Mitoloji, Din ve Efsaneler Işığında Anadolu

161 Pages·11.874 MB·Turkish

by  Ali Kılıçkaya

MitoDliovnjeE i f,s anIeşlıeğrı nda
ANADOLU
ALİK ILIAÇYKA:1 94Ç6a nakkialAlike ç akoyun doğumludur.
İlko,r tvae L isöeğr enimEirnzii ndcaat na'm amlAandkıa.r a
ÜniverDsiivlte eT sairC iohğr afyFaa kültesAir kKeloavlseoi jki
ÇağdaAnşa dolAur keolboöjliüsmiü n1d9e6ny9 ı lımnedzau n
oldYuu.n aDni liil Kel asEidke biyTaatrlia(hrYi u nan-Latin)
derslersienrtifikdae anl d3ı1.E kim1 969t arihKiünldteü r
Bakanlığına bağlmıü zelergdöer evbea şlaSdıır.ai le
AfyonkaraBheirsgaarİznik,m, a , İstanHbiusla rvleaİ rs tanbul
AyasoMfyüaz eler"iAnrdkee oİlsotga"Yn;ıb ludlSı azr Maüyz esi
ilİes tanAbrukle oMlüozjeil eri'ndYea r"dMıümdcaüıyrsn ıc"a;
İstanHbiusla rMlüazre sİis,t anAbyuals oMfyüaz esTir,a bzon
Müzevseii kiknecİzis taAnybauslo Mfyüaz esid'en" dMeü dür"
olarak görev yaptı.
Aync1a9;6 y6ı lıAnddial cevaKza-lKeKesaifz ısı1'9n6a67;8, ,
697,1 7,4 v e9 1y ıllaAryıdnıdinal Kia,r acasu ilçesi, Geyre
Köyü'nde yapılanK azAıpshı1r'o9nd7ai57;s,6 i ,7a 9s,8 0
yıllaBreırngdaaKm aaz ıvseıR estorasyon çyailnıeş malarına,
197y0ı lıAnfydoan karahiilDsiia nria lrç esi-TTüamtüalrvülesı ü
Şuhut-SyNnenkraodpaok la zıisl1ıe9 7y4ı lıdnadB ae rgama­
Gryneioann tiyke rleşnmeeksrio polündekurtarm a yapılan
kazılarınAal Kikı altııç2lk0aa0nyy1 aı lıİnsdtaa nbul Ayasofya
MüzeMsüid üirküe enm ekollid u.
AlKiı lıçkaya'nın;
İznTiakr viehE isk Eis erKlaerriiMyü,ze e Asyia,s ovfyeKa ar yie,
İstanbul (KiinlgTi.ü)sry,eke li,Ae nardoil uOlluai bldmii?k,
İstanMbüzuell eHriit,Ui ygta rlİıizğnıdA en aodlua dlarıyla
yayımlaensmeırşvl aerrdiYı irn.eb ,a zgıa zevteed ergilerde,
uzm anlık alaniılyglçiael şiki otnluil yaarzdıayl azmaırş tır.
Evlvie iki çocubka baoslıa Anl iK ılıçkoarytdaae, r ecede
AlmanvceFa r ansbıizlcmae ktedir.
MitoDliovnjeE i f,s anIeşlıeğrı nda
ANADOLU
ALİK ILIÇYKAA
Arkeolog
MitolDoijvnie E, f sanIeşlıeğrı nda
ANADOLU
Yazan:
AlKiı lıçkaya
YayıHnaaz ırlayan:
VeysUeslt a
KapaTka sarımı:
K.s .
Baskı:
EseOrfs eMta tbaacTırlaıbkz,o n
Tel0:4 6322 513 3 8
ISBN9:7 8-9944-374-58-3
İLETİŞAİDMR ESİ
AlKiı lıçkaya
BatAıt aşeKheinPrtl uSsi tesi
D-B6l oDk.4 0
AtaşeİhSiTrA/N BUL
Maikli:l [email protected]
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
...................................................................................
