Mary Ann van Huis

193 Pages·1958·0.77 MB·German

by  Cookson Catherine

Oorspronkelijke titel: THE DEVIL AND MARY ANN
Vertaling: A. E. HERMANS DE ROOS
Omslagontwerp: P. A. H. VAN DER HARST
© Copyright Catherine Cookson © MCMLXXIX Elsevier Nederland B. V., Amsterdam/Brussel
D/MCMLXXX/OI99/464 ISBN 90 10 02490 3
Deze uitgave is verzorgd door B. V. Uitgeversmaatschappij Elsevier Boekerij.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
Inhoud
1. De dag begint
2. Een hele gulden
3. Meneer Lord krijgt hoorntjes 4. Een tweede Sarah Flannagan
5. Het bedincident
6. Wat bedoelt onze Michael?
7. Mary Ann is verdwenen
8. Alles staat op zijn kop
9. Ik heb berouw van alles
10. Mike en Tony
11. Meneer Lord wil Mary Ann zien
12. Waar lach je zo om?
1. De dag begint
Voor haar slaapkamerraam in de boerderij stond Mary Ann bijna voor de laatste
keer over haar koninkrijk uit te kijken. Beneden haar lag een stuk van de tuin.
Late muurbloemen gloeiden in rode en gele plekken, maar het was naar de lang
uitgegroeide en omgeknakte bladeren van de narcissen dat haar blik nu werd
getrokken, want die symboliseerden haar gevoelens. Ook zij was aan het
afsterven — ze voelde dat ze aan het afsterven was. Morgen, als ze de boerderij
verliet en van haar vader en haar moeder en hun Michael wegging, zou ze
sterven. Hoe kon ze zonder hen in leven blijven? Nu ja, zonder haar vader
tenminste? De scheiding van haar moeder zou een vreselijk verdriet
veroorzaken, maar van haar vader gescheiden te worden zou alle lust om te
blijven leven uit haar wegzuigen. Ze voelde dat het opeens rondom haar neus
begon te trekken en ze zei vermanend tot zichzelf: 'Begin nou maar niet te
grienen, zo meteen komt je moeder boven!' Haar grote bruine ogen, die het
grootste gedeelte van haar kaboutergezichtje in beslag schenen te nemen,
knipperden en ze liet haar blik over haar koninkrijk dwalen. De gezellig
opeengedrongen gebouwen, die drie zijden van het erf omzoomden; de
fundering voor de grote, nieuwe schuur rechts; de twee arbeiderswoninkjes, aan
het weggetje dat langs de toegangshekken van de boerderij liep waarvan er een
tot voor nog zo korte tijd door hen zelf bewoond was geweest; en ginds, tegen de
heuvel op, achter de huisjes, het nieuwe huis van meneer Lord, dat als wachter
en eigenaar van de hele bezitting boven alles troonde. Zelfs dit lag binnen de
grenzen van haar koninkrijk. En het was haar koninkrijk, voor haar vader
gekocht met haar opoffering.
Wij weten natuurlijk niet precies waaraan Mary Ann allemaal dacht, maar haar
gevoelens zeiden haar duidelijker dan wat ook dat ze zich uit liefde voor haar
vader aan meneer Lord had verkocht. De prijs die hij van haar gevergd had, was:
zich een goede opvoeding laten aanleunen, en die zou morgen beginnen. Tot
dank had haar vader bedrijfsleider van de boerderij mogen worden. Maar
natuurlijk wist haar vader niets van deze ruilhandel af. Oei nee! En hij mocht het
nóóit weten ook.
Het feit dat haar vader nu bedrijfsleider was op de boerderij waarop hij, een
maand geleden, maar gewoon knecht was geweest, had nog steeds de glans van
een wonder om zich heen. En het wonder werd nog duizendmaal groter als ze
terugdacht aan de tijd, niet meer dan een paar maanden geleden, toen ze in
Jarrow op twee zolderkamertjes ergens bovenin Mulhattans Hall hadden
gewoond, en haar vader op de werf had gewerkt en eeuwig en altijd boven zijn
theewater was. Oei! Hoe kon ze nu zo iets denken! Ze schudde krachtig het
hoofd om de herinnering te verjagen. Haar vader was nooit dronken, niet echt
tenminste; hij werd een beetje ziek, maar nooit dronken. Iedereen wist dat hij
nooit echt dronken was; die leugen was door Sarah Flannagan in omloop
gebracht.
