Table Of Content

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI MEHMET B. ÇERKES’İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ (60b-109a, GİRİŞ - METİN - DİZİN) YÜKSEK LİSANS TEZİ Mustafa AK İSTANBUL 2008 T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI MEHMET B. ÇERKES’İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ (60b-109a, GİRİŞ - METİN - DİZİN) YÜKSEK LİSANS TEZİ Mustafa AK Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mesut ŞEN İSTANBUL 2008 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... I ÖN SÖZ ........................................................................................................................ IV ÖZET ............................................................................................................................ VI SUMMARY ................................................................................................................. VII İŞARETLER ve KISALTMALAR ......................................................................... VIII TRANSKRİPSİYON ALFABESİ .............................................................................. IX GİRİŞ .............................................................................................................................. X 1. KĀMİLÜ’Ś-ŚINAǾATEYNİ’L-BAYŦĀRA VE’Z-ZARTAĶA .............................. XI 1.1. Eserin aslı ................................................................................................................ XI 1.2. Eserin yazarı ........................................................................................................... XI 1.3. Eserin bölümleri ..................................................................................................... XII 1.4. Eserin veteriner tarihi açısından önemi ................................................................ XIII 1.5. Eserin nüshaları .................................................................................................... XIV 1.6. Eserin tercümeleri .................................................................................................. XV 2. KİTĀBU BAYŦAR-NĀME ..................................................................................... XV 3. DİL ÖZELLİKLERİ ............................................................................................. XXIII 3.1. İmla özellikleri .................................................................................................. XXIII 3.1.1. Harekeleme ..................................................................................................... XXIII 3.1.2. Şeddenin kullanımı ......................................................................................... XXIII 3.1.3. Ünlülerin yazılışı ............................................................................................. XXIV 3.1.3.1. a ünlüsü ........................................................................................................ XXIV 3.1.3.1.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXIV 3.1.3.1.2. İç seslerde ................................................................................................. XXIV 3.1.3.1.3. Son seslerde .............................................................................................. XXIV 3.1.3.2. e ünlüsü ....................................................................................................... XXIV 3.1.3.2.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXIV 3.1.3.2.2. İç seslerde .................................................................................................. XXV 3.1.3.2.3. Son seslerde ............................................................................................... XXV 3.1.3.3. ı, i ünlüleri ..................................................................................................... XXV 3.1.3.3.1. Ön seslerde ................................................................................................. XXV 3.1.3.3.2. İç seslerde .................................................................................................. XXV 3.1.3.3.3. Son seslerde ............................................................................................... XXV 3.1.3.4. o, ö, u, ü ünlüleri .......................................................................................... XXVI I 3.1.3.4.