maden tetkik ve arama genel müdürlüğü ankara jeotermal enerji aramaları proje tanıtım dosyası

94 Pages·2017·7.64 MB·Turkish

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ANKARA JEOTERMAL ENERJİ ARAMALARI
PROJE TANITIM DOSYASI

Ankara Sincan Anayurt Köyü
(Anayurt-1 Sondajı – 2014/022 Numaralı Ruhsat)

Ekim – 2017
ANKARA
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
PROJE SAHİBİNİN ADI

ÜNİVERSİTELER MAHALLE Sİ DUMLUPINAR BULVARI
ADRESİ
NO:139 06800 ÇAN KAYA/ANKARA

TELEFON, GSM VE FAKS 0(312) 201 1 0 00 Santral
NUMARASI 0(312) 20 1 25 00
0(312)201 34 46 Faks
E-POSTA cevre1@m ta.gov.tr

PROJENİN ADI Ankara Jeotermal Enerji Aramaları
PROJE BEDELİ 970.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN Ankara Sincan Anayurt Köyü
AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, (Anayurt-1 Sondajı – 2014/022 Numaralı Ruhsat)
MEVKİİ)
PROJENİN ÇED 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
YÖNETMELİĞİ yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin
KAPSAMINDAKİ YERİ EK II Madde 55’de belirtilen “Maden, petrol ve jeotermal
kaynak arama projeleri, (Sismik, elektrik, manyetik,
(SEKTÖR, ALT SEKTÖR)
elektromanyetik, jeofizik vb. yöntemle yapılan aramalar hariç)”
kapsamında yer almaktadır.
Madencilik ve taş ocakçılığını destekleyici test amaçlı sondaj
PROJENİN NACE KODU
faaliyetleri (petrol ve doğalgaz için yapılanlar hariç)
RAPORU HAZIRLAYAN MADEN TETKİK ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
-Çevre Araştırmaları Dairesi Başkanlığı
ÇALIŞMA
-Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı
GRUBUNUN/KURULUŞUN
-Sondaj Dairesi Başkanlığı
ADI

ÜNİVERSİTELER MAHALLESİ DUMLUPINAR BULVARI
ADRESİ
NO:139 06800 ÇANKAYA/ANKARA
0(312) 201 25 00
TELEFON VE FAKS
0(312) 201 25 13
NUMARALARI
0(312) 287 34 46
PROJE TANITIM
DOSYASININ SUNUM 26/10/2017
TARİHİ

i
İÇİNDEKİLER
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ .......................................................................... 1
1) PROJENİN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................. 4
a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme
nedenleri) ............................................................................................................................... 4
b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel
Sayısı ..................................................................................................................................... 4
b.1) İş Akım Şeması .............................................................................................................. 4
b.2) Projenin Kapasitesi ......................................................................................................... 6
b.3) Kapladığı Alan ............................................................................................................... 6
b.4) Çalışacak Personel Sayısı ............................................................................................... 6
b.5) Projenin Teknolojisi ....................................................................................................... 6
b.6) Sondaj Usulü Arama .................................................................................................... 12
b.7) Çamur Havuzunun Ebatları .......................................................................................... 20
b.8) Çamur Miktarı .............................................................................................................. 21
b.9) Bentonitin Özellikleri ................................................................................................... 22
b.10) Kullanım Amacı: ........................................................................................................ 22
b.11) Sondaj Çamurun Bertarafı:......................................................................................... 23
c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü
Vb.) ...................................................................................................................................... 23
c.1) Arazi Kullanımı ............................................................................................................ 23
c.2) Su Kullanımı ................................................................................................................. 24
c.3) Kullanılan Enerji Türü .................................................................................................. 25
ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik
Özellikleri ............................................................................................................................ 25
ç.2) Katı Atıklar ................................................................................................................... 27
ç.3) Gaz ve Toz Emisyonu .................................................................................................. 30
ç.4) Gürültü .......................................................................................................................... 34
d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ...................... 37
2) PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ ..... 38
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi
vb.) ....................................................................................................................................... 38
b) EK-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar ...... 39
3) PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLER VE
ALINACAK ÖNLEMLER ................................................................................................. 42
a) Sıvı Atıklar ...................................................................................................................... 42
b) Sondaj Çamuru: ............................................................................................................... 43
c) Sondaj Çamurunun Bertarafı: .......................................................................................... 44
ii
d) Toz ve Gaz Atıklar .......................................................................................................... 45
d.1) Arazi Hazırlığı Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu: .................................................... 45
d.2) Sondaj Çalışmaları Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu ............................................... 45
d.3) Egzoz Emisyonu ........................................................................................................... 46
e) Katı Atıklar ...................................................................................................................... 46
e.1) Evsel Nitelikli Katı Atıklar ........................................................................................... 46
e.2) Ambalaj Atıkları ........................................................................................................... 46
f) Atık Yağlar....................................................................................................................... 47
g) Tıbbi Atıklar .................................................................................................................... 47
h) Ömrünü Tamamlamış Lastikler ...................................................................................... 47
ı) Atık Pil ve Akümülatörler ................................................................................................ 47
i) Gürültü ............................................................................................................................. 49
NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................ 53

