Livi, Titi, ab urbe condita: Libri XXXI-XL. Tomus I Libri XXXI-XXXV

388 Pages·1991·8.543 MB·German

by  Titus Livius, John Briscoe (editor)

TITI LIVI
AB VRBE CONDITA
LIBRI XLI-XLV
(BIBLIOTHECA TE VB NERI AN A VOL. 1491)
ADDENDA ET CORRIGENDA
p. III u. etiam Lehmann, o.e. (adn. 4), III. 155, qui
codicem aut e Britannia aut Roma Dorosta-
dum adlatum esse credebat; inde ad monaste-
rium Laurishamense nono saeculo peruenisse.
p. XIV s. n. Heinsius: lege 'Lugduni Batauorum'.
p. XVI lege 'Dusánek (F.)'.
p. XIX s. η. Madvig: lege Ί877'.
p. XXI s. η. Pluygers lege 'απομνημονεύματα',
p. XXII dele adn. 2.
* * * *
Nisi indicatur, quae sequuntur ad apparatum criticum spec-
tant. his nouis compendiis utor:
Hell (Ν.) Obseruationes Liuianae, Marburgi, 1870
Watt (W.S.) 'Notes on Livy 41^15', Athenaeum 1988,11-17
41.16.5 (ante) : lege 'om. V\
41.20.10 reliqu(a h)orum sui moris cum copia Watt
41.21.9 adde 'Gracchus V : Gracchi f. Münzer (RA,
130 adn. 1) : del. Badian (Arethusa 1968, 35)'.
41.24.10 + dissertio + : dissolutio Watt
41.27.12 lege 'Hertz cloacas', adde testimonium :
'Cassius Heminafr. 38/".
41.28.6 (§7 fla)men incipit) in textu lege '+ u. mil.
tib.s +', in apparatu 'u. mil. tib.s + V : quin-
que mil(...) Fr. 1 : quinqué millia S ig. : quin-
quaginta Frank (Economic Survey, 1.137)\
42.1.5 C. (Matienus): lege 'cf. 41.28.5 adn.'.
42.11.5 + iamiam primum 4- : iam quam primum (po-
pulo Romano inferendum) Hell
42.16.9 + tacite habere id pati + : lege 'tacita habere
Heir.
42.30.6 + inde + : (opt)and(a)e Watt
42.30.8 preces suas : preces suas pro (p. R.) Watt
42.45.5 (pro)uidissent Watt
42.47.7 + regis + : (eg)regia uel (eg)regie Watt
42.47.9 utilis : utili(ta)tis Watt
42.49.5 del. aduersa secundaque Watt
42.53.9 etiam : sta(t)im Watt
42.61.5-6 nos ... (uelut) naufragorum Watt
42.63.12 urbem (praetor) Shackleton Bailey (RFIC
1986, 332)
42.64.4 nequiquam ... oppressae: nequiquam: (nam)
... Watt
42.64.9 qui : illi Watt
42.66.7 turba : turba(m) Watt
43.17.4 iis dato : (iis) adu(o)cato Watt
44.2.4 profectus : lege 'frumentum Hell'.
44.4.7 inopi (aquae) Hell
44.4.11 in textu distingue 'transgressurus,... iter,...'.
p. 205 dele testimonium.
44.16.2 + rem p. + : iam Watt
44.22.10 adde testimonium '22.10 : cf. Enn. Ann. 371V
= 364Sk\
+ quae + : Qui(rites), que (§ 11) deleto, Watt
44.23.8 sanci(end)o : lege 'sancitae Fr. Γ.
44.30.13 in textu lege 'Algalsus', in apparatu 'Algalsus
V : Agalsus Fr. 2'.
44.43.4-5 lege 'uexatus ... regia Fr.Γ; ... in regiam ei
regresso (qui) Watt
44.46.5 in textu diuide 're-/stagnantes'.
