Medische psychologie PDF
Preview Medische psychologie
Medischepsychologie Medische psychologie Onder redactie van: Prof. dr. A.A. Kaptein Prof. dr. J.B. Prins Dr. E.H. Collette Dr. R.L. Hulsman Tweede, herziene druk Houten2010 (cid:2)2010BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerMedia Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerd gegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,door fotokopiee¨nofopnamen,hetzijopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvande uitgever. Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16bAuteurswetjohetBesluit van20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet,dient mendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KB Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecompi- latiewerken(artikel16Auteurswet)dientmenzichtotdeuitgevertewenden. Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgaveteverzorgen.Niettemin kunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgave voorkomen. ISBN9789031378197 NUR770,883 Ontwerpomslag:Bottenheft,Marijenkampen Ontwerpbinnenwerk:TEFF(www.teff.nl) Automatischeopmaak:PrePressMediaGroep,Zeist Eerstedruk,2006 Eerstedruk,tweedeoplage,2007 Tweede,herzienedruk,2010 BohnStafleuvanLoghum HetSpoor2 Postbus246 3990GAHouten www.bsl.nl Inhoud Lijstvanredacteurenenauteurs 9 4 Lerenengedrag 41 J.H.M.M.Vercoulen,J.B.Prins Voorwoord 13 Inleiding 41 Bijdetweededruk 13 4.1 Klassiekeconditionering 41 4.2 Operanteconditionering 43 inleiding 15 4.3 Sociaalleren 45 Literatuur 47 1 Medischepsychologieincontext 17 A.A.Kaptein,J.B.Prins,E.H.Collette,R.L. 5 Delevensloop 49 Hulsman M.A.Grootenhuis,C.Bode 1.1 Vierdokters 17 Inleiding 49 1.2 Medischepsychologie 20 5.1 Levenslooptijdensdejeugdjaren 49 1.3 Medischepsychologieenditboek 21 5.2 Levenslooptijdensvolwassenheid 54 Literatuur 21 5.3 Totslot 59 Literatuur 60 deel a gedrag en gezondheid 23 6 Lichamelijkonverklaardeklachten 61 J.P.C.Jaspers 2 Symptoomperceptie 25 Inleiding 61 A.M.M.Kolk,J.C.J.M.deHaes 6.1 Begrippenentheorie¨en 62 Inleiding 25 6.2 Diagnostiekbijlichamelijkonverklaarde 2.1 Hetervarenvanklachten:symptoomper- klachten 64 ceptie 25 6.3 Interventiesbijlichamelijkonverklaarde 2.2 Conclusie 30 klachten 65 Literatuur 31 Literatuur 67 3 Cognities 33 7 Emotiesindegeneeskunde 69 A.W.M.Evers A.Vingerhoets,A.A.J.Wismeijer Inleiding 33 Inleiding 69 3.1 Watzijncognities? 33 7.1 Emotiesenziekte 70 3.2 Cognitiesinhetarts-pati¨entcontact 34 7.2 Emotiesenleefstijl 71 3.3 Invloedvancognitiesopgezondheiden 7.3 Emoties,symptoomperceptieenhetzoeken ziekte 35 naarmedischehulp 71 3.4 Determinantenvancognities 36 7.4 Emoties,medischebeslissingenenthera- 3.5 Metenvancognities 36 pietrouw 72 3.6 Veranderingvancognities 37 7.5 Emotiesalssymptoomvanpsychiatrische Literatuur 39 ziekten 73 7.6 Verstoordeemotiesalsgevolgvanlicha- melijkeziekteofmedischebehan- deling 74 6 Medischepsychologie 7.7 Emotiestijdensziekenhuisopname 75 12 Coping 125 7.8 Emotiesenmedischeingrepen 75 F.J.Snoek,D.T.D.deRidder 7.9 Conclusie 76 Inleiding 125 Literatuur 76 12.1 Ziektealsadaptieveopgave 125 12.2 Copingstrategie¨en 126 8 Psychoneuro-immunologie 77 12.3 Determinantenvancoping 127 R.Geenen,R.J.Benschop 12.4 Hetmetenvancoping 128 Inleiding 77 12.5 Copinginterventies 128 8.1 Wisselwerkingtussenfysiologieenpsycho- 12.6 Totslot 129 logie 77 Literatuur 130 8.2 Stress 78 8.3 Infectieziektenenstress 80 13 Therapietrouw 131 8.4 Wondhelingenstress 81 E.M.A.Smets,P.T.Nieuwkerk 8.5 Chronischeziektenenstress 82 Inleiding 131 8.6 Conclusie 84 13.1 Samenwerkingsrelatie 131 Literatuur 85 13.2 Waarhangttherapietrouwnogmeer vanaf? 