Madencilik Sektöründe Yatırım Projesi Analizi ve Yönetimi

320 Pages·2006·9.83 MB·Turkish

MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE YATIRIM
PROJESİ
ANALİZİ VE YÖNETİMİ

Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi
Maden Mühendisliği Bölümü, Maden İşletme Anabilim Dalı

Mehmet ÖZEL

Eylül, 2006
İZMİR
YÜKSEK LİSANS TEZİ SINAV SONUÇ FORMU

MEHMET ÖZEL, tarafından Yrd. Doç. BAYRAM KAHRAMAN yönetiminde
hazırlanan “MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE YATIRIM PROJESİ ANALİZİ
VE YÖNETİMİ” başlıklı tez tarafımızdan okunmuş, kapsamı ve niteliği açısından
bir Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Yrd. Doç. Dr. Bayram KAHRAMAN
_________________________

Yönetici

.................................................. ………........................................
_________________________ __________________________
Jüri Üyesi Jüri Üyesi

______________________________

Prof. Dr. Cahit HELVACI
Müdür
Fen Bilimleri Enstitüsü
ii
TEŞEKKÜR

Bu projenin hazırlanması sırasında bana her konuda yardımcı olan, ihtiyacım olan
bilgileri edinmemede bana destek sağlayan, tezin yöneticisi Sayın Hocam Yrd. Doç
Dr. Bayram KAHRAMAN’a, projem için gerekli veri toplamamda benden yardımını
esirgemeyen Araş. Gör. Mete KUN’a, Hamidiye Kalker Ocağı Şantiye Şefi
Muharrem YÜCE ve ocak çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım.

Son olarak da benim bu günlere gelmemde büyük emeği olan, beni sürekli
destekleyen aileme ve her zaman desteğini hissettiğim Hülya MUTLU’ya teşekkürü
borç bilirim.

Mehmet ÖZEL

iii
MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE YATIRIM PROJESİ, ANALİZİ VE
YÖNETİMİ

ÖZ

Günümüzde firmaların ömrünü sürdürüp, yüksek kar marjına ulaşmasının tek
yolu, profesyonel şekilde ekonomik yapıyı planlamak ve yönetmekten geçmektir.
Diğer firmalar gibi madencilik firmaların da bu hedef doğrultusunda yatırım projeleri
hazırlayarak, projenin karlılığını değerlendirmek durumundadırlar. Bu aşamada
yatırım projelerinin aşamaları ve ilgili kanun ve yönetmelikler ışığında alınması
gereken izinler açıklayıcı bir biçimde incelenerek örnek bir proje üzerinde uygulama
yapılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Yatırım Projesi

iv
İNVESTMENT PRODUCT, ANALYZİNG AND MANAGEMENT OF
THE MINING SECTOR

ABSTRACT

Today, the only way for companies to survive and to reach high profit level, is to
plan professionally the economical structures and manage them. Like order
companies, mining companies have to prepare invesment projects and to evaluate
feasiblity and profit level of the projects. İn this context, the phases of invesment
projects are investigated by expressively analyzing the necessary permissions due to
laws and regulations and demonstrative applications is carried out in a sample
project.

Keyworlds: İnvensment Projects

v
İÇİNDEKİLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ SONUÇ FORMU………………………………………...ii
TEŞEKKÜR…………………………………………………………………………iii
ÖZ……………………………………………………………………………………iv
ABSTRACT…………………………………………………………………………..v

BÖLÜM BİR-GİRİŞ…….…………………………………………………………1

BÖLÜM İKİ-PLAN VE PROJE…………………………………………………...3
2.1 Madencilik Sektöründe Yatırımın Plan ve Proje İlişkisi……………………...3
2.2 Planlama Süreci ve Türkiye’deki Uygulamaları………………………………4
2.2.1 Planlama Süreci………………………………………………………….4
2.2.2 Plan hazırlama Süreci……………………………………………………4
2.3 Proje Kavramı ve Projenin Özellikleri ………………………………………8
2.3.1 Projelerin Sınıflandırılması……………………………………………...9
2.3.1.1 Etüd Projeleri …………………………………………………….10
2.3.1.2 Yeni Yatırım Projeleri ……………………………………………11
2.3.1.3 Tevsii Projeleri……………………………………………………11
2.3.1.4 Tamamlama ve İdame Yatırımları………………………………..11
2.3.1.4.1 Dar Boğaz Giderici Yatırımlar………………………………11
2.3.1.4.2 Kalite Düzenleme Yatırımları……………………………….11
2.3.1.4.3 Modernisazyon Projeleri…………………………………….12
2.3.1.4.4 Yenileme Yatırımları………………………………………..12
2.3.1.4.5 Araştırma-Geliştirme Projeleri………………………………12

