Necati Cumalı'nın Eserlerinde İzmir ve Çevresi

152 Pages·2015·1.22 MB·Turkish

Necati Cumalı’nın Eserlerinde İzmir ve Çevresi

Dilşah Ünlü

Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Araştırma Enstitüsüne Türk Dili ve
Edebiyatı dalında Yüksek Lisans Tezi olarak
sunulmuştur.

Doğu Akdeniz Üniversitesi
Eylül 2015
Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs
Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü onayı

Prof. Dr. Serhan Çiftçioğlu
L.E.Ö.A. Enstitüsü Müdür Vekili

Bu tezin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans gerekleri doğrultusunda
hazırlandığını onaylarım.

Yrd. Doç. Dr. Gülseren Tor
Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı

Bu tezi okuyup değerlendirdiğimizi, tezin nitelik bakımdan Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü Yüksek Lisans gerekleri doğrultusunda hazırlandığını onaylarız.

Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Aydın
Tez Danışmanı

Değerlendirme Komitesi

1.Prof. Dr. Oğuz Karakartal

2. Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Aydın

3. Yrd. Doç. Dr. Mihrican Aylanç
ABSTRACT
Necati Cumalı who is known as a versatile author in Republican era of
Turkey, had an important publications in Turkish such as novels, short stories,
poetries, and dramas. This research aims to show that how İzmir and its milieu,
where is the city of Turkey, were introduced in the publications of Necati Cumalı.
A thesis describing the space-human relationship on Necati Cumalı's novels,
short stories, poetries, and dramas has not studied before. Our study is an important
contribution not only the space of Necati Cumalı‟s publications and also in the
human-space relationship in the regional literature.

Keywords: Necati Cumalı, İzmir, literature, İzmir and places, geography and
literature.
iii
ÖZ
Cumhuriyet devri Türk edebiyatında çok yönlü bir yazar olarak tanınan
Necati Cumalı‟nın, roman, hikâye, şiir ve oyun türlerinde önemli eserleri vardır.
Çalışmamızda yazarın, roman, hikâye, şiir ve oyunlarında geçen İzmir ve çevresini
tespit edip, bu mekânının, eserlerine tezahür edişini gün ışığına çıkarmaya çalıştık.
Daha önce Necati Cumalı‟nın roman, hikâye, şiir ve oyunları üzerinde mekân-insan
ilişkisini açıklayan tez formatında bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmamız, hem
Necati Cumalı‟nın eserlerindeki mekâna hem de bölge edebiyatındaki insan-mekân
ilişkisine önemli bir katkı sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Necati Cumalı, İzmir, edebiyat, İzmir ve çevresi, coğrafya ve
edebiyat.
iv
TEŞEKKÜR
Bu tezi hazırlama sürecim boyunca benden akademik ve manevî desteğini hiç
esirgemeyen değerli tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Aydın‟a, derin sabır ve
engin görüşleriyle daima bana yol gösteren hocalarım, Yrd. Doç. Dr. Gülseren Tor,
Yrd. Doç. Dr. Tayyibe Uç ve Yrd. Doç. Dr. Tuğba Çelik‟e, yüksek lisansım boyunca
güler yüzünü eksik etmeyen Ersin Öztoprak ve Çilem Aydıntan‟a, tez yazım
aşamamın her anında yardımını ve desteğini esirgemeyen ve beni sabırla dinleyen
Doğu Akdeniz Üniversitesi, araştırma görevlisi çok sevgili arkadaşım Recep
Duranay‟a, yönlendirmeleri ve desteği ile zorlu geçen bu süreci kolaylaştıran Evrim
Dalyan Eberdes‟e, yaşamım boyunca attığım her adımda maddî ve manevî arkamda
olan aileme, tüm tarihî ve resmi kaynaklarını kullanmam için bana yardımcı olan ve
derin bilgiler vererek çalışmamı kuvvetlendiren Urla Belediyesi'ne sonsuz
teşekkürlerimi sunarım.

