METABOLİK SENDROMLU HASTALARDA SEKSÜEL DİSFONKSİYON PREVELANSI Dr.Salih Ordu

78 Pages·2008·1.22 MB·Turkish

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İSTANBUL GÖZTEPE
EĞİTİM ARAŞTIRMA HASTANESİ
2.ÜROLOJİ KLİNİĞİ
Klinik Şefi
Doç.Dr.Turhan Çaşkurlu
METABOLİK SENDROMLU HASTALARDA
SEKSÜEL DİSFONKSİYON PREVELANSI
Dr.Salih Ordu
(Uzmanlık Tezi)
İSTANBUL 2008
1
İÇİNDEKİLER:
İÇİNDEKİLER ………………………………………………………………………..……..2
TEŞEKKÜR ………………………………………………………………………………….3
KISALTMALAR …………………………...………………………………………………..4
RESİMLER,ŞEKİLLER …………………...……………………………………………….5
TABLOLAR…………………………………….…………………………………………….6
1-GİRİŞ………………………………………………………………………………………..7
2-GENEL BİLGİLER………………………………………………………………………..8
3-MATERYAL METOD………………………………………………………………...….29
4-BULGULAR…………………………………………………………………………….....33
5-TARTIŞMA…………………………………………………………………………...…...46
6-SONUÇ…………………………………………………………………………………….54
7-ÖZET………………………………………………………………………………………55
8-SUMMARY……………………………………………………………………………….56
9-KAYNAKLAR……………………………………………………………………………56
10-EKLER…………………………………………………………………………………..61
2
TEŞEKKÜR:
‘Ne başarırsanız başarın size yardım eden birisi mutlaka vardır’
‘Athea Gibson’
Tüm asistanlığımda hem bu tezin yazılması hem de diğer konularda bana yardımı dokunan
veyahut emeği geçen herkese ayrı ayrı teşekkür etmek isterim. Öncelikli olarak hocamıza hem
bize bir ağabey gibi davranıp hem de tüm konularda üstümüzde çok emeği olan Doç.Dr.
Turhan Çaşkurlu’ya tez konusunun belirlenmesi (literatürde bu özellikteki tek çalışma olması
nedeni ile) ve sonrasındaki katkıları için, yine hem asistanlığım hem tez çalışmam sırasında
bana katkıları çok olan Başasistanımız Dr.Cenk Gürbüz’e, tüm uzmanlarımız ve asistan
arkadaşlarıma, Dâhiliye kliniğinden Doç.Dr. Mehmet Uzunlulu’ya, Aile hekimliğinden
Dr.Ayşegül Korur’a Biyolog Öznur Yıldırım’a ve Biyokimya uzmanı Dr.Alev Orhun’a en
derin saygılarımı sunarak teşekkür etmek isterim.
KISALTMALAR:
ATP III: Adult Treatment Panel
3
TEKHARF: Türk erişkinlerinde kalp hastalıkları ve risk faktörleri çalışması
MS: Metabolik Sendrom
ED: Erektil disfonksiyon
DM: Diabetes mellitus
SF-36:Kısa form -36
IIEF: Ereksiyon işlevi uluslar arası değerlendirme formu
FSFI: Kadın seksüel fonksiyon indeksi
HDL: High Density Lipoprotein
LDL: Low Density Lipoprotein
OGTT: Oral glukoz tolerans testi
AKŞ: Açlık kan şekeri
Kol: Kolesterol
TG: Trigliserid
DAB: Diastolik arter basıncı
SAB: Siastolik arter basıncı
SHBG: Seks hormon binding globulin
RESİMLER,ŞEKİLLER:
4
Resim-1:Eber papirusu
Resim-2: Kadın cinsel yanıtı için alternatif model
Şekil-1: Penis anatomisi transvers kesit
Şekil-2: Penis kanlanması
Şekil3: Erkeklerde iki grup arasındaki verilerin karşılaştırılması
Şekil-4:Erkeklerdeki metabolik sendromla ilgili verilerin karşılaştırılması
Şekil-5: Her iki grup arasında testosteron düzeylerinin karşılaştırılması
Şekil-6:Kadınlarda iki grup arasındaki verilerin karşılaştırılması
Şekil-7:Kadınlarda her iki grup arasında metabolik sendrom kriterlerinin karşılaştırılması
Şekil-8: Metabolik sendrom olan ve olmayan hastalarda seksüel fonksiyon değerlendirilmesi
5
TABLOLAR:
Tablo-1: ATP III kriterleri:
Tablo-2: Normal değerler:
Tablo-3: Erkeklerdeki metabolik sendrom kriterleri ile ilgili tüm veriler:
Tablo-4: Erkeklerde kronik hastalıkların karşılaştırılması:
Tablo-5: Erkeklerde ED ciddiyetinin gruplara göre dağılımı:
Tablo -6: Erkeklerde genel sağlık durumunun SF 36 formuna göre değerlendirilmesi:
Tablo -7: IIEF skorunun ilişkili olduğu verilerin karşılaştırılması:
Tablo-8: Kadınlardaki metabolik sendrom kriterleri ile ilgili tüm veriler:
Tablo-9: Kadınlardaki seksüel disfonksiyon düzeyinin iki grup arasındaki karşılaştırılması:
Tablo-10: Kadınlarda metabolik sendrom kriterlerinin karşılaştırılması:
Tablo-11: Kadınlarda genel sağlık durumunun SF 36 formuna göre değerlendirilmesi:
Tablo-12:Kadınlarda FSFI skorunun ilişkili olduğu verilerin karşılaştırılması:
Tablo-13: Metabolik sendrom olan ve olmayan hastalarda seksüel fonksiyon değerlendirmesi:
GİRİŞ
6
METABOLİK SENDROM son yıllarda önemi giderek artan yaygın bir problemdir. Önemli
oranda morbidite ve mortaliteye neden olmaktadır. Adult Treatment Panel III (2001) de
belirtilen açlık plazma glukozu, abdominal obezite (bel çevresi olarak), trigliserid - HDL
kolesterol düzeyi ve kan basıncını içeren kriterlerin 3 ya da daha fazlasının olması ile o insana
MS tanısı konulur.
