Lady Chatterley'in Sevgilisi - D.H. Lawrence

472 Pages·2012·1.68 MB·Turkish

D. H. Lawrence

Lady
Chatterley'in Sevgilisi

Çeviren: Akşit Göktürk
Birinci basım: Can Yayınları (1981)
İkinci basım: Can Yayınları (1982)

Özgün adı, Leydi Chatterley’s Lover olan bu kitap.
Akşit Göktürk tarafından, İngilizce aslından
eksiksiz olarak Türkçeye çevrilmiştir.
I
Çağımız ister istemez içler acısı bir çağ olduğundan, onu
acıklı görmekten kaçınıyoruz. Büyük yıkım gelip geçti,
kalıntılar ortasındayız şimdi, küçücük yeni evler kurmaya,
küçücük umutlar beslemeye başlıyoruz. Oldukça güç bir iş
bu: geleceğe uzanan düz bir yol yok, ama engellerin
çevresinde dönüp duruyoruz ya da üzerlerinden atlıyoruz.
Yaşamamız gerek; yer gök yıkılmış olsa bile.
Constance Chatterley’in durumu da buydu aşağı yukarı.
Savaş, evini başına yıkmıştı. İnsanın yaşayıp öğrenmek
zorunda olduğunu anlamıştı böylece.
1917’de Clifford Chatterley bir ay izinle yurda döndüğünde
evlenmişlerdi. Balaylarının bitiminde kocası, altı ay sonra
hemen hemen parçalanmış bir durumda İngiltere’ye
getirilmek üzere, Flanders’a dönmüştü. O sıralar karısı
Constance yirmi üç, kendisi de yirmi dokuz yaşındaydı.
Clifford, olağanüstü bir yaşama tutkusu gösterdi. Ölmedi,
gövdesinin darmadağın üyeleri yeniden birleşti. İki yıl
doktorların elinde kaldı. Sonunda iyileştiğini; gövdesinin
yarısı, yarı belinden aşağısı, ölünceye değin inmeli kalmak
üzere, gene yaşayabileceğini söylediler. Bu 1920’deydi. Karı
koca, Clifford’un evine, aile yurtluğu olan Wragby Hall’e
döndüler. Babası ölmüştü, baronluğu alan Clifford, Sir.
Clifford olmuştu şimdi, Constance de, Leydi Chatterley.
Chatterleylerin oldukça ıssız kalmış yurtluğunda, az buçuk bir
gelirle ev geçindirmeye, birlikte yaşamaya başladılar.
Clifford’un bir kız kardeşi vardı, ama o da gitmişti. Bunun
dışında hiçbir yakın akrabası yoktu. Ağabeysi savaşta
ölmüştü. Ölünceye değin kötürüm kalmaya yazgılı Clifford,
artık hiçbir zaman çocuğu olmayacağını bile bile, ailesinin
adını elinden geldiğince sürdürmek üzere, gelip dumanlı orta
İngiltere’ye yerleşti.
Gene de pek yıkılmış değildi. Tekerlekli sandalyesiyle kendi
kendini istediği yere taşıyabiliyor, küçük bir motoru bulunan
hasta–arabasını yavaş yavaş sürerek bahçenin dört bir
yanında, gerçekte sahip olmakla övündüğü, bununla birlikte
sözünü ederken pek önemsemezmiş gibi göründüğü güzel,
üzgün havalı park içinde dolaşabiliyordu.
Bunca acı çekmiş olmakla, acı çekme yeteneği bir yerden
sonra tükenmişti artık. Gene de garip, canlı, şen kalmıştı,
sapasağlam görünen kırmızı yüzüyle, büyüleyici, parlak,
soluk mavi gözleriyle cıvıl cıvıldı nerdeyse. Omuzları geniş,
güçlü, elleri ise çok güçlüydü. Gösterişli giyinirdi, Bond
Street’den alınma göz alıcı boyunbağları takardı. Bütün
bunlarla birlikte, yüzünde sakat bir adamın sakıngan bakışı,
hafif boşluğu sezdirdi.