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXVI 3.1.3.4.2. İç seslerde ................................................................................................. XXVI 3.1.3.4.3. Son seslerde .............................................................................................. XXVI 3.1.4. Ünsüzlerin yazılışı .......................................................................................... XXVI 3.1.4.1. ç ünsüzü ....................................................................................................... XXVI 3.1.4.2. g, k, ve ñ ünsüzleri ....................................................................................... XXVI 3.1.4.3. ġ, ķ ünsüzleri ............................................................................................. XXVII 3.1.4.4. ĥ, ħ, h ünsüzleri .......................................................................................... XXVII 3.1.4.5. p ünsüzü ..................................................................................................... XXVII 3.1.4.6. d, t, ŧ ünsüzleri .......................................................................................... XXVIII 3.1.4.7. s, ś ünsüzleri .............................................................................................. XXVIII 3.1.5. Yükleme hâli ( akkuzatif ) ekinin yazımı .................................................... XXVIII 3.1.6. Edatların yazımı .............................................................................................. XXIX 3.1.7. Yazımı farklı olan kelimeler ........................................................................... XXIX 3.2. Ses hadiseleri ..................................................................................................... XXIX 3.2.1. Kalınlık- incelik uyumu ................................................................................. XXIX 3.2.2. Düzlük-yuvarlaklık uyumu .............................................................................. XXX 3.2.3. Ünsüz değişmeleri ............................................................................................ XXX 3.3. Çekim ekleri ........................................................................................................ XXX 3.3.1. İsim çekim ekleri ............................................................................................. XXX 3.3.1.1. Çokluk eki ..................................................................................................... XXX 3.3.1.2. İyelik ekleri ................................................................................................... XXX 3.3.1.3. Hâl ekleri ..................................................................................................... XXXI 3.3.1.3.1. Yalın hâl .................................................................................................... XXXI 3.3.1.3.2. İlgi hâli (genitif) ........................................................................................ XXXI 3.3.1.3.3. Yükleme hâli (akuzatif) ............................................................................ XXXI 3.3.1.3.4. Yaklaşma hâli (datif) ................................................................................ XXXI 3.3.1.3.5. Bulunma hâli (lokatif) ............................................................................. XXXII 3.3.1.3.6. Ayrılma hâli (ablatif) .............................................................................. XXXII 3.3.1.3.7. Vasıta hâli (instrumantel) ........................................................................ XXXII 3.3.1.3.8. Eşitlik hâli (ekvatif) ................................................................................ XXXII 3.3.1.3.9. Yön hâli (direktif) ................................................................................... XXXII 3.3.2. Fiil çekim ekleri ............................................................................................ XXXII 3.3.2.1. Şahıs ekleri ................................................................................................. XXXII II 3.3.2.2. Bildirme kipleri ......................................................................................... XXXIII 3.3.2.2.1. Görülen geçmiş zaman ........................................................................... XXXIII 3.3.2.2.2 Öğrenilen geçmiş zaman ......................................................................... XXXIII 3.3.2.2.3. Geniş zaman .......................................................................................... XXXIV 3.3.2.2.4. Gelecek zaman ....................................................................................... XXXIV 3.3.2.2.5 Şimdiki zaman ........................................................................................ XXXIV 3.3.2.3. Tasarlama kipleri ...................................................................................... XXXIV 3.3.2.3.1. Emir kipi ................................................................................................ XXXIV 3.3.2.3.2. İstek kipi ................................................................................................ XXXIV 3.3.2.3.3. Şart kipi ................................................................................................... XXXV 3.3.2.3.4. Gereklilik kipi ......................................................................................... XXXV 3.3.2.4. Birleşik kipler ............................................................................................ XXXV 3.3.2.4.1. Hikâye ..................................................................................................... XXXV 3.3.2.4.2. Rivayet .................................................................................................... XXXV 3.3.2.4.3. Şart .......................................................................................................... XXXV 3.3.2.5. Bildirme ekleri ve cevheri fiil .................................................................... XXXV 3.3.2.5.1 Geniş zaman ............................................................................................ XXXVI 3.3.2.5.2. Görülen geçmiş zaman ........................................................................... XXXVI 3.3.2.5.3. Öğrenilen geçmiş zaman ........................................................................ XXXVI 3.3.2.5.4. Şart ......................................................................................................... XXXVI 3.3.2.5.6. Cevheri fiilin olumsuzu ......................................................................... XXXVI 3.3.2.6. Partisipler .................................................................................................. XXXVI 3.3.2.7. Gerundiumlar .......................................................................................... XXXVII 3.4. Fillerde olumsuzluk ..................................................................................... XXXVIII 3.5. Birleşik fiiller ............................................................................................... XXXVIII 3.5.1. Birinci unsuru isim olan birleşik fiiller ..................................................... XXXVIII 3.5.2. İki unsuru da fiil olan birleşik fiiller ......................................................... XXXVIII METİN ............................................................................................................................. 1 DİZİN ............................................................................................................................. 34 2. HASTALIK ADLARI DİZİNİ ................................................................................. 156 3. BİTKİ ADLARI DİZİNİ .......................................................................................... 159 KAYNAKÇA ............................................................................................................... 171 ÖZ GEÇMİŞ ............................................................................................................... 173 TIPKI BASIM ............................................................................................................. 174 III ÖN SÖZ Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya bölümünde 3575 numarada kayıtlı bulunan Kitābu Bayŧar-nāme adlı tercümenin üçüncü ve dördüncü makaleleri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Kitābu Bayŧar-nāme, 14. yüzyılda İslâm dünyasının ve Orta Çağın en büyük veteriner hekimi olarak kabul edilen Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr’ın (ö.1340) muhtemelen 1310-1340 yıllarında yazdığı Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin Mehmed b. Çerkes tarafından 17. yüzyılda (Hicrî 1095 / Miladî 1683) yapılmış tercümesidir. Tercüme Kitābu Bayŧar-nāme, toplam on makaleden oluşan Kāmilü’ś- śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin tedavi kısmını kapsayan altı, yedi, sekiz ve dokuzuncu makalelerini ihtiva etmektedir. Tercümenin birinci ve ikinci makaleleri, Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z- zartaķa’nın altıncı ve yedinci makalelerine; üçüncü ve dördüncü makaleleri ise adı geçen eserin sekizinci ve dokuzuncu makalelerine tekabül etmektedir. Tercümenin birinci ve ikinci makaleleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü öğrencisi Tahir Kemal Bulut tarafından Doç. Dr. Mesut Şen’in danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak çalışılmaktadır. Bizim çalışmamız, yukarıda ifade ettiğimiz gibi, tercümenin üçüncü ve dördüncü makalelerini oluşturmaktadır. Üzerinde çalıştığımız üçüncü makale 70 bâbdan oluşmaktadır. Bâblar, atın arka bacakları, kuyruk, bel, göbek, kaburgalar, ciğer, kalp, böbrek ve mafsal hastalıklarının tedavisi ile zehirli otlarla zehirlenen atların tedavisinden başka, embriyotomi ve atın iğdiş edilmesi konularını ele almaktadır. Dördüncü makale ise 12 bâbdan oluşmaktadır. Bu makale de, tedavide kullanılan ilaçları, dağlama usullerini, bazı hastalıklara karşı kullanılan muska ve duaları ihtiva etmektedir. IV Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eserin aslı, yazarı, veteriner tarihi açısından önemi, nüshaları, tercümeleri ve de çalışma konumuz olan Kitābu Bayŧar-nāme hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca, metnin imla ve dil özellikleri bu bölümde incelenmiştir. Metin bölümünde tercümenin 60b-109a varaklarının transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Metinde okumayı kolaylaştırma ve anlam bütünlüğü sağlama amacıyla noktalama işaretleri kullanılmış ve satır başı konulmuştur. Metinde yer alan ayet, dua ve Arapça ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Dizin bölümünde transkripsiyonu yapılmış metinde yer alan tüm kelime ve kelime grupları bulunmaktadır. Kelimeler anlamlandırılırken metne sadık kalınmıştır. Çalışma konumuzun baytarlıkla ilgili olması, metnimizde hastalık adlarının ve tedavilerinde kullanılan bitki adlarının çokça geçmesi nedeniyle araştırmacılara yararlı olacağı düşünülerek hastalık