MUALLĐM NACĐ, AHMET RASĐM ve HALĐDE NUSRET ZORLUTUNA'NIN ANI TÜRÜNDEKĐ ...

235 Pages·2009·1.25 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ
SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ
TÜRKÇE EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI
TÜRKÇE ÖĞRETMENLĐĞĐ BĐLĐM DALI

MUALLĐM NACĐ, AHMET RASĐM ve HALĐDE NUSRET
ZORLUTUNA’NIN ANI TÜRÜNDEKĐ ESERLERĐYLE
ÇOCUK EDEBĐYATIMIZDAKĐ YERĐ ve BAŞLICA
TEMALARI

Đlknur AY

YÜKSEK LĐSANS TEZĐ

Danışman
Doç. Dr. Funda TOPRAK

Konya-2009
T.C.
SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ
SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ
TÜRKÇE EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI
TÜRKÇE ÖĞRETMENLĐĞĐ BĐLĐM DALI

MUALLĐM NACĐ, AHMET RASĐM ve HALĐDE NUSRET
ZORLUTUNA’NIN ANI TÜRÜNDEKĐ ESERLERĐYLE
ÇOCUK EDEBĐYATIMIZDAKĐ YERĐ ve BAŞLICA
TEMALARI

Đlknur AY

YÜKSEK LĐSANS TEZĐ

Danışman
Doç. Dr. Funda TOPRAK

Konya-2009

ÖN SÖZ

“Çocuk” ve “edebiyat” kavramlarından oluşan Çocuk edebiyatı, her
ne kadar edebiyattan farklı görülse de edebiyatın içinde gelişen bir alandır ve
edebiyatla aynı estetik özelliklere sahiptir. Bu sebeple edebiyata ait bütün
türler aynı zamanda Çocuk edebiyatına da aittir.

Çocuk edebiyatının da kapsadığı bir edebî tür olan anı türünü,
çocuklar beğeniyle okumaktadır. Ancak çocuklar için yazılmış anılarda canlı
olaylara yer verilmeli, sade bir dil kullanılmalı ve samimi olunmalıdır. Bu
açıdan bütün bu özelliklere sahip olan Muallim Naci’nin “Ömer’in
Çocukluğu”, Ahmet Rasim’in “Falaka” ile “Gecelerim”, Halide Nusret
Zorlutuna’nın da “Bir Devrin Romanı” ile “Benim Küçük Dostlarım” adlı anı
kitapları Çocuk edebiyatında çok önemli yere sahiptir.

Muallim Naci, Ahmet Rasim ve Halide Nusret Zorlutuna’nın büyük
bir samimiyetle kaleme aldıkları bu anılarında, çocuğa dair çok şey bulmak
mümkündür. Đşte biz bu çalışmamızda Türk edebiyatında haklı yerlerini alan
Muallim Naci, Ahmet Rasim ve Halide Nusret Zorlutuna’ya bir de Çocuk
edebiyatı açısından bakmaya çalıştık.

Bu çalışmanın her aşamasında yardımlarını esirgemeyerek büyük bir
dikkat ve anlayışla bana yol gösteren danışman hocam Doç. Dr. Funda TOPRAK’a
ve fikir ya da önerileriyle çalışmama katkıda bulunan bütün hocalarıma sonsuz
bir minnetle teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca çalışmalarım sırasında büyük sabır
gösteren ve fedakârlıkta bulunan aileme de teşekkürü bir borç bilirim.

Đlknur AY
Konya-2009

ii
Adı ve Soyadı: Đlknur AY
Anabilim Dalı: Türkçe Eğitimi
Bilim Dalı: Türkçe Öğretmenliği
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Funda TOPRAK
Tezin Adı: Muallim Naci, Ahmet Rasim ve Halide Nusret Zorlutuna’nın Anı
Türündeki Eserleriyle Çocuk Edebiyatımızdaki Yeri ve Başlıca Temaları

ÖZET

MUALLĐM NACĐ, AHMET RASĐM ve HALĐDE NUSRET ZORLUTUNA’NIN
ANI TÜRÜNDEKĐ ESERLERĐYLE ÇOCUK EDEBĐYATIMIZDAKĐ YERĐ
ve
BAŞLICA TEMALARI

Gerçek olaylardan ve ayrıntılı gözlemlerden oluşan anılar, Çocuk
edebiyatında çok önemli yere sahiptir. Çocuklar anı türünde yazılmış
eserler sayesinde başka insanların tecrübelerinden faydalanır ve onların
yaşadıkları dönem hakkında bilgi sahibi olurlar. Ancak çocukların anı
kitaplarını zevkle okuyabilmeleri için bu türde yazılmış eserlerin çocuklara
hitap edebilmesi gerekir. Bu da anı yazarlarının çocuğa göre yazabilme
bilincine ulaşmaları ile mümkündür. Đşte çalışmamıza esas olan
yazarlarımız Muallim Naci, Ahmet Rasim ve Halide Nusret Zorlutuna
çocuklara yönelik anı kitaplarında kullandıkları sade dil ve samimi
üslûpla onlara ulaşan dil köprüsünü keşfetmişlerdir. Muallim Naci
“Ömer’in Çocukluğu” adlı eserinde, Ahmet Rasim “Falaka” ile
“Gecelerim” adlı eserlerinde, Halide Nusret Zorlutuna da “Bir Devrin
Romanı” ile “Benim Küçük Dostlarım” adlı eserlerinde, başlarından geçen
olayları çocuklarla paylaşırken aynı zamanda kendi kişilikleriyle onlara
örnek olmuşlardır.