Ölümün öyle yakınından dönmüştü ki, şimdi kendisinde kalan
eksik yaşam bile son derece değerliydi gözünde. Kaygulu
gözlerinin parıltısında, geçirdiği büyük yıkımdan sonra
yaşayabilmenin övüncü apaçık görülmekteydi, ama öylesine
incinmişti ki, içindeki bir şey yok olmuş, birtakım duyguları
susmuştu. Bomboş bir duygusuzluk çukuru açılmıştı içinde.
Karısı Constance ise, yumuşak kara saçlı, gürbüz yapılı, ağır,
az rastlanır bir enerjiyle dolup taşan, al yanaklı, köylü
görünüşlü bir kızdı. İri şaşkın gözleri, yumuşak tatlı bir sesi
vardı; görünüşte, doğup büyüdüğü köyden daha şimdi gelmiş
gibiydi. Oysa durum bambaşkaydı. Babası, bir zamanların
ünlü Güzel Sanatlar Akademisi Üyesi koca Sör Malcolm
Reid’di. Annesi de geçmiş güzel günlerin pre–Raphaelite
günlerinin seçkin Fabian’larından biriydi. Sanatçılarla bilgili
sosyalistler arasında Constance ile kız kardeşi Hilda estetik
yönden gelenek dışı denebilecek bir yolda yetişmişlerdi.
Sanat havası alsınlar diye Paris’e, Roma’ya, Floransa’ya, öte
yandan da Lahey’e, Berlin’e, konuşmacıların her uygar dili
kullandığı, hiç kimsenin hiçbir şeyi şaşkınlıkla karşılamadığı,
büyük Sosyalist kurultaylarına götürülmüşlerdi.
Böylece iki kız da küçük yaştan beri hem sanatla hem de
politik düşüncelerle içli dışlı olarak yetiştiler. Çevrelerinde
buldukları doğal ortamdı bu. Bir yandan kozmopolit bir
yandan da taşralıydılar, katıksız sosyal ülkülerle el ele
ilerleyen kozmopolit taşracı sanat gibi.
On beş yaşlarında, başka şeyler yanı sıra müzik de öğrenmek
için Dresden’e gönderilmişlerdi. Çok güzel bir zaman
geçirmişlerdi orada. Öğrenciler arasında özgürce yaşamışlar,
erkeklerle felsefe, toplumbilim, sanat konularında
tartışmışlardı. Bu konularda erkeklerden geri kalır yanları
yoktu; belki onlardan üstündüler bile, çünkü kadındılar.
Koltuklarında gitar taşıyan gürbüz delikanlılarla ormanlarda
dolaşmışlardı. Wandervogel türküleri söylemişlerdi,
özgürdüler. Kuşlar gibi özgür! Özgür! Büyük bir sözdü bu.
Kırlarda, orman sabahlarında, ateşli, güzel sesli delikanlılarla
birlikte, gönüllerince davranmakta –en önemlisi de–
içlerinden gelen her şeyi konuşmakta özgür. En önemli şey
konuşmaydı onlar içini; tutkulu bir söz alışverişi. Sevişmek
ise küçük bir değişiklikti ancak.
On sekiz yaşına vardıklarında, hem Hilda hem de Constance
cinsel sevgiyi tatmışlardı. Öylesine tutkuyla konuştukları,
birlikte türküler söyledikleri, ağaçlar altında özgürce kamp
kurdukları delikanlılar aşk birleşmesini de istemişlerdi tabii.
Kızlar ilkin kuşkuluydular, ama öyle çok konuşuldu ki bu
konu, büyük önem kazandı birdenbire... Erkekler ise öylesine
alçakgönüllü, öyle susamışlardı ki. Bir kız neden kraliçeler
gibi davranamayacak, armağanını kendiliğinden
bağışlayamayacaktı?
Böylece her biri armağanını, en büyük incelikle, içtenlikle
tartıştığı delikanlıya bağışladı. Düşünceler, tartışmalardı
gerçekte önemli olan; sevişmek, birleşmek, bir bakıma
ilkelliğe dönüş, düşülen bir karşıtlıktı biraz da. Birleşmeden
sonra delikanlıya duydukları sevgi azalıyor, nefrete
dönüşüyordu biraz, sanki gizli benlikleri, iç özgürlükleri
çiğnenmiş oluyordu. Çünkü bir kızın bütün yüceliği,
yaşamasının bütün anlamı, sonsuz, yetkin, katkısız, soylu bir
Özgürlüğü gerçekleştirebilmesindedir. Nedir taşıdığı anlam
bir kızın yaşamının? Eski aşağılık ilişkilerden, boyun
eğişlerden silkinmek değil mi?