adları dizininin ve bitki adları dizininin de bu bölümde genel dizinden sonra ayrı ayrı verilmesi uygun görülmüştür. Hastalık ve bitki adlarının anlamları mümkün olduğunca sözlüklerde geçen biçimleriyle verilmiştir. Bu bölümlerden sonra eserin çalışmaya konu olan 60b-109a varaklarının Arap harfli metnine yer verilmiştir. Türk kültüründe önemli yere sahip olan atlar ve baytarnamelerle beni tanıştıran, tez konumu bu yönde seçmemde yardımcı olan, tez çalışması sırasında bütün özverisiyle bana yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Doç. Dr. Mesut Şen’e; bana Türk dili alanında yeni ufuklar açan tüm değerli bölüm hocalarıma ve özellikle de bilgi ve desteğini hep yanımda hissettiğim, beni her zaman yüreklendiren saygıdeğer hocam Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali’ye teşekkür ederim. MUSTAFA AK V ÖZET Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinde Ayasofya bölümünde 3575 numarada kayıtlı bulunan Kitābu Bayŧar-nāme adlı tercümenin üçüncü ve dördüncü makaleleri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Kitābu Bayŧar-nāme, 14.yüzyılda İslâm dünyasının ve Orta Çağın en büyük veteriner hekimi olarak kabul edilen Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr’ın (ö.1340) muhtemelen 1310-1340 yıllarında yazdığı Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin Mehmed b. Çerkes tarafından 17. yüzyılda (Hicri 1095 / Miladi 1683) yapılan tercümesidir. Bu tez Giriş, Metin, Dizin olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eserin aslı, yazarı, veteriner tarihi açısından önemi, nüshaları, tercümeleri ve de çalışma konumuz olan Kitābu Bayŧar-nāme hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca, metnin imla ve dil özellikleri bu bölümde incelenmiştir. Metin bölümünde eserin 60b-109a varakların transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Metinde okumayı kolaylaştırma ve anlam bütünlüğü sağlama amacıyla noktalama da yapılmış ve satır başı konulmuştur. İncelenen bölüm 49 varaktan oluşmakta ve genellikle her sayfada 13 satır bulunmaktadır. Metinde yer alan ayet, dua ve Arapça ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Dizin bölümünde transkripsiyonu yapılmış metinde yer alan tüm kelime ve kelime grupları bulunmaktadır. Kelimelere anlam verilirken metindeki anlam esas alınmıştır. Çalışma konumuzun baytarlıkla ilgili olması, metnimizde hastalık adlarının ve tedavilerinde kullanılan bitki adlarının çokça geçmesi nedeniyle araştırmacılara yararlı olacağı düşünülerek hastalık adları dizininin ve bitki adları dizininin de bu bölümde genel dizinden sonra ayrı ayrı verilmesi uygun görülmüştür. Hastalık ve bitki adlarının anlamları mümkün olduğunca sözlüklerde geçen biçimleriyle verilmiştir. Bu bölümlerden sonra eserin çalışmaya konu olan 60b-109a varaklarının Arap harfli metnine yer verilmiştir. VI SUMMARY This dissertation is a linguistic study on the third and fourth articles of the translation of Kitābu Bayŧar-nāme which is registered in number 3575 Ayasofia Deparment in Süleymaniye Library. Kitābu Bayŧar-nāme is the translation of Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z- zartaķa, made by Mehmed b. Çerkes in the 17th century (Hegira 1095 / Christian Era 1683) ,which is written probably in the years of 1310-1340 by Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr (ö.1340) who is beleived to be the greatest veterinarian of Middle Ages and Islamic world in the 14th century. This dissertation has three parts ; Prologue, Text and Index In the prologue, the information about the origin of the book, its author, the significance of the book in terms of veterinary medicine history, the copies and translations of the book, and also the information about “Kitābu Bayŧar-nāme” which is our case study is given. In the text part, there is the transcripted text of 60b-109a sheets of the book. To ease the reading and provide the integrity of meaning, punctuation and paragraph intentations are also used. In the text studied , there are 49 sheets and 13 lines in each paper. The verses, prayers and Arabic phrases are given in the Arabic language. In the index part, all the words and phrases in the transcripted text are given and interprereted by sticking to the meaning in the original one. Since our study is about veterinary science and there is a wide use of the names of diseases and plants -which are used to cure those diseases – the index of the diseases and the plants are given separately to help the researcher. The meaning of the diseases and plants are given the way they are in dictionaries. After these parts, the text of 60b-109a sheets of the book are given in Arabic language. VII

Description:
TRANSKRİPSİYON ALFABESİ . TRANSKRİPSİYON ALFABESİ. ء ǿ. ا a, e. آ ā. ب b. ث p. ت t. ث ŝ. ج c. چ ç. ح ĥ Zengiber officinale. Bu bitkinin asıl
ebook img

MEHMET B. ÇERKES'İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ PDF

264 Pages·2008·15.3 MB·Turkish
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Upgrade Premium
