ebook img

Modern Approaches To Teacher Performance Assessment PDF

2018·0.18 MB·English
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview Modern Approaches To Teacher Performance Assessment

AZƏRBAYCAN MƏKTƏBİ. 2018. №3 BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar* Olqa Temnyatkina1, Darya Tokmeninova2 Müəlliflər: Annotasiya. Son dövrlərdə milli təhsil sistemi zəminində 1Temnyatkina Olqa müəllimlərin iş fəaliyyətinin prinsip və istiqamətləri məsələsini Vladimirovna — Sverdlovsk təhlil və analiz etmək üçün müəllimlərin pedaqoji iş fəaliyyətinin Vilayəti Təhsilin İnkişafı qiymətləndirilməsi zərurəti yaranıb. Məqalədə müəllim işinin İnstitutunun dosenti, yekun qiymətləndirilməsinə dair xarici ölkələrin təcrübə nümu- pedaqoji elmlər namizədi. nələrindən istifadə edilərək, müəllimlərin pedaqoji fəaliyyətini Rusiya, Yekaterinburq. qiymətləndirmək məqsədi ilə 2 yanaşma forması təqdim olunub: E-mail: oltemnyatkina@ 1. Təhsilalanların dərsə hazırlıq səviyyələrinin göstəricilərini mail.ru nəzərə almaqla, müəllim işinin effektiv qiymətləndirilməsi; 2. Müəllimin pedaqoji fəaliyyətinin müşahidə olunması əsasında 2Tokmeninova Darya formativ qiymətləndirilmənin aparılması. Valyerevna — Xarici müəlliflərin fikrincə, şagirdlərin dərsə hazırlıq səviyyələri Skolkovo Elm və Təhsil heç də həmişə müəllimin peşəkar iş bacarığı və potensialı ilə İnstitutunun aparıcı bağlı olmur. Bu, müəllimin təsir və ya müdaxilə etmək gücündə mütəxəssisi, iqtisad elmləri olmadığı digər faktorlardan da asılıdır. Buna görə də, bəzi tədqi- namizədi. Rusiya, Moskva. qatçılar müəllimlərin bu sahədə peşə bacarıqları göstəricilərinin E-mail:dtokmeninova@ maksimum səviyyədə artırılmasını təklif edirlər. Şagirdlərin yandex.ru formativ qiymətləndirilməsi tədricən pedaqoji proseslərin strukturuna daxil edilsə də, bu hələ də yalnız məktəb təcrübəsinə əsaslanmış formativ qiymətləndirmə olaraq qəbul edilir. Məqalədə müəllimin iş fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi zamanı istifadə edilən metod və üsullar analiz edilmiş, tədqiqat zamanı Açar sözlər: ortaya çıxan suallar, yaranan yeni imkanlar və nəticələr araş- Məktəb müəllimləri, dırılmış, bir çox xarici ölkələrin elmi ictimaiyyətinin pedaqoji fəaliyyəti nümayəndələrinin müəllim işinin effektiv qiymətləndirilməsi qiymətləndirmə, üzrə təcrübələri öz əksini tapmışdır. Onların əksəriyyəti belə müəllimlərin formativ qənaətə gəlmişdir ki, müəllimlərin iş prosesinin effektiv qiymət- qiymətləndirilməsi, ləndirilməsi onların şəxsi və potensial inkişaf göstəricilərinə peşəkar inkişaf, əlaqə. uyğun olaraq dəyişilir. Məqaləyə istinad:Temnyatkina O,, Tokmeninova D. (2018) Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar.«Azərbaycan məktəbi». № 3 (684), səh. 109–117 *Məqalə rus dilindən tərcümə olunub. Mənbə: Темняткина О.В., Токменинова Д.В.«Современные подходы к оценке эффективности работы учителей».«Вопросы образования», 2018. № 3. http://journal.edu.az 109 Azerbaijan Journal of Educational Studies. 2018. №3 Modern Approaches to Teacher Performance Assessment An Overview of Foreign Publications Olga Temnyatkina1, Daria Tokmeninova2 Authors: Abstract. The need to develop a national teacher growth 1Olga Temnyatkina, system requires that the existing approaches to assessing Candidate of Sciences in the quality of teaching be analyzed. This article provides Pedagogy, Associate Professor, an overview of foreign publications devoted to the problem Sverdlovsk Oblast Institute for of teacher performance assessment. Two major approaches Education Development. are described: assessing teacher performance through stu- Yekaterinburg, RF. dent achievement and formative assessment based on E-mail: [email protected] teacher observation and follow-up