O, die Sarah Flannagan! Een klein vreugdestraaltje baande zich een weg door de
sombere duisternis in haar hoofdje. Vandaag, als ze naar Mulhattans Hall ging
om van mevrouw McBride afscheid te nemen, hoopte ze dat die nare, kattige,
brutale leugenbrok op straat zou zijn, dan zou ze haar eens iets laten zien! Ze zou
van top tot teen in haar nieuwe kleren zijn gestoken, en vechten zou ze niet met
haar. Nee, vechten was nu volkomen van de baan! Ze zou naar haar toegaan en
dan zou ze zeggen: 'Nou zie je het maar, hè, Sarah Flannagan, alles wat ik
gezegd heb is stuk voor stuk uitgekomen. Me vader is bedrijfsleider, en ik ga een
echte dame worden, die heel deftig praat. Kijk nou maar eens of je daarvan terug
hebt!' Ja, dat zou ze tegen haar zeggen, zonder plat te spreken. Dan zou ze
wegwandelen, met opgeheven hoofd.
Het ging een drukke dag worden. Ze moest ook pastoor Owen nog opzoeken en
een laatste bezoek aan de Heilige Familie brengen. Verdriet maakte zich bij deze
gedachte opnieuw van haar meester, maar die werd onmiddellijk weggevaagd bij
het zien van haar vader. Hij was juist uit de koeiestal gekomen en stak met
meneer Jones het erf over. Haar hart zwol van trots. Hij zag er geweldig uit, haar
vader; zelfs met maar één hand was hij beter en flinker dan welke man ter
wereld ook. De gedachte aan zijn verminking deed een vlam van tederheid door
haar heen schieten. Maar hij speelde het allemaal toch maar heel goed klaar! Ze
legde voor zichzelf de nadruk op dit punt, want telkens als zij even bewust aan
het ongeval dacht dat hem zijn hand had gekost, werd zij door grote angst
overvallen. Die angst probeerde zij terug te duwen, zonder een poging te doen
achter de reden voor de aanwezigheid ervan te komen. Mike Shaughnessy had
een heel goede daad verricht toen hij de schuld aan het ongeval van haar jonge
schouders had genomen en op zijn eigen onvoorzichtigheid had geworpen. Door
dat te doen, had hij de bron van het berouw dichtgestopt, die haar anders zeker
van haar verstand zou hebben beroofd.
Toen haar vader de haak voor zijn armstomp kreeg, zei hij dat zijn hand nu tegen
tien gewone handen zou opwegen. Dat had hij haar gisteren ook weer verteld,
toen zij naar zijn kantoor was gegaan ja zeker, het was nu zijn kantoor om hem te
zeggen dat het eten klaar was. Hij had toen het werk dat hij met de boeken deed
laten rusten en had haar opeens op zijn schoot getild. Lange tijd had hij haar
dicht tegen zich aan gedrukt. Toen was meneer Lord binnengekomen, en haar
vader had haar neergezet en was helemaal rood in zijn gezicht geworden.
Niemand had er een woord over gezegd, en dat had een zeker gevoel van onrust
bij haar achtergelaten. Toch kon zij eigenlijk niet helemaal begrijpen waarom ze
zich daar ongerust over zou maken. Maar dat deed ze nu eenmaal altijd als
meneer Lord kwam binnenvallen terwijl zij bij haar vader was. Als ze meneer
Lord helemaal voor zich alleen had, voelde ze nooit iets van dien aard; ze kon
honderd uit met hem praten en hem ook aan het lachen maken. Maar niet als
haar vader erbij was. Haar vader kwam nu op de boerderij toe en meneer Jones
liep naar zijn eigen huisje. Meneer Jones leek kleiner dan ooit. Meneer Jones
mocht haar niet. Hij sprak nooit een woord tegen haar, tenminste niet sinds die
keer toen ze op Guy Fawkesdag een vuurwerkbommetje onder zijn bed had
gegooid en hij als een krankzinnige in zijn onderbroek zijn huisje was komen
uitrennen. Het was op die dag geweest dat meneer Lord zo had gelachen en haar
vader kwaad op haar was geworden, kwader dan hij ooit was geweest. Hij had
toen gezegd dat ze een pak slaag zou krijgen, en meneer Lord had gezegd van
niet. Dat was de eerste maal geweest dat ze dat eigenaardige, vreemde iets tussen
die twee had aangevoeld. Ze tikte nu tegen het raam en wuifde naar haar vader.
