Ludność Polski w XX wieku

627 Pages·2012·51.4 MB·Polish

by  Andrzej Gawryszewski

POLSKA AKADEMIA NAUK
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA
IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO
Andrzej Gawryszewski
LUDNOŚĆ POLSKI W XX WIEKU
monografie
http://rcin.org.pl
MONOGRAFIE
INSTYTUT GEOGRAFII
I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA
IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO
PAN
http://rcin.org.pl
POLISH ACADEMY OF SCIENCES
STANISŁAW LESZCZYCKI INSTITUTE OF GEOGRAPHY
AND SPATIAL ORGANIZATION
MONOGRAPHIES, 5
Andrzej Gawryszewski
THE POPULATION OF POLAND
IN THE 20TH CENTURY
WARSZAWA 2005
http://rcin.org.pl
POLSKA AKADEMIA NAUK
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA
IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO
MONOGRAFIE, 5
Andrzej Gawryszewski
LUDNOŚĆ POLSKI W XX WIEKU
WARSZAWA 2005
http://rcin.org.pl
Redakcja: prof. dr hab. Leszek Starkel
prof. dr hab. Teresa Kozłowska−Szczęsna
prof. dr hab. Piotr Korcelli
Konsultacja naukowa: prof. dr hab. Leszek A. Kosiński
Opinia wydawnicza: prof. dr hab. Stanisław Liszewski
PL ISSN 1643−2312
ISBN 83−87954−66−7
Opracowanie redakcyjne: Ludmiła Kwiatkowska
Redakcja map historycznych: Jerzy Ostrowski
Czystorysy map: Janusz Księżak, Andrzej Czerny
Skład, łamanie: Aleksandra Deręgowska
© Copyright by Andrzej Gawryszewski, 2005
© Copyright by Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania
im. Stanisława Leszczyckiego PAN, Warszawa 2005
Druk i oprawa: Drukarnia Klimiuk
ul. Foksal 11, 00−372 Warszawa
http://rcin.org.pl
Moim Rodzicom, żonie Ewie i ukochanym wnuczkom
Aleksandrze i Milenie z pokolenia XXI wieku
http://rcin.org.pl
http://rcin.org.pl
Spis treści
PRZEDMOWA (Leszek A. Kosiński) ....................................................................11
I. WSTĘP ........................................................................................................13
II. TERYTORIUM I PODZIAŁY ADMINISTRACYJNE ..........................................17
1. Odbudowa terytorium państwa po I wojnie .............................................17
2. Podziały administracyjne w okresie międzywojennym ..............................25
3. Druga wojna światowa ............................................................................36
4. Terytorium i granice Polski po II wojnie światowej ...................................41
III. ŹRÓDŁA STATYSTYKI LUDNOŚCI ...............................................................63
1. Spisy ludności .......................................................................................63
2. Spisy kadrowe ...................................................................................... 70
3. Ewidencja ludności .................................................................................71
IV. ROZWÓJ I ROZMIESZCZENIE ...................................................................81
1. Liczba i rozmieszczenie ..........................................................................81
2. Prognozy rozwoju ludności ....................................................................1.02
V. URBANIZACJA I ROZWÓJ MIAST ..............................................................1.07
VI. RUCH NATURALNY ..................................................................................1..39
1. Małżeństwa i rozwody ...........................................................................1.39
2. Urodzenia .............................................................................................1.53
2.1. Poziom i rozmieszczenie urodzeń ...................................................1.54
2.2. Charakterystyka urodzeń ..............................................................1..65
2.3. Ograniczanie urodzeń ....................................................................1..70
3. Zgony ...................................................................................................1.73
3.1. Poziom i rozmieszczenie zgonów .....................................................175
3.2. Przyczyny zgonów ..........................................................................181
3.3. Zgony niemowląt ..........................................................................189
http://rcin.org.pl
8 Ludność Polski w XX w.
4. Trwanie życia ludzkiego ...................................................................... 194
5. Przyrost naturalny .............................................................................. 196
6. Dynamika demograficzna .................................................................... 202
VII. PŁEĆ I WIEK ......................................................................................... 207
1. Struktura płci ludności ....................................................................... 207
2. Struktura wieku ludności .................................................................. 218
VIII. JĘZYK, NARODOWOŚĆ, WYZNANIA ..................................................... 239
1. Podstawowe uregulowania prawne ...................................................... 239
2. Rozmieszczenie i struktura ................................................................. 242
3. Ukraińcy ............................................................................................. 271
4. Żydzi .................................................................................................. 275
5. Niemcy ............................................................................................... 301
6. Romowie (Cyganie) .............................................................................. 314
7. Grecy i Macedończycy ......................................................................... 316
IX. OŚWIATA I NAUKA ................................................................................. 319
X. ŹRÓDŁA UTRZYMANIA LUDNOŚCI .......................................................... 337
1. Zatrudnienie ....................................................................................... 337
2. Bezrobocie .......................................................................................... 368
XI. PRZEMIESZCZENIA LUDNOŚCI ............................................................. 375
1. Migracje wewnętrzne ........................................................................... 376
1.1. Migracje wieś–miasto .................................................................. 396
1.2. Migracje według wieku, wykształcenia i okresu zamieszkania ....... 400
2. Migracje zagraniczne ........................................................................... 408
2.1. Migracje przed I wojną światową .................................................. 408
2.2. Migracje związane z I wojną światową .......................................... 410
2.3. Kierunki i struktura migracji w okresie międzywojennym ............. 418
2.4. Migracje wojenne ......................................................................... 433
2.5. Migracje powojenne ..................................................................... 440
2.6. Emigracja ludności żydowskiej ..................................................... 455
2.7. Druga repatriacja z ZSRR ............................................................ 460
2.8. Emigracja ludności niemieckiej po 1950 r. ................................... 466
2.9. Emigracja ludności polskiej na stałe po 1960 r. ........................... 470
2.10. Wyjazdy zagraniczne czasowe ................................................... 480
3. Migracje przymusowe .......................................................................... 486
3.1. Niemieckie deportacje obywateli polskich do obozów koncen-
tracyjnych .................................................................................... 486
3.2. Niemieckie wysiedlenia i przesiedlenia polskiej ludności ............... 487
3.3. Deportacje ludności polskiej na roboty przymusowe w Rzeszy ...... 490
3.4. Deportacje sowieckie z kresów wschodnich, 1940–1941 ............... 492
3.5. Deportacje sowieckie 1944–1949 ................................................. 497
3.6. Wysiedlenia ludności ukraińskiej w akcji „Wisła”, 1947 ............... 498
http://rcin.org.pl