feedback. Foreign re- searchers believe that there is no reason to expect that 2Daria Tokmeninova, student achievement will be in complete alignment with Candidate of Science in the size and quality of teacher effort, as too many factors Economics, Leading Expert, beyond the teacher’s control are in play. Some researchers Skolkovo Institute of Science suggest ways to increase the validity of using student at- and Technology. Moscow, RF. tainment data in assessing teacher performance. Formative E-mail: assessment of students is being gradually introduced into [email protected] instruction processes, but formative assessment of teacher performance is only beginning to emerge in school practices. This article explores the methods and techniques of formative Keywords: teacher assessment and presents the first findings on their School teachers, teacher opportunities and limitations. Most authors of the publica- assessment, formative tions discussed here agree that the system of teacher per- assessment, feedback, formance assessment should be organized to foster the professional growth. professional and personal development of teachers. DOI: 10.17323/1814-9545-2018-3-180-195 To cite this article:Temnyatkina O,, Tokmeninova D. (2018) Modern Approaches to Teacher Performance Assessment An Overview of Foreign Publications.Voprosy obrazovaniya/Educational Studies Moscow. 2018. No 3, pp. 180–195 110 http://journal.edu.az Olqa Temnyatkina, Darya Tokmeninova Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar Hazırda dünyada müəllim işinin effek- Xarici ölkə təcrübələrinə əsasən şagird tivliyinin qiymətləndirilməsinə dair yeni nailiyyətlərinin artırılması əsasında müəllim yanaşma formalarından istifadə edilməsinə işinin qiymətləndirilməsinə dair P.Taker və siyasətçilər, alimlər və təhsil ictimaiyyətinin D.Stronc tərəfindən müxtəlif formalı strate- nümayəndələri diqqət yetirirlər. Müəllimlərin giyalar və modellər işlənib hazırlanmışdır. Bu qiymətləndirilməsi məsələsi təhsildə keyfiyyətli modellər təhsilalanların subyektiv fikirlərinə tədrisə yol açmaqla yanaşı, onların bu sahədə əsasən deyil, ümumi təlim nəticələrinə uyğun daha da məsuliyyət daşımaları üçün zəmin olaraq qurulmuşdur. Bu məsələyə aydınlıq yaradır. Bu cür təcrübələr İngiltərə, ABŞ və gətirmək üçün ekspertlər əməl olunması vacib digər xarici ölkələrdə geniş şəkildə tətbiq ol- olan təkliflər irəli sürmüşlər. Bu təkliflər unaraq sınaqlardan keçirilmişdir. müəllim işinin qiymətləndirilməsi və şagird S.Xuber və Q.Skedsmo 2013-cü ildə müəllim nailiyyətlərinin artırılmasına xidmət edərək, işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsi ilə aşağıdakı müddəaları əsas götürür: əlaqədar olaraq, 28 ölkə nümayəndələri 1. Təlimin məzmun göstəricilərini; arasında sorğu keçirdiklərini yazırlar. Nəticə 2. İş prosesinin keyfiyyət artımı olaraq qeyd olunur ki, 22 ölkədə regional və göstəricilərini; milli səviyyədə qiymətləndirmə sistemləri 3. Təhsilalanların hazırki nailiyyət olduğu halda, digər 6 ölkə bu sistemə qoşulmaq göstəricilərini; ərəfəsindədir. Bu səbəbdən də sistem yalnız 4. Müəyyən olunmuş vaxt ərzində lokal səviyyədə fəaliyyət göstərir. Qeyd etmək şagirdlərin bilik səviyyəsinin artım lazımdır ki, bəzi ölkələrdə müəllimlərin di- göstəricilərini (Qeyd etmək lazımdır ki, rektor və müavinlər, regional nəzarət orqanları bunu eyni qrupda təhsil alan şagirdlər tərəfindən qiymətləndirilməsi adət olaraq arasında yoxlamaq daha uyğun olar); hələ də qalmaqdadır. Regional nəzarət 5. Müəllimin iş fəaliyyətində qeydə alınan orqanları dedikdə, buraya Məktəb Komitəsinin çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün səy və ya Milli Təhsil Şurasının üzvləri aid edilir göstərməyi; [Xuber, Skedsmo, 2016]. 