moskeeën in amsterdam - AISSR - Universiteit van Amsterdam

114 Pages·2013·2.46 MB·Dutch

moskeeën in amsterdam
de “westermoskee” en “de verbinding”
amsterdam centrum voor conflict studies
freek janssens & ivar halfman
UvA_Moskeeën_v02.indd 1 28-01-13 11:50
Casusbeschrijvingen “Westermoskee” en “De Verbinding”
Onderdeel van het project “Buurten, Spanningen en Conflicten”
Uitgegeven in 2013 door het Amsterdam Centre for Conflict Studies (ASC)
Amsterdam Institute for Social Science Research (AISSR)
Universiteit van Amsterdam
Oudezijds Achterburgwal 237
1012 DL Amsterdam
Nederland
© 2013 bij de betreffende auteurs
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op
enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of
enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
Mede mogelijke gemaakt door het Nicis Research Institute, Den Haag
ISBN/EAN: 978-90-817608-5-0
UvA_Moskeeën_v02.indd 2 28-01-13 11:50
moskeeën in amsterdam
de “westermoskee” en “de verbinding”

Freek Janssens & Ivar Halfman
UvA_Moskeeën_v02.indd 3 28-01-13 11:50
4
UvA_Moskeeën_v02.indd 4 28-01-13 11:50
voorwoord
Deze casusbeschrijvingen maken onderdeel uit van het project
“Buurten, Spanningen en Conflicten,” een samenwerking tus-
sen de Universiteit van Amsterdam, de steden Amsterdam, Rot-
terdam, Den Haag en Utrecht, en het Nicis Research Institute in
Den Haag.