GİRİŞ 11
.....................................................................................
TroSyaav aEşfıs an(eTsaihA tta) .41
........................................
NemrDuatğ ı Ef(sKarAnanelts iio lk'hMioensz arı). 48
...........
KızkuElfessain eleri 53
...............................................................
EroislP es ykEhfes a(neSseivv geRi u h) 56
...............................
AyasoEfyfas aneleri 62
...............................................................
FrygKiraaM liıd asE'şıeKnku laOkllmıa
Efsan(eApsoil lo-MMairdsaysa)s - 67
......................•.................
LydKiraa Klrıo iso(sK'ruenzH üasz)i neleri 70
.........................
Ak.damAahrt/a mAadraE sfıs anesi 75
.......................................
PhileimlBoean u kEifss an(eSesviAg ğia c.ı.). .....8.0. ...............
BergaAmsak lepSiaeğiloınk YurdTua (nHrıeskıi mler
Askle'ptiaHonis,p pokvreLa otkemsHa enk iem).' . ...8.3. ........
BelleriolpKehh oinm aEifrsaa nesi
(Yana/rÇtıarEşaf lsıa nesi) 88
...................................................
AziNzi kholaos (ENfoseBalan beal)e,.. r .i. ........9...2... . ......
......
KapadoAkzyiaGzle ıo rgEifossa nesi 96
....................................
YedUiy urElfasra nesi K(eAh.sf)..h ..a...b....-...ı.. ...........9..9. ...
İstaKnebnutli K'unriunl uş Efsanesi
(Bosphoros-Boğaziçi) 103
...........................................................
AğlayanE fKsaay(naSe ispiy losD-aMğaın)i sa 106
...................
HermaphrvoeSd ailtmoakEsif ss a(nHeesrim aphro1d0i9t e)
........
AspendBoesl'kElıfuz s anesi 112
...............................................
SarıEkfısza nesi 115
...................................................................
BalıGkölElıf san/H easlii Rla-hümrGa önl ü 118
......................
KutsMaeln dEifsla nesi.. 121
......................................................
AdıEnfıs anAeldaeKnnö y( Mollaköy) 124
................................
AnavaKrazlaeE sfis anesi 127
....................................................
ŞahmaErfasna nesi. 130
...............................................................
YunusbSaılrıtğııÇn odcau.kk.i . .............................1...3...3... .....
SÖZLÜK 137
..............................................................................
K.A YNAKÇA 145
......................................................................
ÖN SÖZ
Oniki bibne şy üzy ıldbaenrs iü reykelril egşömree n
güzyeulr dumçuazğ,lb aory unpceak çuoykg arslaıhğonale u p,
zengtianr ivhesk eüll tmüirreialls be i rlbiükytüel edyoiğcail
güzellsiakhliepKrtüeil rt.ümr ierblaa sk ımıünldkaenma idze ta
biarç ıhka vmaü zeksoin umundTaüdmbı urt .a rivhesd eolğ al
zenginglüizkelledlroi,ğk oalllea rkr eankd iillieelr geiif lsia neleri
dey aratmEıfşstaınrse.öl yelre,dn eco el sabluat ro praklarda
yaşaomlıaişnn sandlüaşrüıünnrc üen ükdüülrt,ü ryüadşüavrme,a
dünyabyaak ışSıödyılre.n cneeldeeornle a ens erblueü rl,k e
coğrafyastıanrdiah,hi anldkkeü ,l türünde, edgeübzieyla tında,
sanatylearriadnlaim v ıeşg ünümüdzedy ea şamaktBaidrı rlar.