Mike wuifde terug, met een wijde zwaai van zijn lange arm. Hij was bijna bij het
hekje toen om de hoek van de boerderij mevrouw Polinski aankwam.
'Goedemorgen, ' riep ze hem toe, en hij antwoordde: 'Ook goeiemorgen. ' Hij
bleef bij het hekje stilstaan toen zij haastig kwam aanlopen en Mary Ann bleef
op hen neerkijken. Mevrouw Polinski was blond, maar haar haar was niet zoals
dat van haar moeder in een grote toet tegen haar achterhoofd opgestoken en van
zo'n mooie kleur alsof je in'de zon keek; nee, het haar van mevrouw Polinski was
ruig en slordig, het was als een echte jongenskop geknipt, met pieken aan alle
kanten. Maar ze leek niets op een jongen. Mevrouw Polinski deed altijd erg
aardig tegen haar. Desondanks wist Mary Ann niet goed wat ze aan haar had.
Een ondefinieerbaar gevoel weerhield haar ervan de vrouw van de nieuwe
knecht te accepteren op de voorwaarden die zij zo royaal aanbood zo iets van:
we zijn toch kinderen onder elkaar. Mevrouw Polinski was oud, ze was boven de
twintig, en dus boven de jaren om zich als een kind aan te stellen hinkelen en
touwtjespringen inbegrepen! Haar vader lachte om mevrouw Polinski als die met
haar speelde, maar haar moeder zei dat het haar heel wat beter zou passen naar
binnen te gaan en het jasje van meneer Polinski te repareren en eens een
behoorlijk maal voor hem te koken. 'Ze leert het nog wel, ' zei haar vader dan.
Haar vader was op meneer Polinski gesteld. Hij zei dat meneer Polinski, al kon
het minste of geringste windvlaagje hem omverblazen, dubbel zoveel werk kon
verzetten als meneer Jones. Op een goede dag zou hij op zijn eigen boerderij
komen te zitten en dat was hem van harte gegund. Meneer Polinski kwam uit
Polen, maar mevrouw Polinski was gewoon een Engelse uit Dover.
Ze keek nu hoe mevrouw Polinski tegen haar vader stond te lachen en hoe haar
vader teruglachte. O, haar vader zag er werkelijk geweldig leuk uit. Zijn rooie
haar zat in de war, de kraag van zijn overhemd stond open en ze zag het kroezige
haar bovenaan zijn borst. 'Ben je nog niet aangekleed?'
Ze draaide zich snel om naar de deur, en daar stond Michael. Hij keek
vanmorgen niet zo ernstig en donker als gewoonlijk en zijn stem klonk
ongewoon vriendelijk. Tot op de dag van gisteren zou zijn begroeting de vorm
hebben aangenomen van: 'Schiet nou eindelijk eens op, meid, of je krijgt er weer
van langs. ' waarop haar antwoord iets geweest zou zijn in de geest van: 'Och,
hoepel op, idioot!' Maar op deze laatste dag van haar leven lag er in haar
antwoord zelfs een zweem van lieflijke zachtheid, toen ze zei: 'Ik ben in een wip
klaar, Michael!'
En ze was in een wip klaar, want ze schoot met grote snelheid haar kleren aan —
niet haar goede kleren, want die zouden haar pas na het ontbijt en haar
gebruikelijke ronde over het erf mogen sieren en binnen enkele minuten was ze
beneden.
