ebook img

Multi-criteria Analyse en Multi-Actor Multi-Criteria Analyse PDF

52 Pages·2012·0.58 MB·Dutch
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview Multi-criteria Analyse en Multi-Actor Multi-Criteria Analyse

Multi-criteria Analyse en Multi-Actor Multi-Criteria Analyse Mogelijke meerwaarde voor de evaluatie van verkeersveiligheidsmaatregelen RA-MOW-2008-009 J. Ampe, T. Geudens, C. Macharis Onderzoekslijn Evaluatiemethoden D IEPENBEEK, 2008. STEUNPUNT MOBILITEIT & OPENBARE WERKEN SPOOR VERKEERSVEILIGHEID Documentbeschrijving Rapportnummer: RA-MOW-2008-009 Titel: Multi-criteria Analyse en Multi-Actor Multi-Criteria Analyse Ondertitel: Mogelijke meerwaarde voor de evaluatie van verkeersveiligheidsmaatregelen Auteur(s): J. Ampe, T. Geudens, C. Macharis Promotor: Prof. dr. Cathy Macharis Onderzoekslijn: Evaluatiemethoden Partner: Vrije Universiteit Brussel – vakgroep MOSI Aantal pagina’s: 52 Projectnummer Steunpunt: 5.1 Projectinhoud: WP5: Evaluatiemethoden Uitgave: Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken – Spoor Verkeersveiligheid, augustus 2008. Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken Spoor Verkeersveiligheid Wetenschapspark 5 B 3590 Diepenbeek T 011 26 91 12 F 011 26 91 99 E [email protected] I www.steunpuntmowverkeersveiligheid.be Samenvatting In dit rapport bekijken we de multi-criteria beslissingsondersteuning (“Multi Criteria Decision Aid, MCDA”) en een uitbreiding met participatie van meerdere actoren, de “Multi-Actor Multi-Criteria Analysis” of MAMCA. De MCDA is een instrument dat een formele, analytische ondersteuning vormt voor de besluitvormer. Formele beslissingshulp is nodig bij complexe problemen. Als de informatie, die gebruikt wordt als invoer voor het beslissingsprobleem, zowel van kwantitatieve als van kwalitatieve aard is, dan biedt de MCDA een uitweg om ook zonder monetaire waardering van de criteria een formele beslissingsondersteuning te bekomen. De MCDA staat hierdoor in contrast met de sociale kosten baten analyse (SCBA), waar steeds een geldelijke waardering van alle effecten moet worden gehanteerd. We onderscheiden verschillende types MCDA. Ze verlopen echter steeds in twee grote fasen: de analytische of constructiefase en de synthetische of exploitatiefase. In de eerste fase wordt het probleem analytisch uit elkaar gehaald. De MCDA is daarom ook een instrument met een sterk descriptief, structurerend karakter voor de besluitvormer. Er wordt een verzameling van te overwegen alternatieven (projecten, maatregelen, acties, strategieën) opgesteld, samen met criteria waarop de alternatieven worden beoordeeld. Deze criteria kunnen dan nog eens volgens hun belangrijkheid gewogen worden. Er wordt aan de hand van deze gegevens een model opgesteld, met als resultante een evaluatiematrix. In de synthetische fase, wordt het model als het ware geëxploiteerd. De evaluatiematrix wordt ‘opgelost’ aan de hand van aggregatietechnieken. Deze aggregatie of ook wel synthese kan gedeeltelijk, volledig of interactief verlopen, naargelang de MCDA methode. Uiteindelijk vloeit uit deze multi- criteria aggregatieprocedure (MCAP) een ‘oplossing’ voor het probleem. Deze oplossing kan een keuze zijn voor het beste alternatief (of een deelverzameling van beste alternatieven), een classificatie in aanvaardbare, niet-aanvaardbare en misschien aanvaardbare alternatieven, een rangschikking van de alternatieven of een loutere beschrijving van de alternatieven. De rangschikking van alternatieven kan daarenboven volledig of onvolledig zijn. Onvolledige rangschikkingen komen voor wanneer de methode toelaat dat er criteria onvergelijkbaar blijven, een volledige synthese van alle criteria is dan onmogelijk. In dit rapport worden de verschillende gangbare denkscholen in de MCDA besproken, namelijk de waardefunctie modellen, de outranking modellen, de interactieve modellen en de goal programming modellen. Iedere MCDA techniek kent een aantal voor- en nadelen, het is echter vooral belangrijk dat de beslissingsnemer zich ‘thuis voelt’ in de gebruikte methode. De methode mag in geen geval resulteren in een ‘zwarte doos’ procedure, waar de besluitnemer iedere link tussen voorkeuren en resultaat dreigt te verliezen. Het is interessant te noteren dat er tendensen zijn om de zwakke punten van methoden te modificeren aan de hand van sterke punten uit andere methoden. De synthesemethode moet zorgvuldig gekozen worden, rekening houdend met de aard van het probleem, de referentieproblematiek