Michael Psellus: Theologica. Volume II

200 Pages·2013·4.506 MB·Ancient Greek

by  Michael Psellus, John Duffy, Bengt Lofstedt

B I B L I O T H E CA
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A NA
MICHAEL PSELLVS
THEOLOGICA
VOL. II
EDIDERVNT
L.G.WESTERINKt ET J.M.DUFFY
MONACHII ET LIPSIAE
IN AEDIBVS K.G. SAUR MMII
Gedruckt mit Unterstützung der Förderungs-
und Beihilfefonds Wissenschaft der VG WORT GmbH,
Goethestraße 49, 80336 München
Die Deutsche Bibliothek - CIP-Einheitsaufnahme
Michael <Pselhis>:
Theologica / Michael Psellus. Ed. L. G. Westerink et J. M. Duffy. -
Monachii ; Lipsiae : Saur (Bibliotheca Teubneriana)
Vol. 1 u.d.T.: Michael <Psellus>: [Theologica]
Vol. 2. - (2002)
ISBN 3-598-71664-8
© 2002 by Κ. G. Saur Verlag GmbH, München und Leipzig
Printed in Germany
Alle Rechte vorbehalten. All Rights Strictly Reserved.
Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlages ist unzulässig.
Satz: Satzpunkt Leipzig
Druck und Bindung: Druckhaus „Thomas Müntzer" GmbH, Bad Langensalza
HOC VOLVMINE CONTINENTVR
Praefatio VII
De traditione singulorum tractatuum VII
Conspectus editionum XIX
Sigla XX
MICHAELIS PSELLI THEOLOGICA II
1. Dissertatio de Psalmis 1
2. In inscriptiones Psalmorum 14
3. Argumenta incamationis Domini, ad sultanum 17
4. Quid significant ilia „secundum imaginem" et „secundum si-
militudinem"? 41
5. In locum hymni incerti auctoris 46
6. Explicationes in locum Gregorii Theologi (Or. 2, 13) 53
7. In locum Novi Testamenti (1 Cor. 3, 13) 60
8. In locum Gregorii Theologi, contra Eunomium (Or. 39, 12) . 66
9. Quid volunt dicere illa „paradisus", „lignum vitae", et „li-
gnum scientiae (Gen. 2, 9)? 71
10. De ariete expulso (Lev. 16, 3-34) 73
11. De funículo peccatorum (Is. 5, 18) 75
12. De quibusdam locis Isaiae et Proverbiorum 76
13. In locos Psalmorum (25, 8; 18, 5) 77
14. De haeresi Eunomiana 78
15. De quaestione temporis apud GregoriumTheologum (Or. 29,9) 83
16. In locum Matthaei (10, 16) 85
17. In locum Matthaei (24, 20) 91
18. In locum Lucae (10, 18) 97
19. In locum Matthaei, de Sadducaeis (22, 23-30) 101
20. De tigno vitae et ligno scientiae 107
21. In locum LXX (Gen. 2, 23) 108
22. In locum LXX (Gen. 3, 9) 109
23. In locum LXX (Gen. 1, 26-27) 110
24. In locum LXX (Gen. 2, 6) 112
25. In locum Matthaei (24, 20) 113
26. In Psalmum 50, 20 114
VI
27. In locum Gregorii Theologi (Or. 29, 21) 115
28. In Canticum 8, 1-2 118
29. In Psalmum 71, 15 119
30. In Iudices 1, 15 120
31. De Christo 121
32. De aetemitate 122
33. In locum Novi Testamenti (Rom. 1, 20), de vocabulis „ae-
terno" et „immortali" 127
34. Quaestio et solutio de doctrina incarnationis 129
35. Expositio fidei 133
36. In locum Gregorii Theologi (Or. 29, 5) 136
37. De saga ventriloqua 138
38. De angelis 143
39. In Psalmum 59 146
40. In locum Isaiae (37, 26-38, 5) 147
41. In locum Psalmi 34 148
42. In locum aliquem LXX 150
43. In locum Ioannis (21, 25) 151
44. In locum Novi Testamenti (Marc. 14, 12-16; Luc. 22, 7-13) 151
45. In locum 1 Ioannis (3, 9) 153
INDICES
