Leibniz:Hayatı ve Felsefesi PDF
Preview Leibniz:Hayatı ve Felsefesi
YAYINN O:8 ll LEIBNIHZA-YATVEI FELSEFESi EmilBeo utroux ÖzgüAnd ıL:e ibnSiza:V iee tS aP hilosophie © BilKgüel tSüarn aYta yınD ağıtSıamn v.e T icL.t dŞ.t i. SertiNfiok:a16 228 1. BasımP:a radigYmaay ınc2ı00l9ı k BilKgüle tüSra nat1'. tBaa sımŞu:b a2t01 7 ISBN97:8 -605 -9521 -ll -6 GeneYla yıYnö netmeAnhim:e tN uriY üksel KapakK:ena n ôzcan SayfDaüz eniN:u reNla ycı BaskZıa:f eMra tbaası Maltepe Mah. Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi No: 121117 Topkapı i lstanbul Tel: (0212) 612 24 31 KapaBka skAzır:a Matbaacılık CilZta:f eCri ltevi BiLGE KOLTÜR SANAT NuruosmanCiaydeK. a rdeşHlaenrN o:1 Kat1: 3 4110 Cağalo/ğ llsut anbul Tel(0:2 12) 520 72 53 (PbxF)a ks(0:21 2) 5ll 47 74 [email protected] yayincilik.com Leibniz HAYATI ve FELSEFESİ EMILE BOUTROUX Fransızcadan Çeviren Doç. Dr. Atakan Altınörs lf BİLGE KÜLTÜR SANAT Emile Boutroux (1845-1921): Fransız filozof Boutroux [okunuşu: butru] 28 Temmuz 1845'te Montrouge'da doğdu. On bir yaşındayken Napolyon Lisesi'ne [bugün kü adıyla iV. Henri Lisesi] girdi. Buradan 1866'da mezun olmasını taki ben Ecole Normal Superieure'e girdi; orada Jules Lachelier'nin talebesi oldu. 1868 yılında ise Felix Ravaisson'un önerisiyle yükseköğrenimini sürdürmek üzere Heidelberg Üniversite' sine girdi ve 1870' e kadar orada kaldı. O sene, Caen Lisesi'nde felsefe öğretmeni olarak göreve başladı. 1874'te doktora tezini savunmasının ardından Montpellier Üniversite si'nde ders vermeye başladı. 1878'de ise, mezun olduğu Ecole Normal Superieure'de hoca oldu ve Sorbonne Üniversitesi'nde görev alacağı 1885'e kadar orada dersler verdi. Boutroux eğitimcilik hayatında, Henri Berr, Henri Bergson, Maurice Blondel ve Emile Durkheim gibi ünlü tale belerin hocası oldu. 1912'de Fransız Bilimler Akademisi üyeliğiyle onur landırıldı. Boutroux, ünlü Fransız matematikçi ve düşünür Henri Poin care'nin kız kardeşi Aline Poincare ile evlenmiştir. Boutroux meşhur De la Contingence des Lois de la Nature [Tabiat Kanunlarının Zorunsuzluğu Üzerine] başlıklı eseri (doktora tezinin kitaplaştırılmış hfilidir) dışında, Aristoteles'ten Descartes'a ve Kant'a, Fichte'den Wiliam James'e kadar çeşitli filozoflar hakkında kah yazdığı kah ise verdiği derslerin ve konfe ranslarının derlenmiş hfili olan onlarca sayıda eser bırakmıştır. Atakan Altınörs (Doç. Dr.): Galatasaray Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde öğretim üyesi. Yayımlan mış bazı çevirileri şunlardır: Dilin Kökeni Üzerine (Emest Renan'dan çevi ri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Neşenin Gücü (Frederic Lenoir'dan çeviri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Mutluluk Üstüne (Frederic Lenoir'dan çeviri, Bilge Kül tür-Sanat Yay.), Ya Zaman Var Olmasaydı? (Carlo Rovelli'den çeviri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Miletli Anaksimandros (Carlo Rovelli'den çeviri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Analitik Felsefe (Jean-Gerard Rossi'den çeviri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Dilin Kökenleri (Pascal Picq ve diğerlerinden çeviri, Bil ge Kültür-Sanat Yay.), Sihirli Matematikte 80 Küçük Deneme (Dominique Souder'den çeviri, Bilge Kültür-Sanat Yay.), Descartes (Alfred Fouillee'den çeviri, Efil Yay.), John Locke (Jean Didier'den çeviri, Paradigma Yay.), Mo nadoloji&Metafizik Üzerine Konuşma (Leibniz'den çeviri, Bilge Kültür-Sa nat Yay.), idea Nedir? (Nayla Farouki'den çeviri, Say Yay.), Ricoeur Sözlügü (Olivier Abel'den çeviri, Say Yay.), Metajizige Giriş (Bergson'dan çeviri, Paradigma Yay.), Metot Üzerine Konuşma (Descartes'tan çeviri, Paradig ma Yay.), Hakikatin Araştırılması (Descartes'tan çeviri, Paradigma Yay.), Zaman ve Anlatı 4. cilt (Ricoeur'den çeviri, Yapı-Kredi Yay.). Altınörs'ün üç de telif kitabı bulunmaktadır: idealar ve Dil Baglamında Locke ile Leib niz (Bilge Kültür-Sanat Yay.), Dil Felsefesi Tartışmaları (Bilge Kültür-Sanat Yay.), 50 Soruda Dil Felsefesi (Bilim ve Gelecek Kitaplığı Yay.). İÇİNDEKİLER İkinci Basıma Önsöz .... . ....................7 Sunuş 9 ....................... ............................................................................................................................... I. Hayatı ve Eserleri..... .. . .. 