en gewenste output, de voorkeuren van de beslissingsnemers en de transparantie, robuustheid en wetenschappelijke consistentie van de methoden. Een belangrijke evolutie in de MCDA is het uitbreiden van de methoden naar groepbesluitvorming. Het betrekken van meerdere actoren is verder uitgewerkt in de multi-actor, multi-criteria analyse (MAMCA) (Macharis, 2000 en 2004). Deze methode staat voor een expliciete participatie van meerdere stakeholders in het gehele proces. Om een grotere aanvaarding, betrokkenheid en robuustheid van het resultaat te verkrijgen is het immers noodzakelijk om, al vanaf de vroegste fasen, de belanghebbenden te consulteren. De MAMCA procedure is succesvol toegepast in verschillende beslissingsproblemen, waaronder de keuze van geavanceerde besturingssystemen (“ADVISORS” project). Een gelijkaardige toepassing van MAMCA is ook uitgevoerd in het Europese “In-Safety” project (zesde raamwerk programma, 1.6. Duurzame ontwikkeling, global change en ecosystemen, duurzaam landtransport). Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 3 RA-MOW-2008-009 Spoor Verkeersveiligheid English summary Title Multi-Criteria Analyse and Multi-Actor Multi-Criteria Analyse Subtitle Possibilities for evaluating traffic safety measures Abstract In this report, we discuss the multi-criteria decision aid or analysis (MCDA), and an extension towards stakeholder participation, the multi-actor multi-criteria analysis (MAMCA). MCDA is a name for a set of formal analytical tools, aiding the decision maker. Formal decision aid is necessary when complex problems occur. When the information, used as input for the problem situation, is both quantitative and qualitative, than the MCDA is a solution to deal with those different kinds of data. MCDA is able to compare criteria without a translation into monetary terms, and this in contradiction with the social cost benefit analysis where all effects have to be translated into monetary terms. We distinguish several types of MCDA. They all have in common that the procedure can be divided into two large parts or stages. The first stage is the analytical stage, or the construction stage, the second is the synthetic stage or the exploitation stage. In the first stage, the problem is analytically decomposed. The MCDA is therefore a tool with a highly descriptive character. It structures the problem for the decision taker. A set of possible alternatives (projects, actions, strategies…) is constructed. The alternatives are evaluated through criteria. Those criteria may be weighted for their (relative) importance. Using those data, a model is constructed resulting in a matrix. In the synthetic stage, the model is exploited. The matrix is calculated using aggregation techniques. This aggregation or synthesis can be full, partial or interactive, depending on the type of MCDA procedure followed. Finally from this aggregation procedure the results are conducted. The type of solution for the problem depends on the kind of reference problem initially chosen. The solution can be a selection of the best alternative or a subset of alternatives, a classification, a ranking, or only a description of the alternatives without any ranking. The ranking of alternatives can be partial. Partial solutions occur when using methods that allow a certain degree of incomparability and therefore do not conduct a complete synthesis. We consider the several schools of thought in MCDA, namely the value function models, the outranking methods, the interactive methods and goal programming methods. Several different methods exist, all with their own pros and contras. Important to stress is, that the decision maker needs to maintain the insight in the relation between preferences and the final outcome. The method should not appear as a black box. So the method used needs to be clear to the decision maker. It is interesting to note that there are tendencies to strengthen weak elements from a method with strong elements from another (Macharis et al., 1998). The procedure used, needs to be chosen carefully, taking into account the kind of decision problem, the decision maker preferences, the kind of data available, the kind of requested outcome and the transparency, robustness and scientific consistency of the method. An important evolution in MCDA is the extension towards group decision support. The participation of several actors or stakeholders is included in the multi-actor, multi-criteria