Milieujaarrapport 2013 AVL NKI - Antoni van Leeuwenhoek

38 Pages·2014·0.98 MB·Dutch

by  Roel Grit

Jaarrapport Milieu 2013
Juli 2014

Antoni van Leeuwenhoek

Servicediensten, afdeling KAM
Trudi Hengeveld, milieucoördinator
Plesmanlaan 121
1066 CX Amsterdam
Tel. [phone]

Hoewel bij het opstellen van dit Jaarrapport Milieu 2013 de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht, bestaat altijd de
mogelijkheid dat bepaalde informatie onvolledig is of na verloop van tijd verouderd of niet meer juist is. Het Antoni van
Leeuwenhoek / Nederlands Kanker Instituut, is niet aansprakelijk voor gebruik van de inhoud van de teksten en de daaruit
voortvloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen.
Voorwoord ................................................................................................................................... 5
Samenvatting ............................................................................................................................... 6
Inleiding ....................................................................................................................................... 7
1 Milieubeleidszaken .............................................................................................................. 8
1.1 Milieuzorg, plaats in de organisatie ............................................................................... 8
1.2 Duurzaam en verantwoord ondernemen ...................................................................... 8
1.2.1 Milieubeleidsverklaring ..................................................................................................... 8
1.2.2 Milieuthermometer Zorg ................................................................................................... 9
1.2.3 Duurzame inzetbaarheid ................................................................................................. 10
1.2.4 Duurzame bouw- en inrichting ........................................................................................ 10
1.2.5 Mobiliteit ......................................................................................................................... 10
1.2.6 Verantwoorde werkprocessen ........................................................................................ 10
1.3 Milieudruk en CO2 footprint ....................................................................................... 11
1.3.1 Milieubarometer en schaduwprijzen .............................................................................. 11
1.3.2 Milieubelasting en kengetallen ....................................................................................... 12
1.4 Informatievoorziening aan medewerkers .................................................................... 12
1.4.1 Website en intranet ......................................................................................................... 13
1.4.2 Opleiden en voorlichten .................................................................................................. 13
1.4.3 Advisering ........................................................................................................................ 13
1.4.4 Introductiedag veilig werken ........................................................................................... 13
1.4.5 Specifieke instructies stralingsaspecten .......................................................................... 13
1.4.6 BHV en EHV ...................................................................................................................... 13
1.4.7 LearningGuide en E-learning ........................................................................................... 14
1.5 Wet- en regelgeving ten aanzien van milieuzorg .......................................................... 14
1.5.1 Wet milieubeheer en activiteitenbesluit ......................................................................... 14
1.5.2 Zorgplicht ......................................................................................................................... 14
1.5.3 Landelijk afvalbeheersplan .............................................................................................. 14
1.5.4 Publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) ........................................................................ 14
1.6 Vergunningen en handhaving ..................................................................................... 15
1.7 Borging en controle .................................................................................................... 15
1.7.1 KAM inspectie / RI&E ....................................................................................................... 15
1.7.2 Meldingen milieu-incidenten .......................................................................................... 16
1.7.3 Stralingsbelasting mens en milieu ................................................................................... 16
2 Milieu en bedrijfsvoering .................................................................................................... 17
2.1 Energiebeheer ............................................................................................................ 17
2.1.1 Algemeen energiebeheer ................................................................................................ 17
2.1.2 Energieopslag / grondwateronttrekking ......................................................................... 17
2.1.3 Elektriciteit ....................................................................................................................... 17
2.1.4 Gas ................................................................................................................................... 18
2.2 Waterbeheer .............................................................................................................. 19
2.3 Afvalwater ................................................................................................................. 20
2.4 Afvalbeheer ............................................................................................................... 20
2.4.1 Afvalscheiding, instructie en registratie .......................................................................... 21
3 Jaarplan 2014-2105 ............................................................................................................ 25
3.1 Milieubeleid / milieuthermometer Zorg ...................................................................... 25
3.2 Vergunningaanvraag .................................................................................................. 25
3.3 Extra projecten milieuzorg en KAM ............................................................................. 25
3.3.1 Controles en borging ....................................................................................................... 25
3.3.2 Energiezorg ...................................................................................................................... 25
3.3.3 Afval: preventie en scheiding .......................................................................................... 25
3.3.4 Gevaarlijke stoffenregistratie .......................................................................................... 25
3.3.5 Legionella beheersplan .................................................................................................... 26
3.3.6 Mobiliteit ......................................................................................................................... 26
3.3.7 LearningGuide / E-learning .............................................................................................. 26
3.3.8 Duurzaam inkopen / duurzaam ondernemen ................................................................. 26
Bijlage 1 Gebruikte afkortingen .................................................................................................. 27
Bijlage 2 Milieubeleidsverklaring 2013 ........................................................................................ 28
Bijlage 3 Uit de milieubarometer ................................................................................................ 29
Bijlage 4 Milieugegevens ............................................................................................................ 31
Voorwoord
Het milieu en de zorgen omtrent een gezonde samenleving worden steeds belangrijker. Ook in
ziekenhuizen zijn afwegingen over duurzaamheid en CO2 besparing nodig. Zo hebben de
Amsterdamse Ziekenhuizen met de Gemeente een Convenant gesloten met daarin de ambitie om de
lat hoger te leggen op het gebied van milieu. Het AVL en NKI doen hierin volop mee.
Vanuit dit duurzaamheidsperspectief zijn we veel kritischer geworden in het beoordelen van de
gebouwen, het bouwen en beheer van installaties.
Dit levert een nieuwe visie op techniek op. Anders beheersen van energie en warmte en op een
andere manier bouwen. Het gaat om het vinden van de balans tussen wat nu kan, technisch haalbaar
is en wat later moet gebeuren. Begin 2014 is deze visie gereed. Daarnaast werken we aan de
bewustwording van de gevolgen van de maatregelen die we nemen. Wat kunnen we doen om
verspilling te voorkomen? Op welke wijze kunnen we de schade die we op de leefomgeving
veroorzaken beperken? Waar kunnen we stappen zetten die het verschil maken?