6. Şagird nailiyyətlərinin düzgün şəkildə Bir çox araşdırma müəllifləri bu qənaətdədir qiymətləndirilməsi üçün konkret və şəffaf ki, müəllimin işinin effektivliyinin qiymət- üsullardan istifadə etməyi; ləndirilməsi həm də onların öz peşəkar 7. Qiymətləndirmədə isifadə edilən bacarıqlarını inkişaf etdirmələrindən, öz üsulları hazırda mövcud olan təhsil vəzifələrinə daha məsuliyyətlə yanaşma- proqramına uyğunlaşdırmağı; larından asılıdır. Bütün istənilən vəziyyətlərdə 8. Nəzarət-ölçmə alətlərinin seçiminin müəllimlər və onların rəhbərləri bu cür mövcud təhsil proqramlarını dəqiq əks qiymətləndirmə işi üzrə model layihələr etdirməsini; üzərində işləməlidir. Hansı ki, bu modellər 9. Şagirdlərin yoxlama testlərində uğurlu tam olaraq məktəb və təhsil hesabatlarını iştirakını təmin etmək üçün tədris nəinki təmin edir, eyni zamanda müəllimlərin proqramlarında ixtisarların olmamasının davamlı inkişafını dəstəkləyir. nəzarətdə saxlanılmasını. Son onillikdə şagird nailiyyətlərinin D.Katz müəllimlərin qiymətləndirilmə işində artırılması əsasında müəllim işinin qiymət- bu təklifləri doğru hesab edərək, onların ləndirilməsi ilə əlaqədar olaraq yeni formalı müsbət cəhətlərini də yazır. O, araşdırmasında modellər işlənib hazırlanmışdır. Bir çox xarici göstərir ki, qiymətləndirilmə işi təhsilalanların ölkələrin elmi-tədqiqat işlərində bu cür model imtahan nəticələrinə uyğun olaraq aparıldığı layihələrdən söhbət açılaraq, əsaslandırılmış üçün müəllimləri daha da məsuliyyətləndirir sübut və dəlillərlə effektli nəticlər əldə və nəticədə şagirdlərin nailiyyət göstəricilərinə edilmişdir. müsbət təsir göstərir. http://journal.edu.az 111 BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ Bütün elmi ictimaiyyətin nümayəndələri qiymətləndirilməsində düşünülmüş bir sistemi təhsildə aparılan islahatların tərəfdarı olaraq, inkişaf etdirən məktəblərdə aparmağı uyğun bu cür modellərin təhsil siyasətinə uyğun- hesab edirlər. Onlar apardığı tədqiqat işinin luğunu olduqca vacib hesab edirlər. Müəl- əsasını dərs prosesində müəllimin iş limlərin əksəriyyəti şagirdlər arasında aparılan fəaliyyətinə yönələn çoxtərəfli müşahidələr, test üsullu imtahanların nəticələrinə uyğun məzmun və keyfiyyəti özündə ehtiva edən olaraq, öz iş fəaliyyətlərinin üstünlük və peşəkarlıq meyarları, müəllim və şagirdlərin çatışmazlıqlarını fərqləndirməyə çalışırlar. dərs prosesində qarşılıqlı əlaqəsi, peşəkar Lakin Gallup/PDK agentliyinin apardığı illik inkişaf və sonda əldə olunan nəticələrə sorğunun nəticələrinə uyğun olaraq, ame- əsaslanmış qiymətləndirmə prosesi təşkil edir rikalıların əksəriyyəti bu cür yanaşma tərzini [Ritter, Barnett, 2016]. doğru hesab etmədiyi halda, insanlar arasında «Müəllim və təhsilalanların mükəmməl aparılan sorğunun yalnız 30%-nin bu təcrübəni inkişaf sistemi» (The System for Teacher and dəstəklədiyi bildirilir. D.Katz sonda belə bir student Advancement, TAP) adlı proqram nəticəyə gəlir ki, şagird nailiyyətlərinin ABŞ-ın bir çox ştatlarında tətbiq olunmuş və göstəriciləri hələ də təhsil siyasətinin əsasını bu təcrübədən yararlanan müəllim və məktəb təşkil etməkdədir [Katz, 2016]. rəhbərləri tərəfindən müsbət rəy almışdır. Darling-Xammondun rəhbərliyi altında Yeni tətbiq edilən sistemin əsas məqsədi kar- Amerikalı yazıçılar qrupu müəllim fəaliyyətinin yerada yüksəlişin əldə edilməsi, təhsil işçiləri qiymətləndirilməsi işinə nəzər salaraq, şagird arasında liderlik imkanlarının yaradılması, nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi üzrə xüsusi şəffaf və ədalətlilik prinsiplərinə əsaslanan iş bir yanaşma qəbul etmişlər. Bu yanaşmada prosesində peşəkarlıq xüsusiyyətlərini nəzərə qeyd olunan «nailiyyətlərin keyfiyyəti» termini alaraq qiymətləndirmənin təşkil edilməsi və şagirdlərin bilik göstəricilərini müəyyən