analysis procedure (MAMCA) (Macharis, 2000 and 2004). This method consults the different stakeholders in an early stage of the decision process and makes a thorough analysis of the possible relevant stakeholders. This is necessary to obtain a better acceptation, participation and robustness for the results of a decision process. The MAMCA procedure is successfully applied for several decision problems in the mobility domain. Recently the assessment of advanced driver assistance systems (ADAS) is performed using a MAMCA (“ADVISORS project” in co-financed by the European Commission). A similar MAMCA application is done in the European “In-Safety project” (Sixth Framework program from the European Commission, on sustainable surface transport). Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 4 Spoor Verkeersveiligheid Inhoudsopgave 1. INLEIDING ................................................................................ 7 1.1 Structuur van dit rapport 7 1.2 Wat is multi-criteria beslissingsanalyse? 7 2. MULTI CRITERIA DECISION ANALYSIS (MCDA) ...................................... 8 2.1 MCDA model: een analytische en een synthetische fase 8 2.2 Verschillende beslissingsproblemen 9 2.3 Het bepalen van criteria 10 2.4 Denkscholen in MCDA 11 2.4.1 Waardefunctie methoden ...............................................................11 2.4.2 Outranking relaties........................................................................15 2.4.3 Interactieve methoden ..................................................................20 2.4.4 “Goal programming” ......................................................................21 2.5 Kiezen van een MCDA methode 22 3. OPMARS VAN MCDA VOOR TRANSPORT EN MOBILITEIT ........................... 26 3.1 Nood aan een ruimere evaluatie 26 3.2 MCDA aanpak als oplossing!? 27 3.3 Meerdere actoren als belangrijke vooruitgang in de methode 29 3.3.1 Stakeholder concept ......................................................................29 3.3.2 Groep beslissingsondersteuning ......................................................30 4. DE MULTI-ACTOR MULTI-CRITERIA ANALYSE ..................................... 33 4.1 Hoe werkt een multi-actor multi-criteria analyse (MAMCA)? 33 4.2 De stappen in een MAMCA 34 4.3 Toepassingen van de MAMCA 36 5. PRAKTISCHE AANWENDING VAN DE MAMCA VOOR VERKEERSVEILIGHEID. .... 37 6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN .................................................... 42 7. LITERATUURLIJST ...................................................................... 43 Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 5 Spoor Verkeersveiligheid Lijst van figuren Figuur 1: voorbeeld van een evaluatiematrix, naar Guitouni en Martel (1998) ............... 8 Figuur 2: Overzicht van de 6 types veralgemeende criteria voor PROMETHEE ...............17 Figuur 3: typologische beslissingsboom voor een MCDA methode ...............................25 Figuur 4: Hoeveelheid toegepaste publicaties over MCDA in transport .........................27 Figuur 5: MCDA voor mobiliteitsprojecten, aard beslissingsprobleem. ..........................28 Figuur 6: MCDA voor mobiliteitsprojecten, aard beslissingsprobleem en MCDA techniek. ..........................................................................................................................28 Figuur 7: conceptualisatie van het expliciet maken van de actoren/stakeholders in het proces (GDSM type 3), eigen opzet. ........................................................................31 Figuur 8: MAMCA model, .......................................................................................33 Figuur 9: hiërarchische boom voor evaluatie van ADAS, criteria per gebruiker. ............38 Figuur 10: weging van de criteria. ..........................................................................39 Figuur 11: algemene rangschikking van ADAS, met behulp van AHP. ..........................40 Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 6 Spoor Verkeersveiligheid 1. INLEIDING 1.1 Structuur van dit rapport Na een inleiding over de precieze werking van de multi-criteria analyse en wat men van de analyse mag verwachten, volgt een theoretische uiteenzetting van de multi-criteria analyse. De basisstappen en de verschillende technieken worden toegelicht. De lezer die al vertrouwd is met de multi-criteria analyse en haar verschillende methoden kan hoofdstuk twee overslaan en meteen verder gaan naar hoofdstuk drie waar ingegaan wordt op de opmars van de multi-criteria technieken in het domein van de mobiliteit en transport. In een vierde hoofdstuk worden de multi-criteria methoden met meerdere actoren beschreven. De toepassing van deze laatste methodiek voor de evaluatie van verkeersveiligheidsmaatregelen wordt eveneens beschreven. Ten slotte, worden conclusies en aanbevelingen geformuleerd. 