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview MEHMET B. ÇERKES'İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI MEHMET B. ÇERKES’İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ (60b-109a, GİRİŞ - METİN - DİZİN) YÜKSEK LİSANS TEZİ Mustafa AK İSTANBUL 2008 T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ BİLİM DALI MEHMET B. ÇERKES’İN KİTABU BAYTARNAME TERCÜMESİ (60b-109a, GİRİŞ - METİN - DİZİN) YÜKSEK LİSANS TEZİ Mustafa AK Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mesut ŞEN İSTANBUL 2008 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... I ÖN SÖZ ........................................................................................................................ IV ÖZET ............................................................................................................................ VI SUMMARY ................................................................................................................. VII İŞARETLER ve KISALTMALAR ......................................................................... VIII TRANSKRİPSİYON ALFABESİ .............................................................................. IX GİRİŞ .............................................................................................................................. X 1. KĀMİLÜ’Ś-ŚINAǾATEYNİ’L-BAYŦĀRA VE’Z-ZARTAĶA .............................. XI 1.1. Eserin aslı ................................................................................................................ XI 1.2. Eserin yazarı ........................................................................................................... XI 1.3. Eserin bölümleri ..................................................................................................... XII 1.4. Eserin veteriner tarihi açısından önemi ................................................................ XIII 1.5. Eserin nüshaları .................................................................................................... XIV 1.6. Eserin tercümeleri .................................................................................................. XV 2. KİTĀBU BAYŦAR-NĀME ..................................................................................... XV 3. DİL ÖZELLİKLERİ ............................................................................................. XXIII 3.1. İmla özellikleri .................................................................................................. XXIII 3.1.1. Harekeleme ..................................................................................................... XXIII 3.1.2. Şeddenin kullanımı ......................................................................................... XXIII 3.1.3. Ünlülerin yazılışı ............................................................................................. XXIV 3.1.3.1. a ünlüsü ........................................................................................................ XXIV 3.1.3.1.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXIV 3.1.3.1.2. İç seslerde ................................................................................................. XXIV 3.1.3.1.3. Son seslerde .............................................................................................. XXIV 3.1.3.2. e ünlüsü ....................................................................................................... XXIV 3.1.3.2.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXIV 3.1.3.2.2. İç seslerde .................................................................................................. XXV 3.1.3.2.3. Son seslerde ............................................................................................... XXV 3.1.3.3. ı, i ünlüleri ..................................................................................................... XXV 3.1.3.3.1. Ön seslerde ................................................................................................. XXV 3.1.3.3.2. İç seslerde .................................................................................................. XXV 3.1.3.3.3. Son seslerde ............................................................................................... XXV 3.1.3.4. o, ö, u, ü ünlüleri .......................................................................................... XXVI I 3.1.3.4.1. Ön seslerde ................................................................................................ XXVI 3.1.3.4.2. İç seslerde ................................................................................................. XXVI 3.1.3.4.3. Son seslerde .............................................................................................. XXVI 3.1.4. Ünsüzlerin yazılışı .......................................................................................... XXVI 3.1.4.1. ç ünsüzü ....................................................................................................... XXVI 3.1.4.2. g, k, ve ñ ünsüzleri ....................................................................................... XXVI 3.1.4.3. ġ, ķ ünsüzleri ............................................................................................. XXVII 