v
ÖNSÖZ
Türk edebiyatının gelişmesine katkı sağlayan ve önemli yazarlara ev sahipliği
yapan kentlerden biri de İzmir‟dir. Özellikle, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet
döneminde, bazı ilkleri bünyesinde barındırması Türk edebiyatında, İzmir Edebiyatı
alt başlığının doğuşuna sebep olur.
Bu çalışmamızdaki amaç, Cumhuriyet döneminin önemli yazarlarından
Necati Cumalı‟nın, romanlarında, hikâyelerinde, şiirlerinde ve oyunlarında, İzmir ve
çevresini nasıl görüp yorumladığını ve bize eserlerinde nasıl yansıttığını açılmaya
çalışmaktır.
Çalışmamızın birinci bölümünde, tezimizin yazım amacı ifade edilir.
İkinci bölümde, Necati Cumalı‟ya kadar İzmir‟in önemi belirtilmiş ve yazarın
hayatı ve edebî kişiliği hakkında bilgi verilmiş, eser külliyatı tanıtılmıştır.
Üçüncü bölümde, Necati Cumalı‟nın romancılığı, hikâyeciliği, şairliği ve
oyun yazarlığı ayrı birer başlık altında tanıtılıp, bu eserlerindeki İzmir ve çevresi
tespit edilerek; yazarın bakış açısı ve mekân kurgusu verilmeye çalışılmıştır.
Sonuç bölümünde ise, ele aldığımız ve işlediğimiz konunun ana haritası
çıkarılarak bir değerlendirme yapılmıştır.

vi
Aileme

vii
İÇİNDEKİLER
ABSTRACT ................................................................................................................ iii
ÖZ ............................................................................................................................... iv
TEŞEKKÜR ................................................................................................................. v
ÖNSÖZ ....................................................................................................................... vi
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................... viii
KISALTMALAR ......................................................................................................... x
1 GİRİŞ ........................................................................................................................ 1
2 NECATİ CUMALI‟YA KADAR EDEBİYATIMIZDA İZMİR ............................. 3
3 NECATİ CUMALI‟NIN ESERLERİNDE İZMİR VE ÇEVRESİ ........................... 9
3.1 Hayatı ................................................................................................................ 9
3.1.1 Yazarlığı ve Yazı Hayatına Başlaması Hakkında .................................... 14
3.2 Şair Yönüyle Necati Cumalı ve Şiirlerine Yansıyan İzmir ............................. 23
3.2.1 Kızılçullu Yolu ........................................................................................ 24
3.2.2 Güzel Aydınlık......................................................................................... 25
3.2.3 İmbatla Gelen........................................................................................... 31
3.2.4 Güneş Çizgisi ........................................................................................... 36
3.2.5 Yağmurlu Deniz....................................................................................... 38
3.2.6 Ceylan Ağıdı ............................................................................................ 39
3.2.7 Tufandan Önce......................................................................................... 40
3.2.8 Sonuç ....................................................................................................... 44
3.3 Romancı Yönüyle Necati Cumalı ve Romanlarına Yansıyan İzmir ............... 44
3.3.1 Tütün Zamanı (Zeliş) ............................................................................... 46
3.3.2 Yağmurlarla Topraklar ............................................................................ 57
viii
3.3.3 Acı Tütün ................................................................................................. 66
3.3.4 Aşk Da Gezer ........................................................................................... 72
3.3.5 Sonuç ....................................................................................................... 79
3.4 Hikâyeci Yönüyle Necati Cumalı ve Hikâyelerine Yansıyan İzmir ............... 79
3.4.2 Değişik Gözle .......................................................................................... 83
3.4.3 Susuz Yaz ................................................................................................ 90
3.4.4 Ay Büyürken Uyuyamam ...................................................................... 104
3.4.5 Kente İnen Kaplanlar ............................................................................. 120
3.4.6 Sonuç ..................................................................................................... 121
3.5 Oyun Yazarı Yönüyle Necati Cumalı ve Oyunlarına Yansıyan İzmir .......... 121
3.5.1 Boş Beşik ............................................................................................... 125
3.5.2 Mine ....................................................................................................... 126
3.5.3 Nalınlar .................................................................................................. 128
3.5.4 Derya Gülü............................................................................................. 130
3.5.5 Susuz Yaz .............................................................................................. 132
3.6 Sonuç ............................................................................................................. 132
4 SONUÇ ................................................................................................................. 133
KAYNAKÇA ........................................................................................................... 135

ix
KISALTMALAR
a.g.e: Adı geçen eser
a.g.m: Adı geçen makâle
bkz: Bakınız
T.Z: Tütün Zamanı
Y.T: Yağmurlarla Topraklar
A.T: Acı Tütün
A.D.G: Aşk Da Gezer
S.Y: Susuz Yaz
A.B.U: Ay Büyürken Uyuyamam

x