iii
TABLOLAR

Tablo 1 Projenin maliyet gider kalemleri .......................................................................................................... 3
Tablo 2 Makine ve ekipmanlar .......................................................................................................................... 4
Tablo 3 Ruhsata ilişkin bilgiler ......................................................................................................................... 6
Tablo 4 Evsel nitelikli katı atık miktarı ........................................................................................................... 28
Tablo 5 Motorinin özellikleri .......................................................................................................................... 31
Tablo 6 Dizel araçlardan yayılan kirlenmenin yayın faktörleri (gr/lt) ............................................................. 31
Tablo 7 Proje kapsamında kullanılacak makinelerin yakıtlarından kaynaklı kirletici değerler ....................... 31
Tablo 8 Kütlesel debiler .................................................................................................................................. 32
Tablo 9 Toz emisyon faktörleri ....................................................................................................................... 33
Tablo 10 Gürültü kaynakları ........................................................................................................................... 34
Tablo 11 Proje kapsamında kullanılacak iş makineleri ses gücü seviyeleri .................................................... 35
Tablo 12 Proje kapsamında oluşacak ses gücü seviyeleri ............................................................................... 36
Tablo 13 Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri ...................................................................... 37
Tablo 14 Atık türü, bertaraf yöntemi ve alınacak önlemler ............................................................................. 48

ŞEKİLLER

ŞEKİL 1 JEOTERMAL KAYNAK ARAMA SONDAJI İŞ AKIM ŞEMASI ................................................. 5
ŞEKİL 2 TEKNİĞİNE UYGUN YAPILMIŞ 2950 DERİNLİKTE PLANLANAN JEOTERMAL KUYU
(ÖLÇEKSİZ) ......................................................................................................................................... 11
ŞEKİL 3 ANAYURT-1 KUYUSUNA AİT MUHTEMEL KUYU LOĞU .................................................... 19
ŞEKİL 4 SONDAJ ÇAMURU HAVUZLARI ................................................................................................ 21
ŞEKİL 5 GÜRÜLTÜ DAĞILIM GRAFİĞİ ................................................................................................... 36
ŞEKİL 6 ACİL DURUM EYLEM PLANI (AYRINTILI BİLGİ EK-11'DE VERİLMİŞTİR) ...................... 38

