küresel ekonomik krizin deniz ticaretine yansımalarının etkisel analizi

108 Pages·2010·13.03 MB·Turkish

T.C.
BAŞBAKANLIK DENİZCİLİK MÜSTEŞARLIĞI
DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KÜRESEL EKONOMİK KRİZİN
DENİZ TİCARETİNE YANSIMALARININ
ETKİSEL ANALİZİ

ANKARA - 2010

Küresel Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ...........................................................................................................................................V
GİRİŞ ...............................................................................................................................................1
1. BÖLÜM
KÜRESEL KRİZİN KABOTAJ TAŞIMALARINA ETKİLERİ ..............................................................3
KABOTAJDAKİ YÜK TAŞIMALARI .................................................................................................3
KABOTAJ HATTINDAKİ YOLCU TAŞIMALARI ............................................................................13
KABOTAJ HATTINDAKİ ARAÇ TAŞIMALARI ..............................................................................19
2. BÖLÜM
KÜRESEL KRİZİN İTHALAT ve İHRACAT TAŞIMALARINA ETKİLERİ ........................................25
İTHALAT ve İHRACAT TAŞIMALARI ............................................................................................25
İTHALAT VE İHRACATTAKİ KONTEYNER TAŞIMALARI ............................................................43
3. BÖLÜM
LİMANLARIMIZA UĞRAYAN KRUVAZİYER GEMİ VE YOLCU ...................................................61
KRUVAZİYER GEMİ ......................................................................................................................63
DDeenniizz TTiiccaarreettii GGeenneell MMüüddüürrllüüğğüü // 22001100 IIIIII
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
KRUVAZİYER YOLCU ..................................................................................................................67
RO-RO ARAÇ TAŞIMALARI ..........................................................................................................73
4. BÖLÜM
LİMANLARIMIZDA İŞLEM GÖREN GEMİLER .............................................................................83
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ ......................................................................................93
Toplam Elleçlenen Yük; .................................................................................................................93
Coğrafi Bölgelerde Elleçlenen Yük; ...............................................................................................93
Kabotaj Hattı Yük; ..........................................................................................................................94
Kabotaj Hattı Yolcu; .......................................................................................................................94
Kabotaj Hattı Araç;.........................................................................................................................94
İthalattaki Yük Miktarı (Ton) ...........................................................................................................95
İthalattaki Yük Değeri ($) ...............................................................................................................95
İhracattaki Yük Miktarı ...................................................................................................................95
İhracattaki Yük Değeri ($) ..............................................................................................................96
Konteyner Miktarları ......................................................................................................................96
Kruvaziyer Gemi ve Yolcu..............................................................................................................97
Ro-Ro İle Taşınan Araç ..................................................................................................................98
Limanlarımızda İşlem Gören Gemiler ............................................................................................98
IV Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
ÖNSÖZ
Deniz taşımacılığı, alt yapı gerektirmeden, kolay, ucuz ve güvenli taşıma imkânlarından
yararlanarak bir limandan, diğer bir limana yük, yolcu ve araç taşınması amacıyla yapılan işlemleri
ve gemi hareketlerini içeren bir faaliyetler bütünüdür.
Deniz ticaretinin gelişimine bağlı olarak, deniz kaynak ve imkânlarından daha fazla ve etkin bir
biçimde yararlanılması için acımasız rekabet ve mücadele koşulları geliştirilmiştir.
Denizden yararlanabilen toplumlar, denizin verdiği sonsuz nimetler, imkânlar ve çıkarlar yardımıyla
yeni medeniyetleri oluşturmuşlar ve gelişimlerini sağlamışlardır. Diğer toplumlar, bu gelişmelerden
ve oluşan yeni medeniyetlerden faydalanmayı çoğu zaman deniz yolu ile sağlamışlardır.
Bu kültürel bağlantılar aynı zamanda ticaretin de gelişimini sağlayarak, deniz taşımacılığını
geliştirmiş, bu gelişim ticareti yapan ülkelerin iktisadi olarak güçlenmesine ve deniz taşımacılığının
daha fazla kullanılmasına neden olmuştur.
Son yıllarda yaşanan küresel kriz ekonomiyi etkilediği gibi ekonominin temel taşlarından biri olan
deniz ticaretini de olumsuz yönde etkilemiştir. Bu nedenle, ülkemizin gelişmekte olan deniz ticaretinin
yaşanan bu krizden ne kadar etkilendiğinin ortaya konulması amacıyla yapılan bu çalışmanın sektöre
yön vermesi dileği ve umuduyla…
Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010 V
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
VI Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
GİRİŞ
Tüm dünya piyasalarını sarsan, fi nans sektörünün kurallarını yerle bir eden, tüketicilerden hükümetlere her-
kesin kâbusu olan küresel krizin ülkemiz deniz ticaretine yansımalarını görebilmek amacıyla limanlarımızda ha-
reket gören yük, yolcu ve araç miktarları ile gemi hareket bilgilerine ve ithalat, ihracatın parasal değerlerine gö-
re bu rapor hazırlanmıştır.
