Kurtarıcı Robots - Isaac Asimov

403 Pages·2014·1.28 MB·Turkish

by  Isaac Asimov

Isaac Asimov
Kurtarıcı Robots (And Empire)
Orjinal Adı: Robots and Empire
Altın Kitaplar Yayınevi
1. Basım
Türkçesi: Gönül Suveren
BIRINCI BÖLÜM AURORA
TORUN
1

Gladia, çim alandaki şezlongun fazla nemli olup
olmadığına baktıktan sonra oturdu. Kontrollere bir
dokunuşuyla şezlong yan yatarcasına oturmasını
sağlayacak bir biçime girdi. Diğer bir düğme ise dia-
manyetik alanı çalıştırdı ve Gladia her zaman olduğu
gibi birdenbire çok rahat hissetti kendisini. Tabii. Aslında
şimdi şezlonga kaplanmış olan kumaşın bir santim
yukarısında, havada duruyordu. Sıcak ve güzel bir
geceydi bu. Yıldızların aydınlattığı mis kokulu Aurora’nın
en güzel halini aldığı o gecelerden biri.
Gladia ani bir üzüntüyle gökyüzünde şekiller oluşturan
o parlak noktalara baktı. Evinin bütün ışıklarını
söndürmelerini ‘emrettiği için daha da parlak
duruyorlardı bu noktacıklar.
Gladia, “Nasıl oldu da ikiyüz otuz yıllık hayatım
boyunca yıldızların adlarını öğrenmeye çalışmadım?”
diye düşündü. Bu noktacıklardan biri dünyaya geldiği
Solario gezegeninin etrafında döndüğü güneşti.
Gladia’nın hayatının ilk otuz yılı süresince sadece,
“Güneş,” diye tanımladığı o yıldız.
Kadının adı bir zamanlar Gladia Solaria’ydı. İki yüz yıl -
iki yüz Standart Galaksi Yılı- önce Aurora’ya geldiği
zaman ona bu ismi takmışlardı. Böylece, hiç de dostça
olmayan bir biçimde, kadının başka bir dünyada
doğmuş olduğunu belirtmeye çalışmışlardı. Gladia,
Aurora’ya geleli tam iki yüz yıl olmuştu. Bir ay önce
dolmuştu bu süre. Ama kadın bunu kutlamak için bir
şeyler yapmamıştı. Çünkü o günleri hatırlamayı pek
istemiyordu. Daha önce yani Solaria’dayken de adı
Gladia Delmarre’dı.
Gladia endişeyle kımıldandı. O soyadını hemen hemen
unutmuştu, Bunun nedeni aradan çok uzun bir zamanın
geçmiş olması mıydı? Yoksa sadece her şeyi unutmaya
çalışması mı? Gladia bunca yıl, Solaria’dan ayrıldığına
hiç pişman olmamış, orayı aramamıştı. Ama şimdi?
“Şu anda üzülmemin nedeni gezegenin ölmüş
olmasına karşılık hâlâ hayatta olmam mı? Solaria artık
tarihi bir anı. Ama ben hâlâ yaşıyorum. Nedeni bu mu?
Solaria’yı birdenbire bu yüzden özlemeye mi başladım?”
Gladia kaşlarını çattı. Sonra da azimle, kendi kendine,
“Hayır,” dedi. “Solaria’yı özlediğim yok. O gezegenin
hasretini çekmiyorum. Oraya dönmeyi de istemiyorum.
Belki de üzüntümün sebebi -ne kadar mahvedici olursa
olsun hayatımın bir parçası sayılacak bir şeyin artık
ortadan kalkmış olması.” Solaria! Uzaycıların en son
yerleştirdikleri ve insanlığın yaşayabilecekleri bir yer
haline soktukları gezegendi bu. Belki de simetriyle ilgili
esrarlı bir yasa yüzünden önce Solaria ölmüştü.