iv
TANIM VE KISALTMALAR
ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi
UTM : Universal Transverse Mercator
AKM : Askıda Katı Madde
UVS : Uzun Vadeli Sınır
KVS : Kısa Vadeli Sınır Değer
PM : Partiküller Madde
CBS : Coğrafi Bilgi Sistemleri
RG : Resmi Gazete
ÇGDYY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
HKDYY : Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
MAK : Merkez Av Komisyonu
KAKY : Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
ÖÇK : Özel Çevre Koruma
TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu
DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
MTA : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
EKK : En Küçük Kareler Yöntemi
M : Büyüklük
MİGEM : Maden İşleri Genel Müdürlüğü
TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu
USEPA : Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı
EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
ER : Erişim Numarası
RN : Ruhsat Numarası
No : Numara
Ha : hektar
m : metre
kg/sa : kilogram/saat
ms : mili saniye
km : kilometre
ton/m3 : ton/metreküp
m3 : metreküp
Π : Pi Sayısı
r : yarıçap
h : yükseklik
kg/dm3 : kilogram/desimetreküp
kg : kilogram
dk : dakika
dk/m : dakika/metre
sa : saat
L : litre
q : atıksu debisi
lt/kişi.gün : litre/kişixgün
m3/saat : metreküp/saat
kg/ton : kilogram/ton
kg/saat : kilogram/saat
kW : kilowatt
MW : Megawatt
v
C : Karbon
H2 : Hidrojen
O2 : Oksijen
S : Kükürt
Lb/beygir-saat : Libre/beygir-saat
Kg/kw-saat : kilogram/kiloWatt-saat
PM10 : 10 mm ve daha büyük partikül maddeler
SO2 : Kükürtdioksit
NOx : Azoroksitleri
CO : Karbonmonoksit
P : Güç
Lw : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değeri
Lwt : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değerleri Toplamı
Lgag : Desibel A (dBA) olarak gündüz-akşam-gece
Lgündüz : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gündüz zaman dilimi verisi
Lakşam : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması akşam zaman dilimi verisi
Lgece : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gece zaman dilimi verisi
Leq : Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren gürültünün enerji açısından eşdeğeri
olan sabit seviyesi
dB : Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede
kullanılan logaritmik bir ölçeği,
BA : İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve
yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve
gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses
seviyesi ölçütünü,
Hz : Hearzt-Frekans Birimi mm/s : milimetre/saniye
EX : Tükenmiş
LR : Az Tehdit Altında
EW : Doğada Tükenmiş
LR (cd) : Koruma Önlemleri rektiren
CR : Çok Tehlikede
LR (nt) : Tehdit altına girebilir
EN : Tehlikede
LR (lc) : En Az Endişe Verici
VU : Zarar Görebilir
DD : Veri Yetersiz
NE : Değerlendirilen vb. : Ve başkaları, ve benzerleri
% : Yüzde
‰ : Binde
B : Batı
bkz. : Bakınız
cm : Santimetre
vi
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PROJE TANITIM DOSYASI
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel
Müdürlüğü 2804 sayılı kanun ile "Memleketimizde işletmeğe elverişli maden ve taşocağı
sahaları bulunup bulunmadığını ve işletilen maden ve taşocaklarının daha faydalı surette
işletilmelerinin nelere mütevakkıf olduğunu araştırmak ve buna muktazi veya müteferri
bulunan arama ameliyatı, fenni ve jeolojik tetkikat, kimyevi tahlil ve fenni tecrübeler
yapmak, harita almak, plan, mürtesem, maktalar resmetmek, proje ve fenni raporlar,