45.12.6 dextram : suam dextram Watt
45.14.8-9 post testimonium adde 'de rebus in lacuna nar-
ratis u. per. 45, Astin, Historia 1988, 488'.
45.23.6 fuimus : (qui)euimus Watt
45.41.1 lege 'L. Pauloratio V.
* * * *
Apparatui critico addenda
42.64.5 incisa spe oppugnationis Donini (RFIC 1987,
326)
44.5.12-13 peditumque pars ... tenebat; ima ualle ...
eques ubi tenderei amplectebatur Hell
44.15.1 lege .. 3.10) Zingerle'.
44.18.1 aliis (bellis expertus) Watt
44.25.5 (ad) conciliandam gratiam magis (in dies)
Watt
45.13.16 lege 'ea, commate distinguens, Perizonius; sic,
sed sine commate Coraluppi, Graeco-Latina
Mediolanensia, 103 sqq.'.
45.28.9 nimis soluta a(b)usus Watt
* * * *
Index nominum
M. Aemilius Lepidus : dele '43.5'; adde 'M. Aemilius Lepi-
dus (cos. 158), 43.5' (cf. MRR, Supp.2, 7).
adde 'Agesilochus, 42.45'.
Apollonia : adde '(in Illyria)'; dele 45.28; adde 'Apollonia
(in Macedonia), 45.28'.
Elpeus : lege '44.8,9,... 35, 39'.
dele Hegesilochus.
Theaetetus : lege 'Theaedetus'.
p. 1 in testimoniis ante App. adde 'Obs. 8'.

TITI LIVI
AB VRBE CONDITA
LIBRI XXXI-XL
EDIDIT
JOHN BRISCOE
TO MVS I
LIBRI XXXI-XXXV
m
STVTGARDIAE IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI MCMXCI
Gedruckt mit Unterstützung der Förderungs-
und Beihilfefonds Wissenschaft der VG WORT GmbH,
Goethestraße 49,8000 München
Die Deutsche Bibliothek - CIP-Einheitsaufnahme
Livius, Titus:
[Ab urbe condita)
Titi Livi Ab urbe condita / ed. John Briscoe. - Stutgardiae : Teubner.
(Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana)
NE: Briscoe, John [Hrsg.]
Libri 31/40.
T. 1. Libri XXXI-XXXV. - 1991
ISBN 3-519-01492-0
Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung
außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages
unzulässig und strafbar. Das gilt besonders für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikro-
verfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen.
© Β. G. Teubner Stuttgart 1991
Printed in Germany
Gesamtherstellung: Passavia Druckerei GmbH Passau
PRAEFATIO1
1. Fragmenta Bambergensia et Codex Bambergensìs
Per maiorem partem quartae decadis traditionem biparti-
tam2 habemus, hac codicem Moguntinum, hodie deperdi-
tum,3 iliac codices superstites haud minus centum unum.4
qui codices iterum sunt bifariam diuidendi; ex una parte est
Bambergensis class. 35 (B), Bambergae saeculo undécimo
exaratus, libros 31-38.46.4 (... quid igitur inci-) continens,5
* de compendiis in adnotationibus usurpatis u. pp. XXIVsqq.
1 cum, ut saepe fit, nihil habeo quod addam eis quae McDo-
nald in praefatione editionis librorum 31-35 Oxoniensis exposuit,
rem breuiter tracto.
2 de traditione tertia (R) cf. p. XIX.
3 u. pp. XVIII-XIX.
4 u. Reeve (1986), 129 adn. 1,133 adn. 1,166 adn. 2.