əldə edilən göstəricilərin effektivliyinə uyğun müddət ərzində əks etdirdiyinə görə, müəllim olaraq əmək prosesini qiymətləndirməkdir. işinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi üçün Bu sistem 4 əsas müddəa üzərində qurul- yararsız hesab edilir. Buna səbəb test üsulunun muşdur: tətbiqi nəticəsində şagirdlərin əldə etdiyi 1. Karyera isiqamətinin müxtəlifliyi; nailiyyətin heç də həmişə müəllimin yüksək 2. Daimi peşəkar təcrübi inkişaf ; peşəkarlığından xəbər verməməsi ilə əlaqəli 3. Müəllimin iş prosesində məsuliyyəti; olmasıdır. Bu nöqteyi-nəzərdən ekspertlər 4. Effektli fəaliyyət göstəricilərinə uyğun müəllim işinin qiymətləndirilməsi zamanı olaraq əmək prosesinin qiymətləndirilməsi. aşağıda qeyd olunan üç yanaşmanı məqbul Q.Ritter və D.Barnet bu yeniliyi istifadə hesab etmirlər: edən və pedaqoji sahədə çalışan 50-yə yaxın 1. Müəyyən zaman çərçivəsində şagird müəllim və məktəb rəhbərlərindən müsahi- nailiyyətlərinin nəticələrini; çünki bu hal bələr almışlar. Onların əksəriyyətinin fikirlərinə ardıcıl və sabit xarakter daşımır; görə, müəllimlərin peşə fəaliyyətinin qiymət- 2. Şagird nailiyyətlərini qiymətləndimək ləndirilməsinin köhnə üsulunun yararsız oldu- üçün istifadə edilən üsul və metodların nəticəyə ğu diqqətə çatdırılmışdır. Bu üsulda məktəb uyğun olaraq dəyişməsini; direktorları müəllimi ildə bir dəfə olmaqla iş 3. Test nəticələrinin heç də həmişə fəaliyyəti zamanı apardığı müşahidələrə əsasən təhsilalanların yüksək bilik göstəricilərinə qiymətləndirir. Müəllimlər arasında aparılan malik olmadığını. sorğunun nəticələrinə əsasən qeyd etmək Amerika təhsil sistemində müəllimlərin lazımdır ki, onlar bu sistemin gələcəkdə öz qiymətləndirilməsi işindəki islahatları diqqət şəxsi perspektiv və peşəkarlıq səviyyələrinin mərkəzində saxlayan Q.Ritter və D.Barnet artırılmasında kömək etməyəcəyini nəzərə tədqiqat işlərini müəllim işinin formativ çatdırmışlar. Direktorlar isə köhnə qiymət- 112 AZƏRBAYCAN MƏKTƏBİ. 2018. №3 Olqa Temnyatkina, Darya Tokmeninova Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar ləndirmə sisteminin diqqətlə və düşünülmüş kimi qəbul edilirlər. Buna görə də müəllimlərin şəkildə təşkil olunmadığını, bu prosedurun fəaliyyəti müşahidə edildikdən sonra öz müəllimlərin qiymətləndirilmə işində formal təcrübəli həmkarlarından aldıqları qiymət- olaraq yerinə yetirildiyini və müəllimlərin ləndirmə, həqiqətən, onların peşə təcrübəsinə qiymət göstəricilərini aşağı salmamağa çalış- kömək edə biləcək bir yardım kimi qiymət- dıqlarını qeyd etmişlər. Bu sahədə araşdırma ləndirilir. aparanların fikrincə, yeni qiymətləndirmə sis- S.Danielson və T.MakGril müəllim işini temi müəllimlərin peşəkar istiqamətdə qiymətləndirmək üçün yeni model təklif inkişafını təyin etməyə köməklik göstərir. Sis- edərək, bu modelin nəinki müəllimin peşə tem məhz ona görə effektli hesab olunur ki, fəaliyyətinin, eyni zamanda tədrisin onda müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə də xidmət et- qiymətləndirilməsi müəyyən olunmuş ölçü diyini vurğulayırlar [Danielson, McGreal, 2000]. meyarlarına uyğun olaraq aparılır. Yeni Tədqiqatçılar belə hesab edir ki, qiymət- sistemdə qiymətləndirmə dərs prosesi zamanı ləndirmə prosesi müəllimlərin yüksək stan- müəllimin toplanmış hərtərəfli müşahidə dartlara cavab verən və peşəkar bacarıqlarını nəticələrinə və şagird nailiyyətlərinin təhlilinə nümayiş etdirən məlumat-informasiya bazası əsaslanır. Respondentlərin əksəriyyətinin əsasında həyata keçirilməlidir. sözlərinə görə, bu sistem müəllimlərin Miçiqan Universitetinin tətqiqatçılar qrupu peşəkarlıq səviyyələrini artırmaq üçün onlara son dövrlərdə mürəkkəb və çoxfunksiyalı motivasiya verir. Müəllimin iş prosesində fəaliyyətlə bağlı olan tədrisin keyfiyyətini aparılan