rantabilite hesapları tanzim etmek gibi bütün teknik ve ilmi işleri görmek ve memleketin
madenlerinde ve maden sanayiinde çalışacak Türk mühendis, fen memuru, ustabaşı ve
mütehassıs işçi yetiştirmek" görevini üstlenmiş bulunmaktadır. Bu itibar ile Ülkemiz de
uygulanan Kalkınma Planları çerçevesinde Türkiye' de madencilik sektörünün GSYH
içerisindeki payını artırabilmek için Yatırım Programı kapsamında arama ve araştırma
projeleri yürütmektedir.
Proje konusu faaliyet, MTA Genel Müdürlüğü tarafından Ankara 2014/022
Numaralı Ruhsat 2986,21 hektar alanın 6300 m2’lik kısmı kullanılarak gerçekleştirilmesi
planlanan jeotermal kaynak arama faaliyetidir. Arama faaliyeti kapsamında Ankara İli
Sincan Anayurt Köyü (2014/022 Numaralı Ruhsat) mevkiinde 1388 parselde jeotermal
kaynak arama ruhsatlı alanda bir adet 2950 metre derinlikte sondaj çalışmasını yapılması
planlanmaktadır (Ek-2). Yapılması planlanan sondaj çalışması 2014/022 nolu ruhsatta
şahsa ait tapulu tarım arazisinde yapılacak olup sondaj çalışması yapılmadan önce,
çalışmanın yapılabilmesi için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından ve arsa sahiplerinden
gerekli izinler alınacaktır
Bir noktada yapılması planlanan jeotermal kaynak arama amaçlı sondaj projesi;
25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED
Yönetmeliği; Ek-2 listesi Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi 55-)
Maden, petrol ve jeotermal kaynak arama projeleri (Sismik, elektrik, manyetik,
elektromanyetik, jeofizik vb. yöntemle yapılan aramalar hariç) kapsamında yer almaktadır.
MTA Genel Müdürlüğü tarafından açılması planlanan jeotermal kaynak arama
sondaj çalışmalarında 3 vardiyada toplam 23 personel çalıştırılması planlanmaktadır.
Sondajların planlanmasında, önceden yapılan jeolojik, jeofizik ve jeokimyasal etüt
çalışmalarından elde edilen veriler esas alınmıştır. Açılması planlanan arama sondajlarında
karotlar alınıp jeofizik kuyu logu ölçümü ve kuyu geliştirme çalışmaları tamamlandıktan
1
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PROJE TANITIM DOSYASI
sonra kuyubaşı vana ile kapatılarak 1X2 m ebatlarında çelik saç ile muhafaza altına
alınmaktadır. Tüm bu işlemlerden sonra sondaj lokasyonu düzenlenerek rehabilite
edilecektir. Vardiya ekipleri yakın yerleşim yerlerindeki otel ya da kiralanan evlerde
ikamet edecektir.
Ankara İli Sincan İlçesi Anayurt köyü dahilinde 2014/022 nolu ruhsatta yapılması
planlanan Anayurt-1 sondaj alanı, en yakın yerleşim alanı olan Anayurt Köyüne kuş uçuşu
yaklaşık 1550 metre, en yakın meskün mahalle kuş uçuşu yaklaşık 285 metre mesafede
şahsa ait tapulu tarım arazisi içinde yer almaktadır (EK-5).
Yapılması planlanan jeotermal kaynak arama sondajları yapılacakları bölgenin
sosyo-ekonomik ve kültürel çevrede olumlu etkiler yapacaktır ve istihdam yaratacaktır.
MTA Genel Müdürlüğü sondaj çalışmaları süresince bu işlerle ile ilgili olan tüm
harcamalarını öncelikle sondajların yapılacağı bölge ve civarında faaliyet gösteren
firmalardan karşılayacaktır.
Sondaj çalışması esnasında su bazlı sirkülasyon sıvısı olan (sondaj çamuru=
su+doğal bir kil minerali olan bentonit) kullanılacaktır. Bu durum, çevreye olabilecek
olumsuz etkileri en aza indirecektir. Sondaj çalışmalarında kullanılacak kullanım suyu
sondaj mahalline yakın kaynak sularından ve tankerle özel şirketlerden alınacaktır.
Kullanılacak kaynak suları için ilgili DSİ İl Müdürlüğünden gerekli izinler alınacaktır.
Sondaj çalışması esnasında kullanılacak sondaj sirkülasyon sıvısı, yüzeyde kenarları çelik