13 ....................... 1. Öğrenimi ve tık Çalışmaları . 14 ............................................................................... 2. Seyahatleri ........................... .......................... . ......... . .. 19 . . .. ... ... . . .... ...................... . . ................. 3. Çalışmalarının Sonuçları. ..... ..... . .......... 23 .... ......... . a. Vefatı................. .............................. .. ............................... 34 b. Eserlerinin Yayınlanması .. ............................. .. ..... 36 ............................... il. Felsefesinin Genel Karakteri ................................... . ................ 39 1. Felsefesinin Konusu ve Yöntemi ................................................ 39 2. Felsefesinin Bölümleri... .... .. ......... .... 45 III. Mekanizmden Metafiziğe Geçişi .. .4 7 ...... 1. Mekanizm ................................................................... ..47 2. Metafizik . . .. , ........ 51 ........................................................................................... ...... 3. Mekanizm ile Metafizik Arasındaki İrtibat . 52 ................................... iV. Varlık Öğretisi ... .. . . 53 .............................. ..................................... ................................................ 1. Monad ve Önceden Tesis Edilmiş Ahenk 53 .................... a. Monad . 53 ..................................................................................................................................... b. Önceden Tesis Edilmiş Ahenk . ................. .. 59 ................ . . .............. .. 2. Varlıklar Arasındaki Hiyerarşi.... ..............................................6 4 . a. Cisimler ................. . . . . . 64 ...... ...................................................................................................... b. Ruh ve Beden . 72 .............................................................................................................. c. Varlıklar Arasındaki Hiyerarşi ....................................... .. . 74 . V. Bilgi Teorisi... ... . . .. 79 .... ........................................ ......................... 1. ldealarımızın Kaynağı ............................................................ . .................. 80 2. Hakikatler ve tlkeler... . ........ .. . .....8 7 . ...... . . ... a. Hakikatler . ....... . . . . 87 ................. ........... ........................ ......................... b. tlkeler . . ............................... .. ................................ 88 ......................................... c. tlkelerle Hakikatlerin Bağlantısı ........ . . . .......... 89 .... . ........................ . .. ....... 6 EMiLE BOUTROUX VI. Tanrı Anlayışı... . . . 91 ......................................................................................................... ........... 1.T anrvıe Y aratm.a. ....... .. ...9.1. ............. . a.T anr.ı.. ............................... ...9..1.. ............. ............................... . b.Y aratma .............................. ..........................9....8.... ...................................... .... . . 2.T anrı'Byaağ lOıl araDkü nya. .. .. ...1.0.6. .......... . a.D etermini.z.m. ................... ....1..0 .7. ....... . b.O ptimizm .....1.2.1. . 3.T abiavteİ naye.t.. .. .. ..........1..3...0.. ................. . . VII. Pratik Felsefesi ........... .. .............1.3.3. ................................................... . 1.Ah lak ....1.3.3. ............ ...... ························ 2.H ukuk .... ......... .......... . ..1. 