Initia 154
Index auctorum 155
Index nominum 162
Index verborum 166
PRAEFATIO
Ut in primo Pselli tractatuum theologicorum volumine a P. Gau-
tier edito,1 item in hoc secundo comprehenduntur docti Byzan-
tini scripta genuina exegetica rerum variarum in quibus agitur
non solum de locis Sacrae Scripturae et Gregorii Nazianzeni sed
etiam de quaestionibus singularibus, sicut de incarnatione Do-
mini (op. 3), de haeresi Eunomiana (op. 14), et de angelis
(op. 38). distingui tarnen unum ab altero possumus dicere volu-
mina duo his modis: 114 opusculorum, quae liber prior conti-
net, fere dimidia pars de orationibus Nazianzeni agit et in 79
Psellus discípulos adloquitur; in secundo autem et minore vo-
lumine 45 opuscula praebente locos Nazianzeni tractant tantum
5 opuscula nec plus quam 6 Psellum cum discipulis suis agen-
tem ostendunt; praeterea, quod ad libros manuscriptos attinet,
editio Gautierii magna ex parte duobus locupletissimis Pselli
scriptorum codicibus (qui sunt Paris, gr. 1182 et Laurentianus
gr. 57, 40) usa est, nostra e contrario in numeris 10-45 nisa est
multis testibus quorum alii recentiores, alii male servati sunt.
Licet nunc codicum et editionum notitiam brevem subiungere.
DE TRADITIONE SINGVLORVM TRAC TAT VVM
1. Dissertatio de Psalmis
Ρ Testis unicus est notissimus codex Pselli scriptorum Parisinus
gr. 1182 (Omont I 247-251; Revue des Etudes Byzantines 44,
1986, 45-110), chart., saec. XIII, ff. 45v-49v.
1 P. Gautier, Michaelis Pselli Theologica I, Lipsiae 1989.
Vili PRAEFATIO
Hoc opusculum primus edidit Ruelle,2 pp. 603-608, deinde
Kurtz-Drexl I,3 pp. 372-385. monendum est litteras Σ.Σ.Ε. in
apparatu critico coniecturas correctoris anonymi (an Sathas?)
in editione Ruelliana (pp. 623-624) monstrare.
2. In inscriptiones Psalmorum
Ρ Codices principales sunt isti tres qui multa Pselliana habent:
L Par. gr. 1182 (v. supra ad op. 1), ff. 49v-50r; Laurentianus gr. 57,
40 (Bandini II 398-418; Revue des Etudes Byzantines 44,
O 1986, 45-110), chart., saec. XV ineuntis, ff. 101r-102r; Bod-
leianus Baroccianus 131 (Coxe 211-230; Jahrbuch der Öster-
reichischen Byzantinistik 27, 1978, 157-179), chart., saec.
XIII, f. 43 8V. praeter hos in duobus aliis minimi momenti testi-
ν1 bus extat tractatus: Vat. gr. 435 (Devreesse 165-170), chart.,
m1 saec. XIII, f. 14r"v et Mutin, gr. 42 [II Β 5 = α.Τ.9.3] (Samber-
ger 407-410), membr., saec. XIII (?), ff. 122r-123r.4
In edendo textu tres priores (PLO) secuti sumus; quia cog-
nationes inter eos determinan non possunt (v. Littlewood,
Pselli Oratoria minora, pp. VIII-IX), nisi quod nullus ex alio
pendet, paucis exceptis lectiones duorum congruentium prae-
tulimus.
Ediderunt iam Ruelle,5 pp. 608-609 (ex P), et Kurtz-Drexl
I,6 pp. 386-388 (ex L).
2 C. E. Ruelle, Ψελλός άνέκδοτος, in 'Ελληνικός Φιλολογικός Σύλ-
λογος, Παράρτημα του ιη' τόμου, Constantinop. 1888.
3 Ε. Kurtz-F. Drexl, Michaelis Pselli Scripta minora, I, Milano
1936.
4 Titulum praebet Mutinensis του πάπα ρώμ(ης) εις τάς έπιγρα-
φάς των ψαλμών.