alaşımlı kalın saçtan yapılmış 3 adet çamur tankında depolanacaktır. Sondaj sirkülasyon
sıvıları dere yataklarına deşarj edilmeyecek ve taşmaların önlenmesi için yaklaşık %80
dolulukta kullanılacaktır. Sirkülasyon sıvısının özelliğini yitirmesi durumunda
depolanması için tabanı ve kenar yüzeyleri geçirimsiz örtü/membran ile kaplı atık çamur
havuzu açılacaktır. Atık çamur havuzları açılırken yüzeydeki üst toprak ayrıca sıyrılacak
ve üst toprak depolama alanında depolanacaktır. Sondaj çalışmaları başlamadan önce
çamur tanklarının yeri hazırlanacaktır. Çamur tankları drenaj kanalları ile atık çamur
havuzuna bağlanacaktır. Ayrıca, atık çamur havuzunun taşması ve yüzey sularının
havuzlara girişinin engellenmesi amacıyla, havuzların hazırlanması esnasında kazılan
toprak kütlesi set olarak kullanılacaktır. Sondaj çalışması sonunda, sondaj çamuru ve
sondaj çamuru ile kontamine olan örtü/membran 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı R.G
yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
hükümleri doğrultusunda en yakın “Düzenli Depolama Alanında” bertarafı sağlanacaktır.
Boşaltılan atık çamur havuzu, sahada depolanan ve korunması sağlanan üst toprak tabakası
2
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PROJE TANITIM DOSYASI
ile Cevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 04.07.2012 tarih ve 8865 sayılı
2012/15 genelgesi 8.maddeye uygun olarak kapatılacaktır.
Sondaj çamuru ve atık çamur için hazırlanan havuzların geçirimsizliğini sağlamak
için kullanılan kalın naylon branda sondaj çalışması tamamlandığında, sondaj çamurunun
analiz sonucuna göre (sondaj çamuru tehlikeli atık çıkması durumunda ilgili yönetmelik
uyarınca kontamine atık olarak bertaraf edilecek, tehlikesiz atık çıkması durumunda bazı
tehlikesiz atıkların geri kazanım tebliğine bertaraf edilecek) bertaraf edilecektir.
Proje sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya düşmesi, vb. doğal afet olayları
gözlenmemiştir. Bunun yanı sıra zeminde akma, oturma, kabarma gibi deformasyonlar
olmamıştır. Proje sahası ve etki alanında nüfus yoğunluklu alan (yerleşim merkezi, okul,
hastane, yurt, kreş, otel vb. hassas yerleşimler) bulunmamaktadır.
Sondaj makinesi, ekipmanları ve sondaj çalışması esnasında kullanılacak
konteynırlar oluşabilecek depremden doğrudan etkilenmediğinden, herhangi bir
depremsellik riski bulunmamaktadır.
Sondaj mahalli ve civarında tespit dilmiş herhangi bir aktif fay bulunmadığından
depremsellikle ilgili herhangi bir tehlike söz konusu değildir. Sondaj çalışması esnasında
oluşması muhtemel acil durumlarla ilgili alınacak önlemleri belirten “Acil Durum Eylem
Planı” EK-11’de verilmiştir.
Yapılacak sondaj çalışmaları esnasında 5686 sayılı “Jeotermal Kaynaklar ve Doğal
Mineralli Sular Kanunu” ve “Uygulama Yönetmeliği” Hükümlerine uyulacaktır.
Oluşan atıklar 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Atık Yönetimi Yönetmeliğine göre
bertaraf edilecektir.
Sondaj çalışması için öngörülen proje bedeli 970.000 TL’dir. Proje kapsamında
yapılacak harcamalara ilişkin giderler kalemleri ve bedelleri aşağıdaki gibidir (Tablo 1).
Tablo 1 Projenin Maliyet gider kalemleri
No Gider Kalemi Bedeli
1 Sondaj Makinesi ve ekipmanların nakliyesi 40000
2 Sondaj lokasyonunun hazırlanması 20000
3 İşçi-personel giderleri 60000
4 Sondaj yapılması ve lojistik giderleri 790000
5 Kuyu geliştirme ve test çalışmaları 15000
6 Sondaj mahallinin rehabilite edilmesi 45000

3