Alsof ze hem in weken niet had gezien, sprong ze regelrecht in Mikes armen.
Mike had juist iets gezegd tegen Lizzie, die bij het fornuis stond, en toen Mary
Ann zijn gezicht naar het hare toekeerde, zei hij nog tegen zijn vrouw: 'Jij zou
haar heel wat kunnen leren... Polinski heeft het op het ogenblik lang niet best.
Waarom neem jij haar niet eens onder je hoede, Liz?'
'Je weet hoe ik erover denk. Nu ja, we zullen het er later nog weleens over
hebben. '
Deze aarzeling van de kant van haar moeder om over mevrouw Polinski te
praten, kwam dit voelde Mary Ann wel aan, zonder dat zij zich er overmatig
door gekwetst voelde doordat zij erbij was. Maar door het weinige dat ze
gehoord had, werd Mary Anns opinie omtrent haar eigen oordeel er alleen maar
beter op. Haar moeder mocht mevrouw Polinski blijkbaar ook niet zo graag! 'Ga
aan tafel zitten... vooruit!' Lizzie wendde zich van het fornuis af en gaf Mary
Ann een vriendschappelijk klapje op haar bips. Mary Ann greep zich stevig aan
Mikes nek vast en gilde: 'Ze ranselt me af, vader, ze ranselt me af!' Toen ze
hierover allemaal in de lach schoten, zelfs Michael, kwam Mary Ann meteen in
de zevende hemel terecht, terwijl de dag van morgen met een sprong in de verre
toekomst belandde, zodat zij nog de hele dag van heden overhad. Haar vader en
moeder waren blij en gelukkig, vereend door een band van liefde die bijna
tastbaar was. Hun Michael deed echt aardig, en daar, met een spiegelei er
bovenop, lag een heerlijk vers broodje op haar bordje, geen gewone boterham
zoals anders en dat zij dan ook alleen nog maar mocht opeten als ze eerst een
reusachtig bord pap door haar keel had gewrongen.
Toen ze allemaal zaten en het tafelgebed was opgezegd waaraan Mike niet mee
deed begonnen ze te eten, maar na korte tijd hield het gezellige gepraat ineens
op. Mary Ann voelde, midden in het kauwen en het genieten van een
verrukkelijk grote hap brood met ei, hoe haar mond van verbazing openviel toen
ze haar moeder snel van tafel zag opstaan en in de bijkeuken verdwijnen. Huilde
haar moeder... ? Toen hield haar vader, de ogen strak op zijn bord gevestigd, op
met eten. En toen slokte hun Michael, met zijn mond vol geroosterd brood, een
paar grote teugen thee naar binnen, en moeder had hem toch honderden keren
gezegd dat hij niet mocht drinken met zijn mond vol! En bijna even vlug als ze
was weggelopen, kwam Lizzie de kamer weer binnen met wat gesneden
boterhammen en daar, vlak voor Mary Anns neus, stond op tafel een schaal vol
brood waar nog niemand van had genomen. De stilte schreeuwde Mary Ann in
de oren en werd bijna ondraaglijk. Haar aangeboren zin voor wat in een bepaalde
situatie vereist was, zei haar dat er dringend behoefte aan een paar sterk
afleidende woorden bestond. Zonder dat ze er verder over had nagedacht, hoorde
ze zichzelf zeggen: 'Als ik Sarah Flannagan zie, zal ze wat van me te horen
krijgen! Dan zeg ik: "Jouw vader kan niet zulke kleren voor jou kopen als deze!"
'
'En jouw vader heeft dat ook niet gedaan. ' Mikes stem klonk toonloos en er lag
een beetje bitterheid in zijn blik. Mary Ann keek over de tafel heen haar vader
aan; toen wendde ze haar blik af en keek naar haar moeder. Lizzie zat ijverig te
eten en hief het hoofd niet op. Ze had net het verkeerde gezegd haar vader had
geen kleren voor haar gekocht, dat had meneer Lord gedaan, hele kisten vol.