Dış ticaretimize baktığımızda; ihracatın miktar (Ton) olarak 2008 yılında % 76’sı 2009 yılında %72’si; değer
($) olarak 2008 yılında %50’si, 2009 yılında %46’sı, ithalatın; miktar (Ton) olarak 2008 yılında %93’ü, 2009 yılın-
da %94’ü, değer olarak ($) 2008 yılında %62’si, 2009 yılında %59’u denizyoluyla yapılmış olması nedeniyle, ti-
cari olaylarda yaşanan her türlü değişim deniz yolu taşımalarına yansımıştır.
Bu nedenle, deniz yolu rakamlarının değerlendirilmesi sonucu elde edilecek veriler krize ait etkileri daha net
olarak yansıtma özelliğine sahip olacaktır. Diğer taraftan deniz yolu taşımacılığının taşıma modları arasında en
ucuzu olması nedeniyle, krizin etkisiyle taşımaların deniz yoluna yönlendirilmesi beklenebilir.
Son iki yıllık periyotta ekonomik kriz ve geleceğe yönelik tahminler gündemi yoğun olarak meşgul etmiştir.
2010 yılında birazda olsa gelişen toparlanmaya bağlı olarak ekonomik krizin gündemden düşmesi ve sonraki yıl-
larda da büyümenin yeniden devam etmesiyle genel ekonomi ile birlikte deniz ticaretinin de gelişme-
sini sürdürmesi beklenmektedir. Kriz dönemleri yenilenme için en uygun zamandır. Bu ne-
denle, kırılma noktalarında yapılması gereken yeni fi kirlere ve yeni altyapılara geç-
mektir.
Denizcilik sektörümüz de bu durumdan faydalanarak kendini
geliştirip ileride olabilecek krizlere dayanabilecek altyapı-
sını oluşturabilirse, kaybedilenler kısa sürede kaza-
nılarak ileriye dönük sağlam ve gelişmeye açık
yapının oluşması sağlanmış olur.
Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010 1
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
Uluslararası düzeyde küresel krizin başlangıcının 2007 Ağustos ayı olarak kabul edilmesi nedeniyle, bu
rapordaki değerlendirmeler 2007 Ağustos ayından itibaren başlatılmıştır. Bu amaçla, değerlendirmelerin bir
kısmında 2007 yılı aylık verileri, 2008 yılı aylık verileriyle, 2008 yılı aylık verileri de 2009 yılı aylık verileriyle
karşılaştırılarak krizin etkilerinin hem rakamsal hem de grafi ksel görünümleri mikro düzeyde ortaya konulmaya
çalışılmıştır. Bazı grafi klerde ise, 2003 yılından 2009 yılına kadar olan yıllık, aylık ve çeyrek değerler kullanılarak
geniş bir zaman aralığındaki gelişmeler ve büyümeler göz önüne serilerek makro düzeyde bir değerlendirme
yapılmaya çalışılmıştır.
Değerlendirmeler, dört ana bölüm ve sonuç bölümünden oluşmak üzere beş bölümde yapılmıştır.
Birinci bölümde; krizin iç ticaret taşımacılığına (kabotaj) olan etkileri ve kabotaj taşımalarının yıllık gelişimi
yük, araç ve yolcu taşımaları bazında farklı tablo ve grafi kler oluşturularak detayıyla değerlendirilmeye
çalışılmıştır.
İkinci bölümde; krizin dış ticaret taşımacılığına (ithalat ve ihracat) olan etkileri ve dış ticaret taşımalarındaki
yıllık gelişimler ile etkilerin daha net ve anlaşılır olması amacıyla, Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın ithalat ve ihracattaki
parasal değerlerine ($) göre grafi kler oluşturulmuş ve oluşturulan grafi kler yorumlanmaya çalışılmıştır.
Üçüncü bölümde; limanlarımıza uğrayan kruvaziyer gemi ve bu gemilerle gelerek limanlarımızı ziyaret
eden kruvaziyer yolcu sayıları ile limanlarımızda işlem gören Ro-Ro gemi sayısı ve bu gemiler ile taşınan araç
sayıları değerlendirmeye alınmıştır.
Dördüncü bölümde; limanlarımızda işlem gören gemi sayıları değerlendirilerek krizin etkileri yansıtılmaya
çalışılmıştır.
Genel değerlendirme ve sonuç bölümünde ise; dört bölümün ortak bir değerlendirmesi yapılarak, krizin
ekonomiye olan etkileri yansıtılmaya çalışılmıştır. Genel olarak, yaşanan krizin etkilerinin en aza indirilebilmesi,
ileride olabilecek yeni krizlere hazırlıklı olunabilmesi ve yapılabilecek önleyici faaliyetlere yönelik düşüncelerin
oluşması için zemin hazırlanmaya çalışılmıştır.
2 Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
1. BÖLÜM
KÜRESEL KRİZİN KABOTAJ TAŞIMALARINA ETKİLERİ
Ülkemiz liman ve iskeleleri arasında Kabotaj Kanunu gereğince Türk bayraklı gemiler ile yapılan deniz yolu
taşımalarına kabotaj taşımaları denir. Kabotaj taşımaları yük, yolcu ve araç taşımalarını içermektedir.
