KRUVAZİYER TURİZMİ ve KUŞADASI LİMANI RAPORU

35 Pages·2011·1.33 MB·Turkish

“DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ ve
KUŞADASI LİMANI”
1
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

İÇİNDEKİLER
Sayfa
Sunuş…………………………………………………………………………………………………………………….. 3
1. Kruvaziyer Turizmi…………………………………………………………………………………………..… 4
2. Dünyada Kruvaziyer Turizmi……………………………….……………………….……..…………….. 5
3. Türkiye’de Kruvaziyer Turizmi……………………………………………………………………………. 10
4. Kuşadası Limanı………………………………………………………………………………………………... 13
4.1. Kuşadası Limanı’nın Tarihçesi………………………………………………..……….…………… 13
4.2. Kuşadası Limanı ile İlgili Teknik Bilgiler……………………………………………………….. 14
4.3. Kuşadası Limanı İstatistikleri.……………………………………………………………………… 15
4.4. Kuşadası Limanı’nın Ticari Hayata Katkısı……………………………………………………. 19
5. Sonuç ve Değerlendirme……………………………………………………………………………………. 20
EKLER
EK-A: Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliğine Üye Firmaların İletişim Bilgileri……….. 22
EK-B: Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliğine Üye Firmaların Kruvaziyer Gemileri... 26
Kaynakça……………………………………………………………………………………………………………….. 34

2
Sunuş
Günümüzde turizm talebi içerisinde özellikle kruvaziyer gemilerle yapılan turizme olan talepte
hızlı bir atış gözlemlenmektedir. Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği (Cruise Lines
International Association, CLIA) tarafından yayımlanan rapora göre; 1990-2009 yılları arasında
kruvaziyer gemilerle seyahat eden yolcu sayısında % 7,2 oranında bir artış söz konusudur.
2010 yılında yaklaşık 14,5 milyon kişi kruvaziyer gemilerle dünyanın çeşitli destinasyonlarına
seyahat etmiştir. 2011 yılında ise 252 gemi ve 16 milyon yolcuya ulaşması, sektörün
büyüklüğünün 30 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.

Kuşadası, ekonomisi turizme dayanan bir ilçedir. Kuşadası ekonomisi içinde ise kruvaziyer
turizminin ve Kuşadası Limanı’nın önemli bir yeri vardır. Kuşadası Limanı, gelen kruvaziyer
gemi sayısı ve deniz yolu ile gelen turist sayısı bakımından Türkiye’de liderdir. Bu nedenle, hem
ülke ekonomisi içinde, hem de ilçemizin ekonomik ve ticari hayatında önemli bir yere sahiptir.

Bu rapor, dünyada ve Türkiye’de kruvaziyer turizmindeki son gelişmeler hakkında bilgiler
sunmaktadır. Raporun ilk bölümünde kruvaziyer turizmi konusunda bilgiler sunulmaktadır.
İkinci bölümde geçmişten günümüze dünyada kruvaziyer turizminin gelişimi ortaya
konulmakta, üçüncü bölümde ise Türkiye’de kruvaziyer turizmi ele alınmaktadır. Dördüncü
bölümde ise Kuşadası Limanı’nın Türkiye turizmindeki yeri ve ilçe ekonomisindeki önemi
ortaya konulmaktadır. Rapor; sonuç ve değerlendirmeler ile sona ermektedir.
Odamız Araştırma-Geliştirme bölümü tarafından hazırlanan bu raporun faydalı olması
dileğiyle, bol kazançlı günler dilerim.

Serdar AKDOĞAN
Yönetim Kurulu Başkanı
3
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

