Table Of Content

M illiyetçilik, 19. yüzyılda Avrupa'da millî devletlerin kuruluş dönemi ve 2. Dünya Savaşı'ndan sonra sömürgeciliğe karşı millî kurtuluş mücadeleleri dalgasından sonra, yeni bir baharını yaşıyor. Kara bir bahar bu: Milliyetçi çatışmalar, düşmanlaşmalar büyük yıkımlara yolaçıyor; bin türlü sorun yüküyle biriken öfkeler, kendi gibi olmayana karşı beslenen "millî" hınçların potasına akıtılıyor; toplumlar "mîllî birlik" adı altında teksesli korolar olmaya zorlanıyor; tek 'sahici' kimlik olarak millî kimlikler işgörüyor... Elinizdeki kitap bu kara baharında milliyetçiliği muhtelif güncel vesilelerle ve değişik yönleriyle çözümleyen yazıların derlemesi. Kapitalizmin ve modernliğin yeniden yapılandığı "globalleşme" sürecinde ve "uygarlıklar çatışması" tartışması bağlamında milliyetçiliği ele alan iki yazı var kitapta. Yazıların geri kalanı ise Türk milliyetçiliği ile ilgili. Popüler görünümleriyle, liberal, devletçi/resmî, Kemalist, ülkücü milliyetçilik söylemleri ve bunlar arasındaki 'transferler'... Türk milliyetçiliğinin 'doğasındaki' beka sendromu... Kürt meselesinin Türk milliyetçiliğinin beka kaygısını ve tehdit algısını güçlendiren etkileri... Orta Asya, Kafkasya, Ortadoğu ve Balkanlar'daki "millî meselelerin" Türk milliyetçiliği ve Türk millî kimliği üzerindeki derin tesirleri... Ülkücü-milliyetçi hareketin ve MHP'nin gelişmesi... TANIL BORA 1963’te Ankara’da doğdu. 1984’de A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. 1984-87’de Yeni Gündem’de gazetecilik yaptı. 1988-89’da Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi'nin yayın kurulunda yeraldı. İletişim Yayınları’nda, Birikim dergisinde editörlük; Toplum ve Bilim dergisinde yayın yönetmenliği yaptı. Diğer kitap çalışmaları: Yeşiller ve Sosyalizm (derleme,1988); Rudolf Bahro/ Nasıl Sosyalizm, Hangi Yeşil? Ne İçin Sanayi? (derleme,1989); Yugoslavya:MilliyetçiliğinProvokasyonu (1991); Futbol ve Kültürü (R. Horak ve W. Reiter’le birlikte derleme, 1993); Bosna Hersek: Yeni Dünya Düzeni’nin Av Sahası (1994). Birikim Yayınları 10 ISBN 975-516-008-0 © 1995 Birikim Yayıncılık Ltd.Şti. 1.BASKI 1995, İstanbul 2.BASKI 1995, İstanbul KAPAK Ümit Kıvanç KAPAK FOTOĞRAFI Manuel Çıtak DİZGİ Maraton Dizgievi UYGULAMA Hüsnü Abbas KAPAK BASKISI Sena Ofset İÇ BASKI ve CİLT Şefik Matbaası Birikim Yayınları Klodfarer Cad. İletişim Han No. 7 Cağaloğlu 34400 İstanbul Tel: 212.516 22 60- 61-62 • Fax: 212.516 12 58 TANIL BORA Milliyetçiliğin Kara Baharı Birikim Yayınları İçindekiler Sunuş Globalleşme ve Milliyetçilik Milliyetçilik: Mikro Mu, Makro Mu? Mikro Ve Makro Milliyetçiliklerin Kıskacında Balkanlar Türkiye'de Milliyetçilik "Yeni" Türk Milliyetçiliğinin İki Yüzü Türkiye'de Milliyetçilik Söylemleri: Melez Bir Dilin Kalın Lügâtı Ebed Müddet Beka Davası ve Kürt Meselesi Körfez Savaşı, Ortadoğu ve "Büyük Türkiye" Tasavvurları Türki Cumhuriyetler Ve Türkiye: İkinci Vizyon Türkiye'nin Bir İç Meselesi Olarak Azerbaycan Bunalımı Türkiye'den Çeçenistan… Glyabi Milliyetçilik Türk Millî Kimliği, Türk Milliyetçiliği ve Balkan Sorunu "İki Mhp" Milliyetçilik Ve Kadın Sunuş ’90’lı yıllarda, veya 1989 sonrasında, milliyetçiliğin hem düşünsel-tinsel düzeyde hem de siyasal fiilliyatta geniş yer kapladığını gördük, görüyoruz. Maalesef... Maalesef, çünkü 19.yüzyıldakinden ve II. Dünya Savaşı ertesinden sonraki bu üçüncü baharında, milliyetçilik her zamankinden daha kıyıcı. Zira bugünün dünyasında milliyetçilik, derin yarıklarla enine, boyuna, diklemesine bölünmüş bir ayrışma ve çatışma haritasında iş görüyor. İki