1.2 Wat is multi-criteria beslissingsanalyse? Een multi-criteria beslissingsanalyse gaat uit van meerdere beoordelingscriteria en is dus niet gebonden aan één enkele bepaalde eenheid, zoals de geldwaarde in het geval van de kostenbatenanalyse. Naar multi-criteria analyse (MCA) en het beslissingsproces daaraan gekoppeld, wordt meestal verwezen als multi-criteria decision analysis (MCDA) of multi- criteria decision aid (MCDA). Iedere keuze die we maken vereist een afweging van verschillende criteria. Een criterium is een wijze of een standaard voor een beoordeling. Een criterium geeft dus een soort standaardoordeel over de voorkeur van een alternatief of actie ten opzichte van een andere actie. Wanneer er een aantal van die standaarden of criteria aanwezig zijn, die dan nog eens voor een al dan niet belangrijk deel met elkaar in conflict treden, dan ontstaat er een “multiple criteria” beslissingsprobleem (“multiple criteria decision making, MCDM”). Zelfs problemen met een geringe complexiteit kennen al meerdere, soms conflicterende, criteria. De keuze van een nieuwe wagen bijvoorbeeld heeft een heel aantal relevante criteria wat aanleiding geeft tot een MCDM probleem. Een aantal van die criteria zijn bijvoorbeeld de prijs, het verbruik, de milieuvriendelijkheid, het esthetische waarde, het imago van het merk en het rijgedrag. Overheidsbeslissingen of managementbeslissingen in een bedrijf vereisen meestal een nog groter aantal criteria dat in rekening moet worden gebracht. Zeker als er met verschillende belangen moet worden rekening gehouden (Belton & Stewart, 2002). Aangezien iedere beslissing een afweging van een aantal criteria vergt, is iedereen voor een stukje ervaringsdeskundige in beslissingen maken aan de hand van meerdere criteria (MCDM). Soms zullen we zelfs alternatieven uitproberen. In het geval van de nieuwe wagen, bijvoorbeeld, zullen we waarschijnlijk een aantal wagens uitproberen in een proefrit. Maar dit staat nog ver van het opstellen van een formeel model om het beslissingsprobleem te analyseren. Een formele analyse wordt nodig wanneer het beslissingsprobleem zo complex wordt, dat alle criteria niet meer in het hoofd van de beslissingsnemer te vatten zijn en wanneer er belangrijke consequenties aan de beslissing verbonden zijn en de effecten zowel op korte als op lange termijn spelen. Een mens heeft de eigenschap slechts een beperkte hoeveelheid aan informatie tegelijk aan te kunnen (Miller, 1956). In het nemen van complexe beslissingen kan de beslissingsmaker daarin geholpen worden door een MCDA. Deze analyse helpt de beslissingsmaker in de organisatie en structurering van de inkomende informatie, zodat hij rationeel tot een beslissing kan komen (Belton & Stewart, 2002). “Simply stated, the majority role of formal analysis is to promote good decision making. Formal analysis is meant to serve as an aid to the decision maker, not as a substitute for him.” (Keeney & Raiffa, 1972, pp. 65-66) Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 7 Spoor Verkeersveiligheid 2. MULTI CRITERIA DECISION ANALYSIS (MCDA) 2.1 MCDA model: een analytische en een synthetische fase In de MCDA kunnen verschillende stappen onderscheiden worden. Deze verschillende stappen kan men opdelen in twee grote fases, een analytische en een synthetische fase. Vooreerst zijn er vier analytische stappen die een ordening of een structuurgevend geheel vormen. De eerste twee stappen zijn de probleemdefinitie (stap 1) en de conceptualisering van de actie-alternatieven (stap 2). In een derde stap worden de criteria opgesteld, nodig voor de evaluatie van de actie-alternatieven (stap 3). Deze criteria zijn de relevante elementen, nodig om de actie-alternatieven te beoordelen naar de gestelde doelstellingen. Een voorbeeldindicator voor het beoordelen van een rotonde zou bijvoorbeeld het aantal letselongevallen met wagens kunnen zijn indien één van de criteria de ‘veiligheid van de wageninzittenden’ zou zijn. In een vierde stap wordt de evaluatiematrix samengesteld (stap 4). Deze matrix toont de effecten per actie- alternatief