1. Kruvaziyer Turizmi
1942 yılında Prof. Dr. Walter Hunziker turizmi “para kazanma amacına dayanmayan ve
devamlı kalış biçimine dönüşmemek kaydıyla, yabancıların bir yerde konaklamalarından ve bir
yere seyahatlerinden doğan olay ve ilgilerin tümü” olarak tanımlamıştır. Pek çok tanımı yapılan
turizmin OECD tarafından da kabul gören tanımı bu şekildedir.
Turizm sözcük olarak Latincede “dönmek” anlamına gelen “tornus” sözcüğünden türemiştir.
Sözcük kökeninden de anlaşılabileceği gibi “Başladığı yere geri dönecek şekilde dolaşarak
yapılmış bir hareketi” tanımlamaktadır.
Turizmin pek çok dalları var. Deniz turizmi bu dallardan bir tanesidir. Kruvaziyer turizm ise,
deniz temelli turizm kategorisi içinde yer almaktadır. Kruvaziyer turizminde; liman ziyaretleri,
limana yakın yerlerde ziyaret ve alışverişlerden oluşan aktiviteler vardır. Kruvaziyer gemilerin
uğradığı limanlar ve bu limanlarda, kruvaziyer turistlere sunulan turistik hizmetler, ev sahibi
ülkelerin ağırlıkla yatırım yaptıkları alanları oluşturmaktadır. Ancak, kruvaziyer turizmin
temelinde deniz ve gemi seyahati vardır. Gemi seyahati, gemide sunulan her türlü hizmet ve
liman ziyaretlerinden oluşan bir turistik ürün olarak kruvaziyer turizm, ayrıca diğer ulaştırma
ve konaklama hizmetlerinden de yararlanmaktadır. Kruvaziyer gemi seyahati belirli
limanlardan başlar. Belirli sayıda limanlar arasında ve belirli sürede sürecek olan seyahatin
öncesinde ve sonrasında, katılımcıların ulaşımı ve konaklaması, turistik ürünü diğer
bileşenleridir.
Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği (Cruise Lines International Association, CLIA)’ne göre
kruvaziyer gemileri; “Seyahati programlanmış, derin sularda iki gün ya da daha fazla kalan, en
az 100 yolcu kapasiteli gemidir.” Bu tanıma göre yük taşıyan gemilerle kısa mesafeli tur yapan
operatörler, feribotlar ve teknelerin kapsam dışı tutulduğu görülmektedir. Mesela Yunan
adaları arasında veya Yunan adalarıyla Türkiye limanları arasında günlük yolcu taşıyan ya da
kısa tur yapan teknelerin ya da feribotların, kruvaziyer turizme dâhil olması mümkün değildir.
Wild & Dearing (2000, s.319)’e göre “kruvaziyer turizm; konukların, belli bir rotada işlemekten
ziyade değişik destinasyonları ziyaret etmek üzere, temel amacı normal olarak taşıma değil,
misafirleri ağırlamak olan bir gemiye, boş zamanlarını değerlendirmek için, bir ücret ödeyerek
binmek suretiyle yapılan seyahattir”. Buna göre, amacı taşıma veya ulaştırma değil, konukları
4
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

olan turistleri ağırlamak olan ve bu amaçla her türlü hizmet donanımına sahip bulunan büyük
gemilerle yapılan deniz seyahatleri, kruvaziyer turist ürünün ana eksenini oluşturmaktadır.
Kruvaziyer turistik ürün satın alan misafirler, gemiye hangi limanda ne zaman bineceklerini,
hangi limanları ne kadar süre içinde ziyaret edeceklerini, bu ziyaretler sırasında liman
ülkesinde, karada aktivitelere katılacaklarını, dönüşün hangi limana ne zaman olduğunu
normal koşullar altında bilirler. Örnek olarak İstanbul başlangıçlı bir kruvaziyer gemi ile bir
hafta süre ile Karadeniz de 5 liman ziyareti satın alan bir turist kendi olanaklarıyla İstanbul’a
gelir. Programlı seyahatine başlar bitince yine aynı limanda gemiden ayrılarak ülkesine geri
döner. Kruvaziyer gemiler yanaştıkları limanda ihtiyaçlarını karşılarlar. Gemi ve yolcuları için
giriş-çıkış işlemleri yapılır. Limanlarda genellikle saatli sürelerde kalınılır. Bu süre içinde;
eğlence, ziyaretler, alış-veriş ve bunun gibi olanaklar yolculara sunulur. Bu aktivitelere katılım,
genellikle kruvaziyer seyahat ücretine dâhil değildir. Yerel seyahat acenteleri önceden
anlaşılan fiyatlar üzerinden, çeşitli organizasyonları gerçekleştirirler.
Turizm amaçlı kruvaziyer gemi işletmeciliği farklı ve zor bir uğraş alanıdır. Özellikle kruvaziyer
gemiler sabit yatırımı, sermaye ve teknoloji açısından özellikli bir yatırımdır. Piyasadan talebin
iyi olduğu konjonktürde sorun olmayacak olan yatırımın geri dönüşümü, turizm gibi kırılgan bir
sektörde oldukça riskli olabilmektedir. 11 Eylül 2001 olayından sonra, genel olarak dünya
piyasalarında meydana gelen daralma, kruvaziyer turizm hareketlerine de yansımıştır. Bu
yansıma, doğal olarak işletmeleri, acenteleri, limanları ve kruvaziyer turizme hizmet veren her
kesim üzerinde hissedilmiştir.
2. Dünyada Kruvaziyer Turizmi
Deniz turizmi içinde değerlendirilen kruvaziyer gemilerle yolcu taşımacılığı ilk kez Albert Balin
tarafından 19. yy sonlarında 1890 yılında gerçekleştirilmiştir. O yıllarda yolcu ve yük gemileri
arasında tam bir uzmanlaşma olmadığından, bu yöntem dünya da büyük ilgi yaratmamıştır
(Kadıoğlu & Güler: 1988, s.44 ).
Bu tarihlerde ABD ile Avrupa arasında seyahat edecek zengin kişileri taşıma amaçlı yolcu
gemileri çalışmaya başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD’ye göçlerin
sınırlandırılması ve uçak teknolojisinin havayolu rekabetini geliştirmesi tarifeli transatlantik
seferlere talebi azaltmıştır. “Uçak rekabeti ile birlikte transatlantikler işlevlerini yitirmeye
başlamışlardır. Le Havre Southhampton-Newyork parkurunu 3,5 günde alabilen
5
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

