinized
from the point of form. Accessible twenty-one improvisations consist of Introduction, Interval
and Transition passages.
Key Words: tanbur, makam, Improvisation, ımprovised transition.
ii
TEŞEKKÜR

Yüksek Lisans eğitimim boyunca desteklerini esirgemeyen değerli hocam ve tez
danışmanım Yrd.Doç.Dr.Serdar Çakırer’e,yüksek lisans eğitimim boyunca tecrübeleriden
faydalandığım Prof.M. Salih Ergan ve Prof. Yusuf Akbulut’a ,taksim kayıtlarına ulaşmamda
yardımlarını , tez aşamasında her türlü destek ve katkılarını esirgemeyen değerli hocam Sayın
Erhan Sağdinç’e ,nota yazımında desteklerinden dolayı Muhammet Koç’a ve tez aşaması
süresince birikim ,eleştiri ve önerilerinden faydalandığım sevgili eşim Korhan
Koyuncuoğlu’na teşekkürü bir borç bilirim.
Reyhan ALPA
2009

iii
İÇİNDEKİLER
ÖZET..........................................................................................................................................i
ABSTRACK..............................................................................................................................ii
TEŞEKKÜR.............................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER........................................................................................................................iv
ŞEKİLLER LİSTESİ..............................................................................................................vi
1. GİRİŞ.....................................................................................................................................1
Araştırmanın Amacı...................................................................................................................2
Yöntem.......................................................................................................................................3
Sınırlılıklar.................................................................................................................................3
1.1.Tanburun Tarihçesi........................................................................................................4
1.2. Necdet Yaşar’ın Hayatı..................................................................................................6
1.3. Yurtdışı Çalışmaları......................................................................................................9
1.4. Taksim.............................................................................................................................9
1.4.1. Giriş (Gösteri) Taksimi............................................................................................10
1.4.2. Ara Taksimi.............................................................................................................10
1.4.3. Geçiş Taksimi..........................................................................................................10
1.5. Makam..........................................................................................................................10
1.5.1. Basit Makam............................................................................................................13
1.5.2. Bileşik (Mürekkep) Makam.....................................................................................13
1.5.3. Şed Makam..............................................................................................................14
1.6. Seyir...............................................................................................................................14
2. BULGULAR YORUM.......................................................................................................16
2.1. Acemaşiran Taksimine Ait Bulgular..........................................................................16
2.2. Arazbarbuselik Taksimine Ait Bulgular....................................................................19
2.3. Bayatiye Geçiş Taksimine Ait Bulgular.....................................................................22
2.4. Bestenigâr Taksimine Ait Bulgular............................................................................26
iv
2.5. Dügâh Makamından Muhayyersünbüle Makamına Geçiş Taksimine Ait Bulgular
...............................................................................................................................................31
2.6. Evcara Makamından Ferahfeza Makamına Geçiş Taksimine Ait Bulgular..........37
2.7. Ferahfeza Taksimine Ait Bulgular.............................................................................43
2.8. Hicaz Taksimine Ait Bulgular.....................................................................................45
2.9. Hicazkâr Taksimine Ait Bulgular...............................................................................50
2.10. Hüseyni Taksimine Ait Bulgular..............................................................................52
2.11 Irak Taksimine Ait Bulgular......................................................................................55
2.12 Karcığar Makamına Geçiş Taksimine Ait Bulgular................................................57
2.13. Kürdilihicazkâr Taksimine Ait Bulgular.................................................................60
2.14. Mahur Taksimine Ait Bulgular................................................................................62
2.15. Nihavend Taksimine Ait Bulgular............................................................................66
2.16. Rast Taksimine Ait Bulgular.....................................................................................69
2.17. Saba Taksimine Ait Bulgular....................................................................................72
2.18. Segâh Makamından Hüzzam Makamına Geçiş Taksimine Ait Bulgular.............74
2.19 Suzidil Taksimine Ait Bulgular..................................................................................79
2.20. Tahirbuselik Taksimine Ait Bulgular......................................................................83
2.21. Uşşak Taksimine Ait Bulgular..................................................................................86
