Table Of Content

LITERATURA n a świ e c i e nr 10/1994 (279) PL ISSN 0324-8305 nr indeksu 364088 Redagu^êspół: Jacek St. Buras, Leszek Engelking, Elżbieta Jaroszuk (korekta), Jacek Królak (opracowanie graficzne), Joanna Rachoń (sekretarz redakcji), Piotr Spmmer (redaktor naczelny), Andrzej Sosnowski, Anna Wasilewska. X - 'Współpracują: Jarosław Anders, Lech Budrecki, Henryk Chłystowski, Danuta Cirlić-Straszyńska, Jerzy Jamiewicz, Eugeniusz Kabatc, Anna Kołyszko, Tadeusz Komendant, Aleksandra Olędzka-Frybesowa, Krystyna Rodowska, Wacław Sadkowski, Andrzej Szuba, Józef Waczków, Krzysztof Zabłocki, Bohdan Zadura. Adres redakcji: ul. Zgoda 9 m 42, 00-018 Warszawa tel. 27-47-91, tel/fax 27-36-51 Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca Ouvrage publié dans le cadre du Programme d'Aide à la publication „Boy-Żeleński” avec le soutien du Ministère français des Affaires Etrangères et des Services culturels de F Ambassade de France en Pologne. Redakcja „Literatury na Świecie” dziękuje Ambasadzie Francji za pomoc w wydaniu niniejszego numeru. Teksty do numeru (str. 2-295) przygotowali Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski. Copyright information, Acknowledgments and photo credits - see pp. 340-341 I Ns.Rej.St. 2ą/89 Postanowienia Dni^ B*yegnia. ._________,____ -s90^, o j Wojewódzki Łodzi .... 1....... Wydział ____ Sąd ------- , wt składzie następującym: Przewodniczący sędzia s -w • M*rse.mleniewski K.Nowakowska Ławnicy W • i*S iUX Bkl Protokolant sekr. sądowy E.Gawryezczak po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia _ _ 19^9 r w -żodgl.,— . _—t przy udziale.............„......................:..... , , . ■ , -■—.—- . . _, wymienić prokuratora luk p*«<rlrt«wiciela org.nlz.cll apołaoan«] jaiu brał udalał na rozprawie sprawy wniosku *) Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia o nazwlet Towarzystwo XKX9cxadz> im.Ti.arkiza.de S ad e.ie. Łodzi.- o garejeetroweunle Stowarzyszenia postanawia: oddalić wniosek. Na oryginale właściwe podpisy Za Zgodność świadczy ^têkjęeâr»- •) Zbędne słowa skreilii. MS/C post. 2. Postanowienia sądu I Instancji. MS/C post. Í. Wyd. Akcydensowe W-wa Bema aa». lTTUWa intropal Konałtn sam. Blf-13 1.0M.M Uzasadnienie Sądu Wojewódzkiego w Łodzi Wnioskodawca - komitet Założycielski Stowarzyszenia o nazwie Towa rzystwo im. Markiza de Sade - wnosił we wniosku z dnia 9 listopada 1989 roku o zarejestrowanie Stowarzyszenia. Do wniosku wnioskodawca załączył: Statut Stowarzyszenia, listę założycieli zawierającą imiona i nazwiska 18 osób, ich da tę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy. Po nadto wnioskodawca załączył do wniosku uchwałę Założycieli o utworzeniu wy mienionego Stowarzyszenia, uchwałę o uchwaleniu Statutu oraz protokół z wy boru członków Komitetu Założycielskiego. We wniosku wskazano także adres tymczasowej siedziby Sowarzyszenia- Łódź, ulica Syrenki 33 m.12. 16-tu zało życieli złożyło oświadczenia własnoręczne o posiadaniu pełnej zdolności do czyn ności prawnych. Z uchwalonego przez Założycieli Stowarzyszenia - Statutu wynika, że celem Towarzystwa im. Markiza de Sade jest popularyzacja twórczości Donatie- na Alphonse Francoisa markiza de Sade’a oraz wszelkich przejawów myśli nie oficjalnej, inspirowanej filozofią de Sade’a. Towarzystwo zamierza realizować swoje cele między innymi przez organizowanie spotkań, seminariów i konferen cji poświęconych twórczości de Sade’a, inicjowanie i popieranie prac nauko 5 wych i krytycznych poświęconych twórczości de Sade’a, realizację przedsięwzięć artystycznych i edytorskich związanych z życiem, dziełem i epoką de Sade’a. wspieranie inicjatyw niezależnej myśli inspirowanej filozofią de Sade’a, współ pracę z innymi organizacjami i instytucjami w kraju i zagranicą - realizujący mi podobne cele. (§7 i 8 Statutu załączonego do wniosku o zarejestrowanie Sto warzyszenia). Na rozprawie w dniu 22 grudnia 1989 roku członkowie Komitetu Zało życielskiego wyjaśnili, że celemTowarzystwajest między innymi popularyzacja twórczości de Sade’a oraz wszelkich przejawów myśli nieoficjalnej, które nie znalazły dotychczas akceptacji społecznej. Niektórzy z Założycieli Towarzyst wa zajmują się tłumaczeniem tekstów de Sade’a. Członkowie Komitetu Założy cielskiego podali również, że zadaniem Towarzystwa jest również przeciwsta wianie się myśleniu dogmatycznemu, swobodę wypowiadania się i swobodę my śli. Członkowie Towarzystwa zamierzają przedstawić de Sade’a takim, jakim był faktycznie, a nie takim, jakim jakim jest w ocenie powszechnej - tzn. przedsta wienie de Sade’a jako głębokiego myśliciela, a nie jako sadystę i zboczeńca, (protokół z rozprawy z dnia 22 grudnia 1989 roku). Członkowie Komitetu Zało życielskiego