Türkiye de yakın zamanda yapılan çok merkezli bir çalışmada (METSAR 2004) erkeklerde
%28 kadınlarda % 39,6 ortalama %35 oranında olduğu gösterilmiştir(1).
Son yıllarda erkek ve kadın cinsel fonksiyonları üzerine metabolik sendromun etkileri
konuşulmaya başlanmıştır (2,3,4).
Erektil disfonksiyon sürekli ya da tekrarlayıcı olarak erkeklerde seksüel birleşmeyi
sağlayacak düzeyde sertleşmeyi sağlayamama ya da sürdürememe durumudur (5). Türkiye
‘deki erektil disfonksiyon prevelansı %69,2 olarak bildirilmiştir (5,6). Türkiye ‘deki erektil
disfonksiyon prevelansı ise metabolik sendrom olanlarda % 74 olarak gösterilmiştir (7).
Şu ana kadar metabolik sendrom ve seksüel disfonksiyon arasındaki ilişki kabul gören bir
durum olmasına rağmen bir çok yönüyle halen aydınlatılmaya muhtaçtır. Özellikle
kadınlardaki seksüel disfonksiyon son dekatın ilgi çekici konusudur. Kadın seksüel
disfonksiyonu henüz erkeklerdeki kadar araştırılmadığı gibi; konunun ilgi alanına girmesi
erkek seksüel disfonksiyonundaki ilerlemeler sayesinde olmuştur. Kadınlarda metabolik
sendrom ve seksüel disfonkisyon ilişkisi pek az bilinmektedir (8). Biz de hastanemize
müracaat eden ve metabolik sendrom tanısı alan erkek ve kadın hastalarda seksüel
disfonksiyonu araştırmayı amaçladık ve metabolik sendromlu hastaların verilerini metabolik
sendromu olmayan kontrol grubunun verileriyle karşılaştırdık.
GENEL BİLGİLER
7
1-METABOLİK SENDROM:
a. Metabolik Sendrom Tanımı:
Metabolik sendrom patofizyolojisinde insülin direncinin merkezi rol oynadığı, birçok
metabolik anormalliklerin aynı bireyde toplanması ile ortaya çıkan ve aterosklerotik
kardiyovasküler risk faktörleriyle yakından ilişkili olan kompleks bir sendromdur.
b.Metabolik Sendromun Sınıflandırılması:
Metabolik sendromun giderek artan prevalansı, sendromun klinik olarak daha iyi anlaşılması
ve tedavi edilmesi için tanımlanması ihtiyacını doğurmuştur.
Ulusal Kolesterol Eğitim Programı (NCEP) 2001 Erişkin Tedavi Paneli (ATP) III
raporuna göre; metabolik sendrom tanı kriterlerinden en az üçünün bulunması ile tanı konur
Tablo -1:ATP III kriterleri(10):
Bel çevresi Kadınlarda>88 cm
Erkeklerde >102 cm
Trigliserid >150mg/dl
HDL Kadınlarda<50 mg/dl
Erkeklerde<40mg/dl
Kan Basıncı >130/85 mmHg veya üç aydan önce
tedavi edilmiş hipertansiyon
Açlık kan >110 mg/dl
şekeri
Son Yıllarda Metabolik sendromun değerlendirilmesi ve tanısı ile ilgili değişik birlikler ve
topluluklarca farklı kriterler geliştirilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü(WHO), Avrupa İnsülin
Direnci Çalışma Grubu (EGIR), Amerikan Klinik Endokrinologlar Birliği (AACE) ve
Uluslararası Diabet Birliği (IDF) tarafından metabolik sendrom tanısı için farklı kriterler de
geliştirilmiştir(11,12).Bununla beraber en sık kullanılan ATP III kriterleridir.