132 9 Erfelijkheidsadvisering 87 13.3 Hetprobleemindemedischepraktijk 135 E.M.A.Smets,E.M.A.Bleiker,S.C.MvanEsch 13.4 Conclusie 138 Inleiding 87 Literatuur 139 9.1 Soortenerfelijkheidsadvisering 88 9.2 Erfelijkheidsadvisering 88 14 Chronischziek-zijn 141 9.3 Genetischscreenen 96 A.A.Kaptein 9.4 Maatschappelijkegevolgen 97 Inleiding 141 9.5 Huidigeentoekomstigeontwikke- 14.1 Definitiechronischeziekte 143 lingen 97 14.2 Zelfmanagement 143 Literatuur 99 14.3 Pati¨entenendoktersenchronische ziekten 145 10 Klinischeneuropsychologie 101 Literatuur 147 H.A.M.Middelkoop,E.M.Wekking,H.P. Zijlstra 15 Pijn 149 Inleiding 101 J.Passchier 10.1 Neuropsychologischediagnostiek 101 Inleiding 149 10.2 Dementiescreening 103 15.1 Eenklassiekeneenmodernpijnmodel 149 10.3 Neuropsychologischeinterventies 105 15.2 Soortenpijn 150 10.4 Kinderneuropsychologie 108 15.3 Prevalentievanchronischepijn 152 Literatuur 112 15.4 Gevolgenvanpijn 152 15.5 Psychischefactorenvanpijn 153 deel b 15.6 Psychologischepijnbehandelingen 155 gedrag en ziekte 113 Literatuur 158 11 Stress 115 16 Seksualiteitenziekte 159 A.V.Ranchor,H.Riese,R.Sanderman M.M.terKuile,H.E.deGroot Inleiding 115 Inleiding 159 11.1 Stressoren 116 16.1 Deseksuele-responscyclusin 11.2 Stressreacties 118 gezondheid 159 11.3 Factorenvaninvloedopderelatietussen 16.2 Ziekteenseksualiteit 161 stressorenenstressreacties 120 16.3 Seksualiteitindemedischepraktijk 163 11.4 Hetmetenvanstressoren 123 Literatuur 166 11.5 Stressmanagementinterventies 123 Literatuur 124 Inhoud 7 17 Behaviouralmedicine 167 20 Lastigegesprekkenindemedische M.Scharloo praktijk 201 Inleiding 167 S.C.M.vanEsch,J.J.S.vandeKreeke,A.M.D. 17.1 Dedefinitie–watisbehaviouralmedi- Nooteboom cine? 168 Inleiding 201 17.2 Vancurenaar(collaborative)care–wat 20.1 Reactiepatronen 201 heeftbehaviouralmedicineeenartste 20.2 Achtergrondenvanlastigesituaties 202 bieden? 168 20.3 Voorkomenisbeterdangenezen 204 17.3 Tekortschietendezorg:eenvoorbeelduitde 20.4 Stappeninhetomgaanmetlastige praktijk 169 gesprekssituaties 205 17.4 Waarhoudtbehaviouralmedicinezichmee Literatuur 211 bezig? 169 Literatuur 174 21 Communicatieoverethischekwesties indemedischepraktijk 213 18 Kwaliteitvanleven 177 M.C.B.vanZwieten E.F.Taminiau-Bloem,M.Locadia,M.A.G. Inleiding 213 Sprangers 21.1 Ethischekwesties 214 Inleiding 177 21.2 Morelecounseling:besprekenethische 18.1 Waaromwordtkwaliteitvanleven kwestiesmetpati¨enten 217 gemeten? 177 21.3 Moreelberaad:besprekenethischekwestie 18.2 Hoewordtkwaliteitvanleven metcollega’s 219 gemeten? 178 21.4 Morelereflectie:‘bespreken’ethische 18.3 Kwaliteitvanlevenindemedische kwestiemetjezelf 220 praktijk 180 Literatuur 223 18.4 Uitdagingenvanhetmetenvankwaliteit vanleven 180 22 Omgaanmettaal-encultuurver- Literatuur 182 schillen 225 J.L.Suurmond,M.C.Seeleman,M.L.Essink- deel c Bot,K.Stronks communicatie en professioneel Inleiding 225 gedrag 183 22.1 Overwiehebbenwehet? 