2.22. Zavil Taksimine Ait Bulgular....................................................................................90
3. SONUÇ VE ÖNERİLER...................................................................................................93
KAYNAKÇA..........................................................................................................................95
v
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: Uşşak, Bayati, Isfahan ve Acem Makamlarının Ortak Dizlilerinin Nota Örneği...........9
Şekil 2: Uşşak Seyir Örneği.........................................................................................................9
Şekil 3: Bayati Seyir Örneği........................................................................................................10
Şekil 4: Isfahan Seyir Örneği.......................................................................................................10
Şekil 5: Acem Seyir Örneği.........................................................................................................10
Şekil 6: Acemaşiran Makamındaki Taksimin Nota Örneği.........................................................15
Şekil 7: Acemaşiran Makamının Dizi Örneği..............................................................................16
Şekil 8: Arazbarbuselik Makamındaki Taksimin Nota Örneği...................................................17
Şekil 9: Arazbarbuselik Makamının Dizi Örneği........................................................................19
Şekil 10: Beyatiye Geçiş Taksiminin Nota Örneği......................................................................20
Şekil 11: Beyati Makamının Dizi Örneği....................................................................................23
Şekil 12: Bestenigâr Makamındaki Taksimin Nota Örneği.........................................................24
Şekil 13: Bestenigâr Makamının Dizi Örneği..............................................................................28
Şekil 14: Dügâh Makamından Muhayyersümbüle Makamına Geçiş Taksiminin Nota Örneği..29
Şekil 15: Dügâh ve Muhayyersümbüle Makamlarının Dizi Örneği............................................34
Şekil 16: Evcara Makamından Ferahfeza Makamına Geçiş Taksiminin Nota Örneği................35
Şekil 17: Evcara ve Ferahfeza Makamlarının Dizi Örneği..........................................................40
Şekil 18: Ferahfeza Makamındaki Taksimin Nota Örneği..........................................................41
Şekil 19: Ferahfeza Makamının Dizi Örneği...............................................................................42
vi
Şekil 20: Hicaz Makamındaki Taksimin Nota Örneği.................................................................43
Şekil 21: Hicaz Makamının Dizi Örneği.....................................................................................47
Şekil 22: Hicazkâr Makamındaki Taksimin Nota Örneği...........................................................47
Şekil 23: Hicazkâr Makamının Dizi Örneği................................................................................48
Şekil 24: Hüseyni Makamındaki Taksimin Nota Örneği.............................................................49
Şekil 25: Hüseyni Makamının Dizi Örneği.................................................................................51
Şekil 26: Irak Makamındaki Taksimin Nota Örneği...................................................................52
Şekil 27: Irak Makamının Dizi Örneği........................................................................................53
Şekil 28: Karcığar Makamına Geçiş Taksiminin Nota Örneği....................................................54
Şekil 29: Karcığar Makamının Dizi Örneği.................................................................................56
Şekil 30: Kürdîlihicazkâr Makamındaki Taksimin Nota Örneği.................................................57
Şekil 31: Kürdîlihicazkâr Makamının Dizi Örneği......................................................................58
Şekil 32: Mahur Makamındaki Taksimin Nota Örneği...............................................................59
Şekil 33: Mahur Makamının Dizi Örneği....................................................................................62
Şekil 34: Nihavend Makamındaki Taksimin Nota Örneği..........................................................63
Şekil 35: Nihavend Makamının Dizi Örneği...............................................................................65
Şekil 36: Rast Makamındaki Taksimin Nota Örneği...................................................................66
Şekil 37: Rast Makamının Dizi Örneği........................................................................................68
Şekil 38: Saba Makamındaki Taksimin Nota Örneği..................................................................69
Şekil 39: Saba Makamının Dizi Örneği.......................................................................................70
vii
Şekil 40: Segâh Makamından Hüzzam Makamına Geçiş Taksiminin Nota Örneği....................71
Şekil 41: Segâh ve Hüzzam Makamlarının Dizi Örneği..............................................................75
Şekil 42: Suzidil Makamındaki Taksimin Nota Örneği...............................................................76
Şekil 43: Suzidil Makamının Dizi Örneği...................................................................................79
Şekil 44: Tahirbuselik Makamındaki Taksimin Nota Örneği......................................................80
Şekil 45: Tahirbuselik Makamının Dizi Örneği..........................................................................82
Şekil 46: Uşşak Makamındaki Taksimin Nota Örneği................................................................83
Şekil 47: Uşşak Makamının Dizi Örneği.....................................................................................86
Şekil 48: Zavil Makamındaki Taksimin Nota Örneği.................................................................87
Şekil 49: Zavil Makamının Dizi Örneği......................................................................................89
viii