3.1.4.4. ĥ, ħ, h ünsüzleri .......................................................................................... XXVII 3.1.4.5. p ünsüzü ..................................................................................................... XXVII 3.1.4.6. d, t, ŧ ünsüzleri .......................................................................................... XXVIII 3.1.4.7. s, ś ünsüzleri .............................................................................................. XXVIII 3.1.5. Yükleme hâli ( akkuzatif ) ekinin yazımı .................................................... XXVIII 3.1.6. Edatların yazımı .............................................................................................. XXIX 3.1.7. Yazımı farklı olan kelimeler ........................................................................... XXIX 3.2. Ses hadiseleri ..................................................................................................... XXIX 3.2.1. Kalınlık- incelik uyumu ................................................................................. XXIX 3.2.2. Düzlük-yuvarlaklık uyumu .............................................................................. XXX 3.2.3. Ünsüz değişmeleri ............................................................................................ XXX 3.3. Çekim ekleri ........................................................................................................ XXX 3.3.1. İsim çekim ekleri ............................................................................................. XXX 3.3.1.1. Çokluk eki ..................................................................................................... XXX 3.3.1.2. İyelik ekleri ................................................................................................... XXX 3.3.1.3. Hâl ekleri ..................................................................................................... XXXI 3.3.1.3.1. Yalın hâl .................................................................................................... XXXI 3.3.1.3.2. İlgi hâli (genitif) ........................................................................................ XXXI 3.3.1.3.3. Yükleme hâli (akuzatif) ............................................................................ XXXI 3.3.1.3.4. Yaklaşma hâli (datif) ................................................................................ XXXI 3.3.1.3.5. Bulunma hâli (lokatif) ............................................................................. XXXII 3.3.1.3.6. Ayrılma hâli (ablatif) .............................................................................. XXXII 3.3.1.3.7. Vasıta hâli (instrumantel) ........................................................................ XXXII 3.3.1.3.8. Eşitlik hâli (ekvatif) ................................................................................ XXXII 3.3.1.3.9. Yön hâli (direktif) ................................................................................... XXXII 3.3.2. Fiil çekim ekleri ............................................................................................ XXXII 3.3.2.1. Şahıs ekleri ................................................................................................. XXXII II 3.3.2.2. Bildirme kipleri ......................................................................................... XXXIII 3.3.2.2.1. Görülen geçmiş zaman ........................................................................... XXXIII 3.3.2.2.2 Öğrenilen geçmiş zaman ......................................................................... XXXIII 3.3.2.2.3. Geniş zaman .......................................................................................... XXXIV 3.3.2.2.4. Gelecek zaman ....................................................................................... XXXIV 3.3.2.2.5 Şimdiki zaman ........................................................................................ XXXIV 3.3.2.3. Tasarlama kipleri ...................................................................................... XXXIV 3.3.2.3.1. Emir kipi ................................................................................................ XXXIV 3.3.2.3.2. İstek kipi ................................................................................................ XXXIV 3.3.2.3.3. Şart kipi ................................................................................................... XXXV 3.3.2.3.4. Gereklilik kipi ......................................................................................... XXXV 3.3.2.4. Birleşik kipler ............................................................................................ XXXV 3.3.2.4.1. Hikâye ..................................................................................................... XXXV 3.3.2.4.2. Rivayet .................................................................................................... XXXV 3.3.2.4.3. Şart .......................................................................................................... XXXV 3.3.2.5. Bildirme ekleri ve cevheri fiil .................................................................... XXXV 3.3.2.5.1 Geniş zaman ............................................................................................ XXXVI 3.3.2.5.2. Görülen geçmiş zaman ........................................................................... XXXVI 3.3.2.5.3. Öğrenilen geçmiş zaman ........................................................................ XXXVI 3.3.2.5.4. Şart ......................................................................................................... XXXVI 3.3.2.5.6. Cevheri fiilin olumsuzu ......................................................................... XXXVI 3.3.2.6. Partisipler .................................................................................................. XXXVI 3.3.2.7. Gerundiumlar .......................................................................................... XXXVII 3.4. Fillerde olumsuzluk ..................................................................................... XXXVIII 3.5. Birleşik fiiller ............................................................................................... XXXVIII 3.5.1. Birinci unsuru isim olan birleşik fiiller ..................................................... XXXVIII 3.5.2. İki unsuru da fiil olan birleşik fiiller ......................................................... XXXVIII METİN ............................................................................................................................. 1 DİZİN ............................................................................................................................. 34 2. HASTALIK ADLARI DİZİNİ ................................................................................. 156 3. BİTKİ ADLARI DİZİNİ .......................................................................................... 159 KAYNAKÇA ............................................................................................................... 171 ÖZ GEÇMİŞ ............................................................................................................... 173 TIPKI BASIM ............................................................................................................. 174 III ÖN SÖZ Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya bölümünde 3575 numarada kayıtlı bulunan Kitābu Bayŧar-nāme adlı tercümenin üçüncü ve dördüncü makaleleri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Kitābu Bayŧar-nāme, 14. yüzyılda İslâm dünyasının ve Orta Çağın en büyük veteriner hekimi olarak kabul edilen Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr’ın (ö.1340) muhtemelen 1310-1340 yıllarında yazdığı Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin Mehmed b. Çerkes tarafından 17. yüzyılda (Hicrî 1095 / Miladî 1683) yapılmış tercümesidir. Tercüme Kitābu Bayŧar-nāme, toplam on makaleden oluşan Kāmilü’ś- śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin tedavi kısmını kapsayan altı, yedi, sekiz ve dokuzuncu makalelerini ihtiva etmektedir. Tercümenin birinci ve ikinci makaleleri, Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z- zartaķa’nın altıncı ve yedinci makalelerine; üçüncü ve dördüncü makaleleri ise adı geçen eserin sekizinci ve dokuzuncu makalelerine tekabül etmektedir. Tercümenin birinci ve ikinci makaleleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü öğrencisi Tahir Kemal Bulut tarafından Doç. Dr. Mesut Şen’in danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak çalışılmaktadır. Bizim çalışmamız, yukarıda ifade ettiğimiz gibi, tercümenin üçüncü ve dördüncü makalelerini oluşturmaktadır. Üzerinde çalıştığımız üçüncü makale 70 bâbdan oluşmaktadır. Bâblar, atın arka bacakları, kuyruk, bel, göbek, kaburgalar, ciğer, kalp, böbrek ve mafsal hastalıklarının tedavisi ile zehirli otlarla zehirlenen atların tedavisinden başka, embriyotomi ve atın iğdiş edilmesi konularını ele almaktadır. Dördüncü makale ise 12 bâbdan oluşmaktadır. Bu makale de, tedavide kullanılan ilaçları, dağlama usullerini, bazı hastalıklara karşı kullanılan muska ve duaları ihtiva etmektedir. IV Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eserin aslı, yazarı, veteriner tarihi açısından önemi, nüshaları, tercümeleri ve de çalışma konumuz olan Kitābu Bayŧar-nāme hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca, metnin imla ve dil özellikleri bu bölümde incelenmiştir. Metin bölümünde tercümenin 60b-109a varaklarının transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Metinde okumayı kolaylaştırma ve anlam bütünlüğü sağlama amacıyla noktalama işaretleri kullanılmış ve satır başı konulmuştur. Metinde yer alan ayet, dua ve Arapça ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Dizin bölümünde transkripsiyonu yapılmış metinde yer alan tüm kelime ve kelime grupları bulunmaktadır. Kelimeler anlamlandırılırken metne sadık kalınmıştır. Çalışma konumuzun baytarlıkla ilgili olması, metnimizde hastalık adlarının ve tedavilerinde kullanılan bitki adlarının çokça geçmesi nedeniyle araştırmacılara yararlı olacağı düşünülerek hastalık adları dizininin ve bitki adları dizininin