2.4 Proje Planlama Aşamaları……………………………………………………12
2.4.1 Proje Oluşturma………………………………………………………...12
vi
2.4.2 Proje Analizi……………………………………………………………13
2.4.3 Proje Seçimi ve Yatırım Programının Hazırlanması………………...…15
2.4.4 Proje Uygulaması ve İzleme Değerlendirme…………………………...18
2.4.4.1 Proje Uygulaması………………………………………………….18
2.4.4.2 İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon…………………………19

BÖLÜM ÜÇ-MADENCİLİK SEKTÖRÜNDE YATIRIM PROJESİ
HAZIRLAMA……………………………………………………………………...22
3.1 Genel…………………………………………………………………………22
3.2 Projenin Tanımı ve Kapsamı………………………………………………...23
3.3 Projenin Ekonomik Yönden Hazırlanması…………………………………..23
3.3.1 Pazar Etüdü……………………………………………………………..24
3.3.2 Kapasitesi……………………………………………………………….24
3.3.2.1 Kapasitesi ve Karlılık İlişkisi……………………………………...26
3.3.2.2 Kapasite Seçimine Etki Eden Faktörler…………………………...27
3.3.2.3 Optimum Kapasite…………………………………………...…...27
3.3.3 Kuruluş Yerinin Seçimi………………………………………………...29

3.4 Projenin Teknik Yönden Hazırlanması………………………………………30
3.4.1 Etüd ve Arama Çalışmaları…………………………………………......30
3.4.2 Numune Alma…………………………………………………………..32
3.4.2.1 Numune Alam İşlemleri…………………………………………...33
3.4.2.2 Analiz ve Testler…………………………………………………..33
3.4.3 Maden Yatağının Geometrisinin ve Rezervinin Belirlenmesi……….....34
3.4.3.1 Görünür Rezerv……………………………………………………35
3.4.3.2 Muhtemel Rezerv………………………………………………….35
3.4.3.3 Mümkün Rezerv…………………………………………………...35
3.4.3.4 Rezerv Hesaplama Yöntemleri……………………………………36
3.4.4 Maden İşletme ve Planlama Aşaması…………………………...……...36

3.5 Projenin Finansman Yönünden Hazırlanması……………...………………..37
3.5.1 Yatırım Tutarının Hesaplanması………………………………………..37
vii
3.5.1.1 Projenin Sabit Sermaye Yatırım Tutarı……………………………37
3.5.1.2 İşletme Sermayesi…………………………………………………42
3.5.2 İşletme Dönemi Gider ve Gelirleri……………………………………..44
3.5.3 Proje Uygulama (Temrin Planı) ………………………………………..48
3.5.4 Proje Finansmanı ve Finansal Analiz…………………………………..49
3.5.4.1 Yatırım Finansman Kaynakları Tablosunun Hazırlanması………..50
3.5.4.2 Proforma Gelir-Gider Tablosunun Hazırlanması………………….51

BÖLÜM DÖRT-MADENCİLİK PROJELERİNDE, 5177 SAYILI
KANUNLA DEĞİŞİK 3213 SAYILI MADEN KANUNU, UYGULAMA
YÖNETMELİKLERİ VE MER’İ MEVZUATLARIN AŞAMALARI VE
YÖNETİMİ…………………………………………………………………......53
4.1 Giriş………………………………………………………………………….53
4.2 Ruhsat Alanının Belirlenmesi ve Müracaat Edilmesi………………...…….53
4.2.1 Ruhsat Grupları, Alanları ve Süreleri…………………………………..53
4.2.2 İlk Talebin Yapılması ve Maden Hakkı………………………………...55
4.2.3 Arama Ruhsatı/Sertifikası Dönemi……………………………………..59
4.2.3.1 Arama Ruhsatı/Sertifikasının Alınması…………………………...59
4.2.3.2 Arama Çalışmaları………………………………………………...59
4.2.3.3 Arama Faaliyet Raporu……………………………………………60
4.2.3.4 Arama Döneminde Üretim ve Sevk Fişi Talebi…………………...61
4.2.4.5 Arama Ruhsatı İptali………………………………………………62
4.2.4 İşletme Ruhsatı/Sertifikası Dönemi……………………...……………..62
4.2.4.1 İşletme Sertifikası…………………………………………………63
4.2.4.2 II.Grup, III. Grup ve IV. Grup İşletme Ruhsatların Alınması…….63
4.2.4.3 İşletme İzninin Alınması ve İşletme Aşaması…………………….65
4.2.4.4 işletme Ruhsatı Döneminde Arama Faaliyetleri…………………..66
4.2.4.5 İşletme Projesi……………………………………………………..66
4.2.4.6 İşletme Döneminde Üretim ve Sevk Fişi Talebi…………………..67
4.2.4.7 Madenlerin Sevk Edilmesi………………………………………...67
4.2.4.8 İşletme Ruhsatı/Sertifikası Süresi ve Uzatılması………………….69
4.2.4.9 İşletme Ruhsatının İptali ve Sahanın Terk Edilmesi………………71
viii
4.2.4.10 Teknik Nezaretçilik,Şartları ve Atama İşlemleri…………...……73

