Maarif Vekilliği - Tanzimat, Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle Cilt 1 PDF
Preview Maarif Vekilliği - Tanzimat, Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle Cilt 1
TANZİMAT TANZİMAT i Yüzüncü yıldönümü münasebeti!e İM V. 19 4 0 İSTAisiBUL MAARİF MATBAASI Mustafa Reşit Paşa Tanzimat harekciinin başı. A 3 teşrinisani 1939 da Tanzimat, yüz yılını dolduracaktı. Tahlile bugün de muhtaç olan yürüme ve durmalarile millî davamızın mühim safhalarından biri olan, tarihimizin bu hamlesini, düşünerek anmak ve anarak düşünmek vazifemizdi. Bu mevzuda zaten çalışmış olması iktiza eden ilim kurumlarımıza emeklerini yazı ile tesbit etmelerini ricada isabet olacağını gördüm ve şu tezkereleri yazdım: TÜRK TARİH KURUMU SAYIN BAŞKANLiCiNA Tüı'kiyede Tanzimat ilânının yüzüncü yıldönümü 3 lle§ı-inisani 1939 tarihine tesadüf etmektedir. Türkiyenin garplılaşma tariıhinde ehemımiyetH bir dönüm noktası olan bu vak’aya Kurumumızea neşredilmekte olan «Belleten» in bir nüshasının aynlmasmı ye bil hassa bazı makalelerin de eski ıslahat teşebbüsleri ile Türlüye Cümhuriyetinin inkılâp ham leleri arasında yapılacak mukayeselere ^tahsisini faydalı görmekteyim. Bu maksatla Tanzimatın safihaları ile neticelerini toplu olarak gösteren ve orijinal vesikalarla bu devrin bellifba§lı şahsiyellerine ait biyografileri ihtiva eden biı-er kitabın hazırlanması ve neşri İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü ile Ankara Dil ve Tarih ■ Coğrafya Fakültesi Dekanlığına da yazılmış olduğunu arzeder, saygılarımı sunarsm. No. 82/3876. Tarih; 18.V.1940. İSTANBUL ÜNİVERİSTESt REKTÖRLÜĞÜNE Türkiyede Tanzimat ilânının yüzüncü yddöniimü 3 teşrinisani 1939 tarihine Taslamak tadır. Türkiyenin garplılaşma tarihinde ehemmiyetli bir dönüm noktası olan bu vak’anın bütün eafhalarile neticelerini ıtoplu olarak gösteren orijinal vesikaları ve bu devrin belU- başlı şahsiyetlerine ait biyografileri ihtiva eden bir kitabın Üniversitece hazırlanarak neşri faydalı görühnü^tür. Eserin bilhassa eski devrin ıslahat teşebbüsleri ile Türkiye Cüııdıu- riyetinin inkdâp hamleleri arasındaki farkları mukayese eden bir neticeye bağlanması da ayrıca lüzumlu bulunmaktadır. Derhal faaliyete geçilerek neşredilecek eser için bir plân ve çalışma programı ile iş bölümü hazırlattırılması ve eserin 3 teşrinisani 1939 tarihinde neşir sahasma konulmasını mıümkün kılacak surette işe girişilmesi muvafdttır. Bu maksatla yapılacak plân, program ve iş bölümünün en çok 15 haziran 1939 ıtarihine kadar Vekilliğe gönderilmiş bulunmasını rica ederim. VI Ayni suretle ayrıca hir eser hazırlanması dçin Ankara Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dekanlığına da tebligat yapılmıgtır. No. 82/3883. Tarih: 18. V .1939. Ricalarımı bilgi ve emekleriyle cevaplamak lûtfunda bulunan arkadaşlarımın verimi olan ve binden fazla sahifeyi bulan bu eser, kendi realitelerimiz üstünde zihin yormak prensipinin değerli bir vesikası olarak Türk tefekkür tarihine intikal edecektir. Tek elden çıkmamı§ veya ayni ilmî okul mensuplarının yazılarından terekküp etmemiştir; bu itibarla sentetik bir bütün sayılamaz. Fakat bir tarih devresini, dip- lomasi, ekonomi, aile ve cemiyet, umumiyetle hukuk ve devlet örgütü, İlmî hareketler, askerlik ve ordu, terbiye ve maarif bakımlarından ayn görüş zaviyelerine alan araştırmaların orijinal hir topluluğudur. Bu İlmî değer bile «Tanzimat» kitabına verilecek ehemmiyetin büyük lüğünü bize telkin ediyor. Türk irfanına örneğini daha önceki devirlerde bulamadiğımız bir kıymeti kazandırmış olan arkadaşlarımı tebrik ederim ve onlara yürekten gelici şükranlarımı sunmak için, yazılarının kitaba konıduşu sırası ile, isimlerini burada anmayı vazife bilirim: A. H. Ongunsu Edebiyat Fakültesi Dekanı, Yeni ve son zamanlar tarihi Ord. Prof. Enver Ziya Karat Yeni ve son zamanlar tarihi Doçenti Dr, Yavuz Abadan Hukuk Başlangıcı, Tarih ve Felsefesi Doçt. Sadri Maksudî Arsal Türk Hukuku Tarihi ve Türk Tarihi Ord.Prof. Dr. Recaî G. Okandan Amme Hukuku Doçenti Kurmay Albay