müşahidələrinin nəticələrini müəyyən qiymətləndirmək, müşahidə aparmaq və nəticə etmək və son qiymətləndirmə işini yekun- çıxarmaqla məşğul olmuşlar. Onların fikrincə, laşdırmaq üçün növbəti müzakirə vaxtı tədris fəaliyyətini qiymətləndirmək və müəyyən olunur. müşahidə aparmaq üçün 4 əsas istiqamət Yeni qiymətləndirmə sistemi tətbiq edilən mövcuddur: məktəblərdə çalışan müəllimlər öz baca- 1. Təlim materiallarının formalarını rıqlarını strateji cəhətdən inkişaf etdirirlər. müəyyən etmək; Məkəb direktorları tədris keyfiyyətinin 2. Təhsilalanların hazırlıq səviyyələrini artırılması və təkmilləşdirilməsi işində iki müəyyənləşdirmək; əsas amili önə çəkir: 3. Təlimin məzmununu müəyyənləşdirmək; 1. Bir-birinin dərs prosesinin gedişatını 4. Təlimin fəaliyyət nəticələrinin qiymət- aktiv şəkildə müşahidə edən müəllimlər ləndirilmə formalarını müəyyən etmək [Chen arasında əlaqə; et al, 2012]. 2. Dərs prosesində təhsilalanların nailiy- Onlar məhz bu 4 istiqamətin birləşməsinin yətlərinin pedaqoji və strateji cəhətdən təlim və tədris prosesinin keyfiyyət və davamlı müzakirə olunaraq qiymətləndirilməsi. inkişafına müsbət təsir göstərdiyini diqqətə Yeni sistemdə ekspertlər tərəfindən tətbiq çatdırırlar. [Ball, Forzani, 2009; Cohen, Rau- olunan müşahidələr və səsləndirilən rəylər denbush, Ball, 2003; Gore, 2001; Grant, Gilette, müəllimlərin peşə istiqaməti üzrə inkişafına 2006; Lambert, Graziani, 2009; Reynolds, yardım göstərir və bu səbəbdən müəllimlər 1992; Rink, 2003; Shulman, 2004]. və ekspertlər arasında inam yaratmağa gətirib L.Darlinq-Hammond [Darling-Hammond, çıxarır. Etibarlılığın artmasına, eyni zamanda 2012] pedaqoji fəaliyyətin nəticələrini illik digər fakt da təsir göstərir. Belə ki, müəllimləri satandartlaşdırılmış testlərlə yoxlamaqdansa, qiymətləndirən ekspertlər yüksək peşəkarlıq şagirdlərin müxtəlif məlumat mənbələri göstəriciləri olan eyni məktəbin müəl- əsasında bilik və bacarıqlarını qiymət- limlərindən təşkil olunaraq, digər müəllimlər ləndirməyi təklif edir. Bunlara sinifdə aparılan tərəfindən etibarlı və peşəkar mütəxəssislər yoxlama işləri, təlimin təşkili ilə bağlı http://journal.edu.az 113 BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ sənədləşmə, təhsilalanların bilik və baca- 4. Müəllimlərin qiymətləndirilmə sistemi rıqlarının testdən əvvəl və sonrakı göstəriciləri müxtəlifsəviyyəli pedaqoji fəaliyyətləri nəzərdə daxildir. Bundan başqa, təhsilalanların əldə tutmalıdır. etdiyi uğurlara onların elmi uğurlarını – tətqiqat 5. Regional təhsil idarələri və məktəb işlərini, incəsənət və ədəbiyyata dair layihə- rəhbərliyi pedaqoji bacarıqlarını artırmaq lərini də aid etmək olar [Feiman-Nemser,2001]. məqsədi ilə müəllimlərin qiymətləndirilmə D.Vaskes Heyliq müəllimlərin fəaliyyətinin sistemlərindən isifadə etməlidirlər. qiymətləndirilməsi üçün alternativ yanaşma 6. Müəllimlərin, məktəb rəhbərlərinin və təklif etmişdir. Bu yanaşmada müəllimlərin təhsili regional idarəetmə rəhbərlərinin öz rəhbərliyi altında qiymətləndirməni həyata qiymətləndirilmə sistemi ardıcıl və bir-biri keçirməsi «Qarşılıqlı qiymətləndirmə və ilə əlaqəli olmalıdır. həmkarlara dəstək» (Peer Assistance and Re- Müəllimlərin effektiv qiymətləndirmə sis- view, PAR) sistemi adlanır. Belə bir sistem temi bir neçə istiqamət üzrə tətqiqat işi hər bir məktəbdə ayrılıqda tətbiq olunur, aparmağı ön plana çəkmişdir. Bu istiqamətləri təcrübəli müəllimlər tərəfindən digər üç qrup halında birləşdirmək olar: müəllimlərin pedaqoji prosesdəki kəmiyyət 1. Təhsilin keyfiyyəti üzrə pedaqoji fəaliyyət; və keyfiyyət göstəriciləri müəyyənləşdirilir 2. Müəllimin qiymətləndirilməsi üzrə yeni və davamlı pedaqoji təcrübənin yaradılmasını sistemin tətbiqi; təmin edir. Bu cür proqramlar müəllimlərin 3. Yeni qiymətləndirmə