5 Vide supra adn. 2.
6 Supra adn. 3.
PRAEFATIO IX
3. Argumenta incarnationis Domini, ad sultanum
Ρ Textum nunc mutilum servat solus Parisinus gr. 1182 (v. supra
ad op. 1), ff. 317r-319v, id est in ultimo atque decurtato qua-
ternione ubi damna multa et gravia passus est codex.
Primam editionem fecit Gautier,7 pp. 80-97.
4. Quid significant illa „secundum imaginem" et
„secundum similitudinem" (Gen. 1, 26)?
Codices principales sunt tres:
L Laurentianus gr. 57, 40 (v. supra ad op. 2), ff. 102r-103v; col-
V lectio Pselliana amplissima quae est Vaticanus gr. 672
(Devreesse III 122-126; Littlewood, Oratoria minora, p. VII),
O chart., saec. XIII, ff. 36r-37v; Baroccianus gr. 131 (v. supra ad
op. 2), f. 440r_v.
Hoc opusculum ex V descriptum exhibent duo testes in ap-
paratum criticum non admissi: Vat. Urb. gr. 134, saec. XV,
ff. 198r-199r et Vat. gr. 1900, saec. XVII, ff. 49r-52r.
Ad textum constituendum consensum duorum inter tres
LVO plerumque accepimus.
Editionem principem (ex L) invenies in Kurtz-Drexl II,8
pp. 411-414.
5. In locum hymni incerti auctoris
L Tractatum integrum solus praebet Laurentianus gr. 57, 40 (v.
supra ad op. 2), ff. 106r-108r. truncum habent testes saeculi
m XVIII tres quorum princeps est Sinaiticus gr. 1819 (Benesevic
221; Pselli Theologica I, pp. IX-XI), ff. 318v-320r; ex Sinaitico
originem ducunt, ut videtur, Mitylenaeus Gymnasii 23 [olim
25] (Papadopoulos-Kerameus, Μαυρογορδάτειος Βιβλιοθήκη,
7 Lettre au sultan Malik-shah rédigé par Michel Psellos, Rev. Et.
Byz. 35, 1977, 73-97.
8 E. Kurtz-F. Drexl, Michaelis Pselli Scripta minora, II, Milano
1941.
χ PRAEFATIO
140), ff. 370r-371v, et Odessensis Bibl. Pubi. Scientiarum 47
[olim Scholae Graecae 1] (Vizantijskij Vremennik 40, 1979,
174-175), pp. 273-276, cuius ultimi imagines adipisci non po-
tuimus.
Ineditum.
6. Explicationes in locum Gregorii Theologi (Or. 2, 13)
L Testis unicus est Laurentianus gr. 57, 40 (v. supra ad op. 2),
ff. 121v-124r.
Ineditum.
7. In locum Novi Testamenti (1 Cor. 3, 13)
Hanc exegesin tradunt duo codices:
L Laurentianus gr. 57, 40 (v. supra ad op. 2), ff. 160r-162v et
s Sinaiticus gr. 517 [2089] (Benesevic 356-364), chart., saec.
XVI, ff. 253r-255r. ad textum opusculi conficiendum subveni-
unt ambo, L autem multo melior testis iudicandus est.
Antehac ineditum.
8. In locum Gregorii Theologi, contra Eunomium
(Or. 39, 12)
L Traditur solo Laurentiano gr. 57, 40 (v. supra ad op. 2),
ff. 165r-167r.
Tractatus nunc primum editur.
9. Quid volunt dicere illa „paradisus", „lignum vitae",
et „lignum scientiae" (Gen. 2, 9)?
Textum integrum servant testes quinqué:
L 1. Laurentianus gr. 57, 40 (v. supra ad op. 2), f. 246r_v
O 2. Baroccianus gr. 131 (v. supra ad op. 2), f. 438r_v
Q 3. Parisinus gr. 1630 (Omont II 109-112), chart., saec. XIV,
ff. 244v-245r
a 4. Atheniensis 478 (Sakkelion 95), chart., saec. XV/XVI,
pp. 292-294