kutupluluğun sona ermesiyle jeopolitik ihtilafların büyümesi ve askeri ‘opsiyon’ların uygulanabilirliğinin artması, bu haritanın en basit, en yüzeydeki ölçeğidir. “Globalleşme” denen, kapitalizmin ayıklayıcı ve uyarlayıcı gücünün misliyle katlandığı bir devirde yaşıyoruz. Kapitalist işleyiş, her coğrafyadan, her beşeri ilişkiden kendi döngüsü açısından lâzım olanı çekip alıp yaramayanı süzerek ‘verimlilik’ mantığının şâhikasına ulaşıyor. Atomizasyon, geleneksel ve modern cemaat yapılarını söküp -bambaşka kalıplara göre- yeniden teğelliyor. Tarihin farklı zamanlarına ait ilişki, mekân, topluluk ‘üniteleri’, alışıldık bütünlüklerinden çözülerek içiçe geçiyor. Ayrışmanın böylesine örgünleştiği ve hız kazandığı bir dünyada, modernizmin belki de en ayrıştırıcı ve ‘arıtıcı’ ideolojisi olan milliyetçilik kendini evinde hissediyor tabii - daha önemlisi, yurtsuzlaşan, toplumsal bağlarını, güvencelerini yitiren insanlara kendini evlerinde hissettiriyor. O evden ‘başka’ birilerini tahliye etmek, misafire yüz vermemek, komşulara hayatı zehir etmek pahasına... Marx’ın dini “ruhsuz dünyanın ruhu” diye tanımladığı gibi, geç-modern (veya postmodern) dönemdeki milliyetçiliği “yurtsuz dünyanın yurdu” diye tanımlayabiliriz! Tıpkı dinin tinselliği daraltması gibi; yurt hissinin beraberindeki bütünlük tasarımını, güvenlik duygusunu ve dünyayla/insanlarla iletişim arayışını daraltan, kısır bir ikame... *** Bu kitaptaki yazılarda, milliyetçiliğin teksesleştirici, kıyıcı, baskıcı, boğucu dinamiğinin en yakınımızdaki -‘tepemizdeki’- kuvveti olan Türk milliyetçiliği, sol bir eleştirel ve muhalif açıdan ele alınıyor (2. Bölüm). Kitabın 1. Bölümündeki yazılarda ise globalleşme ve “Yeni Dünya Düzeni” bağlamındaki yerleşik-kurumsal düzenin (establishment) milliyetçilik eleştirisi aynı açıdan eleştiriye tâbi tutuluyor. Çünkü, birincisi, bu yerleşik eleştiri de milliyetçiliğin ideolojik kalıbına oturuyor ve onu yeniden üretiyor. İkincisi, milliyetçiliği kolayca anakronik ilân eden yerleşik eleştiri; bu ideolojinin mağduriyet ve yoksunluk algısına dayalı kimlik inşasıyla ezilenlere, ‘aşağıdakilere’ hitap etme potansiyelini gözden kaçırıyor. (Bu ihmalin, milliyetçiliğin bir ideoloji olmanın ötesinde sosyolojik gerçeklik veçhesinin de gözden kaçırılmasına neden olabildiğini ekleyebiliriz.) Böylece, öyle bir hitabın yankı bulabileceği yoksul Güney yarıkürenin ve/veya medeniyetle ilişkisi şüpheli addedilen Doğu’nun gerçekliği de görmezden gelinmiş oluyor. O gerçekliği dışlamak da, kendini bir tür şovenizm olarak gösteriyor. Neticede, Doğu ile Batı veya Güney ile Kuzey arasındaki zıdlaşma da, dünya ölçeğinde milliyetçiliğin ‘genişleyen’ yeniden üretimini sağlıyor. Milliyetçiliğin - kitschleşen deyişle- “21. yüzyılın şafağında” kazandığı önem ve ağırlık, bu genişleyen yeniden üretimine, sarmal yayılma etkisine bağlı. •k -kic Bu kısa Sunuş yazısı, milliyetçiliğin içinde iş gördüğü güncel/konjonktürel bağlamla ilgili bir kroki çizmek içindi.{1} Kitaptaki yazıların başına ve sonuna koyduğum farklı biçimde dizilmiş notlar, bu Sunuş’un devamı gibidir; krokiyi ayrıntılandırmaya dönüktür. Böylece muhtelif konularda farklı vesilelerle yazılmış yazılar birbirine daha sıkı iliklenmiş oluyor. Ankara, Mart 1995 Globalleşme ve Milliyetçilik

Description:

Miliyetçilik, 19. yüzyılda Avrupa'da milli devletlerin kuruluş dönemi ve 2. Dünya Savaşı' ndan sonra sömürgeciliğe karşı mili kurtuluş mücadeleleri dalgasından sonra, yeni bir baharını yaşıyor. Kara bir bahar bu: Milliyetçi çatışmalar, düşmanlaşmalar büyük yıkımlara yo