transatlantikler uçakla çeyrek güne kadar inen seyahat süresi karşısında iki terminal arasında
tarifeli sefer yapmayı amaçlayan hizmet tarzlarını özde turizmi ve dinlenmeyi esas alan
kruvaziyer taşımacılığına kaydırmıştır.
“1930 yılında, kruvaziyer seferler devlet desteği sağlayan Almanya sayesinde, kruvaziyer
turizm çok büyük bir gelişme göstermiştir. Bu seferlere yoğun katılım sağlayabilmek için devlet
“Eğlen, güç kazan” (Kraft durch Freude- Strenght) sloganını yaymaya başlamıştır. Ancak II.
Dünya Savaşı’nın hemen ertesinde, Yunanistanlı armatörler, Adalar Denizi’nde kruvaziyer
seferleri başlattılar. Kruvaziyer gemi işletmeciliğinde stratejilerine ABD’lilerdeki gezme-görme-
dinlenme isteğini kruvaziyer turizm doğrultusunda yönlendirmede çok başarılı olmuşlardır.
Semiramis adlı gemi ile gerçekleştirilen bu seferler büyük ilgi görmüştür (Kadıoğlu ve Güler:
1998, s.44 ).
Dünyada genel olarak turizmin gelişmesini doğrusal çizgisinin kırılarak sıçrama yapıldığı
dönem, II. Dünya Savaşı sonrasına rastlar. Savaşın bitmesi, Avrupa’nın yeniden ekonomik
gelişmesinin hızlanması, yüksek gelirli sanayi toplumlarında, kitle turizmine katılım hususunda,
uygun bir zemin ortaya çıkarmıştır.
Daha sonra 1900’lü yıllardan itibaren 2. Dünya Savaşı’na değin İngiliz, Alman, Amerikan ve
Fransız şirketleri Avrupa ile Amerika kıtası arasında lüks yolcu gemileriyle en hızlı ulaşımı
sağlama yarışına girişmişlerdir. 14 Nisan 1912’de Titanic adlı 270 metre boyundaki dev
transatlantiğin buzdağına çarpıp batması ve yolcu ve mürettebattan 1502 kişinin hayatını
kaybetmesi (Ancak 705 can kurtarılabilmişti) bu hızı kesmemiştir. Hızın kesilmesi için 2. Dünya
Savaşı’nın patlak vermesi gerekecekti.
2. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında yolcu gemileri yeniden eski popülaritesini yakalamıştır.
Bu dönemde ABD’nin United States transatlantiği (1952 yılında hizmete girmişti) ve İngilizlerin
ünlü Queen Elizabeth II transatlantiği (1967) en ünlü transatlantikler arasında yerini almıştır.
Kruvaziyer turizm bir kitle turizmi sayılmasa da, 1950li yıllardan itibaren, genel olarak turizm
hareketlerine katılımın yoğunlaşması, modern kruvaziyer turizmin de başlangıcı sayılabilir.
Diğer taraftan, “1950li yıllarda kıtalar arası hava taşımacılığının ön plana çıkmasıyla Atlantik’te
yolcu taşımacılığına yönelik düzenlenmiş gemiler iş yapamaz hale gelmişlerdir. Bu durum
karşısında gemi şirketleri yeni bir Pazar oluşturmak zorunda kalmış ve gemilerin, gezi, tatil
amaçlı kullanılması fikrinin gelişmesiyle kruvaziyer turları doğmuştur.
6
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