c.Metabolik Sendrom Epidemiyolojisi:
8
Metabolik Sendrom 2000’li yılların epidemisi olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde farklı
çalışmalar yapılmış olmakla birlikte en etkin çalışmanın Türkiye Metabolik Sendrom
Araştırması (METSAR) olduğnu söyleyebiliriz. 2004 yılında yapılan METSAR sonuçlarına
göre 20 yaş ve üzerindeki erişkinlerde Metabolik Sendrom sıklığı %35 olarak saptanmıştır.
Bu araştırmada kadınlarda Metabolik Sendrom sıklığı erkeklere göre daha yüksek
bulunmuştur(kadınlarda %41, erkeklerde %28,8). Yaşın ilerlemesi ile birlikte Metabolik
Sendrom sıklığı artar. 20-29 yaş grubunda yüzde 10’lar civarında seyreden risk, 30-39 yaş
grubuna gelince yüzde 30’lara çıkar. 40-49 yaş grubunda her iki kişiden biri Metabolik
Sendrom tanımına uymaktadır. Sonraki yaş gruplarında ise yüzde 60’lar civarında görülme
oranı vardır. Yaş grupları tablosu ayrıntılı değerlendirildiğinde, kadınların erkeklere göre daha
az risk altında olduğu yaşlar sadece 20-29 yaşlarıdır. Zaman ilerledikçe risk oranları
kadınların aleyhine gibi gözlenmektedir(1).
Metabolik Sendrom sıklığı ilerleyen yaş ve vücut ağırlığı artışı ile artmakta aynı zamanda
kullanılan kriterler ve incelenen toplumlara göre de değişkenlik göstermektedir. Amerika
Birleşik Devletleri’nde 20 yaş ve üzeri kişilerde Metabolik Sendrom sıklığı %27 bulunmuş
Metabolik Sendrom sıklığının kadınlarda daha hızlı olmak üzere artmakta olduğu
saptanmıştır( 13).
Geniş kapsamlı diğer bir çalışma olan “Türkiye’de Erişkinlerde Kalp Hastalığı ve Risk
Faktörleri Sıklığı (TEKHARF)” çalışmasında ise Metabolik Sendrom sıklığı 30 yaş ve üstü
erkeklerde % 28, kadınlarda %45 olarak tespit edilmişti(14). TEKHARF ve Türk Kalp
Çalışması’nda Metabolik Sendrom bileşenlerinden biri olan HDL kolesterol düzeylerinin
Türk halkında düşük olduğuna dair veriler elde edildiği bildirilmiştir. METSAR’da ise erişkin
toplumumuzda HDL kolesterol ortalaması 49 mg/dl bulunmuştur.
Metabolik Sendrom ABD’de ortalama olarak populasyonun %24’nü etkilemektedir. ABD’de
3. Ulusal Sağlık ve Beslenme Taraması (NHANES III) kriterlerine göre 47 milyon bireyde
Metabolik Sendrom mevcuttur ve bu kişilerin %44’ü de 50 yaş ve üstü gruptadır( 13).
Toplumun hareketliliğine ve yeme biçimine göre oranlar değişebilmektedir. Metabolik
Sendrom sıklığı yaşam stili ile çok yakın bir ilişki göstermektedir.
d. Metabolik Sendromda Koruyucu Önlemler ve Tedavi :
Metabolik sendrom koruyucu önlemlerinin ve tedavisinin esas amacı koroner arter astalığına
bağlı gelişecek morbidite ve mortalitenin önlenmesidir.
Korunma, kişişel bakım;
Metabolik sendromlu kişilerde ortaya çıkabilecek ciddi hastalıkların gelişimini önlemek için
şunlara dikkat etmek gerekmektedir;
-Sağlıklı beslenme: Bol, bol sebze meyve yenmeli, kırmızı et yerine balık veya beyaz et tercih
edilmeli, çok pişirilmiş yiyecekler yenilmemeli.
-Hareket etmek, egzersiz yapmak:
9
- Düzenli kontrol: Kan basıncı ve kolesterol düzeylerin takibi
-Kilo vermek:
- Sigarayı bırakmak: Sigara içmek koroner arter hastalığı gelişmesi riskini arttırır
-Lifli besinlerle beslenmek: meyve, sebzele ve lifli gıdalarla beslenmek
İlaç tedavisi:
- Lipid bozukluklarının tedavisi; Statinler, nikotinik asit ve benzeri ilaçlar kullanılmaktadır.
- Glisemi Tedavisi; İnsülin direncinin tedavisinde oral antidiabetikler ve gerekirse insülin
preperatlarının kullanılmasının uzun süreli glukoz regulasyonunda faydalı olduğu sonucuna
varılmıştır(15).
-Hipertansiyon kontrolu; Hastanın kan basıncını normal düzeyde tutacak başta ACE
(Anjiotensin converting enzim) inhibitörleri, olmak üzere, AARB (Anjiotensin reseptör
blokeri, Beta bloker, kalsiyum kanal blokerleri klinik gerekliliğe göre düzenlenmektedir.
2-EREKTİL DİSFONKSİYON
10