de bu bölümde genel dizinden sonra ayrı ayrı verilmesi uygun görülmüştür. Hastalık ve bitki adlarının anlamları mümkün olduğunca sözlüklerde geçen biçimleriyle verilmiştir. Bu bölümlerden sonra eserin çalışmaya konu olan 60b-109a varaklarının Arap harfli metnine yer verilmiştir. Türk kültüründe önemli yere sahip olan atlar ve baytarnamelerle beni tanıştıran, tez konumu bu yönde seçmemde yardımcı olan, tez çalışması sırasında bütün özverisiyle bana yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Doç. Dr. Mesut Şen’e; bana Türk dili alanında yeni ufuklar açan tüm değerli bölüm hocalarıma ve özellikle de bilgi ve desteğini hep yanımda hissettiğim, beni her zaman yüreklendiren saygıdeğer hocam Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali’ye teşekkür ederim. MUSTAFA AK V ÖZET Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinde Ayasofya bölümünde 3575 numarada kayıtlı bulunan Kitābu Bayŧar-nāme adlı tercümenin üçüncü ve dördüncü makaleleri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Kitābu Bayŧar-nāme, 14.yüzyılda İslâm dünyasının ve Orta Çağın en büyük veteriner hekimi olarak kabul edilen Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr’ın (ö.1340) muhtemelen 1310-1340 yıllarında yazdığı Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z-zartaķa adlı eserin Mehmed b. Çerkes tarafından 17. yüzyılda (Hicri 1095 / Miladi 1683) yapılan tercümesidir. Bu tez Giriş, Metin, Dizin olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eserin aslı, yazarı, veteriner tarihi açısından önemi, nüshaları, tercümeleri ve de çalışma konumuz olan Kitābu Bayŧar-nāme hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca, metnin imla ve dil özellikleri bu bölümde incelenmiştir. Metin bölümünde eserin 60b-109a varakların transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Metinde okumayı kolaylaştırma ve anlam bütünlüğü sağlama amacıyla noktalama da yapılmış ve satır başı konulmuştur. İncelenen bölüm 49 varaktan oluşmakta ve genellikle her sayfada 13 satır bulunmaktadır. Metinde yer alan ayet, dua ve Arapça ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Dizin bölümünde transkripsiyonu yapılmış metinde yer alan tüm kelime ve kelime grupları bulunmaktadır. Kelimelere anlam verilirken metindeki anlam esas alınmıştır. Çalışma konumuzun baytarlıkla ilgili olması, metnimizde hastalık adlarının ve tedavilerinde kullanılan bitki adlarının çokça geçmesi nedeniyle araştırmacılara yararlı olacağı düşünülerek hastalık adları dizininin ve bitki adları dizininin de bu bölümde genel dizinden sonra ayrı ayrı verilmesi uygun görülmüştür. Hastalık ve bitki adlarının anlamları mümkün olduğunca sözlüklerde geçen biçimleriyle verilmiştir. Bu bölümlerden sonra eserin çalışmaya konu olan 60b-109a varaklarının Arap harfli metnine yer verilmiştir. VI SUMMARY This dissertation is a linguistic study on the third and fourth articles of the translation of Kitābu Bayŧar-nāme which is registered in number 3575 Ayasofia Deparment in Süleymaniye Library. Kitābu Bayŧar-nāme is the translation of Kāmilü’ś-śınaǾateyni’l-bayŧāra ve’z- zartaķa, made by Mehmed b. Çerkes in the 17th century (Hegira 1095 / Christian Era 1683) ,which is written probably in the years of 1310-1340 by Ebû Bekr İbn el-Münzir el- Baytâr (ö.1340) who is beleived to be the greatest veterinarian of Middle Ages and Islamic world in the 14th century. This dissertation has three parts ; Prologue, Text and Index In the prologue, the information about the origin of the book, its author, the significance of the book in terms of veterinary medicine history, the copies and translations of the book, and also the information about “Kitābu Bayŧar-nāme” which is our case study is given. In the text part, there is the transcripted text of 60b-109a sheets of the book. To ease the reading and provide the integrity of meaning, punctuation and paragraph intentations are also used. In the text studied , there are 49 sheets and 13 lines in each paper. The verses, prayers and Arabic phrases are given in the Arabic language. In the index part, all the words and phrases in the transcripted text are given and interprereted by sticking to the meaning in the original one. Since our study is about veterinary science and there is a wide use of the names of diseases and plants -which are used to cure those diseases – the index of the diseases and the plants are given separately to help the researcher. The meaning of the diseases and plants are given the way they are in dictionaries. After these parts, the text of 60b-109a sheets of the book are given in Arabic language. VII

Description:
TRANSKRİPSİYON ALFABESİ . TRANSKRİPSİYON ALFABESİ. ء ǿ. ا a, e. آ ā. ب b. ث p. ت t. ث ŝ. ج c. چ ç. ح ĥ Zengiber officinale. Bu bitkinin asıl
See more

The list of books you might like

Upgrade Premium
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.
DMCA & Copyright: Dear all, most of the website is community built, users are uploading hundred of books everyday, which makes really hard for us to identify copyrighted material, please contact us if you want any material removed.
Copyright @ PDFdrive.to, 2022 | We love our users