per criterium. De evaluatiematrix toont bijgevolg de evaluatie van ieder actie- alternatief ten opzichte van een bepaald criterium. Zo kan een rotonde goed scoren op bescherming van de automobilist, maar dan weer laag scoren op veiligheid voor de fietser en dus niet voldoen aan een mogelijke andere doelstelling zoals ‘veiligheid van de fietsers’. Elk alternatief scoort dus op elk gesteld criterium en vervolledigt zo de matrix. De samenstelling van de matrix kan op verschillende manieren gebeuren, naargelang de methode. Een voorbeeld van zo een matrix wordt hieronder weergegeven, waarbij A de verzameling van alternatieven is, A/F de verzameling van criteria en E de evaluatiematrix waarbij ieder alternatief a een score haalt voor een criterium g (zie Figuur 1). i j Figuur 1: voorbeeld van een evaluatiematrix, naar Guitouni en Martel (1998) In een vijfde stap wordt de algemene evaluatie gemaakt. Er wordt met andere woorden een soort totaalbeeld van de relevante effecten en doelstellingen gemaakt. Deze algemene evaluatie wordt gedaan door middel van aggregatie (stap 5). Het is onder andere in deze aggregatie dat de veelheid aan verschillende MCDA technieken opduikt (volledige, gedeeltelijke of iteratieve aggregatie). De vijfde stap is, na de eerste vier analytische stappen, de eerste synthetische stap in het evaluatieproces. Een laatste stap tenslotte, is de opname van de algemene evaluatie in het beleidsproces (Nijkamp en Voogd, 1985; Nijkamp et al., 1990, De Brucker et al., 1998). Deze laatste stap staat eigenlijk los van de MCDA techniek zelf. Guitouni en Martel (1998) geven een zelfde reeks van stappen maar vatten stap drie, vier en vijf samen tot één stap. Zij zien een MCDA als een niet-lineair recursief proces in vier stappen: het probleem structureren (1), de alternatieven opstellen en in een model Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 8 Spoor Verkeersveiligheid gieten (2), aggregeren van de evaluatie van de alternatieven (3), beleidsaanbevelingen maken (4). Zij vatten dat samen in twee fasen: constructie (1,2) en exploitatie (3,4) Belton en Stewart (2002) bundelen de verschillende stappen van een MCDA in drie sleutelfases: (1) De probleemidentificatie en structurering (probleem analyse, opstellen alternatieven, opstellen van de criteria) ~ analytische fase; (2) De opbouw van een model en het gebruik ervan (evaluatiematrix opstellen, doorvoeren van de evaluatie) ~ synthetische fase; (3) De ontwikkeling van actieplannen (de vertaling van de resultaten in concrete beleidsacties) ~ implementatiefase. Uiteindelijk komen deze verdelingen van de MCDA in stappen neer op eenzelfde concept waarbij er eerst een analytische fase is (constructie) waarin het probleem wordt voorgesteld en een tweede synthetische fase (exploitatie) waarin de verschillende resultaten voor de verschillende criteria worden herleid tot een resultaat, waarna dat wordt geïmplementeerd. Het type van resultaat hangt af van de gebruikte methode en uiteraard van de probleemstelling. Voor de verschillende types van problematiek bestaan er andere manieren van oplossen. In de volgende sectie wordt hier verder op ingegaan. 2.2 Verschillende beslissingsproblemen Vincke (1984) omschrijft een beslissingsprobleem bijvoorbeeld als een probleem waarbij een verzameling van potentiële acties (mogelijke alternatieven, haalbare beslissingen) overwogen wordt waarbij men: ofwel een actie moet kiezen als de beste (kiezen), een deelverzameling moet kiezen van goede oplossingen (sorteren), of de acties moet ordenen van de beste naar de minst goede actie (rangschikken). Naargelang het type probleem dat een oplossing nodig heeft, zijn er verschillende MCDA methoden die zich daartoe beter lenen. Roy (1985 en 1996) onderscheidt vier verschillende categorieën beslissingsproblemen of soorten referentieproblematiek. Naar de vier types van problematiek wordt verwezen als de α, β, γ, en δ-problematiek: De α-problematiek is een keuze of een selectieprobleem (“choice”). Er moet een keuze gemaakt worden tussen alternatieven. Hierbij komt het er op neer om uit een verzameling A van alternatieven, een deelverzameling A* te maken die de beste acties bevat. Het is de bedoeling dat deze verzameling A* zo klein mogelijk is. Zij kan echter niet steeds teruggebracht worden tot een enkel alternatief (De Brucker et al., 1998). De β-problematiek is een classificatieprobleem (“sorting”). Hierbij worden alternatieven geklasseerd in categorieën, zoals de