“Önce mi? Yani bu bir ikinci sonra da üçüncü bir
gezegenin öleceği anlamına mı geliyor?” Gladia’ nın
hüznü arttı. Gerçekten böyle bir şey olacağını
düşünenler vardı. O halde en son Gladia’nın vatanı
halini alan Aurora ölecekti. Tabii aynı simetri yasası
geçerli olduğu takdirde. Çünkü Uzaycıların yerleştikleri
elli dünyadan ilki Aurora’ydı. “Ömrümün uzun olmasına
rağmen belki de bunu göremem…”
Gladia tekrar yıldızlara baktı. Hayır, imkânsızdı bu.
Birbirlerinden ayırt edilmeyen o ışık noktacıklarından
hangisinin Solaria’nın güneşi olduğunu anlaması kabil
değildi. Her halde daha parlak olan yıldızlardan biriydi
bu. Ama gökyüzünde o parlak yıldızlardan belki yüz
tane vardı.
Gladia kolunu kaldırdı ve kendince ‘Daneel’i çağırma
hareketi’ diye tanımladığı işareti yaptı. Etrafın karanlık
olması hiç önemli değildi.
Robot Daneel Olivaw hemen yanında belirdi. Robot’la
iki yüz yıl kadar önce, Han Fastolfe onu ilk yarattığı
zaman karşılaşanlar Daneel’de gözle görülecek bir fark
olmadığına karar verirlerdi. Elmacık kemikleri çıkık enli
yüzü, geriye doğru taradığı kısa bronz rengi saçları,
mavi gözleri, bir insanınkinden farksız olan atletik
vücudu eskisinin aynıydı. Daneel eskisi gibi genç ve
sakindi. Robot “Size yardım edebilir miyim, Madam
Gladia?” diye sordu.
“Evet Daneel. Bu yıldızlardan hangisi Solaria’nın
güneşi?”
Daneel başını kaldırarak gökyüzüne bakmadı. “Hiçbiri
değil. Madam Gladia. Yılın bu mevsiminde Solaria’nın
güneşi ufuktan ancak saat üçü yirmi geçe yükselecek.”
Gladia şaşaladı. “Ya?” Nedense kadın ilgisini çeken her
yıldızı aklına estiği zaman görebileceğini sanmıştı.
“Desene boşuna bakıp durmuşum.”
Daneel sanki onu teselli etmeye çalışıyormuş gibi,
“İnsanların gösterdikleri tepkilerden anladığıma göre,”
dedi. “Yıldızlar çok güzel. Bazıları görülsün,
görülmesin…”
Gladia hoşnutsuzca, “Herhalde,” diye mırıldandı ve bir
düğmeye basarak, şezlongun arka kısmının
dikleşmesini sağladı. Ayağa kalkarak, “Ama ben
Solaria’nın güneşi görmek istiyordum,” dedi. “Fakat saat
üçe kadar bekleyecek derecede değil.”
Daneel. “Bunu isteseniz bile, yine de ‘büyütme-
merceği’ kullanmanız gerekir,” diye açıkladı.
“Büyütme merceği mi?”
“Yıldızı çıplak gözle göremezsiniz, Madam Gladia.”
“Ah, bu daha da kötü.” Kadın eliyle pantolonunu
süpürdü, “önce senin fikrini almam gerekirdi, Daneel.”
Gladia’yla iki yüz yıl önce Aurora’ya ilk geldiği zaman
karşılaşmış olanlar kadının değiştiğini farkederlerdi.
Tabii, o Daneel gibi değildi. Sadece bir insandı.
Gladia’nın boyu hâlâ 155 cm. di. Yani ideal Uzaycı
kadından on santim kısaydı. Ama her zaman itina ettiği
vücudu hâlâ inceydi. Gücü azalmış ya da eklemleri
sertleşmiş gibi de hareket etmiyordu. Fakat saçlarında
kırlar belirmişti. Gözlerinin iki yanında hafif çizgiler vardı.
Cildi o eski düzgünlüğünü kaybetmişti. Gladia, daha yüz
ya da iki yüz yıl yaşayabilirdi. Ama artık genç olmadığı
da kesindi. Ancak kadının buna üzüldüğü de yoktu.
Gladia, “Bütün yıldızları tanıyabilir misin, Daneel?” diye
sordu.