sisteminin məktəb öz şəxsi peşəkarlıq səviyyələrini inkişaf fəaliyyətinə təsiri. etdirmək məsələsini ön plana çəkir. Tədqi- F.Hellinger, P.Hek və D.Merfi öz tədqiqat qatçının fikrincə, məsuliyyətin lokal səviyyədə işlərində məktəb rəhbərliyi təşəbbüslərinin ötürülməsi yeni perspektivli yanaşma hesab tədris prosesi ilə bağlı olmasa belə, təlim olunur. [Vasquez Heilig, 2014]. prosesinə yüksək səviyyədə təsir göstərə Pedaqoji təcrübənin irihəcmli tədqiqat bildiyini vurğulamışlar. Pedaqoji fəaliyyət işlərinin nəticələri ilə tədris nəticələrinə olan sahəsində qiymətləndirmə sistemlərindən nisbətinin qiymətləndirilməsi prosesi (The başqa digər təşəbbüslərə doğru istiqamətlənmə Measures of Effective Teaching, MET) Bill və də, bu sahənin daha yüksək səviyyələrə doğru Melinda Qeyts Fondu tərəfindən (Bill&Melinda inkişafına səbəb ola bilər. Buna nail olmaq Gates Foundation) aparılmış və onun əsasında üçün tədqiqatçılar aşağıdakı təşəbbüslərin «Pedaqoji prosesdə məlumatların toplanması» yerinə yetirilməsini vacib sayırlar: (Gathering Feedback for Teaching) adlı sənəd 1. Müəllimlərin öz şəxsi peşə fəaliyyətlərini hazırlanmışdır. [K-12 Education Team, 2012]. yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə digər həmkarlarla Layihənin işçi qrupu pedaqoji bacarıqların əlaqələr qurması [Duke, 1990; Hattie, 2009; toplanması məqsədi ilə müəllimlərin işə daha Showers, 1985; Joyce, Showers, 2002; Walberg, çox cəlb olunmasına ehtiyac duyduğunu vurğu- 2011]; layaraq, aşağıda göstərilənləri tövsiyə edir: 2. Ümumi məqsədlərə xidmət edən peşəkar 1. İnkişaf artımı bir neçə müxtəlif isti- müəllim cəmiyyətlərinin yaradılması [Vescio, qamətlərdən qiymətləndirilməli, son nəticə Ross, Adams,2012]; isə əldə edilmiş göstəricilər əsasında hesab- 3. Müəllim işinə dəstək göstərilməsi [Hattie, lanmalıdır. 2009; İkemato, Taliaferro, Adams, 2012]; 2. Müəllimin pedaqoji fəaliyyəti haqqında 4. Müəllimlərin öz peşə bacarıqlarını inkişaf məlumatlar müxtəlif mənbələrdən toplan- etdirmələri üçün yeni sistemlərin qurulması malıdır. [Bryk, Sebrin, Allenworth, 2010; Joyce, Showers, 3. Müəllim işinin qiymətləndirilməsi zamanı 2002; Robinson, Lloyd, Rowe, 2008]. onun dərsdənkənar peşə davranışları diqqət Tayvan tədqiqatçıları [Su,Feng,Hsu,2017] mərkəzində saxlanmalıdır. belə hesab edirlər ki, qiymətləndirmə prose- 114 AZƏRBAYCAN MƏKTƏBİ. 2018. №3 Olqa Temnyatkina, Darya Tokmeninova Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar durunun nəticələrinə və peşəkarlığın inkişafına ləndirilmə işi mövcud çatışmazlıqları üzə yönəldilən tədbirlərdə müəllimlərin artan çıxararaq, gələcəkdə müəllimlik dəyərləri ilə göstəricilərini mükəmməlliyin əldə olunması müəllimin şəxsi inkişaf yollarının inkişafına kimi qiymətləndirmək düzgün olmaz. Onlar xidmət edir. Belə olan halda qiymətləndirmə standartların tələbləri və müəllimlərin peşəkar sistemi müəllimlərin imkanlarını daha da inkişafı arasında hədsiz dərəcədə ziddiyyət genişləndirir. yarandığını göstərirlər (məsələn, [Ashdown, 2002; Hardy, 2008; Stillman, Anderson, 2015]). Nəticə Bəzi tədqiqatçılar Y.Xabermasın müəllim- lərin inkişafına yönəlmiş 2 fərqli yanaşmasını Məqalədə müəllim işinin effektivliyinin diqqətə almağı təklif edirlər: qiymətləndirilməsinə dair xarici ölkələrin 1. Peşəkar inkişaf qismində standartların təcrübələrinin təhlillərinə əsaslanmış nəticələr qiymətləndirilməsi; əldə edilmişdir. Müəllim işinin qiymət- 2. Sosial qrupda peşəkar inkişaf [Habermas, ləndirilmə xüsusiyyətləri özündə bir çox 1987]. məqamları birləşdirir. Məqalədə qeyd edilən Xabermasın ideyasına əsasən həyatın bir- və dünya təcrübəsində tətbiq olunan yeni inci, sistemin isə ikinci planda olması müəl- qiymətləndirmə modeli yalnız bir faktora – limlərin məqsədəuyğun peşəkar inkişafını