Duyguculuğa boğulabilmekle birlikte, bu cinsel birleşme
sorunu da en eski, en aşağılık ilişkilerden, boyun eğişlerden
biriydi. Bunu yücelten ozanlar çoğunlukla erkekti. Kadınlar
her zaman için, daha iyi, daha yüce bir şeyin varlığını
sezmişlerdi. Şimdi iki kız her zamankinden daha bir
kesinlikle anlamışlardı bunu. Bir kadının güzel, katkısız
özgürlüğü, herhangi bir cinsel birleşmeden kat kat daha üstün
bir şeydi. Ne yazık ki bu konuda erkekler kadınlardan çok
geriydiler. Köpekler gibi, cinsel birleşmede direniyordu onlar.
Kadın da buna boyun eğmek zorundaydı. Tutkuları
bakımından, bir çocuk gibiydi erkek. Kadın, istediğini
vermezse, bir çocuk gibi huysuzlaşıyor, başını alıp giderek
çok tatlı bir ilişkiyi bozuveriyordu. Ama bir kadın erkeğe,
özgür iç benliğini çiğnetmeden de boyun eğebilir. Aşktan söz
eden ozanlarla konuşmacılar bu noktaya yeterince önem
vermemişlerdir. Erkeğe boyun eğen bir kadın, kendisini
gerçekten vermek isterse, tersine, bu cinsel bağı erkek
üzerinde egemenlik kurmakta kullanır. Cinsel birleşme
sırasında kendini tutarak, kendisi coşkunluğa varmadan
erkeğinden tutkularının sona ermesini beklemekle kolayca
yapar bunu; sonra birleşmeyi uzatarak kendi haz titremesine,
coşkusuna varır, erkek ise bir araçtan öteye geçmez bu sırada.
Savaşın patlak vermesiyle apar topar eve çağrıldıklarında, iki
kız da cinsel sevgi yaşantısını tatmış durumdaydı. Sözle
yakınlık kurmadığı, baş başa KONUŞMAYI içten dilemediği
bir erkeğe ikisi de hiçbir zaman sevgi duymamıştı. Kafası
gerçekten çalışan bir erkekle her saat, dönüp dönüp her gün,
her ay tutkuyla konuşmanın o şaşırtıcı, derin, inanılmaz
ürpertisi... denemezden önce hiçbir zaman düşünememişlerdi
bunu! Cennete özgü: “Konuşabileceğin erkeklerin olacak!”
sözü hiçbir zaman söylenmemişti. Daha onlar anlamını bile
kavrayamadan, yerine gelivermişti verilen söz.
Bu canlı, iç-aydınlatıcı tartışmaların uyandırdığı içten
yakınlık sonucunda, cinsel birleşme kaçınılmaz bir şey
olunca, boyun eğmek yerinde bir şeydi. Bir bölümün sona
erişini belirliyordu bu sanki. Kendine özgü bir coşkusu da
vardı bu işin: Gövdenin ta içerilerinde, garip türden bir
titreşim, son bir kendini benimsetme ürpertisi; son söz gibi,
heyecanlı, bir paragrafın sonunda, konunun, akışındaki bir
kesintiyi belirlemek üzere konmuş yıldızlar gibi tıpkı.
1913’te Hilda yirmi, Connie on sekiz yaşındayken, yaz tatili
için eve döndüklerinde, babaları ikisinin de cinsel yaşantıdan
geçmiş olduğunu açıkça anlamıştı.