“Çıplak gözle görülebilenleri biliyorum, Madam Gladia.”
“Yılın hangi aylarında gözüküp gözükmediklerini de
mi?”
“Evet, Madam Gladia.”
“Ve yıldızlar konusunda bir hayli bilgin var. Öyle mi?”
“Evet. Madam Gladia. Dr. Fastolfe bir keresinde
astronomi bilgisi toplamamı söylemişti. Gereken şeyleri
kompütere baş vurmadan çabucak öğrenebilmek için.
‘Bunları, kompüter yerine senin bana söylemen daha
dostça bir şey’ demişti.” Daneel bir an durdu sonra da
kadının ne soracağını anlamış gibi ekledi. “Bana bunun
nedenini açıklamamıştı.”
Gladia sol kolunu kaldırarak uygun işareti yaptı ve
evinin ışıkları birdenbire yandı. Kendisine kadar gelen
ışıkta birkaç robotun gölge gîbi dolaştıklarını hayal
meyal farketti. Ama bu durumla ilgilenmedi bile. İyi
yönetilen bir evde insanların erişebilecekleri her yerde
robotlar beklerdi. Hem güvenlik, hem hizmet için. Gladia
gökyüzüne son defa usulca bir göz attı. Evden süzülen
ışıkta yıldızlar artık daha sönük duruyorlardı. Kadın
hafifçe omzunu silkti. “Saçma bir istekti benimki,” diye
düşündü. “Doğduğum kayıp dünyanın güneşini
görmemin bana ne yararı olurdu? Bir sürü nokta
arasında o küçücük benekçiği görmemin? Gelişi güzel
bir nokta seçip onun Solaria’nın güneşi olduğunu
düşünmek ve uzun uzun ona bakmak kadar anlamsız
olurdu bu.”
Tekrar Daneel’e baktı, iri yüzü gölgelerin arasında
kalan robot sabırla onu bekliyordu. Gladia sık sık olduğu
gibi “Uzun yıllar önce Dr. Fastolfe’un evine gelirken
gördüğüm günkünden farksız,” diye düşündü. Tabii
Daneel tamir edilmişti. Kadın da biliyordu bunu. Ama bu
insanın kafasının derinliklerine ittiği belli belirsiz bir
bilgiydi.
İnsanlarla ilgili bilgiler de öyle. Uzaycılar kusursuz
sağlıkları ve üç yüz-dört yüz yıl yaşamalarıyla
övünüyorlardı. Ama onlar da yaşın verdiği zararlara
karşı tam anlamıyla dirençli değillerdi; Gladia’nın bir
uyluğu titanyum-silikondan yapılmış bir kalça eklemine
yerleştirilmişti. Sol elinin baş parmağı tamamiyle
takmaydı. Ama ‘ultrasonogram’lar çekilmedikçe bunu
kimse anlayamazdı. Kadının sinirlerinden bazıları bile
değiştirilmişti. Gladia’nın elli Uzaycı dünyasında
yaşayan her yaşıtında da böyle onarımlar görülebilirdi.
Hayır, artık kırk dokuz Uzaycı dünyası denilmesi
gerekiyordu. Solaria’yı hesaba katamazdınız. Ama bu
tür onarımlardan söz etmek ayıpların en büyüğüydü. Tıp
kayıtları hiçbir nedenle açıklanmıyordu. Aylıkları
Başkanınkinden bile yüksek olan operatörlerin bu kadar
fazla para kazanmalarının bir nedeni de bu uzmanların
kibar toplumlardan hemen hemen aforoz edilmeleriydi.
Neticede onlar her şeyi biliyorlardı. Bütün bunlar
Uzaycıların uzun ömürle ilgili sabit fikirlerinin bir
parçasıydı. Uzaycılar yaşlılık diye bir şeyin var olduğunu
itiraf etmeyi istemiyorlardı. Ama Gladia nedenleri
incelemek adetinde değildi. Geçirdiği tamirleri
düşünürken huzursuzlaşıyor ve endişeleniyordu.
Ama kadının beyni yerli yerinde ve tastamamdı.