Jaarrapportages van de afdeling Kwaliteit Arbo en Milieu gaan over de veiligheid op de werkplek en
veiligheid voor de patiënt. Hier doen we geen concessies in. Wel vergen toepassingen in gemêleerde
omstandigheden van het AVL en het NKI aanpassingen op maat.

Dit milieujaarrapport 2013 vertelt het verhaal met cijfers, tabellen en legt uit hoe de stappen
afgelopen jaar gezet zijn en hoe we de ontwikkeling voor ogen hebben naar een duurzame toekomst
voor topzorg en onderzoek.

Ik wens u veel leesplezier,
Eric de Wilde, manager Servicediensten

Jaarrapport Milieu 2013 5
Samenvatting
Zorg voor het milieu en oog voor duurzaamheid heeft een eigen plaats binnen alle bedrijfsprocessen
die het gevolg zijn van de doelstelling van het Antoni van Leeuwenhoek: het bestrijden van kanker
door middel van patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek. Met een vernieuwde
milieubeleidsverklaring en de ondertekening van het convenant Milieuthermometer Zorg zijn de
kaders aangegeven waarbinnen gewerkt wordt aan verantwoord milieubeleid.

In dit jaarverslag is een opsplitsing gemaakt tussen milieubeleidszaken en milieubedrijfsvoering. Dit
zet enerzijds de algemene richtlijnen uiteen en de vertaling naar effecten op de omgeving en brengt
anderzijds verbruikscijfers in beeld van de hoeveelheid energie, gas, water en afval verbruikt en
afgevoerd over 2013 in vergelijking met voorafgaande jaren.

Planontwikkeling voor solide beheer van de installaties is continue aan de orde. Door alle
uitbreidingen zal de vraag naar energie toenemen. Noodzaak dus om dit nauwkeurig te blijven volgen
zodat efficiënte sturing mogelijk is. Voor de hoeveelheid afval die bij alle operationele
werkzaamheden vrijkomt zijn aanpassingen op maat nodig om hergebruik in te passen waar dat kan.