225 22.2 Debegrippenetniciteitencultuur 225 19 Communicatievanartsenpatie¨nt 185 22.3 Taal-encultuurverschilleninhetcontact J.C.J.M.deHaes,L.C.Zandbelt,L.M.L.Ong tussenartsenpati¨ent 227 Inleiding 185 22.4 Hetgevaarvanculturaliseren/allochtoni- 19.1 Dagelijksecommunicatieversuscommuni- seren 230 cerenmetpati¨enten 185 22.5 Culturelecompetenties 231 19.2 Inzichtincommunicatie 186 Literatuur 233 19.3 Communicatievedoelenenhunfunctiein hetmedischegesprek 187 23 Professioneelgedrag 235 19.4 Contactleggeneneenrelatieonder- M.J.Heineman,M.Fabriek,S.J.vanLuijk,R.L. houden 187 Hulsman 19.5 Informatieverzamelen 189 Inleiding 235 19.6 Informatiegeven 191 23.1 Watverstaanweonderprofessioneel 19.7 Besluitvorming 193 gedrag? 236 19.8 Bevorderenvanaanziekteenbehandeling 23.2 Professioneleidentiteit 239 gerelateerdgedrag 195 23.3 Rolleninhetartsenberoep 240 19.9 Emotieshanteren 196 23.4 Professioneelgedraginhetformeleen 19.10 Effectiefcommunicerenisookcommuni- informelegeneeskundecurriculum 241 catieopmaat 198 23.5 Toetsingprofessioneelgedrag 242 Literatuur 199 Literatuur 244 Register 247 Lijst van redacteuren en auteurs Redacteuren Drs.S.C.M.vanEsch VUMedischCentrum,afdelingMedischePsy- Prof.dr.A.A.Kaptein chologie,Amsterdam LeidsUniversitairMedischCentrum,afdeling MedischePsychologie,Leiden Dr.M.L.Essink-Bot UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- Prof.dr.J.B.Prins dischCentrum,afdelingSocialeGeneeskunde, UniversitairMedischCentrumSintRadboud,af- Amsterdam delingMedischePsychologie,Nijmegen Dr.A.W.M.Evers Dr.E.H.Collette UniversitairMedischCentrumSintRadboud,af- VUMedischCentrum,afdelingMedischePsy- delingMedischePsychologie,Nijmegen chologie,Amsterdam Drs.M.Fabriek Dr.R.L.Hulsman UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, Amsterdam Amsterdam Prof.dr.R.Geenen UniversiteitUtrecht,afdelingKlinische&Ge- Auteurs zondheidspsychologie/UniversitairMedisch CentrumUtrecht,afdelingReumatologieenKli- Dr.ir.R.J.Benschop nischeImmunologie,Utrecht EliLilly&Company,Indianapolis,IN,USA Drs.H.E.deGroot Dr.E.M.A.Bleiker LeidsUniversitairMedischCentrum,afdeling NederlandsKankerInstituut,AntonivanLeeu- Gynaecologie,polikliniekPsychosomatischeGy- wenhoekZiekenhuis,afdelingPsychosociaalOn- naecologieenSeksuologie,Leiden derzoekenEpidemiologie,Amsterdam Dr.M.A.Grootenhuis Dr.C.Bode EmmaKinderziekenhuisAMC,Psychosocialeaf- UniversiteitTwente,VakgroepPsychologieen deling,Amsterdam CommunicatievanGezondheidenRisico,En- schede Prof.dr.J.C.J.M.deHaes UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- Prof.dr.L.J.P.vanDoornen dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, UniversiteitUtrecht,afdelingGezondheidspsy- Amsterdam chologie,Utrecht 10 Medischepsychologie Prof.dr.M.J.Heineman Dr.L.M.L.Ong UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingVerloskunde/Gynaecolo- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, gie,Amsterdam Amsterdam Dr.R.L.Hulsman Prof.dr.J.Passchier UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- VrijeUniversiteit,FaculteitderPsychologieen dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, Pedagogiek,Amsterdam Amsterdam Prof.dr.A.V.Ranchor Dr.J.P.C.Jaspers UniversitairMedischCentrumGroningen,afde- UniversitairMedischCentrumGroningen,dienst lingGezondheidswetenschappen,sectieGezond- PsychosocialeBegeleiding,Groningen heidspsychologie,Groningen Dr.A.M.M.Kolk Prof.dr.D.T.D.deRidder UniversiteitvanAmsterdam,Programmagroep UniversiteitUtrecht,afdelingKlinischeenGe- KlinischePsychologie,Amsterdam zondheidspsychologie,Utrecht Drs.J.J.S.vandeKreeke Dr.H.Riese VUMedischCentrum,afdelingMedischePsy- UniversitairMedischCentrumGroningen,Inter- chologie,Amsterdam disciplinairCentrumPsychiatrischeEpidemiolo- gie,Groningen Dr.M.M.terKuile LeidsUniversitairMedischCentrum,afdeling Prof.dr.R.Sanderman Gynaecologie,polikliniekPsychosomatischeGy- UniversitairMedischCentrumGroningen,afde- naecologieenSeksuologie,Leiden lingGezondheidswetenschappen,sectieGezond- heidspsychologie/RijksuniversiteitGroningen, Dr.M.Locadia basiseenheidKlinischePsychologie,faculteitGe- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- drags-enMaatschappijwetenschappen,Gronin- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, gen Amsterdam Dr.M.Scharloo Dr.S.J.vanLuijk LeidsUniversitairMedischCentrum,afdeling VUMedischCentrum,InstituutvoorOnderwijs MedischePsychologie,Leiden enOpleiden,Amsterdam Ir.M.C.Seeleman Prof.dr.H.A.M.Middelkoop UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- LeidsUniversitairMedischCentrum,afdeling dischCentrum,afdelingSocialeGeneeskunde, Neurologie&Neuropsychologie,Leiden Amsterdam Dr.P.T.Nieuwkerk Dr.E.M.A.Smets UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, dischCentrum,afdelingMedischePsychologieen Amsterdam afdelingKlinischeGenetica,Amsterdam Drs.A.M.D.Nooteboom Prof.dr.F.J.Snoek VUMedischCentrum,afdelingMedischePsy- VUMedischCentrum,MedischePsychologie, chologie,Amsterdam Amsterdam Lijstvanredacteurenenauteurs 11 Prof.dr.M.A.G.Sprangers Prof.dr.A.J.J.M.Vingerhoets UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- UniversiteitvanTilburg,DepartementPsycholo- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, gieenGezondheid,Tilburg Amsterdam Dr.E.M.Wekking Prof.dr.K.Stronks DijkenDuin,LocatieCastricum,afdelingNeu- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- ropsychologieenPsychodiagnostiek,Castricum dischCentrum,afdelingSocialeGeneeskunde, Amsterdam Dr.A.A.J.Wismeijer UniversiteitvanTilburg,DepartementKlinische Dr.J.L.Suurmond Psychologie,Tilburg UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingSocialeGeneeskunde, Dr.L.C.Zandbelt Amsterdam UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingKwaliteitenProcesIn- Dr.E.F.Taminiau-Bloem novatie,Amsterdam UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- dischCentrum,afdelingMedischePsychologie, Dr.H.P.Zijlstra Amsterdam UniversiteitLeiden,CapaciteitsgroepNeuropsy- chologie,Leiden Dr.J.H.M.M.Vercoulen UniversitairMedischCentrumSintRadboud,af- Dr.M.C.B.vanZwieten delingMedischePsychologie/UniversitairLong- UniversiteitvanAmsterdam,AcademischMe- centrumDekkerswald,Nijmegen dischCentrum,afdelingHuisartsgeneeskunde, sectieMedischeEthiek,Amsterdam
The list of books you might like