Vücudüne ne olursa olsun, kafası sağlamdı. Gladia
tekrar Daneel’e döndü. Robotu iki yüz yıldan beri
‘tanıyordu’ ama Daneel ancak geçen yıl onun olmuştu.
Belki de duyduğu çaresizlik yüzünden kendi sonunu
çabuklaştıran Fastolfe öldüğü zaman her şeyini Eos
kentine bırakmıştı. Çok görülen bir şeydi bu. Ama adam
iki şeyin Gladia’nın olmasını istemişti. (Ayrıca kadının
oturduğu malikanesinin, robotlarının ve etraftaki
toprakların da Gladia’nın olduğuna dair bir belge
vermişti.)
Fastolfe’un Gladia’ya bıraktığı şeylerden biri Daneel’di.
Gladia robota, “İki yüz yıl boyunca hafızana
yerleştirdiğin her şeyi hatırlıyor musun, Daneel?” diye
sordu.
Robot ciddi ciddi, “öyle sanıyorum, Madam Gladia,”
dedi. “Tabii bir şeyi unuttuğum takdirde bunu
farkedemem. Çünkü bu unutulmuş olur. Onu ezberlemiş
olduğumu da hatırlayamam.”
Gladia, “Öyle olması şart değildi ki,” diye itiraz etti. “Bir
şeyi bildiğini hatırlar ama o anda bunun ne olduğunu
anlayamazsın. Ben sık sık bir şeyi hatırlamaya çalışırım.
‘Dilimin ucunda bu,’ derim ama ne olduğunu bir türlü
hatırlayamam.”
Daneel, “Bunu anlıyamadım, Madam,” dedi. “Bir şeyi
biliyorsam, istediğim an onu hatırlarım.”
“Kusursuz hatırlama.” Eve doğru yürümeye başladılar.
“Sadece hatırlama, Madam. Beni öyle planladılar.”
“Bu daha ne kadar sürecek?” “Anlıyamadım, Madam.”
“Yani… kafan ne kadar bilgiyi kavrayabilecek? İkiyüz
yıldan biraz daha uzun bir süreyle ilgili sürüyle anın var.
Bu durum daha ne kadar devam edebilir?”
“Bilmiyorum, Madam. Henüz bu konuda bir zorlukla
karşılaşmadım.”
“Belki karşılaşmayacaksın… ama sonra birdenbire bir
şeyi hatırlayamadığını farkedeceksin.”
Daneel bir an düşündü. “Olabilir, ‘Madam.”
“Bildiğin gibi, Daneel, anılarının hepsi de aynı derecede
önemli değil.” “Onları değerlendirmem imkânsız,
Madam.”
“Ama başkaları bunu yapabilir. Beynini iyice
temizlemek ve sonra hafızana sadece önemli anıları
doldurmak kabil. Şimdiki anılarının yüzde onunu, zaman
hafızan daha yüzyıllar boyunca çalışır. Bu tür bir ‘tedavi’
tekrarlandığı takdirde de, sonsuza kadar devam
edebilirsin. Tabii bu pahalı bir işlem. Ama doğrusu
masrafa acımam. Çünkü sen buna lâyıksın.”
“Bu konuda benim fikrim alınacak mı, Madam? Böyle
bir tedaviyi kabul etmem benden istenecek mi?”
“Tabii. Böyle bir konuda sana emredemem. Bu Dr.
Fastolfe’un güvenine ihanet etmek olur.”
“Teşekkür ederim. Madam. O halde size şunu
söyleyebilirim: bütün hafıza fonksiyonumu
kaybetmedikçe böyle bir işleme kendi isteğimle boyun
eğemem.”
Kapıya erişmişlerdi. Gladia durakladı. “Ama neden,
Daneel?” Kadın gerçekten şaşırmıştı.
Daneel alçak sesle, “Kaybetme tehlikesini göze
atamayacağım bazı hatıralarım var, Madam,” diye
açıkladı, “işlemi uygulayacak uzmanlar farkına
varmadan ya da yanlış bir değerlendirme yüzünden
böyle bir kayıba neden olabilirler.”