Het elektriciteitsverbruik per vloeroppervlak is afgenomen met 10% en het gasverbruik laat een
stijging te zien van 8%. Omgerekend naar gebouw gebonden CO emissie per vloeroppervlak
2
betekent dit 134kg CO /m2. Dat is een mooie daling van 22% ten opzichte van vorig jaar. Het
2
branchegemiddelde voor ziekenhuizen voor 2013 is op 111 kg CO /m2 vastgesteld. Door de
2
combinatie van zorg en onderzoek bij het AVL is de vergelijking met algemene ziekenhuizen niet goed
te maken. De eigen cijfers door de jaren heen moeten hier het verschil gaan maken.

Registratie van die cijfers in tabellen en met beelden maakt voor iedereen zichtbaar wat het gevolg is
van alle handelingen op de werkvloer. Voor de totale afvalstroom is een lichte 2% stijging waar te
nemen, wat redelijk stabiel is gezien het groeiend aantal medewerkers binnen het Antoni van
Leeuwenhoek.

Voor de komende twee jaar zijn de ambities voor milieuzorg gericht op nadere uitwerking van de
criteria van de Milieuthermometer Zorg. Dit vindt plaats in samenwerking met de afdelingen Inkoop,
Gebouwbeheer, Hotel en de verschillende laboratoria.

Met dit jaarrapport wordt voldaan aan de verplichting tot registratie die volgt uit de
milieuvergunning (Wabo, Barim). De registraties t.b.v. de Wet verontreiniging oppervlaktewater
(Wvo)-vergunning zijn deels in dit rapport opgenomen.

Behalve dat hiermee de Gemeentelijke Omgevingsdienst en Waternet worden geïnformeerd over de
uitvoering van het milieubeleid van het AVL, is dit rapport een naslagwerk voor de verschillende
clusters en hun afdelingen. Het is beschikbaar voor een ieder die is geïnteresseerd in de wijze waarop
het AVL omgaat met milieuzorg.

Voor buitenlandse medewerkers zal een Engelse samenvatting uitgegeven worden.
Jaarrapport Milieu 2013 6
Inleiding
De hoeveelheid aan milieuonderwerpen die aan de orde zijn binnen een ziekenhuis en
onderzoeksinstelling zoals het AVL vraagt om een nadere begripsbepaling. Termen als
duurzaamheid, milieubeleid, goed voor het milieu, groene voorzieningen, worden vaak in
opiniestukken door elkaar gebruikt. Dat dit al snel leidt tot spraakverwarring en misverstanden moge
duidelijk zijn.

De thema’s die leidraad zijn voor een goed milieubeleid zijn dezelfde thema’s die gelden bij goed
ondernemerschap. Het gaat om mensen, het gaat om bedrijfsvoering en het gaat om de
leefomgeving (Milieu). Het model dat hierbij handig is om te gebruiken staat bekend als het triple P
model: People, Profit, Planet. De belangen die in deze context spelen en de mate van beïnvloeding
zijn telkens wisselend.

De kunst is nu om alle aspecten in de juiste verhouding tot z’n recht te laten komen. Aandacht voor
kwaliteit van leven voor de patiënt en de hulpverlener. Zuinig gebruik van grondstoffen en niet alleen
kosten baten analyses maar ook inzetten op integraal en duurzaam voorraadbeheer.