Birisinin dediği gibi, “Aşk oradan geçmişti”. Ama, kendisi de
bir serüven adamıydı, işi oluruna bıraktı. Son birkaç ayını bir
sinir hastası olarak geçiren annelerinin ise tek dileği,
kızlarının ‘özgür’ olması, ‘gönüllerince yaşaması’ydı. Kendisi
hiçbir zaman bütünüyle kendi gönlünce yaşayamamıştı: bu
hak esirgenmişti ondan. Nedenini Tanrı bilir, hem parası hem
de seçilmiş belli bir yolu olan bir kadındı çünkü. Kocasını
suçlandırıyordu. Ama gerçekte, kafasıyla ruhunu,
pençesinden bir türlü kurtaramadığı geçmiş bir güçten
geliyordu bu. Hıncın, sinirli, kabına sığmaz karısını dilediğini
yapmakta özgür bırakan, öte yandan kendisi de bildiği yoldan
yürüyen Sör Malcolm’ın bunda hiçbir suçu yoktu.
Böylece hiç kimse ses çıkarmadı kızlara, gene Dresden’e,
müziğe, üniversiteye, delikanlılara döndüler. Her biri, kendi
erkeğini seviyordu, erkekleri de onları kafaca yakınlığın
bütün tutkusuyla seviyordu. Erkekler, düşündükleri, dile
getirdikleri, yazdıkları bütün güzel şeyleri kızlar için
düşünüyorlar, dile getiriyorlar, yazıyorlardı. Connie’nin
sevdiği delikanlı müziğe düşkündü, Hilda’nınki ise tekniğe
ilgi duyuyordu. Ama, ancak genç kızlar için yaşıyorlardı.
Kafalarında, düşüncelerinde hep genç kadınları. Bir yerde,
birileri onları çekiştirmekteydi belki, ama bunu sezmiyorlardı
bile.
Aşkın, gövdesel yaşantının onlardan da geçtiği açıkça
belliydi. Cinsel sevginin hem erkek hem de kadın gövdesinde
ne ince, ne tartışma götürmez bir değişikliğe yol açtığı garip
bir gerçektir: kadın daha bir dirileşir, yuvarlak çizgileri daha
bir incelik kazanır, sivri genç çıkıntıları yumuşar, yüzüne ya
kuşkulu ya da utkulu bir anlatım yerleşir: erkek ise çok daha
yatışır, daha çok içine kapanır, omuzlarıyla kalçaları daha
gösterişsiz, daha çekimser bir biçime bürünür.
Birleşmenin gövdeleri içinde yarattığı cinsel ürperti
karşısında iki kız kardeş, o garip erkek gücüne az kalsın
yenileceklerdi. Neyse ki çabuk toparlandılar, cinsel ürpertiyi
bir duyum sayarak özgür kalabildiler. Erkekler ise genç
kadınlara, kendilerine bağışlanan cinsel yaşantıya bir karşılık
olarak ruhlarını verdiler. Sonra da iki lira kaybedip de yirmi
beş kuruş bulmuş bir adam durumuna düştüler. Connie'nin
delikanlısı somurtuyordu, Hilda’nınki de alaycıydı biraz. Ama
erkekler böyledir işte! İyilik bilmez, hiçbir zaman doymaz,
yetinmezler. Onları istemezsiniz, istemediniz diye nefret
ederler sizden; istersiniz, bir neden bulur gene nefret ederler.
Tek neden bile yoktur ortada belki, gelgelelim erkekler
yetinmez birer çocukturlar, elde ettikleri şey ne olursa olsun,
kadın varını yoğunu ortaya koysun isterse, gene bildiklerini
okurlar.
Bu sırada savaş patladı, Hilda ile Connie hemen eve döndüler.
Annelerinin ölümü üzerine mayısta da gelmişlerdi o yıl. 1914
yılının Noel’inden önce ikisinin de Alman sevgilileri ölmüştü:
çok ağladılar, deli gibi sevdiler ölen delikanlıları, ama. için
için unuttular. Onlar yoktu artık.
İki kız kardeş de babalarının, –gerçekte annelerinin–
Kensigton’daki evinde kalarak ‘özgürlüğü’ savunan, flanel
pantolonlar, yakası açık flanel gömlekler giyen, görgülü
türden bir duygusal kargaşalık içinde yaşayan, fısıltılı mırıltılı
seslerle konuşan, davranışları aşırı duygulu Cambridge’li bir
gençler topluluğuna katıldılar. Bununla birlikte Hilda, bu
topluluğun yaşlıca üyelerinden, kendisinden on yaş büyük,
oldukça paralı, fakat bir devlet işinde çalışan, aynı zamanda