5 de Β u. McDonald, xxi. f. 168r (34.61.5-62.18), ut mihi
uidetur, a librario secundo scriptum est. McDonald librarium pri-
mum uerba male diuidisse criminatus est; quales tamen errores, Β
cum NV comparato (u. p. XIII), haud crebri sunt.
textus 33.1.1-17.6 ... regione in editione libri 33 a. 1616 Romae
impressa primum diuolgatus est. nihil praeterea de Β lectionibus
ante a. 1822 uiris doctis cognitum est; u. McDonald, vi.
saeculo duodecimo Petrus Diaconus libros 39 et 40 in Cassino
monte (cf. Bloch, Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelal-
ters 1984, 72-3); potuit fieri, ut Michael Reeve me admonet, ut
pars codicis Bambergensis nunc deperdita ad Cassinum montem
migrauerit.
IV PRAEFATIO
ex altera omnes reliqui codices, quorum plurimi6 libros
31-32, 34-40.37.3 (... fora conciliabulaque edixerunt)
praebent, saeculis quarto decimo7 et quinto decimo a seri-
bis Italicis exarati.
Initio huius saeculi fragmenta codicis quartae decadis,
scriptura unciali saeculo quinto exarati, Bambergae sunt
reperta (F).8 scimus duos9 codices Liui ecclesiae Bamber-
gensi ab imperatore Henrico II donatos esse, Henricum
antea ab imperatore Ottone III hereditate accepisse, Otto-
nem Placentiae sibi seruatos inuenisse.10 Billanovich olim
coniecit codicem F Nonantolae exaratum esse;11 nunc, ut
qui bibliothecam papalem Lateranensem maximi momenti
in libris tradendis habeat, Romae eum scriptum esse existi-
mat, a papa Gregorio V Ottoni ultimis annis saeculi decimi
esse donatum.12 haud dubitari potest codicem Β ex F inte-
gro esse descriptum;13 saeculo quinto decimo, ut aliis libris
reparandis et contegendis sufficeret, codex diuolsus est.
6 u. infra adn. 18 (de A), p. VII (de a(a)), adn. 55, 61, 80 (de
Vat. Ferr. 562, Flor. Med. Laur. 63.14, BL Harl. 2671); u. etiam
McDonald, xxv (de Flor. Med. Laur. 19 sin. 7, Par. Bibl. Nat.
Lat. 14630), xxi (de Holk. 353, qui etiam 38.54.3 quod ... 39.2.7
tenentibus, 39.15.13 uos ... 49.7 res ut, 40.10.4 nec eundo .. .14.2
gaudio omittit, ad 40.27.8 contionabundus desinit).
7 u. adn. 31.
8 de F u. Traube, McDonald, vii-x. 35.5.10 (patieban)TUQ
(Traube, 37) error est typographicus; fragmentum piane -TUR
exhibet. hodie imagines phototypicae a Traube uolgatae saepe
fragmentis ipsis sunt clariores. si litteram a Traube datam nec in
fragmento nec in imagine legere possum, Traube fidem habeo.
9 Traube, 15, coniecit textum in duas pentades diuisum esse.
10 McDonald, xi.
11 JWI1951 (posthaccit. 'Billanovich (1951)'), 188 adn. 1.
12 Billanovich, Studi Petrarcheschi 1986 (posthac cit. 'Billa-
novich (1986)'), 13-17.
13 cf. McDonald, xiii.
PRAEFATIO V
2. Codices Italici
Omnes reliqui codices superstites librum 33 omittunt; pleri-
que ad 40.37.3 deficiunt.14 cum tarnen persaepe cum Β
aduersus codicem Moguntinum in falsa lectione consen-
tiunt, prope certum est hos codices ab F deriuatos esse.15
Scimus Landulfum de Columna a. 1303 librum Liui bi-
bliothecae capitulan ecclesiae Carnotensis restituisse, a.