Troya"'TnaıhnAt taıK "r,aM li das"'EışneK ku laklŞaarnıl"ı,­
urfa'nın "BaKlaızDk alğıı '"GnSöıarıkızln'ü ı"",İ, s tanbul'un
"KızkulMeissii"s",'Ş ianh marEafens'Tiıa' 'r,s Şuasn/l ıurfa/
AntaillyKeaa hramanm"aArsahşKa'ebıyınf (iY"e Udyiu rlar)
ved iğegrilbeir.i
"Efsanbeilleiorml ia"ra adkl and"ımriıtloalno ji", eskiçağ
insaniınnaınnç lyaarnısnııt omalkubtpai,b r a kımmiat oloji
eskiçağ diinnsiaAdnniıcrnaa.ıkk n,vı elm antdııksş öıy loelnatni
efsanetlaerrilhes el agselbraiç rebkiklraeirrnı eş tıırdıılrm.a mal
Efsangeelçemriy,şa tşea ntmaırşig hesreçle kgliebirinms iaşn lara
sunulmavem- akliım igliebtriai-r ibhislkegilir lyialriağtiı larak,
tarighesreçle kler karAakrıtblıi,ll mviaemmm aanltıdıdıkış rı.
olaenf sanüellkeerm,ik züilnt ürel zoelnagrikanaklb iukll eri
edileedreebki ysaatntavate,kt üal türel kyaalşmaaymleıırn, d a
almvaeli ın anılmaması gdeısrşöeıyk leenn ocgleedlrueçkrel ka rı
da bilinmelidir.
Efsanieçleereres nk ihçaalğk laçrotıkan nıdrniı nllıte erki ,
tandriınllıe rin düzeybiinrdleti ekotktla emn,ard mıialnkıll ear i
önemölliç üedtek ilemiOş nleedredenislrke.i dçianğl eariitn e
bireçtokki tletekar ni(r sıelmı/a gkvösie dli)n lgeörrdmeoe lka sıdır.
Pekçuoykg arslaıhğonale a Ann adolu, efsaneler kayna­
ğıdHıertr.a şıntdoapnr,a ğsıunyduannvd,eha anv asıenfdsaann e
fışkırmaAkytnaiıdç ıerre.if kslaind eelğeiryş,öi rke ldeerğdieş ik
biçimldeerk daer şıçmııkzmaa ktaBdüıtrüblnua e rf.s aneleri
buraedlaea lmaokl anaoklsdıuzğ unbduannl,a rsdaadne ce
8 Ali Kılıçkaya
--------------
yirmikbaeşd arbıunraa ydeavr e riBludy ia.p ılıersfkaenne,n in
geçtyiöğrie letradreikvhies k eüll tümrierla sdtaak nı sascöaz
edilmçeayleı şıldı.
Ayriycian eef savneed ogmatbiikl gilyearllaen,l arla
tarighesreçle knlaesçrıailrn p ıtkıalrdaırğtvııe,tl adrıiğbhıis legli
kirlyialriağtiı çlamlaıyşanı ali dlıişğdkıeib na zöırn ekb ilgiler
vermgee redğuiy ulYdiun.ke i,t asboınnu mniat oilloiejl igb iilri
"sözlvüebk i"dr eg en"ekla ynaekkçlae"n di.
*
Buy apıktüıç,üy ka şlabridzalm earsea lelsfaarn,e vlee r
özelldiiknlsieeç le rhiikklaiy aenlleardt oağnva,e i nssaenv gisi
aşılavyeab nu gühna yatta oSlemvagbyiaalbnia Nmu ri'nin
yaşamıgnüdlamne ceye bdiöornl üadşyaeıb n u raddialg ee tirip
anmavyeaa nısyıanşıa tmçaaylaı şayım:
Babam1,9 1E2r zindcoağnu molluu p1,9 87y ılında
yaamınş ıy itiGredriç.ae dkNı u ri'Adnicra.kk ü çüyka şotnau
"Paşdai"y see vmeldearhsiao, n draao nu" Paşad"i yçea ğır­
maları nebduie sniiimyl öleze d eşleişnmsiaşno,ln auarnd ının
"Paşoal"d uğbuinlvuie ör ğ lçea ğırıÇrolğaiurn dsıab.na ıbna mın
gerçieskm iNnuirnoi l duğuhnadbaenbr iily eo ktTuırp.uzakk ı
bikrö ydyea şadyaayngı siıbB ia.b abme,y apza,lv aep obsı yıklı
olduiğçuiç no ğiun soannu" PaşDae ded"i ydeeç ağırhıartdtıa,
askerodneb arşüıt beaslidnıiiğ çıiy na şabmoıy un"cPaa şa
Onbaşdıi"yç ea gırdanavl aarrdA ıs.k erlGieğliinbio ylaup'­da
mıştAırra.hp a rfleorkiuymlae- yabzimlam eksianreşL ıant,i n
harflielreoi k umvae y azmaaysık erl"iAklOtike u lu"nda
öğrenmiştir.