ANAHTAR KELĐMELER: Çocuk edebiyatı, anı türü, anı kitapları, tema.
iii
Name and Surname: Đlknur AY
The Branch of Basic Science: Education of Turkish
The Branch of Science: Teaching of Turkish
The Thesis Advisor: Assistant Professor Funda TOPRAK
Name of the Thesis: The place of Muallim Naci, Ahmet Rasim and Halide
Nusret Zorlutuna’s works in type of memory in Child literature and the main
themes.

SUMMARY

THE PLACE OF MUALLĐM NACĐ, AHMET RASĐM AND HALĐDE
NUSRET ZORLUTUNA’S WORKS ĐN TYPE OF MEMORY ĐN CHĐLD
LĐTERATURE AND THE MAĐN THEMES

Memories, consisting of real subjects and detailed observation,
have a fundamental place in Child literature. Children learn other people’s
experiences and get information about the time they live in, with the help
of works in type of memory. But, these works should be attractive to
children in order to make them read in pleasure. This can be possible by
the authors writing according to the needs of children. The authors in our
work, Muallim Naci, Ahmet Rasim and Halide Nusret Zorlutuna have
managed to reach the kids with the help of simple language and sincere
style in their writing. They share their experiences with the children in
their works, Muallim Naci “Ömer’in Çocukluğu”, Ahmet Rasim “Falaka”
and “Gecelerim”, Halide Nusret Zorlutuna “Bir Devrin Romanı” and
“Benim Küçük Dostlarım”, they also be models for children with their
personalities.

THE KEY WORDS: Child literature, memory type, memory books, theme.