Kabotaj hattında limanlarımız arasında taşıması yapılan yük, yolcu ve araç miktarlarının yıllık gelişimlerini
ve gerçekleşen taşıma rakamlarına yansıyan krizin etkilerini sırayla değerlendirelim.
KABOTAJDAKİ YÜK TAŞIMALARI
Ülkemiz kabotaj yük taşımacılığının 2009 yılı taşımalarını değerlendirecek olursak, kabotaj hattında top-
lam 37.789.815 ton yük elleçlendiği, 2008 yılına göre %3,2’lik bir düşüşün, 2007 yılına göre ise %8,5’lik bir ar-
tışın gerçekleştiği görülmektedir.
2009 yılı değerlerine göre, elleçlenen toplam yükün %38’i Marmara, %38’i Akdeniz, %16’sı Ege ve %8’i Ka-
radeniz limanlarında işlem görmüştür. Bu sonuca göre, kabotaj taşımalarının büyük bölümünün nüfusun ve sa-
nayi tesislerimizin yoğun olduğu Marmara’daki limanlarda yapıldığı görülmektedir.
Kabotaj taşımalarının yıllık gelişimini ve gerçekleşen taşıma değerlerine krizin makro ve mikro düzeydeki
etkilerini ortaya koyabilmek için aylık verilere göre tablo ve farklı zaman serilerine ait grafi kler oluşturulmuş ve
oluşturulan bu tablo ve grafi kler yorumlanmıştır.
Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010 3
Küresel Ekonomik Krizin Deniz Ticaretine Yansımalarının Etkisel Analizi
KABOTAJ HATTINDA ELLEÇLENEN YÜK (Ton)
YIL
YÜKLEME BOŞALTMA TOPLAM ELLEÇLEME
%
AY 2007 2OO8 2007 2008 % Değişim 2007 2008 % Değişim
Değişim
AĞUSTOS 1.595.858 1.836.308 15,1 1.659.903 1.972.338 18,8 3.255.761 3.808.646 17
EYLÜL 1.391.516 1.757.435 26,3 1.608.183 1.817.725 13 2.999.699 3.575.160 19,2
EKİM 1.523.378 1.435.696 -5,8 1.713.247 1.676.755 -2,1 3.236.625 3.112.451 -3,8
KASIM 1.348.817 1.424.470 5,6 1.526.458 1.461.945 -4,2 2.875.275 2.886.415 0,4
ARALIK 1.434.608 1.440.553 0,4 1.604.365 1.435.140 -10,5 3.038.973 2.875.693 -5,4
2008 2009 % Değişim 2008 2009 % Değişim 2008 2009 % Değişim
OCAK 1.422.812 1.428.868 0,4 1.572.381 1.595.053 1,4 2.995.193 3.023.921 1,0
ŞUBAT 1.403.066 1.399.435 -0,3 1.445.820 1.514.766 4,8 2.848.886 2.914.201 2,3
MART 1.493.474 1.459.120 -2,0 1.590.661 1.587.077 0,0 3.084.135 3.046.197 -1,0
NİSAN 1.482.221 1.555.470 4,9 1.581.028 1.679.327 6,2 3.063.249 3.234.797 5,6
MAYIS 1.660.544 1.613.541 -2,8 1.777.170 1.750.577 -1,5 3.437.714 3.364.118 -2,1
HAZİRAN 1.764.459 1.571.631 -10,9 1.865.336 1.719.010 -7,8 3.629.795 3.290.641 -9,3
TEMMUZ 1.802.110 1.689.605 -6,2 1.938.111 1.759.138 -9,2 3.740.221 3.448.743 -7,8
AĞUSTOS 1.836.308 1.682.953 -8,4 1.972.770 1.753.516 -11,1 3.809.078 3.436.469 -9,8
EYLÜL 1.757.435 1.464.449 -16,7 1.817.965 1.552.917 -14,6 3.575.400 3.017.366 -15,6
EKİM 1.435.696 1.595.107 11,1 1.676.995 1.610.945 -4.0 3.112.691 3.206.052 3,0
KASIM 1.424.470 1.417.185 -0,5 1.462.345 1.406.569 -3,8 2.886.815 2.823.754 -2,2
ARALIK 1.440.553 1.428.503 -0,8 1.435.140 1.555.053 8,4 2.875.693 2.983.556 3,8
TOPLAM 18.923.148 18.305.867 -3,3 20.135.722 19.483.948 -3,2 39.058.870 37.789.815 -3,2
2009 2010 % Değişim 2009 2010 % Değişim 2009 2010 % Değişim
OCAK 1.428.868 1.437.843 0.7 1.595.053 1.503.688 -5.2 3.023.921 2.941.531 -2.4
ŞUBAT 1.399.435 1.423.220 1.7 1.514.766 1.489.209 -1.7 2.914.201 2.912.429 -0.1
MART 1.459.120 1.474.181 -0.9 1.587.077 1.546.890 -5.0 3.046.197 3.021.071 -3.0
TABLO-1: Kabotajda elleçlenen yükün aylık gelişimi
4 Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü / 2010