Het onderzoek dat ten grondslag ligt aan dit document is tot
stand gekomen door de steun en medewerking van de volgende
mensen: Ali Acar (secretaris van de Sultan Ahmet Moskee in
Zaanstad), Frank Bijdendijk (directeur van woningbouwcorpo-
ratie Stadsgenoot, voorheen Het Oosten), Marie-Louise Boel
(woordvoerster van BORT), André Bolwidt (Stadsdeel Oost),
Marc Breitman en Nada Breitman (Breitman-Breitman Archi-
tecture, Parijs), Pam Comfurius (Taalwijzer), Miep van Diggelen
(directeur van ACB Kenniscentrum), Hannele Everts (Stadsdeel
Oost), Ibrahim Görmez (TISCC), Coos Hoebe (voormalige
oppositieleider GroenLinks in De Baarsjes), Üzeyir Kabaktepe 5
(voormalig directeur van Manderen B.V. en voormalig voorzitter
van Milli Görüş Noord-Nederland), Hacı Karacaer (voormalig
directeur van Milli Görüş Noord-Nederland), Ingrid Klopper
(Werktraject), Godfried Lambriex (voormalig stadsdeelvoorzit-
ter De Baarsjes), Simone Lamme (Stadsdeel Oost), Ching-Men
Leung (BMO), Flip Lindo (Universiteit van Amsterdam), Edgar
van Lokven (BMO), Marcel Maussen (Universiteit van Amster-
dam), Marlies Rohmer (Architect), Eric Roose (Universiteit
van Amsterdam), Eveline Roubos (Stadsdeel Oost), Freek Salm
(voormalig stadsdeelvoorzitter De Baarsjes), Paul Scheffer
(Universiteit van Amsterdam), Emine Somuncu (TISCC), Kees
Steeman (voormalig wethouder GroenLinks in De Baarsjes),
Thijl Sunier (Vrije Universiteit Amsterdam), Henk van Wave-
ren (voormalig stadsdeelvoorzitter De Baarsjes) Mohammed El
Yakoubi (SSCCM). Ik ben hen dank verschuldigd voor hun tijd
en inzet.
Veldwerk voor dit onderzoek is verricht door Freek Janssens
(“Westermoskee” casus) en Ivar Halfman (“De Verbinding”
casus). De casussen zijn geanalyseerd door Freek Janssens en
Ivar Halfman, met hulp van Rosa van den Beemt (Universiteit
UvA_Moskeeën_v02.indd 5 28-01-13 11:50
van Amsterdam), Sara Cobb (George Mason University), John
Forester (Cornell University), Maarten Hajer (Universiteit van
Amsterdam), Mireille Klaverweide (Universiteit van Amster-
dam), David Laws (Universiteit van Amsterdam), Kimberlyn
Leary (Harvard Medical School), Arnold Reijndorp (Universiteit
van Amsterdam), Anne Steenhuis (Universiteit van Amsterdam)
en Nanke Verloo (Universiteit van Amsterdam).
Vertaling naar het Nederlands door Sander van Haperen.
Met dank aan Breitman-Breitman Architecture (afbeelding 3),
Stadgenoot (afbeelding 5), Stadsarchief Amsterdam (afbeel-
ding 9 en 10) en Marlies Rohmer (afbeelding 11 en 12) voor het
beeldmateriaal. Schema’s en diagrammen en overige foto’s zijn
gemaakt door Freek Janssens. Omslag illustratie door Marlies
van der Wel en typografische verzorging door Artur Schmal.
6
UvA_Moskeeën_v02.indd 6 28-01-13 11:50
INHOUDSOPGAVE
5 voorwoord
11 inleiding
13 reflectie op beide casussen
13 Kimberlyn Leary: ‘De Verbinding’ en de ‘Westermoskee’
normaal conflict en kritieke momenten:
onderhandelen over de mooiste moskee
19 inleiding door hacı karacaer
21 inleiding tot de casus
23 context: turkse immigranten in amsterdam
deel 1: waarin de turkse organisatie milli görü een cruciaal
perceel verwerft in stadsdeel de baarsjes, wat leidt tot escalatie
ş
van een geschil.
7
26 verwerving van het riva terrein: 1993-1994
28 de escalatie van het conflict: 1994 – 1995
deel ii: waarin betrokkenheid van nieuwe actoren een
doorbraak mogelijk maakt door tegelijktijdig buitengewone
onderhandelingen en ‘normaal’ conflict aan te gaan, wat leidt
tot het ontwerp van de mooiste moskee in nederland.
30 e en nieuwe strategie van een nieuwe
stadsdeelvoorzitter: april 1995
32 e en progressieve turk als directeur van
milli görüs¸: 1998
33 g eheime onderhandelingen met de
woningbouwcorporatie: juli 1998
35 de mooiste moskee van nederland: 1998-2000
37 d e “westermoskee” als symbool van
religieuze tolerantie: november 2000
40 uitdagingen overwinnen en bouwen
aan vertrouwen : 2000-2004
43 de grond-deal: december 2005
UvA_Moskeeën_v02.indd 7 28-01-13 11:50
deel iii: waarin de actoren opnieuw veranderen
en verschillende gebeurtenissen een snelle en
onvermijdelijke teloorgang van het project
teweegbrengen
46 problemen in het paradijs: 2005-2006
47 p ublieke viering van de westermoskee:
februari 2006
48 karacaer verlaat milli görüs¸: mei 2006.
50 convenant van onafhankelijkheid:
september 2006.
51 de vervanging van kabaktepe als directeur van
manderen: oktober 2006.
53 de woningbouwcorporatie trekt zich terug:
januari 2007.
55 de onstuitbare ontrafeling van
het vertrouwen: 2007
8
58 een reflectie over de de westermoskee en haar
toekomst: 2009-heden
65 reflecties op de “westermoskee”
65 Maarten Hajer: The Westermoskee as an urban roller coaster
68 Arnold Reijndorp: The impossibility of doing business as usual in
unusual situations
71 David Laws: Comment on the Westermoskee
73 Thijl Sunier: The Western mosque: Envisioning futures
76 John Forester: From Elected leaders to Constituencies,
from Community to Communities
80 M arcel Maussen: Hoe uniek is het conflict rond de “De
Westermoskee”?
UvA_Moskeeën_v02.indd 8 28-01-13 11:50
de verbinding:
onderhandeling, plannen en het gebruik van een
multifunctioneel centrum
87 de aanleiding
88 de gesprekken beginnen
91 bezuinigingen in het stadsdeel
92 nederlands secularisme en islam
94 veranderingen in het gebruik van het
nieuwe gebouw
97 koranlessen
99 huidige situatie (lente en zomer 2011)
100 reflectie op “de verbinding”
100 Maarten Hajer: ‘Word keepers,’ urbanists and the politics of
classification
9
103 David Laws: Comment on De Verbinding
109 bronnen
UvA_Moskeeën_v02.indd 9 28-01-13 11:50
10
UvA_Moskeeën_v02.indd 10 28-01-13 11:50