Nou ja, twee grote koffers vol, te beginnen met wollen hemdjes tot en met een
zwart vilten schoolhoed en een grijze voor 's zondags. En overal stond haar naam
op Mary Ann Shaughnessy. Haar moeder had er dagen en dagen aan zitten te
naaien. Alles wat ze bezat was haar door meneer Lord gegeven, en dat vond haar
vader niet prettig. Ze was een stommeling dat ze zo iets had gezegd... een
stommeling, ja, dat was ze. De brok, die zo maar opeens in haar keel schoot,
smoorde haar bijna, maar een paar woorden wisten zich toch nog een uitweg te
banen: 'Ik wil niet... Ik wwil nniet... o, vader!'
'Daar hebben we het al. Kijk nu eens wat je bereikt hebt. ' Lizzie was
opgesprongen, ze trok Mary Ann naar zich toe en drukte haar hoofdje tegen zich
aan. Mike stond ook van tafel op; hij ging naar de schoorsteenmantel, greep
blindelings naar zijn pijp en mompelde kwaad: 'Zo was het niet bedoeld. '
En Michael, die zich de allergrootste inspanning van zijn hele leven getroostte in
een poging iets luchtigs te debiteren, slak zijn hand uit, gaf zijn zusje een
vriendelijk duwtje tegen haar schouder en zei met een stem, die verre van vast
klonk: 'Nou zal ik eens lekker wraak op je kunnen nemen! Je zat me altijd te
plagen met dat lyceum, maar een pensionaat is nog veel erger, hoor! Je stelt je zó
deftig aan als je terugkomt dat we geen woord van je verstaan. Je praat net zo
aanstellerig als al die mensen daar in het zuiden. ' Mary Anns huilen hield op en
met een bibberende zucht wendde ze zich van haar moeder af en schreeuwde
Michael toe: 'Niks van waar... nietes! Ze zullen van mij geen aanstellerige nuf
maken, nooit hoor. Nooit... hè vader?' Op het geluid van haar stem draaide Mike
zich naar haar toe en dwars door de lange, glanzend geboende keuken lachte hij
haar teder toe en schudde langzaam het hoofd. 'Nee, ' zei hij. 'Nee, neem je dat
nu meteen vast voor. Laat niemand een aanstelster van je maken... wil je nog
steeds graag gaan?' Hij vroeg het heel zacht en rustig, maar toch vulde zijn
stemgeluid de hele keuken. Nu schoten Lizzies blikken tussen die twee heen en
weer en ze wist Mary Anns blik te trekken. Wat Mary Ann daar in haar moeders
ogen las, smoorde de waarheid die haar op de lippen lag en herinnerde haar met
kracht aan de koop die ze met meneer Lord had gesloten. 'Ja, vader, ' zei ze.
'Weet je 't zeker?' 'Ja, vader. '
Ze keken elkaar aan tot Lizzie het niet langer kon uithouden. Ze stapelde
kletterend de ontbijtborden op elkaar. Terwijl ze dit deed, zei ze: 'Nou, ik moet
zeggen dat het lekkere ontbijt helemaal in het water is gevallen. ' Ze liep met het
vaatwerk naar de bijkeuken, zette het op de aanrecht neer en bleef een ogenblik
tegen de tafel aangeleund staan, met een hand aan de kraag van haar blouse. Als
het kind nu eens nee had gezegd! Hij zou in actie zijn gekomen en zonder er gras
over te laten groeien. En dan, daar kon je zeker van zijn, dan zou het over de
hele linie tot een explosie zijn gekomen.