Met dit model in het achterhoofd kan verbinding gemaakt worden tussen milieu en mensen om een
stimulerende zorg en werkomgeving te creëren, waarin aandacht is voor de invloed van gebouwen,
groen, voeding en licht op patiënten en personeel.1

Figuur 1: De invloedsferen: altijd in beweging op zoek naar de balans1

1Bron: Rapport MVO in de Zorg
Jaarrapport Milieu 2013 7
1 Milieubeleidszaken
1.1 Milieuzorg, plaats in de organisatie
Het AVL koos 100 jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische
zorg samen te voegen met een scherp gedefinieerd doel: de beste behandelingen bieden aan
kankerpatiënten. Daarvoor is doordringen tot in de kern van kanker de enige weg. In het
jaardocument 20132 wordt door de Raad van Bestuur verantwoording afgelegd over de geleverde
prestaties van het AVL. Milieu en duurzaamheid maken onderdeel uit van alle onderwerpen die in
het jaardocument aan de orde moeten komen. Voor algemene informatie over de organisatie is het
jaardocument 2013 het juiste naslagwerk. In het jaarrapport Milieu 2013 zijn alle milieuaspecten nog
eens extra voor het voetlicht gebracht en wordt de context met duurzaamheid en de plaats in de
maatschappij nader toegelicht.

Het AVL beschikt over een afdeling KAM van waaruit advisering en ondersteuning met betrekking tot
Kwaliteit, Arbo en Milieu plaatsvindt. De Arbo taken ten aanzien van het
arbeidsomstandighedenbeleid zijn tussen de afdeling HR (Human Resources) en KAM verdeeld.
Onderwerpen waar de afdeling KAM zich op richt zijn:
 Het uitvoeren van de risico inventarisatie & evaluatie
 De aanvraag en controle naleving van vergunningen
 Incidenten-, calamiteiten- en crisismanagement
 Bedrijfshulpverlening
 Brandveiligheid
 Biologische veiligheid
 Arbeidshygiëne
 Milieuzorg en duurzaamheid
 Stralingszorg
 Veiligheid, voorlichting en advisering

Het Arbo jaarverslag 2013 gaat uitgebreid in op gezonde en veilige werkomstandigheden.
Onderwerpen als verzuimbegeleiding, preventie maatregelen, brandveiligheid en
bedrijfshulpverlening vormen vaste onderdelen. In aparte hoofdstukken zijn de risico’s voor de
gezondheid opgenomen die spelen bij het omgaan met gevaarlijke stoffen zoals cytostatica en
biologische agentia. Maatregelen die deze risico’s voorkomen en beperken zijn hier terug te vinden.
Het jaarverslag Stralingszorg 2013 behandelt de onderwerpen met betrekking tot ioniserende
straling en stralingshygiëne.
1.2 Duurzaam en verantwoord ondernemen
1.2.1 Milieubeleidsverklaring
De doelstellingen voor Duurzaam en verantwoord ondernemen door het AVL zijn in 2013 opnieuw
vastgesteld in de milieubeleidsverklaring 2013 (zie bijlage 2).

2 http://www.avl.nl/flipbooks/Jaardocument_2013/Jaardocument_2013/componenten/assets/basic-html/page8.html
Jaarrapport Milieu 2013 8
Voor de komende jaren staan de volgende onderwerpen centraal:
 Bouw
 Duurzaamheid
 Maatschappelijk verantwoord ondernemen
 Milieuthermometer
 Mobiliteit

Voor de uitvoering van dit milieubeleid is een structuur gemaakt die moet leiden tot besluiten op
momenten dat keuzes nog gemaakt kunnen worden. Kennis van de gevolgen van stappen die in het
bedrijfsproces nodig zijn en tijd om belangen goed af te wegen zijn basisvoorwaarden. Inzet en
bijdragen van alle medewerkers wordt gevraagd om tot duurzame besluiten te komen. In de
volgende paragrafen wordt nader ingegaan hoe die inzet vorm kan krijgen, wat meetbaar is en op
welke manier medewerkers actief betrokken kunnen worden.
1.2.2 Milieuthermometer Zorg
De Milieuthermometer Zorg is de naam voor een milieumanagementsysteem dat binnen
zorginstellingen en ziekenhuizen ingezet kan worden. Het biedt een goed houvast om de
milieuprestatie en het milieumanagement structureel te verbeteren en om personeelsleden,
cliënten, bezoekers en overheid inzicht te geven in de resultaten. In 2013 is samen met de andere
Amsterdamse ziekenhuizen een convenant ondertekend met de afspraak om één of meerdere
niveaus van certificering van de “Milieuthermometer Zorg” te behalen. Op deze manier kan een
uitwisseling tot stand komen van kennis uit de zorgketen zodat concrete stappen naar verdere
verduurzaming haalbaar zijn.