37 ................................. ............................ .. ........................................... . 3.Din. ...... .. .1.3.8. . . Sonuç ........1.4.1. ....... Kavramlar Dizini ...................................................... .. .1.4.7. . Adlar Dizini 151 ......................................................................................................................................... İKİNCİ BASIMA ÖNSÖZ llk basımının üzerinden geçen sekiz yılın ardın dan tükenen çevirimin yeni basımını, bu kez Bil ge Kültür Sanat Yayıncılık üstlendi. Kitabın yeni basımında, tasarımından dağıtımına kadar emeği geçen herkese teşekkürlerimle ... Atakan Altınörs Ortaköy, 20017 SUNUŞ Hukuk, matematik, tarih, diplomasi, madencilik ve di ğer birçok alandaki çalışmalarının yanında mucit kişiliğiy le Leibniz, skolastik felsefe ile Yeniçağ düşüncesi arasında köprü kuran bir geç dönem Rönesans filimi portresi sergi ler. Çocuk sayılacak yaşlarında felsefede ve bilimlerde hatı rı sayılır bir bilgi birikimine erişmiş bu dehanın yetmiş yıl lık ömründen geriye, az sayıdaki müstakil eserleri dışında, çağının önde gelen entelektüelleriyle fikir teatisinin ürünü mektupları ve elyazmalarından oluşan iki yüz bin sayfalık bir arşiv kalmıştır. Leibniz'in felsefi sisteminin başlıca hedefi ahenktir. Onun felsefesi yalnızca kainatın kurucu ilkesinin ahenk ol duğu fikrine dayanmakla kalmaz, belli başlı filozofların dü şüncelerinin bir ahengini kurmayı da hedefler: "Bu sistem Platon ile Demokritos'u, Aristoteles ile Descartes'ı, skolas tikler ile modernleri, teoloji ve ahlak ile aklı birbirine bağ lıyormuş gibi görünmektedir" (Nouveaux Essais: I, 1). Leib niz gerçekten de birtakım kadim düşünce gelenekleriyle çağının en yenilikçi fikirlerinin aynı potada eritildiği bir sis tem inşa etmeye çabalamıştır. İlk bakışta birbiriyle çelişik görünen farklı dünya tasavvurlarının tutarlı bir sentezini meydana getirmek, Leibniz'in öncelikli amacı olmuştur. Voltaire'in Candide'inin "Dr. Pangloss"u, Hannover'in "Lövenix"i Leibniz, Newton ile eşzamanlı olarak icat ettiği 10 EMiLE BOUTROUX diferansiyel hesapla matematik alanında çığır açmış bir da hidir. Çağını aşan düşünceleriyle uzayın ve zamanın mutlak değil, izafi olduğu fikrini geliştirmesiyle izafiyet teorisinin ve "hissedilir olmayan algılar" yaklaşımıyla da modem bilin çaltı psikolojisinin temellerini atmıştır. Felsefi yaklaşımıyla ise Frege'den Kripke'ye kadar birçok yirminci asır filozofu na ilham vermiştir. Fransız filozof Emile Boutroux'nun tercümesini sun duğumuz metni, Monadologie'nin 1892 tarihli bir baskı sında yer alan oldukça geniş ve titiz bir Leibniz inceleme sidir. Boutroux bu metninde, Leibniz'in felsefesinin aslına uygun bir tasvirini yapmak gibi çetin bir işin üstesinden ustalıkla geliyor. Varlık anlayışından bilgi teorisine, Tanrı anlayışından etiğine, Leibniz'in engin düşünce dünyasına giriş için güvenilir bir kroki çiziyor. Leibniz üzerine yoğun bir okuma sürecindeyken Bout roux'nun incelemesine rastladım; bu incelemeyi tercüme etmenin dilimize faydalı bir başvuru kitabı kazandıraca ğını hissettim. Zaman kaybetmeden üzerinde çalışmaya koyuldum. Sonuçta, elinizdeki kitap ortaya çıktı. Ter cümemdeki birkaç hususa işaret etmek isterim: "Kabil", "müdrike" gibi, birtakım okurlarca "eski" bulunabilecek kelimeler kullandığım yerlerde, kendi tercihimi dayatır gö rünmemek için taksim ( /) işaretinden sonra güncel kar şılığını "kabil/olumsal", "müdrike/anlama yetisi" şeklinde ekledim. Yer yer, taksim işaretinden sonra "yoksunluk/ eksiklik", "sevgi/aşk" örneğindeki gibi, kaynak metindeki bir kavramın dilimizdeki iki güncel karşılığını da yanyana yazarak tercihi okura bıraktım. Gerekli görünen yerlerde, bazı terimlerin Fransızca orijinalini köşeli parantez içinde ( ) belirttim. Kendi açıklamalarımı asteriks işaretiyle dip * not düştüm ve notlarımın sonuna (çev.) ibaresini koydum.
The list of books you might like