przyznali, że cele Stowarzyszenia mogą nie znaleźć akceptacji w znacznej części społeczeństwa. Stosownie do treści §5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 kwietnia 1989 roku w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowa rzyszeń (Dz. U. nr 23 poz. 126) - podstawą postanowienia zarządzającego wpis do rejestru są wyłącznie dokumenty załączone do akt rejestrowych. Konstytucja RP zapewnia obywatelom prawo zrzeszania się w celu rozwoju między innymi aktywności kulturalnej ludu pracującego miast i wsi. Zabrania jednak tworzenia zrzeszeń, których cel lub działalność może godzić w ustrój polityczny i społecz ny albo w porządek prawny obowiązujący w Polsce, (art. 84 Konstytucji RP). Z przepisu art. 75 Konstytucji wynika również, że Polska troszczy się o rozwój literatury i sztuki, wyrażających potrzeby i dążenia narodu, odpowiadających najlepszym postępowym tradycjom twórczości polskiej. Ustawa z dnia 7 kwiet nia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. nr 20 poz. 104) jest realizacją gwarantowanej Konstytucją wolności zrzeszania się. Przepis art. 1-szego wy mienionego Prawa o stowarzyszeniach stanowi, że obywatele polscy realizują prawo zrzeszania się w Stowarzyszeniach - zgodnie z Konstytucją RP oraz po rządkiem prawnym określonym w ustawach. Na panujący w Polsce porządek 4 prawny składają się nie tylko przepisy Konstytucji, czy innych ustaw, ale rów nież zasady współżycia społecznego. Prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie między innymi dla za pewnienia między innymi ochrony moralności publicznej. Donatien Alphonse François markiz de Sade jest znany jako autor psy chologicznych powieści i nowel o tematyce związanej ze zboczeniami seksual nymi. Twórczość wymienionego pisarza zawiera również refleksje filozoficzne. Zgodzić się należy z poglądem członków Komitetu Założycielskiego, że taki a nie inny jest obraz twórczości de Sade’a - który w społeczeństwie jest odbierany. Oczywiście w każdej twórczości - powszechnie uznawanej lub po wszechnie nieuznawanej (aprobowanej) można znaleźć przejawy, które nie za sługują na potępienie, czy akceptację, taką a nie inną ocenę. Oceniając wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia o nazwie Towarzyst wo im. markiza de Sade - Sąd Wojewódzki w Łodzi doszedł do wniosku, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Zarejestrowanie stowarzyszenia wyżej wymienionego nie może być połączone z ograniczeniem Towarzystwa w dzia łaniach, które naruszają zasady współżycia społecznego, a tym samym panującą w Polsce moralność publiczną. Trudno byłoby np. zakazać Towarzystwu popu laryzacji takich lub innych dzieł de Sade’a. Nadto zarejestrowanie Towarzystwa nie zyskałoby akceptacji znacznej części społeczeństwa polskiego z uwagi na istniejące w Polsce zasady współżycia społecznego, zasady moralne, zasady po stępowania. Oczywiście to nie oznacza, że osoby, które dostrzegają wartościowe ele menty w twórczości de Sade’a nie mogą nadal zajmować się twórczością tą. Nie ma jednak uzasadnionych podstaw, aby działania te były prowadzone w formie zarejestrowanego stowarzyszenia - posiadającego osobowość prawną. Ponieważ stowarzyszenie o nazwie Towarzystwo im. markiza de Sade - zdaniem Sądu Wojewódzkiego w Łodzi - Sądu Rejestrowego - nie spełnia wa runków określonych w ustawie Prawo o stowarzyszeniach - Sąd Wojewódzki na podstawie art. 14 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku i art. 8 wymienionej ustawy oraz art. 514 i nast. k. p. c. oddalił wniosek. 5 Bogdan Banasiak Rozprawa o miłości, czyli niepowodzenie występku „rien n’est plus beau, plus grand que le sexe et, hors du sexe, il n’est point de salut” Markiz de Sade „Erotyzm otwiera ku śmierci” Georges Bataille Idea powołania Sadycznego stowarzyszenia nawiedzała mnie (i nie tylko mnie) od dawna. Niemal odtąd, odkąd zacząłem (i nie tylko ja) zajmować się Markizem. Czyli od lat. I oto razu pewnego wespół z kilkunastoma wspólnikami (wspólniczkami takoż) - głusi na przestrogi jednego z nich - postanowiliśmy formalnie powołać Towarzystwo im. Markiza de Sade. A był to pamiętny czerwiec ’89. Jeśli pominąć pewną pasję, to zdecydowały o tym tak względy pragmatyczne (bo jakże myśleć o działalności bez funduszy), jak i fantazmatyczne (tyle przecież tajnych stowarzyszeń w dziełach Markiza), tak racje naukowe (bo celem była popularyzacja twór czości Sade’a i całej bliskiej mu formacji myśli, w którą wpisać można Nietzschego, Artauda, Bataille’a, Klossowskiego. poprzez działalność krytyczną, translatorską, arty styczną i edytorską), jak i obyczajowe (już dla surrealistów skandal był metodą działa nia). Bo też to zamierzona „prowokacja”. A któż lepiej nadawałby się na patrona przed- 6