1309 iterum accepisse; postea Iohannes, Landulfi fratris
filius, scripsit 'uidi tamen ego quartam decadam in archiuis
ecclesiae Carnotensis; sed littera adeo erat antiqua quod
uix ab aliquo legi poterai'.16 his testimoniis fretus, a. 1951
Billanovich sibi persuasit Landulfum exemplar huius codi-
cis (mox ueteris Carnotensis ab Eduard Fraenkel nomina-
ti17) transcribendum curauisse, adnotasse, et Auenionem
a. 1328 secum tulisse; id exemplar (φ), etiam libros 26-30
continens, fontem fuisse duorum optimorum codicum,
Auenione a. 1328-9 exaratorum, Par. Bibl. Nat. Lat. 5690
(P), libri a Landulfo ipso adnotati, et Lond. Bibl. Brit.
Harl. 2493 (A), libri Petrarchae;18 tertium codicem, Esc.
R. 1.4 (E),19 (sic monuisse McDonald) textum AP similem
praebere.
Haec Billanovich uiris doctis persuasit, in primis McDo-
nald, qui editionem quartae decadis Oxoniensem curabat.
14 u. adn. 6.
15 McDonald, xv. Billanovich (1986, 17) existimat custodes
bibliothecae papalis, priusquam F Ottoni dederint, nouum exem-
plum in scriptura carolina fecisse; quod fontem reliquorum codi-
cum fuisse.
16 Billanovich (1951), 151-6, 162-4, McDonald, xxiii, Reeve
(1986), 149.
17 JRS 1952,140.
18 de AP u. pp. X-XI. A ad 38.24.11 ultimum desinit. in tertia
decade Ρ L(andulfianus) a P. G. Walsh appellatur (ed. lib. 26-7, x).
19 Billanovich (1986, 45) nunc adfirmat Zenobium de Strada
Esc. R.I.4 medio saeculo quarto decimo conficiendum curauisse.
VI PRAEFATIO
is autem, codices diligenter conferens, quosdam discreuit,
saeculo quinto decimo scriptos, qui saepe cum B, in lectio-
nibus et ueris et falsis, aduersus φ consentiunt; hos codices
ab alio ueteris Carnotensis apographo (ψ) descriptos esse,
Landulfum lectionem traditam saepe correxisse iudicauit.20
Quae omnia McDonald a. 1965 in praefatione editionis
Oxoniensis librorum 31-5 uolgauit, et per multos annos
nemo dissentiebat.21 tum a. 1981, simul cum editione pho-
totypica codicis A, Billanovich primam partem magni ope-
ris de traditione Liui ab urbe condita librorum edidit.22
quae cum multa noua, tum haec praecipua profert.
Iam a. 1914 Sabbadini Bencium Alexandrinum c. a. 1320
textum quartae decadis in media Demetri oratione
(40.12-15) desinentem legisse demonstrauit.23 a. 1951 Bil-
lanovich Louatum Patauinum quartam decadem saeculo
tertio decimo legisse adfirmauit.24 cuius textum ibidem de-
ferisse nunc apparet: nam in codice Iustini Lond. Bibl.
Brit. Add. 19906, a Louato ipso et scripto et adnotato, in
margine f. 48u, ad igitur Perseus perspecta patris aegritudine
cottidie absentem Demetrium apud eum criminari et primo
inuisum post etiam suspectum reddere25 Louatus hic deficit
20 McDonald, xv-xvii, xxiii. de codicibus ψ u. pp. XI-XII.
21 de la Mare (Livy, ed. Dorey, London, 1971, 177) coniecit
non ψ et φ, sed ψ et codicem Carnotensem gemellos fuisse; cf.
BRL 1980, 319. codices ψ Florentiae scriptae sunt (de la Mare,
o.e., 177-9).
22 La tradizione del testo di Livio e le origini dell' umanesimo,
1 : Tradizione e fortuna di Livio tra medioevo e umanesimo, 1
(Padova, 1981) (posthac cit. 'Billanovich (1981)')·
23 Le scoperte dei codici greci e latini ne' secoli xiv e xv, 2
(Firenze, 1914), 130-1,141-2; cf. Reeve (1986), 138.
24 Billanovich (1951), 208.
25 lust. 32.2.8.