təhsilalanların artan nailiyyət göstəriciləri və şübhə altına alır. ya müəllimlərin pedaqoji fəaliyyətinin Müəllim işini qiymətləndirən və onların müşahidə olunub qiymətləndirilməsinə peşəkar yüksəlişini nümayiş etdirən əsaslanmışdır. Müəllim işinin effektivliyinin hesabatların məqsədi müəllimlərin peşəkar qiymətləndirilmə prosesinin təyin edilməsi inkişafına xidmət etməkdir. Yeni tətbiq olunan formativ qiymətləndirmə hesab olunaraq, sistemdə müəllimin effektivliyinin qiymət- praktik qiymətləndirmə gedişatında müəyyən ləndirilməsi onun ümumi standartlara nə edilən prinsiplərdən təşkil olunmuşdur. İstifadə dərəcədə uyğun olub-olmaması ilə deyil, olunan qiymətləndirmə modelləri mövcud müəllimin özünün nə dərəcədə uğurlu inkişaf təhsil sistemi ilə yanaşı, müəllim peşəkarlığının etdiyini və real həyatda özünü necə gördüyünü artırılması və şəxsi inkişafına fasiləsiz dəstək nəzərə almaqla ölçülür. Müəllimlərin qiymət- olmalıdır. İstifadə edilmiş ədəbiyyat 4. Cohen D. K., Raudenbush S. W., Ball D. L. (2003) Resources, Instruction, and Research 1. Ashdown J. (2002) Professional // Educational Evaluation and Policy Development as Interference? // C. Sugrue, Analysis. Vol. 25. No 2. Р. 119–142. C. Day (eds) Developing Teachers and 5. Chen W., Mason S., Stanistszewski C., Upton Teaching: International Research A., Valley M. (2012) Assessing the Quality of Perspectives. New York, NY: Routledge- Teachers’ Teaching Practices // Educational Falmer. Р. 116–129. Assessment, Evaluation and Accountability. 2. Ball D. L., Forzani F. M. (2009) The Work of Vol. 24. No 1. Р. 25–41. Teaching and the Challenge for Teacher 6. Danielson C., McGreal T.L. (2000) Teacher Education // Journal of Teacher Education. Evaluation to Enhance Professional Practice. Vol. 60. No 5. Р. 497–511. Alexandria, VA: Association for Supervision 3. Bryk A. S., Sebrin P. B., Allenworth E. (2010) and Curriculum Development. Organizing Schools for Improvement: Lessons 7. Darling-Hammond L., Amrein-Beardsley A., from Chicago. Chicago: University of Chicago. Haertel E., Rothstein J. (2012) Evaluating http://journal.edu.az 115 BEYNƏLXALQ TƏCRÜBƏ Teacher Evaluation // Phi Delta Kappa. Vol. 19. Ikemoto G., Taliaferro L., Adams E. (2012) 93. No 6. Р. 8–15. Playmakers: How Great Principals Build and 8. Darling-Hammond L. (2012) Creating a Lead Great Teams of Teachers. New York: Comprehensive System for Evaluating and New Leaders. Supporting Effective Teaching. Stanford, CA: 20. Joyce B., Showers B. (2002) Student Stanford Center for Opportunity Policy in Achievement through Staff Development. Education. Alexandria: Association for Supervision and 9. Duke D. L. (1990) Developing Teacher Curriculum Development. Evaluation Systems that Promote 21. K 12 Education Team (2012) Gathering Professional Growth // Journal of Personnel Feedback on Teaching: Combining High- Evaluation in Education. Vol. 1. No 4. Р. 131– Quality Observations with Student Surveys 10. Feiman-Nemser S. (2001) From Preparation and Achievement Gains. to Practice: Designing a Continuum to http://k12education.gatesfoundation.org/re Strengthen and Sustain Teaching // 10 source/gathering-feedback-on-teaching- 11. Teachers College Record. Vol. 103. No 6. Р. combining-high-quality-observations-with-st 1013–1055. udent-surveys-and-achievement-gains 3/ 12. Gore J. M. (2001) Beyond Our Differences: A 22. Katz D. S. (2016) Growth Models and Teacher Reassembling of What Matters in Teacher Evaluation: What Teachers Need to Know Education // Journal of Teacher Education. and Do // Kappa Delta Pi Record. Vol. 52. No Vol. 52. No 2. Р. 124–135. 