Kruvaziyer turizmde 1950li yıllarda başlayan gelişme, daha sonra üzerinde geniş olarak
durulacak olan, dünyada başlıca iki bölgede ortaya çıkmıştır. Bu önemli iki bölge Akdeniz ve
Karaibler’dir. 1969 yılında Karaibler’de deniz turlarına 312.000 kişinin katıldığı, Akdeniz’de de
hemen hemen bir o kadar yolcunun aynı amaçla seyahat ettiği tahmin edilmektedir (Toskay:
1983, s.247). Buna göre 1970lerin başında 600.000 civarında bir turist kapasitesinin, kruvaziyer
endüstrisine, dünya genelinde bir katılımı olduğu anlaşılmaktadır.
Ancak havayolu taşımacılığındaki gelişmeler 1960’lı yıllardan itibaren deniz yolunu yolcu
ulaşımından çok bir dinlenme/eğlenme ve turizmin kelime anlamının “başladığı yere dönmek”
olmasından hareketle gerçek bir “turizm faaliyeti” haline getirmiştir. “Kruvaziyer Turizmi”
diyebileceğimiz etkinlik de aslında dünyada 1960’lı yıllardan itibaren başlamış ve asıl
popülaritesini bu dönemden itibaren yakalamıştır.
Bu yıllarda yapılan kruvaziyer gemileri tipik olarak 180 metre boyunda; 600–700 yolcu
taşıyacak kapasitede gemilerdir. Bu seçkin gemilerde yüzme havuzları, tiyatrolar, restoranlar,
lüks yolcu kamaraları vardı. Daha sonraları kruvaziyer gemilerine artan taleple birlikte;
gemilerin de boyları ve kapasiteleri artmıştır.
Örneğin; Princess Cruises tarafından 1984 yılında inşa ettirilen “Royal Princess” adlı dev
kruvaziyer gemi; 1970 li yıllardaki atalarının neredeyse iki katına yakın; 1250 yolcu
taşıyabiliyordu. Carnival Cruise Lines tarafından işletilen “Jubilee” ve “Celebration” adlı
gemiler ise 230 metre boyunda ve 1850 yolcu kapasiteli dev kruvaziyer gemilerdi.

Royal Princess Jubilee Celebration

Kruvaziyer gemilerde görülen patlama; 1990’lı yıllarda da devam etmiştir. Bu yıllarda
kruvaziyer gemiler artık yüzen dev eğlence merkezleri haline gelmiştir.
7
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