Necati Tacan Harp Akademisi Harp Tarihi Öğretmeni Dr. Hıfzı Veldet İstanbul Üniversitesi Medenî Hukuk Doçt. Mustafa Reşit Belgesay Hukuk Fakültesi Ord. Prof. Tahir Taner Ceza Hukuku ve Usulü Ord. Prof. Şükrü Baban İktisat Ord. Prof. Dr, Refiî-Şükrü Savla iktisat Fakültesi Doçt. Yusuf Kemal Tengirşenk Türk İnkılâp Tarihi Prof. Ömer Lûtfi Barkan Umumî İktisat ve İktisadî Doktrinler Doçt. Ömer Celâl Sarc İktisat Fakültesi Dekanı, Ord, Prof. Sadrettin Celâl Antel Pedagoji Prof. M. Şeref ettin Yaltkaya Edebiyat Fakültesi Ord. Prof. Dr. N, Gökdogan Astronomi Doçt. VII J)r. Kerîm Erim Fen Fakültesi Ord. Prof. fahir Yeniçay Fen Fakültesi Dekanı, Umumî Fizik Prof. fank Artel Kimya Doçenti İbrahim Hakkı Akyol Fizikî Coğrafya Ord. Pi’of. aiûkrimin Halil Yinanç Ortazamanlar Tarihi Doçt. pr. Ali Nihat Tarlan Edebî Metinler Şerhi Doçt. Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu İçtimaiyat Doçt. Cemil Bilsel İstanbul Üniversitesi Rektörü ve Devletler Atası Hukuku Ord. Prof. Cavit Baysan Tarih Doçt. Sabri Esat Siyavaşgil Umumî Ruhiyat Doçt. Hilmi Ziya Ülken Felsefe Doçt. İhsan Sungu Mf. V. Müsteşarı Dr. Ragıp Özdem Edebiyat Fakültesi Umumî Linguistik Prof. Dr. A. Süheyl Unver. Tıb Tarihi Profesörü Dr. Osman Şevki Uludağ Konya Meb’usu Faik Reşit Unat Mf. V. Neşriyat Müdürü Selim Gerçek Mf. V. Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürü Bu kitap, dü§ündüğüm-üz bütünün bir parçası olmak bakımından Tanzimat serisinin birinci cildi itibar olunmuştur. Müteakip ciltlerini görmek, bize, bu eserle duyduğumuz inşirahın ileride tekrarına imkân verecektir. Yüksek kültür kurumlarımızda vazife almış arkadaşlarımıza memleket münevverliğinin bu yoldaki davetini, ilk davete icabet et memiş olanlar da dahil olmak üzere, bütün ilim adamlarımıza intikal ettirmek isterim. Maarif Vekili Haşan - Âli Yücel İÇİNDEKİLER Sahife Tanzimat ve amillerine umumî bir b ak ış........................................... A. H. ONGUNSU 1-12 Tanzimattan evvel garplılaşma hareketleri............................................ Enver Ziya KARAL 13—30 1. Garplılaşma hareketinin başlangıcı................................................ 13 II. Garplılaşma hareketinin umumî karakteri . . . . . . 16 III. Garplılaşma hareketinin merhaleleri ...................... 19 IV. Netice........................................... ...................................... 29 ' Tanzimat fermanmın tahlili............................................................................ Dr. Yavuz ABADAN 31—58 Teokratik devlet ve lâik devlet................................................................ Sadri Maksudi ARSAL 59-95 I. Devletle din arasındaki münasebetlerin şekilleri...................... 59 II Teokratik Camialar...................................................................... 61 İli. Nim Teokrasiler................................................................................. 62 VI. Hıristiyanlık ve teokrasi................................................................. 63 V. Dünyevî hakimiyete dinî mahiyet isnat etme cereyanları . 67 VI. Zamanımızda teokratik devletler...................................... 69 VII Teokrasi temayülünün psikolojik ve sosyolojik amilleri 70 VII. Eski Türklerde devlet ve d ia ...................................................... 72 IX. İslâmiyet ve teokrasi........................................................................... 76 X. Bir devletin teokratik olmasımn mahzurları . . . . . . 81 XI. Lâik devlet: lâik devletin mahiyeti ve tarihçesi..................... 83 XII. Lâik devletin mahiyet ve evsafı........................................... . 88 XIII. Tanzimat ve lâiklik............................................................................ 90 XIV. Cümhuriyet ve lâiklik........................................... ...................... 93 Amme hukukumuzda tanzimat devri...................................................... Dr. Recai G. OKAI.DAN 97-128 Tanzimat ve o rd u ........................................................................................... Necati TACAN 129-137 Kanunlaştırma hareketleri ve tanzim at................................................ Dr. Hıfzı VELDET 139-209 1. G iriş....................................................................................................... 139 2. Kanunlaştırma mefhumu ve kanunlaştıımamn amilleri 141 3. Garp memeleketlerindeki mühim kanunlaştırma hareketlerine umumi bir bakış................................................................................ 145 4. Osmanlı devletinde tanzimattan önceki kanunlaştırma hareketleri ...................................................................................... 154 Tanzimat Sahife 5. Tanzimattaa sonraki kanunlaştırma harc.<etı , . 1(;5 6. Tanzimattaa sonra kabul olunan müh: m kanunlar 175 7. Fransız medenî kanununu iktibas temayülü . . . 199 8. Nizamiye mahkemelerinin teşekkülü . . . . 202 9. Netice................................................ .................................... 205 Tanzimat ve adliye teşk ilâ tı............................................................................... Mustafa Reşit BELGESAY 221-220 Tanzimat devrinde ceza h u ku ku .................................................................... Tahir TANER 221-232 I. Tanzimattan evvel memleketimizin ceza hukuku sahasındaki durumuna kısa bir bakış................................... ....................... 221 II. Gülhane hattı ; «emniyeti canü mal ve mahfuziyeti ırzü namus» esast haklan . . . . . ....................... 223 III. Esasî hakları teyit eden prensipler . . ................................... 224 IV. K.anuoların ve hususiyle bir ceza kanununun tanzimi lüzumu 225 V. Tanzimat devrinde neşredilen ceza kanunları........................ 226 VI. Netice............................................................... . . . 232 Tanzimat ve para............................................................................................................ Şükrü BABAN 323- 26* Tanzimat devrinde istikraziar................................................................................ Dr. Refii - Şükrü SUVLA 263-288 1. Tanzimattan evvel Devlet mâliyesi ve istikrazlar . . . . 265 11. Gülhane hattı şerifinde derpiş olunan malî ıslahat . 267 III. Tanzimat dev i istikraıları............................................................... 269 1881 Muharrem kararnamesinden sonra Osmanlı borçlan 277 IV. Düyunu umumiyenin İktisadî ve malî cihetlerden tetkik ve tahlili . . . . ........................................................................... . 285 Tanzimat devrinde osmanli devletinin haricî ticaret siyaseti Yusuf Kemal TENGIRŞENK 289- 32» Türk toprak hukuku tarihinde tanzimat ve 1274 (1858) tarihli arazi kanunnamesi Ömer Lûtfi BARKAN 321-421 A. Türkiyede tanzimattan evvelki toprak hukukuna bir bakış . 323 B. Tanıimatın ilânından 1274 tarihli arazi kanunnamesinin neşrine kadar devam eden hazırlık devri................................... 251 C. 23 Şevval 1274 (1858) tarihli arazi kanunname! humayunu 369 Tanzimat ve sanayiimiz................................................................................................. Ömer Celâl SARC 423-440 I. 18 inci asrın sonunda Osmanlı sanayii........................................ 423 II. Eski sanayiin inhitatı............................................................................ 425 İH. Yardım teşebbüsleri.................................................................................. 430 IV. İnhitatın sebepleri....................................................................................... 432 V. Sanayileşme hareketi............................................................................ 434 VI. Tanzimat ve sanayiimiz............................................................................ 439 Tanzimat m aarifi............................................................................................................. Sadrettin Celâl ANTEL 444-462
The list of books you might like