BabaÇma,n akkalGee'lniibinol lçue saisnkdeehr ilzimke ­
tinyiü rüttsüığrüa lEarrzdian dcaauzak n ' bird ağk öyünde
bulundaany ıbsaıb,a zmiıy aertemteü kz eGreel ibogliud'eyra.
Dayıbsaıb,a miısnm i"nPianş oal"d uğvuena uy rıacsak edred e
onbarşüıt besini aldığnıünfuısc übzidlainrı.n dAan cyaakz,ı lı
olavne g erçieskm inNiunr i olduiğsuhena dbaenyr oik tur.
Gelibdoala,us 'k egrarnii zonun nkiazpaımsgiıeynlebae a nb amın
dayısı,n ögböerte"çvAilnyiae d uosluul süe"l vaemr diskotnerna ;
"YeğenPiamşO an babşuır ada oansuzk ieyra,rg eetled im" der.
Nöbetaçsik öenrc ier ki"lhiiPrça, ş a'ddaaO nn baoşlıu mru ?"
diybeid ru rakssoanrdr,aag üle"rGeükz;de ebl e h emşerPiamş,a
MitlojoiD,i vne E faaneIlışeğrıa An ndaodlu 9
-----
Paşbau y,a O nbaşı
neyinne soil uyor,
hiçP aşa'ddaan
Onbaşoıl umru ?"
diyseo raBru.k ez
babamın dayısı "uy­
gunsbuizsr ö zm ü
söyleddiimyd?eü" ­
şünüşpa şıvredı or­
nupka ldıirtl,ui t ulur
ned iyecebğiilnei­
mezB.i ry anaılta ­
mayannö beatsçkie r,
ziyaredtöçniüyypee ­
ğeninneirne ollid u­
ğunsuo ra"rE.r zin­
canloıl"d uyğaun ıtı­
nıa lınhceam,eg na r­
nizoanr aştvıer ılır
Erzincoalnuldpıa
NuriK ıklaıyçtao,r uBnalnaşn ve Serap
onbarşüıt boellain
askerbluelnruiipz amkiaypeı gsıentai rYierğleenrgi.en lidni ğini
görebna bamdıany ıhseım,eo nt urdsuağnud alkyaeldkeanr ak
yeğendionğerk uo şvaers armdaoşl kauşc aklaNşöıbreltaçri.
askiesrbe u m anzar ak arşızsiıynadrae dtöçniü"yphe,e mşerim
hemşebruia ms kNeurr Oin basşeın,yi enğ enPianşO an başı
değidelvr"e g ülüşKüornluenrau.sn al nıl aşıslodnıorklat,aa nnı
biteknein diçnockek omibku lannö betaçsik ekre ndini
tutama"yaanrlaahk,ed mışke PraişPmaa şbau y,a O nbabşuın un
nesoil uyodre?vr"e h ebp irlgiükltüeş ymienyeil esyüerrdeük­
rürlGeerl.i bolu'dan kEöryzüinndecö anneb'nad baakmiı n
dayıbsaış,ı ngdeaçne nylaekrıin laanrlıaOntlaıa rgy.ü lmeceye
dönüşBüuor l.a çyo,c ukglüunkl erEirmzdien caKnı'ldıaçkkia ya
Köyü( esakdiıM ercaSnü rbahSaunrV/pa hanv)e ç evre
köylesrıikn adsneıl kav tegı üllıürş mneeldeoerlneu rdu.
AlKiı lıçkaya
BatAıt aşe2h0i14r