Table Of Content

KUANTUM TEORİSİ FELSEFE VE TANRI CANER TASLAMAN 2008 www.istanbulyayinevi.net Sayfa Düzeni: Ayşe Ergül Baskı ve Cilt: Seçil Ofset 100. Yıl Mah. Massit Matbaacılar Sitesi 4. Cad. No:77 Bağcılar İSTANBUL İstanbul Yayınevi 2008 ISBN: 978-975-8727-07-0 GENEL DAĞITIM SİDRE YAYINCILIK VE DAĞITIM Prof. Kazım İsmail Gürkan Cad. No:9 Cağaloğlu-İST. Tel: (0.212) 519 62 72 Fax: (0.212) 513 73 86 www.sidre.net e-mail:[email protected] Elim bir trafik kazasında kaybettiğimiz Değerli kardeşim KEREM AYDINLAR’a İçindekiler ÖNSÖZ GİRİŞ 1. BÖLÜM: KUANTUM TEORİSİ ORTAYA KONULMADAN ÖNCE BÖLÜM TANITIMI MİKRO SEVİYEYE DAİR İLK GÖRÜŞLER: ATOMCULUK ARİSTOTELES FİZİĞİ VE KOPERNİK, KEPLER, GALİLEO İLE DEĞİŞİM NEWTON FİZİĞİNİN HÂKİMİYETİ İLK BİLİMSEL ATOM MODELLERİ 2. BÖLÜM: KUANTUM TEORİSİNİN TANITIMI VE FELSEFİ ANALİZİ BÖLÜM TANITIMI KUANTUM TEORİSİNİN ORTAYA KONUŞU VE ÇİFT YARIK DENEYİ BOHRUN ATOM MODELİ VE TAMAMLAYICILIK İLKESİ TAMAMLAYICILIK İLKESİNDEN HAREKETLE FELSEFİ VE TEOLOJİK YORUMLAR KUANTUM TEORİSİNİN FARKLI YORUMLARI KRİTİKÇİ REALİZM VE BİLİM-DİN İLİŞKİSİ HEISENBERGİN BELİRSİZLİK İLKESİ VE FARKLI YORUMLANIŞ ŞEKİLLERİ OBJEKTİF İNDETERMİNİZM VE METAFİZİK TERCİHLER BÜTÜNSELLİK VE EPR BELL TEOREMİ, YEREL OLMAMA VE ASPECT DENEYLERİ 3. BÖLÜM: TANRISAL ETKİNLİK VE KUANTUM TEORİSİ BÖLÜM TANITIMI TANRISAL ETKİNLİĞİN SINIFLANDIRILMASI KUANTUM BELİRSİZLİKLERİNİN TANRISAL ETKİNLİKLE BELİRLENMESİ KUANTUM BOŞLUKLARI VE TANRISAL ETKİNLİK NANCEY MURPHY VE BURİDAN'IN EŞEĞİ KAOS TEORİSİ, JOHN POLKINGHORNE VE TANRISAL ETKİNLİK 4. BÖLÜM: MUCİZELER, DOĞA YASALARI VE KUANTUM TEORİSİ BÖLÜM TANITIMI MUCİZELER SORUNU VE DAVİD HUME MUCİZELER SORUNUNA DOĞRU YAKLAŞIM BELİRLEMEK MEKANİK EVREN VE MUCİZELER DOĞA YASALARINA FARKLI FELSEFİ YAKLAŞIMLAR BAŞTAN MÜDAHALE VE MUCİZELER KUANTUM BELİRSİZLİKLERİNİN BELİRLENMESİYLE MUCİZE OLUŞTURULMASI TEOLOJİK AGNOSTİSİZM VE METODOLOJİDEN ONTOLOJİ ÜRETME YANLIŞI 5. BÖLÜM: KÖTÜLÜK SORUNU ÖZGÜR İRADE SORUNU VE KUANTUM TEORİSİ BÖLÜM TANITIMI KÖTÜLÜK SORUNUNUN ÖZGÜR İRADE SORUNUYLA İLGİSİ KÖTÜLÜK SORUNU VE ONTOLOJİ DETERMİNİZM VE ÖZGÜR İRADE DUALİZM VE ZUHUR ETME İLE ÖZGÜR İRADENİN AÇIKLANMASI KUANTUM TEORİSİNE FARKLI YAKLAŞIMLAR VE ÖZGÜR İRADE TANRININ BİLGİSİ VE ÖZGÜR İRADE ÖZGÜR İRADE SORUNUNU ÇÖZEMEMEMİZİN BAZI SEBEPLERİ GÖZLEMCİNİN ROLÜ, TAMAMLAYICILIK İLKESİ VE ÖZGÜR İRADE SONUÇ KAYNAKLAR ÖNSÖZ Bütün evren atomlardan, atomlar ise kendilerini oluşturan daha ufak parçacıklardan meydana gelmiştir. Modern bilimde atom seviyesindeki dünyayı açıklayan kuantum teorisidir. Bu teori bilgisayar, lazer, nükleer santral gibi günümüz dünyasının vazgeçilmez birçok icadında oynadığı rolle başarısını ispatlamıştır. Kuantum teorisi, modern bilim açısından vazgeçilmez, teknoloji üretiminde bu kadar başarılı olmasına karşın doğa bilimlerinin geri kalan bütün teorilerine -çok önemli hususlardaaykırı unsurlar barındırmaktadır. 