modelling pre-service science teachers' environmentally friendly behaviours in relation to ...

245 Pages·2014·2.65 MB·English

by  Umut Alper

MODELLING PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS’ ENVIRONMENTALLY
FRIENDLY BEHAVIOURS IN RELATION TO
PSYCHOLOGICAL AND COGNITIVE VARIABLES

A THESIS SUBMITTED TO
THE GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES
OF
MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY

BY

UMUT ALPER

IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS
FOR
THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY
IN
THE DEPARTMENT OF ELEMENTARY EDUCATION

SEPTEMBER 2014

Approval of the Graduate School of Social Sciences

Prof. Dr. Meliha ALTUNIŞIK
Director

I certify that this thesis satisfies all the requirements as a thesis for the degree of
Doctor of Philosophy.

Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN
Head of Department

This is to certify that we have read this thesis and that in our opinion it is fully
adequate, in scope and quality, as a thesis for the degree of Doctor of Philosophy.

Assoc. Prof. Dr. Elvan ŞAHİN Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN
Co-Supervisor Supervisor

Examining Committee Members

Assoc. Prof. Dr. Esin ATAV (Hacettepe Uni, SSME)
Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN (METU, ELE)
Assoc. Prof. Dr. Gaye TEKSÖZ (METU, ELE)
Assoc. Prof. Dr. Özgül YILMAZ TÜZÜN (METU, ELE)
Assist. Prof. Dr. Meral HAKVERDİ CAN (Hacettepe Uni, ELE)

I hereby declare that all information in this document has been obtained and
presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare
that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced
all material and results that are not original to this work.

Name, Last name: Umut Alper

Signature :

iii
ABSTRACT

MODELLING PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS’ ENVIRONMENTALLY
FRIENDLY BEHAVIOURS IN RELATION TO PSYCHOLOGICAL AND
COGNITIVE VARIABLES

Alper, Umut
Ph.D., Department of Elementary Science Education
Supervisor: Ceren Oztekin
Co- Supervisor: Elvan Sahin

September 2014, 227 pages

The aim of the present study is in twofold: (1) to explore pre-service science
teacher’s knowledge of environmental issues, attitudinal motives (ecocentric and
anthropocentric), internal locus of control, spatial optimism and temporal pessimism,
and environmentally friendly behaviours and (2) to investigate the significant
determinants of their environmentally friendly behaviours.
Data collected from 1497 junior and senior pre-service science teachers through
knowledge of environmental issues scale, environmental attitude (ecocentric and
anthropocentric) scale, environmental action internal control index, environmental
future scale, and behaviour inventory of environmental action: a one-year history
Results indicated that Turkish pre-service science teachers who participated to the
current study had inadequate level of knowledge about environmental issues. They
found to endorse ecocentric attitudes, and express a high degree of internal locus of
iv
control as well as spatial optimism and temporal pessimism. They also found to
exhibit moderate level of environmentally friendly behaviour.
In order to examine the significant predictors of environmentally friendly behaviours,
path analysis was conducted. Results revealed that attitudinal motives, internal locus
of control, spatial optimism and temporal pessimism directly predict pre-service
science teachers’ environmentally friendly behaviours whereas knowledge of
environmental issues indirectly. However, knowledge of environmental issues was
found to indirectly affect pro-environmental behaviours of Turkish pre-service
science teachers.
Keywords: Environmentally Friendly Behaviours, Attitudinal Motives, Spatial
Optimism and Temporal Pessimism, Locus of Control, Knowledge of Environmental
Issues.

v
ÖZ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE DOSTU
DAVRANIŞLARININ PSİKOLOJİK VE BİLİŞSEL DEĞİŞKENLER
KULLANILARAK MODELLENMESİ

Alper, Umut
Doktora, İlköğretim Bölümü
Tez Yöneticisi: Ceren Öztekin
Ortak Tez Yöneticisi: Elvan Şahin

Eylül 2014, 227 sayfa

Bu çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre sorunları hakkındaki
bilgi düzeylerinin, çevreye yönelik tutumlarının (insan merkezli ve çevre merkezli),
içsel kontrol odaklarının, mekânsal iyimserlik ve zamansal kötümserlik algılarının ve
çevre dostu davranışlarının araştırılması ve bu davranışların yordayıcılarının ortaya
çıkarılmasıdır.
Çalışmanın verileri çevre sorunları bilgi ölçeği, çevreye yönelik tutum ölçeği, çevre
eylemi içsel kontrol endeksi, çevre geleceği ölçeği ve çevre eylem davranış envanteri
kullanılarak 1497 fen bilgisi öğretmen adayından toplanmıştır.
Betimsel analiz sonuçlarına göre, çalışmaya katılan fen bilgisi öğretmen adaylarının
çevre sorunları hakkındaki bilgilerinin yeterli düzeyde olmadığı saptanmıştır.
vi
Öğretmen adayları genellikle çevre merkezli değer yönelimlerine sahip olduğu çevre
problemlerine karşı içsel kontrol odaklarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Bunun
yanı sıra mekânsal iyimserlik ve zamansal kötümserlik algılarının da olduğu tespit
edilmiştir. Ayrıca, öğretmen adaylarının orta düzeyde çevre dostu davranış
sergiledikleri bulunmuştur.
Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre dostu davranışlarının istatistiksel olarak
anlamlı yordayıcılarını belirlemek amacı ile yol analiz yöntemi kullanılmıştır.
Çalışma sonucunda, öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının, içsel kontrol
odaklarının, mekânsal iyimserlik ve zamansal kötümserlik ön yargılarının çevre
dostu davranışları direkt olarak etkilediği ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, çevre
sorunları hakkındaki bilgi düzeyinin, çevre dostu davranışı dolaylı olarak etkilediği
bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Çevre Dostu Davranış, Çevreye Yönelik Tutum, Mekânsal
iyimserlik ve Zamansal Kötümserlik, İçsel Kontrol Odağı, Çevre Sorunları Hakkında
Bilgi.

vii
ACKNOWLEDGEMENTS

I would like to express my deepest gratitude to my supervisor Prof. Dr. Ceren
OZTEKIN and co-supervisor Assoc. Prof. Dr. Elvan SAHIN for their guidance,
advice, criticism, encouragement, motivation, patience, and insight throughout the
research.
I thank the members of my committee for their willingness to serve on the committee
and their valuable feedback.
I am very grateful to my parents Nimet, Mustafa, and my sister Gözde for their love,
confidence, optimism and continuous support.
I am very thankful to my colleagues Assist. Prof. Dr. Hacer ERAR, Mehmet
ERKISI, and Güler KARAKAS for their moral support and encouragement.
Moreover, I would like to thank to Assoc. Prof. Dr. Arif OZER for checking my
analysis and giving me technical support. Additionally, I would like to also thank to
my friends Kader, Yasemin, Bahar, and Dekant for their endless friendship and
support.
Sincere gratitude also is extended to all pre-service science teachers who gave their
valuable time and they shared their experiences as participants in this study.
Finally, I would like to present my deepest thanks to my husband, my endless love
Öncü, for his love, patience, invaluable support and understanding.
This thesis was supported by BAP- 07-03-2012-106.

viii