Op 12 november 2103 vond in de ambtswoning van de burgemeester de ondertekening plaats van het
convenant Amsterdamse ziekenhuizen voor verbetering van milieuprestaties. Milieucoördinatoren
van deze ziekenhuizen tonen hier het officiële bord.

Jaarrapport Milieu 2013 9
In het convenant is de bijdrage aan maatschappelijke en duurzaamheidsthema’s als volgt
opgenomen:

 Circulaire Economie; behoud van grondstoffen door deze in een kringloop te brengen
 Duurzaam voedsel en terugdringing voedselverspilling
 Duurzame inkoop; verduurzaming van de eigen en de hele zorgketen
 Duurzaam (ver)bouwen
 Minder CO -uitstoot door gebruik van zuinige voertuigen en efficiënt goederen en personen
2
vervoer
 Terugdringen van CO uitstoot door minder energiegebruik
2
 Mogelijke kostenbesparingen

De afgelopen jaren is het schema van de Milieuthermometer Zorg voor het AVL al leidraad geweest
waarmee de juiste accenten zijn gelegd in de bedrijfsvoering zodat milieu en duurzaamheid aspecten
de nodige aandacht krijgen. Voor 2014 staat de officiële audit gepland. Aan de hand van meetbare
criteria wordt dan beoordeeld of de verschillende bedrijfsonderdelen voldoen aan het niveau om te
certificeren.
1.2.3 Duurzame inzetbaarheid
Het project Duurzame inzetbaarheid is in 2013 door HR opgestart. In 2014 wordt er een
projectvoorstel geschreven door HR en een werkgroep samengesteld om de verschillende
onderdelen uit het project verder te ontwikkelen.
1.2.4 Duurzame bouw- en inrichting
In 2013 zijn de plannen op het gebied van nieuwbouw verder uitgevoerd. Door duurzame keuzes
voor verwarming, verlichting en indeling van de werkplekken zal het gebruik van energie
verminderen binnen deze projecten. Steeds meer zoekt het AVL hoe het groen, naast en in de
gebouwen, het best tot zijn recht komt. Dit is noodzakelijk nu door nieuwbouw en renovatie een
aantal tuinen wegvallen. De mogelijkheid om daken met Sedum te bedekken maakt onderdeel uit
van dit onderzoek. Samen met een externe organisatie wordt gekeken naar planologische
oplossingen voor het buitengebied rondom alle gebouwen. Voorts loopt er een onderzoek naar de
mogelijkheden van inzet van zonnepanelen op de talloze daken die het AVL inmiddels telt.
Bij het ontwerp van het nieuwe parkeergebouw wordt veelvuldig gebruik gemaakt van bamboe,
zowel als plant als ter decoratie.
1.2.5 Mobiliteit
Mobiliteit en bereikbaarheid voor patiënten, bezoekers, medewerkers en leveranciers is essentieel.
Voor al deze doelgroepen zet het AVL zich in om een efficiënte bereikbaarheid te garanderen. Naast
goede parkeervoorzieningen stimuleert het AVL het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer.
Sinds 2012 werken de Amsterdamse ziekenhuizen samen aan een betere bereikbaarheid. In 2013
zijn voorbereidingen getroffen om de parkeerbehoefte te garanderen tijdens de bouw van een
nieuwe parkeergarage.
1.2.6 Verantwoorde werkprocessen
Het verankeren van duurzaamheid gebeurt door dit onderdeel te laten uitmaken van de
kernprocessen zoals energiebeheer, waterbeheer, afvalbeheer en inkoop.

Jaarrapport Milieu 2013 10