'İndeterminizm' ve 'uzaktan etkileme' gibi ontoloji açısından önemli iddiaların dile getirildiği doğa bilimlerinde başka bir teoriye rastlamak mümkün değildir. Kuantum teorisi doğa bilimlerinin metodolojisinde hâkim paradigma olan 'indirgemeciliğin' ve 'gözlemcinin gözleme etkisizliğinin' mümkün olmadığını da göstermiştir. Evren görüşümüzde, ontolojide ve epistemolojide bu kadar sarsıcı iddiaların dile getirilmesine sebep olan kuantum teorisi, genelde felsefe için olduğu gibi bu kitabın odak konusu olan din felsefesinin sorunları açısından da önemli olmak durumundadır. 17. yüzyıldan 20. yüzyıla dek Tanrısal etkinlik, mucizeler, kötülük ve özgür irade gibi sorunlar hakkında hep evrenin 'determinist' bir yapıda olduğu apriori doğru kabul edilerek -günümüzde de bu yaklaşımı benimseyenler çoktur- görüşler oluşturulmuştur. Kuantum teorisiyle evrenin 'objektif indeterminist' yapıda olduğu savunulmaya başlandığı için determinizm çerçevesinde değerlendirilmiş bu sorunların baştan ele alınması gerekmektedir. Bu kitapta, kuantum teorisinin, asırlardır süren bu sorunlarla ilgili tartışmaya nasıl girdiği gösterilirken, kuantum teorisinin bu sorunlar açısından öneminin abartıldığı yaklaşımlar da eleştirilecek, ayrıca kuantum teorisinin farklı yorumlarının farklı felsefi ve teolojik sonuçları olduğu da gösterilmeye çalışılacaktır. Kitabın 1. bölümünde, kuantum teorisi ortaya konulmadan önce felsefe ve bilim tarihindeki, konumuz için önemli gördüğümüz görüş ve gelişmeleri aktardık. 2. bölümde, kuantum teorisinin hem bilimsel hem de bilim felsefesi açısından değerlendirmesi yapıldı, ayrıca yeri geldikçe din felsefesi ile ilgili sorunlar da ele alındı. İlk iki bölüm, daha sonraki üç bölümde üzerinde yoğunlaşılan din felsefesinin sorunlarına zihinleri hazırlamaktadır. 3. bölümde Tanrısal etkinlik, 4. bölümde mucizeler, 5. bölümde kötülük ve özgür irade sorunları üzerinde odaklanıldı ve kuantum teorisinin bu sorunlar açısından önemi 'abartılmadan ve küçümsenmeden' belirlenmeye çalışıldı. Ayrıca, yeri geldikçe, bu sorunlar hakkında kuantum teorisiyle ilgili hususlar dışındaki görüşlerimiz de açıklandı. Bu kitabın hazırlanmasında, yaptığımız tartışmalarla, yazdıklarımı okumalarıyla ve önerdikleri kaynaklarla birçok kişinin katkıları oldu. Bu şahısların her birine ve de özellikle değerli dostlarım Emre Dorman, Rahim Acar, Mecit Demir ve Ali Engin Uygur'a minnettarım. Kapağın tasarımını yapan R2D2 reklam ajansının sahibi Görkem Öztürk'e de teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca, bu kitabın konusuyla ilgili önemli çalışmaları olan birçok değerli düşünürle tanışmama vesile olan, fikir alışverişi için gerekli ortamı oluşturan ve kaynaklara erişmemde yardımcı olan Cambridge Üniversitesi'ndeki Faraday Institute'a da teşekkürü bir borç bilirim. Bu kitabı okuyan siz değerli okurlarıma da ilginizden dolayı teşekkür ediyor; eleştirilerinizi, yorumlarınızı ve önerilerinizi, kitabın arka kapağında yazılı olan internet adresine göndermenizi rica ediyorum.

Description:

Kuantum teorisi evren anlayışımızda hangi köklü değişiklikleri yapmıştır? Kuantum teorisine dayanılarak 'doğanın teolojisi' nasıl yapılabilir? Bu teorinin ortaya konulmasının sonucunda Kanî'm, Spinoza'nın, Leibniz'in felsefelerinde hangi düzeltmelerin yapılması gerekmektedir?