1. Р. 11–16. DOI: 13. Grant C. A., Gillette M. (2006) A Candid Talk 10.1080/00228958.2016.1123039. to Teacher Educators about Effectively 23. Lampert M., Graziani F. (2009) Instructional Preparing Teachers Who Can Teach Activities as a Tool for Teachers and Teacher Everyone’s Children // Journal of Teacher Educators’ Learning // The Elementary Education. Vol. 57. No 3. Р. 292–299. School Journal. Vol. 109. No 5. Р. 492–509. 14. Habermas J. (1987) The Theory of 24. Reynolds A. (1992) What is Competent Communicative Action. Vol. 2. Lifeworld and Beginning Teaching? A Review of the System: A Critique of Functionalist Reason. Literature // Review of Education Research. Boston, MA: Beacon Press. Vol. 62 No 1. Р. 1–35. 15. Hallinger P., Heck R. H., Murphy J. (2014) 25. Rink J. E. (2003) Effective Instruction in Teacher Evaluation and School Physical Education // S. J. Silverman, C. D. Improvement: An Analysis of the Evidence // Ennis (eds) Student Learning in Physical Educational Assessment, Evaluation and Education: Applying Research to Enhance Accountability. Vol. 26. No 1. Р. 5–28. Instruction. Champaign: Human Kinetics. P. 16. Hardy I. (2008) Competing Priorities in 165–186. Professional Development: An Australian 26. Ritter G. W., Barnett J. H. (2016) Learning on Study of Teacher Professional Development the Job: Teacher Evaluation Can Foster Real Policy and Practice // Asia-Pacific Journal of Growth // Peabody Journal of Education. Vol. Teacher Education. Vol. 36. No 4. Р. 277–290. 92. No 1. Р. 48–52. 17. Hattie J. A.C. (2009) Visible Learning: A 27. Robinson V. M. J., Lloyd C. A., Rowe K. J. Synthesis of over 800 Meta-Analyses Relating (2008) The Impact of Leadership on Student to Achievement. London: Routledge. Outcomes: An Analysis of the Differential 18. Huber S. G., Skedsmo G. (2016) Teacher Effects of Leadership Types // Educational Evaluation — Accountability and Improving Administration Quarterly. Vol. 44. No 5. Р. Teaching Practices // Educational 635–674. Assessment, Evaluation and Accountability. 28. Sanches M. F.C., Jacinto M. (2014) Teacher Vol. 28. No 2. Р. 105–109. Evaluation Policies: Logics of Action and 116 AZƏRBAYCAN MƏKTƏBİ. 2018. №3 Olqa Temnyatkina, Darya Tokmeninova Müəllim işinin effektivliyinin qiymətləndirilməsinə müasir yanaşmalar Complex Adaptation to School Contexts // Procedia — Social and Behavioral Sciences. Vol. 116. Р. 1201–1210. 29. 192 Вопросы образования / Educational Studies Moscow. 2018. № 3 30. Shulman L. S. (2004) The Wisdom of Practice: Essays on Teaching, Learning, and Learning to Teach. San Francisco: Jossey- Bass. 31. Showers B. (1985) Teachers Coaching Teachers // Educational Leadership. Vol. 42. No 7. Р. 43–49. 32. Stillman J., Anderson L. (2015) From Accommodation to Appropriation: Teaching, Identity, and Authorship in a Tightly Coupled Policy Context // Teachers and Teaching. Vol. 21. No 6. Р. 720–744. 33. Su Y., Feng L., Hsu C. (2017) Accountability or Authenticity? The Alignment of Professional Development and Teacher Evaluation // Teachers and Teaching. Vol. 23. No 6. Р. 717– 728. DOI: 10.1080/13540602.2016.1255189. 34. Tucker P. D., Stronge J. H. (2005) Linking Teacher Evaluation and Student Learning. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. 35. Vasquez Heilig J., Jez S. (2014) Teach for America: A Return to the Evidence. Boulder, CO: National Education Policy Center, University of Colorado. 36. Vescio V., Ross D., Adams A. (2008) A Review of Research on the Impact of Professional Learning Communities on Teaching Practice and Student Learning // Teaching and Teacher Education. Vol. 24. No 1. Р. 80–91. 37. Walberg H. (2011) Improving Student Learning: Action Principles for Fami¬lies, Classrooms, Schools, Districts and States. Charlotte: Information Age. http://journal.edu.az 117

See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.