Samir Amin (1931, Kahire -12 Ağustos 2018, Paris) Mısırlı Marksist iktisatçı, akademisyen ve yazar. Ba ğımlılık Okulu'nun kurucularından ve önemli figür lerindendir. Eğitimini Paris'te tamamlamış, akademik çalışmalarını da Fransızca vermiştir. Üçüncü Dünya'nın kalkınması üzerine çalışmalarıyla tanınır. Yazarın Yor dam Kitap tarafından yayımlanmış kitapları şunlardır: -Modernite, Demokrasi ve Din (2016) -Liberal Virüs (2016) -Kapitalizmden Uygarlığa (2017) -Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme (2018) -Avrupa-Merkezcilik (2018) -Küreselleşmiş Değer Yasası (2018) Eserin Orijinal Adı La Loi de la valeur mondialisee (Le Temps des Cerises, Paris, 2011) KÜRESELLEŞMİŞ DEGER YASASI Kıyısı Olmayan Marx Samir Amin Fransızcadan Çeviren Fikret Başkaya YordaKmi ta3p2:7 • K üreselleDşemğieşYr a sa•sS ıamiArm in ISBN9 78-605-172-•3Ç0ev2ir-i:0 F irkeBt aşka•y Raedaksiyon: OktaTrü rel Kapak Tasarım: SavaÇşe ki•çS ayfa Düzeni: GönüGlö ner Birinci Basım: Eylü2l0 18 ©SamiArm in,2 014©;Y ordamKi ta2p0,1 4 YordaKmi taBpa sıvne Y ayıTni cL.t dŞ.t i(.S ertiNfoi:k1 a0 829) ÇatalçeSşomkea ğGıe ndaHşa nN o:1 9K at3: 3 41O1 C ağlao ğl-uİ stanbul Tel0:2 125 281 91 0• W: www.yordamkita•p E.: cionmfo @yordamkitap.com www.facebook.com/Yord•a wmwKwi.twtaipt ter.Ycoormd/amKitap instagram.com/yordamkitap BaskYıa:z ıBna sın Yayın MatTbuaraiczıTmli ıckL. t dŞ.ti .( SertiNfoi:k1 a2 028) İ.O.SÇ.eBv.r Sea naySii te8s.Bi l okN o:38-40-42-44 Başakşe-hİisrt anbul Tel0:2 125 65O l 22 KÜRESELLEŞMİŞ DEGER YASASI Kıyısı Olmayan Marx İÇİNDEKİLER Giriş KIYISI ÜLMAYAN MARX .9 Birinci Bölüm DEGER YASASININ TEMEL STATÜSÜ . 21 1. Modelin basit açıklaması 23 2. Artık ürünün gerçekleşmesi ve kredinin aktif rolü 35 3. Durağan ücretler varsayımı geçerliyken birikim mümkün müdür? 35 4. Üretim fiyatlarından piyasa fiyatlarına .. 40 5. Değere vazgeçilemez dönüş . 42 6. Kapitalizmin ekonomik yasaları ve sınıf mücadelesi; ekonomi politikten tarihsel materyalizme. 57 7. Değer yasası aşıldı mı? . 64 İkinci Bölüm FAİZ, PARA VE DEVLET BÖLÜMÜ . 68 Üçüncü Bölüm TOPRAK RANTI BÖLÜMÜ . 78 Dördüncü Bölüm DÜNYA ÖLÇEGİNDE BİRİKİM VE EMPERYALİST RANT . 90 1. Fiyatların ve emek gücünün küreselleşmiş hiyerarşisi . 93 2. Gezegenin kaynaklarına eşitsiz erişim 102 SONUÇ İTİBARİYLE . 123 SoNsöz . 138 Giriş KIYISI ÜLMAYAN MARX 1 Marx "bir filozof'', "bir tarihçi", "bir iktisatçı", "bir poli tolog'', "bir sosyolog" değil. Bütün bu disiplinlerin en büyük bilgini de değil. Daha da ötede, bütün bu malzemeleri içeren çok disiplinli bir yemek pişirmiş yetenekli bir üniversite üyesi de değil. Zira Marx, daha baştan tüm bunların ötesinde ko numlanıyor. Marx, öncelikle reel dünya olmak üzere, modern zamanların radikal eleştirisine girişiyor. Kapitalizmin radikal eleştirisi, meta yabancılaşmasının ve emek sömürüsünün te melini keşfetmeyi gerektirir ve onu mümkün kılar (kaldı ki, bu ikisi de zaten birbirlerinden ayrılabilir değildir). İşte, değer kavramının temel statüsü bu radikal eleştiriyle ortaya çıkar ve sadece o sistemin yeniden üretilmesini sağlayan nesnel yasa yı, görüntünün gerisindeki gerçeği kavramayı mümkün kılar. Daha da ötede, söz konusu realiteye dair söylemin, felsefenin, ekonominin, sosyolojinin, politikanın ipliğini de pazara çıka rır. Netice itibariyle radikal eleştiri, her zaman sermaye ege menliğini meşrulaştırmayı amaçlayan söylemi teşhir eder. Benim için "Marksist olmak", ne kadar eşitsiz bir güçle baş lanmış olursa olsun, yine de Marx'ın başlattığı çalışmayı sür- 10 J Küreselleşmiş Değer Yasası dürmek demektir. Bu, Marx' da durmak değil, ondan hareket etmektir (bkz. Kriz/Kapitalizmin krizinden çıkmak mı, yoksa kriz halindeki kapitalizmden çıkmak mı? s. 195 ve devamı). Marx bir mürşit değildi. Bir peygamber de değildi; gerçekli ğin ve onun okunmasının radikal eleştirisini yapma ihtirasıyla türettiği tüm sonuçlar da onun teorisinin mutlaka "doğru" ve "nihai" şeyler olduğu anlamına gelmezdi. Onun eseri, kapalı bir teori değildi. Marx, kıyısı olmayandı, zira başlattığı radi kal eleştirinin de kıyısı yoktu. Her zaman eksikti ve her aşa mada kendi kendisinin eleştirisi gerekiyordu (formüle edilmiş Marksizm'in her yeni durumda kendi kendini eleştirme gere ği). Bu da demektir ki, reel sistemin yeni bilgi alanlarını or taya çıkardığı her durumda yeni eleştiri alanlarının açılması doğaldır ve dolayısıyla radikal eleştirinin kendisini durmadan zenginleştirmesi ve derinleştirmesi zorunludur. Marx bir okuldu. Tarihsel Marksizm okulları onun açtığı yolda, onun izinde oluştu. Birbirleriyle çatıştılar, (kimi zaman şiddete de başvurarak) mücadele ettiler. Tüm teoloji okulların daki gibi... Tabii, yorumcuları işin doğası gereği "anti-Mark sist" sayıldı. .. Oysa, bir Marksist ancak bağımsız-eleştirel bir . Marksist olabilir. Yakın zamana kadar öyle olmak isteyenler her zaman teolojik Marksist okullar tarafından "sapkın" sayı lıp, lanetlendiler. Fakat şimdilerde bu tutum, artık eskisi kadar rahatlıkla sürdürülebilecek bir tutum değil ... Aslında bu nitelikten ötürü, sahnenin önünü işgal eden ta rihsel Marksizmleri, -ki bunu ifade etmekten çekinmem-hep "kaba Marksizm" olarak gördüm ve öyle nitelendirdim. Genel bir çerçevede bu kaba Marksizm, iç içe geçmiş iki söylem içe riyor.