4.3 Kamu Kurum ve Kuruluşlarla Olan İlişkiler ve Gerekli İzinler…….……….77
4.3.1 Çevre ve Orman Bakanlığından Alınması Gereken İzinler…………….77
4.3.1.1 ÖNÇED İzni……………………………………………………….82
4.3.1.2 Proje Tanıtım Dosyası……………………………………………..86
4.3.1.3 Nihai ÇED Raporu………………………………………………...89
4.3.1.4 Emisyon İzinleri...…………………………………………………90
4.3.1.4.1 Emisyon Ön İzni……………………………………………..92
4.3.1.4.2 Emisyon İzni…………………………………………………93
4.3.1.5 Deşarj İzni…………………………………………………………98
4.3.2 Tarım ve Köy İşleri Bakanlığından Alınması Gereken İzinler…………99
4.3.2.1 Tarım Alanlarında Madencilik Faaliyetleri-TAKK İzni…………100
4.3.2.2 Mera Alanlarında Madencilik Faaliyetleri-Mera İzni……………102
4.3.3 Orman Bakanlığından Alınacak İzinler……………………………….106
4.3.4 İşyeri Açma Çalışma Ruhsatı İzni (GSM)……………………………108
4.3.4.1 Yol Geçiş İzni……………………………………………………113
4.3.4.2 Kapasite Raporu………………………………………………….114
4.3.5 Patlayıcı Kullanım ve Depo İzinleri…………………………………..115
4.3.5.1 Patlayıcı Madde Satın Alma, Kullanma ve Taşıma İzni…………116
4.3.5.2 Patlayıcı Madde Depolama İzni………………………………….120

BÖLÜM BEŞ-PROJE YÖNETİMİ VE PLANLAMA TEKNİKLERİ……….124
5.1 Yönetim ve Proje Kavramları………...…………………………………….125
5.2 Projede Kullanılan Kaynaklar………...…………………………………….125
5.3 Proje Yönetimi ……………………………………………………………126
5.4 Proje Planlama Teknikleri ………………………………………………...126
5.4.1 Çubuk(GANTT) Diyagramlar………………………………………...126
5.4.2 Proje Değerlendirme ve gözden Geçirme Tekniği (PERT)…………...127
5.4.3 Kritik Yörünge Yol Metodu (CPM)…………………………………..129
5.4.3.1 CPM’de Temel Kavramlar……………………………………….130
5.4.3.1.1 Faaliyet……………………………………………………...130
ix
5.4.3.1.2 Olay…………………………………………………………131
5.4.3.1.3 Kukla Faaliyet………………………………………………131
5.4.3.1.4 Şebeke………………………………………………………131
BÖLÜM ALTI- ÖRNEK BİR 240.000 TON KAPASİTELİ KALKER
SAHASININ YATIRIM PROJESİ VE ANALİZİ………………………….133
6.1 Genel Bilgiler…………………………………………………………….....133
6.1.1 Kuruluşun Adı ve Yeri……………………………………………...…133
6.1.2 Projenin Amaç ve Gerekçesi…………………………………………..133
6.1.3 Projenin Niteliği……………………………………………………….133
6.1.4 Yatırım ve Proje Süresi İle İlgili Temrin……………………………...133
6.1.5 Projenin Ekonomik Ömrü……………………………………………..134
6.1.6 Projenin Kapasitesi ve Yılık Üretim…………………………………..134
6.1.7 Yatırım Tutarı…………………………………………………………134
6.1.8 İşletme Yöntemi………………………….……………………………134
6.1.9 Üretilecek Mal ve Hizmetler…………………………………………..135
6.1.10 Üretim Gelir-Gider Tahminleri………………………………………135
6.1.11 Düşünülen Finansman Kaynakları…………………………………...135
6.1.12 Projenin Bugünkü Durumu…………………………………………..135
6.1.13 Coğrafi Durum……………………………………………………….135
6.1.13.1 Morfoloji ve Hidrografi………………………………………...135
6.1.13.2 İklim…………………………………………………………….136
6.1.13.3 Ulaşım ve Yerleşim……………………………………………..136

6.2 Projenin Ekonomik Yönden İncelenmesi…………………………………..136
6.2.1 Piyasa Etüdü…………………………………………………………..136
6.2.2 Proje Kapasitesinin Seçimi……………………………………………137
6.2.3 Kuruluş Yeri Seçimi…………………………………………………..138

6.3 Projenin Teknik Yönü………………………………………………………138
6.3.1 Etüd ve Arama Çalışmaları……………………………………………138
6.3.1.1 Jeolojik Durumu………………………………………………….139
6.3.1.2 Rezerv Hesabı……………………………………………………140
x