Freedom of the Seas

“Freedom of the Seas” adlı dev transatlantik; dünyanın en büyük kruvaziyer gemisi unvanını da
elinde bulundurmaktadır.
Freedom of the Seas denize inene kadar, dünyanın en büyük kruvaziyer gemisi unvanını 345
metrelik boyuyla Queen Mary II elinde bulunduruyordu. Freedom of the Seas, Queen Mary
II’den 6 metre daha kısadır ancak, 158 bin Gross Tonaj hacmiyle dünyanın en büyük kruvaziyer
gemisidir. Adeta yüzer bir şehir olan gemide sörf havuzu, buz pateni pisti gibi bir gemide
bulunması hayal edilemeyen ayrıntılar bulunmaktadır. Ayrıca gemide “dağcıların tırmanması
için” kayalardan oluşturulmuş yapay bir yamaç da vardır. 1850 yolcu kamarası olan geminin
toplam yolcu kapasitesi ise 4750’dir.
Yıllar itibarıyla kruvaziyer gemilerinin büyüklüklerinde ve yolcu kapasitelerindeki artış
nedeniyle de kuruvaziyer gemilerle seyahat edenlerin sayısında da önemli artışlar
gerçekleşmiştir. Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği’nin verilerine göre 1990-2009 yılları
arasında kruvaziyer endüstrisi yıllık ortalama % 7,2 oranında büyümüştür. 2009 yılında 13,5
milyon kişi, 2010 yılında ise yaklaşık 14,5 milyon kişi kruvaziyer gemilerle seyahat etmiştir.
2011 yılında ise 252 gemi ve 16 milyon yolcuya ulaşması, sektörün büyüklüğünün 30 milyar
dolara ulaşması beklenmektedir.
Aşağıdaki tablo ve grafik 1990-2009 yılları arasında kruvaziyer gemilerle seyahat edenlerin
sayısını göstermektedir. 1990 yılında 3 milyon 774 bin kişi kruvaziyer gemilerle seyahat
ederken, bu sayı 2009 yılında 13 milyon 442 bin kişiye ulaşmıştır. 2010 yılında ise 14,5 milyon
kişi kruvaziyer gemilerle dünyanın farklı destinasyonlarına seyahat etmiştir.
8
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

(Bin Kişi)
Kuzey Amerika Diğer Toplam
1990 3.496 278 3.774
1991 3.834 334 4.168
1992 4.023 362 4.385
1993 4.318 410 4.728
1994 4314 486 4.800
1995 4.223 498 4.721
1996 4.477 493 4.970
1997 4.864 516 5.380
1998 5.243 625 5.868
1999 5.690 647 6.337
2000 6.546 668 7.214
2001 6.637 862 7.499
2002 7.472 1.176 8648
2003 7.990 1.536 9.526
2004 8.870 1.590 10.460
2005 9.671 1.509 11.180
2006 10.078 1.928 12.006
2007 10.247 2.316 12.563
2008 10.093 2.912 13.005
2009 10.198 3.244 13.442

Kaynak: 2010 CLIA Cruise Market Overview

9
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE KRUVAZİYER TURİZMİ VE KUŞADASI LİMANI

Uluslararası Kruvaziyer Hatları Birliği’ne kayıtlı 26 kruvaziyer firması bulunmaktadır. Bu
firmaların iletişim bilgileri ve kruvaziyer filolarının listesi EK’te sunulmuştur.

3. Türkiye’de Kruvaziyer Turizmi
Türkiye’deki kruvaziyer turizmi; “ülkemiz insanlarının kruvaziyer gemilerini turistik gezi amaçlı
kullanması”, “ülkemizin sahip olduğu kruvaziyer gemilerle dünya kruvaziyer turizmi
pastasından pay alması”, “üç yanı denizlerle çevrili ülkemizin kruvaziyer gemilerin uğrak limanı
olarak bu pastadan pay alması” olmak üzere 3 açıdan ele alınabilir altında toplanabilir:
Son yılarda ülkemiz insanlarının seyahat tercihlerine kruvaziyer gemi seyahatini ekledikleri
dikkat çekmektedir. 2008 yılında 18 bin olan Türk kruvaziyer yolcu sayısı 2009 yılında 30 bin
olmuştur.
Ülkemizin sahip olduğu bir kruvaziyer gemisinin olmaması, Türkiye’deki kruvaziyer turizmini
“ülkemizin sahip olduğu kruvaziyer gemilerle dünya kruvaziyer turizmi pastasından pay
alması” açısından değerlendirilmesini imkânsızlaştırmaktadır. Son kruvaziyer gemilerimizden
M/V Akdeniz’in emekli olması ve M/V Karadeniz’in ise özelleştirmesinden sonra Türk
bayrağından çıkmasından sonra elimizde hiç kruvaziyer tipi gemimiz kalmamıştır.
Akdeniz Gemisi

1990-1992 yılları arasında Denizyolları İşletmesi tarafından Tura Turizm ve Alman Phoenix
Turizm Şirketi tarafından kiralanan Akdeniz gemisi, kışın Cenova kalkışlı ve dönüşlü olarak 14
günlük Kanarya Adaları-Batı Afrika Sahilleri turu; yazın ise Bremerhaven kalkışlı ve dönüşlü
olarak bir haftalık Norveç Fiyordları-Shetland adaları- İskoçya turu yapmaktaydı.
10