iv
ĐÇĐNDEKĐLER

Sayfa No.
BĐLĐMSEL ETĐK SAYFASI…………………………………………………. i
ÖNSÖZ ………………………………………………………………………… ii
ÖZET…………………………………………………………………………… iii
SUMMARY……………………………………………………………………. iv
ĐÇĐNDEKĐLER………………………………………………………………… v
KISALTMALAR……………………………………………………………… x
GĐRĐŞ…………………………………………………………………………… 1
BĐRĐNCĐ BÖLÜM
ÇOCUK EDEBĐYATI ve ÇOCUK KĐTAPLARININ ÖZELLĐKLERĐ…… 3
1. ÇOCUK EDEBĐYATI………………………………………………………. 3
1.1. Çocuk Edebiyatının Tanımı, Oluşumu ve Genel Nitelikleri……………. 3
1.2. Çocuk Edebiyatının Önemi……………………………………………… 9
1.3. Çocuk Edebiyatının Batı’da ve Türkiye’de Gelişmesi………………….... 12
1.3.1. Çocuk Edebiyatının Batı’da Gelişmesi..………………………….. 12
1.3.2. Çocuk Edebiyatının Türkiye’de Gelişmesi……………………...... 17
1.3.2.1. Cumhuriyet’ten Önce Çocuk Edebiyatı………………….. 17
1.3.2.1.1.Nâbî ve “Hayriye”………………………………. 18
1.3.2.1.2. Sümbülzâde Vehbî ve “Lütfiye”………………... 19
1.3.2.1.3. Kayserili Doktor Rüştü ve “Nuhbetül Etfal”…… 19
1.3.2.1.4. Çocuk Edebiyatında Çeviri Eserler……………… 19
1.3.2.1.5. Çocuk Edebiyatında Telif Eserler……………….. 21
1.3.2.2. Cumhuriyet’ten Sonra Çocuk Edebiyatı………………….. 23
1.4. Çocuk Edebiyatı Türleri…………………………………………………. 26
1.4.1. Masal……………………………………………………………… 27
1.4.2. Hikâye…………………………………………………………….. 29
1.4.3. Roman…………………………………………………………….. 30
1.4.4. Şiir……………………………………………………………........ 31
1.4.5. Anı………………………………………………………………… 32
v
2. ÇOCUK KĐTAPLARININ ÖZELLĐKLERĐ……………………………. 34
2.1.Biçim ve Đçerik Açısından Çocuk Kitaplarında Bulunması Gereken
Özellikler……………………………………………………………………….. 34
2.1.1. Biçimle Đlgili Özellikler………………………………………… 34
2.1.2. Đçerikle Đlgili Özellikler…………………………………………. 36
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
ANI TÜRÜ ve ÇOCUK EDEBĐYATINDAKĐ ÖNEMĐ……………………... 40
1. BĐR EDEBÎ TÜR OLARAK ANI…………………………………….......... 40
1.1.Anı Türünün Tanımı ve Özellikleri………………………………………. 40
1.2. Anı Türünün Diğer Türlerden Farkı……………………………………... 41
2. ÇOCUK EDEBĐYATINDA ANI TÜRÜ…………………………………… 42
2.1. Çocuk Edebiyatında Anı Türünün Önemi……………………………….. 42
2.2. Çocuklar Đçin Yazılan Anılarda Bulunması Gereken Özellikler………… 43
2.3. Çocuk Edebiyatında Anı Yazarları ve Çocuklar Đçin Anı……………….. 44
2.3.1. “Ömer’in Çocukluğu”……………………………………………... 45
2.3.2. “Falaka” ve “Gecelerim” ……………………………...………….. 46
2.3.3. “Bir Devrin Romanı” ve “Benim Küçük Dostlarım”…………… 46
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MUALLĐM NACĐ ve “ÖMER’ĐN ÇOCUKLUĞU”………………………….. 48
1. MUALLĐM NACĐ’NĐN HAYATI, EDEBÎ ŞAHSĐYETĐ ve ESERLERĐ…. 48
1.1. Muallim Naci’nin Hayatı ve Edebî Şahsiyeti…………………………….... 48
1.2. Muallim Naci’nin Eserleri…………………………………………………. 55
2. MUALLĐM NACĐ’NĐN ÇOCUK EDEBĐYATINDAKĐ YERĐ ve “ÖMER’ĐN
ÇOCUKLUĞU”ADLI ESERĐ………………………………………………… 57
2.1. Muallim Naci’nin Çocuk Edebiyatındaki Yeri………………………….. 57
2.1.1.Muallim Naci’nin “Ömer’in Çocukluğu” Adlı Eseri……………… 58
2.1.1.1. Eserin Konusu……………………………………………... 59
2.1.1.2. Eserin Kişileri……………………………………………… 59
2.1.1.3. Eserin Plânı………………………………………………... 61
2.1.1.4. Eserin Belirli Temaları……………………………………. 65
2.1.1.5. Eserin Dil ve Üslûbu………………………………………. 65
vi
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AHMET RASĐM ve “FALAKA” ile “GECELERĐM”……………………… 69
1. AHMET RASĐM’ĐN HAYATI, EDEBÎ ŞAHSĐYETĐ ve ESERLERĐ....... 69
1.1. Ahmet Rasim’in Hayatı ve Edebî Şahsiyeti……………………………... 69
1.2. Ahmet Rasim’in Eserleri………………………………………………… 77
2. AHMET RASĐM’ĐN ÇOCUK EDEBĐYATINDAKĐ YERĐ ve “FALAKA” ile
“GECELERĐM” ADLI ANI KĐTAPLARI…………………………………… 80
2.1.Ahmet Rasim’in Çocuk Edebiyatındaki Yeri……………………………. 80
2.1.1.Ahmet Rasim’in “Falaka” Adlı Eseri…………………………...... 81
2.1.1.1. Eserin Konusu……………………………………………….. 88
2.1.1.2. Eserin Kişileri……………………………………………….. 88
2.1.1.3. Eserin Plânı………………………………………………….. 90
2.1.1.4. Eserin Belirli Temaları……………………………………..... 94
2.1.1.5. Eserin Dil ve Üslûbu………………………………………… 95
2.1.2. Ahmet Rasim’in “Gecelerim” Adlı Eseri…………………………….. 100
2.1.2.1. Eserin Konusu………………………………………………… 101
2.1.2.2. Eserin Kişileri………………………………………………… 101
2.1.2.3. Eserin Plânı…………………………………………………… 101
2.1.2.4. Eserin Belirli Temaları……………………………………….. 104
2.1.2.5. Eserin Dil ve Üslûbu…………………………………………. 104
BEŞĐNCĐ BÖLÜM
HALĐDE NUSRET ZORLUTUNA ve “BĐR DEVRĐN ROMANI” ile “BENĐM
KÜÇÜK DOSTLARIM”……………………………………………………… 107
1. HALĐDE NUSRET ZORLUTUNA’NIN HAYATI, EDEBÎ ŞAHSĐYETĐ ve
ESERLERĐ…………………………………………………………………….. 107
1.1.Halide Nusret Zorlutuna’nın Hayatı ve Edebî Şahsiyeti………………… 107
1.2. Halide Nusret Zorlutuna’nın Eserleri…………………………………… 116
2. HALĐDE NUSRET ZORLUTUNA’NIN ÇOCUK EDEBĐYATINDAKĐ YERĐ
ve “BĐR DEVRĐN ROMANI” ile “BENĐM KÜÇÜK DOSTLARIM”ADLI ANI
KĐTAPLARI…………………………………………………………………… 118
2.1. Halide Nusret zorlutuna’nın Çocuk Edebiyatındaki Yeri………………. 118
vii