Lizzie wist wel dat meneer Lord, als hij in zijn plannen om Mary Ann een goede
opvoeding te geven, werd gedwarsboomd, hij Mike hoogstwaarschiinlijk niet
zou behandelen zoals hij nu deed, ook al voerde Mike de moeilijke opdracht van
het beheren van de boerderij veel beter uit dan ze ooit had durven hopen. Zowel
meneer Lord als Mary Ann, dat wist ze ook, leefden in de veronderstelling dat
zij, en zij alleen, van de koop wisten die tussen hen was gesloten. Die koop hield
in dat, als Mary Ann erin toestemde naar kostschool te gaan, haar vader de kans
zou krijgen het beheer over de boerderij op zich te nemen. Hoe het allemaal in
zijn werk was gegaan, wist zij niet, maar zekere omstandigheden die op Mikes
benoeming waren uitgelopen deden maar al te duidelijk Mary Anns hand
vermoeden, die Mikes bestemming leidde. Mocht Mike enig flauw vermoeden
van de toedracht hebben gehad, dan was dat in elk geval door Mary Ann zelf in
slaap gesust. Mike kende Mary Ann niet zoals zij dat deed. Op de een of andere
wijze vertroebelde juist zijn grote liefde zijn blik, en als het ooit zou uitkomen
dat hij zijn huidige succes niet alleen aan zijn kundigheid had te danken, maar
ook aan het feit dat zijn kind zich had verkocht en zo zou hij het stellig noemen
wég waren dan de boerderij en hun leven van geborgenheid en veiligheid. Ze
achtte hem zelfs in staat om gebruik te maken van de proeftijd van zes maanden,
waarin hij nu werkte, om een eind aan hun leven hier te maken, alleen om zijn
zelfrespect te bewaren.
Morgenavond, als ze het kind honderden kilometers ver weg, daarginds in het
zuiden in de buurt van St. Leonards, achterliet, dan zou ze, dat voelde ze, een
stuk van haar eigen leven achterlaten. Maar desondanks verlangde ze nu naar het
ogenblik waarop Mary Ann goed en wel ondergebracht zou zijn, als het
ellendigste deel van deze hele kwestie achter de rug zou zijn en de toekomst van
hen allemaal verzekerd... Nu ja, zo verzekerd als iemands toekomst kon wezen
als je rekening hield met het noodlot, in de vorm van de fles die hun
huwelijksleven had geteisterd. Maar, vreemd genoeg, maakte ze zich op het
ogenblik nog het minst bezorgd over Mikes zwakheid. Het was Mary Anns
flinkheid waarover ze zich bezorgd maakte. Zou die groot genoeg zijn om het
kind door deze laatste stadia heen te helpen? Ten slotte was het nog maar een
kind, zij was nog geen negen. Nog maar zo kort geleden, dacht Lizzie vertederd,
was zij een baby geweest. Was het niet te veel van haar verlangd, dat zij zich van
Mike zou laten scheiden, van Mike, die de kern van haar hele wezen uitmaakte,
terwijl ze maar een teken hoefde te geven en hij zou zeggen: 'laat al die
geleerdheid naar de drommel lopen! Ze heeft geen zin om te gaan en ze gaat
niet!'
Lizzie slaakte een lange, pijnlijke zucht. Was het maar morgenochtend, waren ze
maar vast onderweg! Het ging er nu maar om haar vandaag bezig te houden en
zoveel mogelijk uit Mikes buurt, zonder dat hij zich er over beklaagde. En dus
vroeg ze, terwijl ze de keuken weer inliep, opgewekt: 'Nou, wat ga jij vandaag
doen?' 'Wie... ik, moeder?'
'Ja, jij, wie anders? Ik weet gewoonlijk best wat de rest van de familie van plan
is!'
Lizzie lachte, en Mary Ann zei, een heel klein beetje gewichtig: 'Nou, kijk, ik
moet bij een heleboel mensen op visite. Ik moet mevrouw McBride gaan
opzoeken, en ik moet Mary en Agnes gedag gaan zeggen. O ja, en ik moet
natuurlijk naar pastoor Owen en... en naar wie nog meer?' Terwijl ze peinzend
voor zich uitkeek, met haar hoofdje schuin, keken Mike en Michael eerst naar
haar en toen keken ze elkaar aan. Zij knikten en zeiden allebei tegelijk, haar stem
en manier van praten imiterend: 'En, o ja, naar die akelige Sarah Flannagan. '
Nu werd er weer gelachen in de keuken en Mary Ann vloog van haar vader naar
Michael, luid roepend: 'Och, jullie ook altijd! Altijd moeten jullie me plagen!' En
door Lizzies zorgen mengde zich een spoortje blijheid. Dat beetje initiatief van