categorie ‘zeker aanvaardbaar’, ‘mogelijk aanvaardbaar, mits meer informatie’, en ‘onaanvaardbaar’ (Belton & Stewart, 2002). Een voorbeeld van zo een problematiek zou een selectieprocedure kunnen zijn waarbij, na proeven, een aantal kandidaten aanvaard worden, een aantal geweigerd, en een deel mogelijk toegelaten wordt na een gesprek om verdere informatie over de kandidaat te verkrijgen. De γ-problematiek is een rangschikkingsproblematiek (“ranking”). Eigen aan deze problematiek in contrast met de voorgaande is dat de mogelijke alternatieven worden ingedeeld in een groot aantal categorieën. Deze categorieën zijn niet vooraf bepaald. De alternatieven in een bepaalde categorie worden als gelijkwaardig gezien. Deze gelijkwaardige klassen worden dan onderling gerangschikt. De δ-problematiek of beschrijving (“description”). In de δ-problematiek worden de alternatieven enkel beschreven. Ze worden niet geordend of gerangschikt. De δ- problematiek geeft geen volledige oplossing van het probleem, maar enkel een gedetailleerde beschrijving van ieder alternatief, waarmee de beslissingsnemer dan verder aan de slag moet. Een methode die uitgaat van een δ-problematiek gaat niet verder dan het opstellen van de evaluatiematrix, er volgt geen globale evaluatie of Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 9 Spoor Verkeersveiligheid aggregatie van de verschillende criteria. De δ-problematiek bestaat erin dat alternatieven en hun consequenties op een formele en systematische manier worden beschreven, zodat beslissingnemers de alternatieven kunnen afwegen (Belton & Stewart, 2002). Belton en Stewart (2002) voegen aan deze vier types van beslissingsproblemen van Roy nog twee types toe: (1) De ontwerp-problematiek (“design”). Deze gaat op zoek naar nieuwe alternatieven die zich opdringen, aan de hand van voorkeuren en ambities die onthuld zijn gedurende het MCDA proces. Dit is gelijkaardig aan ‘waardegericht denken’ (“value focused thinking”) beschreven door Keeney (1992). (2) De portfolio-problematiek (“portfolio”). Hierbij wordt er een deelverzameling A* van alternatieven gekozen uit een grotere verzameling A. Dit gebeurt niet enkel aan de hand van de eigenschappen van de alternatieven zelf, maar ook aan de hand van hun onderlinge interactie en mogelijke positieve of negatieve synergie (Belton & Stewart, 2002). Naar de laatste twee types van problematiek wordt echter veel minder verwezen. Meestal beperkt men zich tot de drie eerste of hooguit vier eerste types: keuze-, classificatie-, of rangschikkingproblemen en eventueel de beschrijvingsproblematiek. 2.3 Het bepalen van criteria De selectie van criteria waarop de alternatieven geëvalueerd worden is een cruciale stap in iedere MCDA modellering. Het vaststellen van criteria kan geformaliseerd worden om te voorkomen dat er consistentieproblemen ontstaan door een slechte keuze van criteria. Voor een consistent geheel aan criteria is het noodzakelijk dat deze: exhaustief, coherent en niet-redundant zijn (De Smet, 2006; Roy, 1996). Exhaustief wil zeggen dat indien er twee identieke alternatieven ai en aj zijn, het onmogelijk is dat iemand een voorkeur (preferentie) heeft voor ai ten opzichte van aj of omgekeerd. Als er wel een preferentie is van het ene alternatief boven het andere, bestaat er een ander criterium dat ai van aj onderscheidt dat nog niet overwogen is. Dat criterium moet dan toegevoegd worden aan de verzameling van criteria. Vandaar dat de verzameling van criteria uitputtend of exhaustief moet zijn. Coherent (cohesie), wil zeggen dat er overeenstemming moet zijn tussen de criteria en de algemene voorkeuren van de beslissingsnemer. Als de alternatieven ai en aj indifferent zijn ten opzichte van elkaar, dan zal het versterken van ai voor een criterium en het verzwakken van aj voor dat criterium leiden tot een voorkeur (preferentie). Niet-redundant, wil zeggen dat de verzameling van criteria geen redundante (overbodige of dubbele) criteria bevat, in die zin dat de verzameling die men zou bekomen bij het verwijderen van één van de criteria altijd in strijd zal zijn met minstens één van de twee voorgaande stellingen (exhaustief, coherent). De criteria zijn dus onafhankelijk. Steunpunt Mobiliteit & Openbare Werken 10 Spoor Verkeersveiligheid

Description:
In essentie wil dat zeggen dat de afweging tussen twee criteria, .. Using ordinal Scales only”) (De Keyser & Peeters, 1994; De Keyser, 1994). Deze.
See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.