Kötülük Üzerine Bir Deneme PDF
Preview Kötülük Üzerine Bir Deneme
iLETi~iM YAYINLARI --------------------------------~~~-~- TERENCE fRANCIS EAGLET ON 22 Suba 1 19-" 3'le, Salrord' da do&tJ u. lr Ianda koken· lidir ve en Onemli lngiliz cdebiyal elestirmenlerindcn birisidir. E.1glcl0n, edebiyat pro£es61i1 olarak University or Lancasl~r. University of Notre Dame ve National Universilyorlreland-Galway'de -;all$malanm sllrdllrmektedir. Nnv ~Jr Rcvitw,Ncw Scac~sman, tendon Review of B~s ve The GZAordian'da yayamlanma~ pck ~ok maka lcsi mevcuuur. Yazann Tork~c·yc ~evrilmi~ eserlerinden bazalan ~unlardtr: Edebiytal K"tzml (Aynntt Yaymlan. 200+): Escttigin ldwlojisi (Donak Yaymlan. 200+}~ Ku· raw clan Sonra (LileralOr Yaymcdak, 200+); Atitltr ve Alimltr (Agora Kilaphga, 2003, roman), Kap1 Bth{isi (Bilge Kohur San;u, 2002. ant): tdeoloji (Aynnu Yaymlan, 2005), Kii/Cilr Yon.tmlan (Aynnh Yaymlan. 2005); Posunodcmlzmin Yamlsarnalan (Aynnla Yaymlan. 1999); William Shahtsptart (Bo&azi~i Universilesi Yaymevi, 2005); fl~riri ''f' ldeoloji Olcli~m Yaymlan, 2009). On Evil © 2010 Terry Eagleton 8u kilabm yaytn haklan Analolialit Agcncy'nin aracth&syla Yale University Prcss'tcn ahnm1~Ur. llet~im Yaymlan 1657 • Edebiyat El~tirisi 18 ISBN-13: 978-975 05-0951-3 4 © 2011 lleti~im Yaymcthk A. S. 1. BASK I 2011, Istanbul EDITDR Levent Cantek KAPAK Suat Aysu UYGULA\o1A HOsnO Abbas DUZflTI Ayten l<oc;al DIZTN Cern Tuzun BASK I vt CIL T Sena Ofset litros Yolu 2. Matbaacalar Sitesi B Blok 6. Kat No. 4NB 7-9-11 Topkapt 34010 Istanbul Tel: 212.613 03 21 lleti~im Yaymlan Binbirdirek Meydam Sokak lleti~im Han No. 7 Cagaloglu 34122 lslanbul Tel: 212.516 22 60-61-62 • Faks: 212.516 12 58 e-mail: [email protected] • web: www.iletisim.com.lr TERRY EAGLETON KOtiiliik •• Uzerine Bir Deneme On Evil CEVlREN Senol Bezci I I e t I $ I m it;iNDEKiLER G1r1$ .................................................................................................................................................. 7 BiRiNCi BOLOM Kotuluk Romanlarl .................................................................................................... 23 iKiNCi BOLOM Uygunsuz Eglence ...................................................................................................... 73 Oc;ONCO BOLOM Ka~ Yaparken Goz l;1karmak ..................................................................... 117 D1ZIN ............................................................................................................................................. 141 Giri~ On be~ yd once lngiltere·nin kuzeyinde on ya~tnda iki <;o cuk,. bir bebegi i~kence edip oldurdu. Halk deh~etle ayaga kalku. Oysa bu cinayeti niye ozellikle korkutucu buldukla n tam a<;tk degildi. Neticede <;ocuklar, kimi zaman olduk<;a vah$iCe davranmalan dogal kar~tlanan sadece yan ehlile~ yarauklardtr. Eger Freud hakhysa, <;ocuklar buyuklerin mi~ den <;ok daha zaytf hirer super egoya ve ahlak duygusuna sa hiptirler. Bu yuzden astl ~a~truct olan boyle korkun<; olayla nn daha stk Belki de <;ocuklar surekli bir ya~anmamastdtr. birlerini olduruyorlar da bunu bize <;akurmayorlardtr. A~aga da romantnt ele alacagamtz William Golding, Sineklenn Tan nsa'nda, assaz bir adada kendi bir grup og ba~lartna kalmt~ rencinin haftasana kalmadan birbirlerini katledeceklerini id dia eder. Belki de Golding'in iddiastntn sebebi hepimizin <;ocuklar la ilgili butun kotu fikirlere i nan maya pek te~ne olmamtzdtr <;unku onlann aramtzda dola$an yan uzayh bir ark olduklan na inanayoruz. i<;in, ne yararlar bilinmez. (:ah~madaklan i~e Seks yapmazlar, belki yaptyorlardtr ve yine bize <;akurmayor- 7 lard1r. Sadece belli yonlerden bize benzeyen ama yon ba~ka lerden benzemeyen bir tekinsizlikleri var. John Wyndham'm The Midwich Cuckoos roman1nda anlatug1 gibi hepsinin, giz lice bize bir komplo haztrlad1klann• hayal etmek o ka kar~1 dar da zor degil. Toplumsal oyuna tamamen kan~madtkla n ic;in c;ocuklann masum oldugu ama ayn1 se dii~iiniilebilir~ beple dolo diye de nitelenebilirler. Bu yuzden Vik ~eytan1n torya Cag1'nda insanlar kendi c;ocuklann1n melek veya ~ey tan olmalan fikirleri aras1nda surekli gidip geldiler. Oldiiriilen bebek davas1nda c;ah~an bir polis memuru. suc;lulardan birine bakar bakmaz onun kotii oldugunu anla d1g1n1 beyan etti. Bu tiir olaylar kotiilugun ad1n1 kotiiye c;L kanyor. <;ocugu bu sonucu. yuf ~ekilde ~eytanile~tirmenin ka yurekli liberalleri zor bir duruma oluyor. <;o dii~iirmek cuklann yapuklan sebeplerini anlamak ic;in toplum ~eyin sal olanlara onleyici bir darbe olu ~ardara ba~vuracak kar~1 yor bu polisin soyledikleri. Ve boyle bir er ya da gee; anlay1~ affetmeyi getirir. Bir eyleme kotii demek. onun anlayt~lml Zln otesinde oldugunu soylemektir. Kotiiliik anla~dmazdu. 0 sadece kendisi ic;in bir eylemdir. upk1 bir banliyo trenine c;1plak ten iizerine bir boa yllan1yla binmek gibidir. sanlm1~ Bu eylemi kllacak bir baglam yoktur. anla~llu Sherlock Holmes'un biiyiik kotiilerin kotii dii~man•. sii Profesor Moriarty. boyle bir baglamdan neredeyse tama men yoksundur. Ancak Moriarty'nin bir lrlanda ismi olma manidardtr: Conan Doyle'un yazd1g1 zamanlarda lngilte Sl re'de lrlanda Fenianizm devrimciligi ciddi bir yarau endi~e yordu. Belki de Fenianlar Doyle'a. bir umarhaneye kapau lan ve asabi lrlandah babas1n1 haurlauyordu. Bu yuz sarho~ den, Moriarty ad1nda birini kotiilugun saf imgesi haline ge tirmek boylece goriindugunden daha Boyleyken anla~lludu. bile kotii, akddan ve manuktan uzak addedilir. 1991 yLhn da Protestan bir lngiliz piskopos, uygunsuz kahkahayt, kay- a nag• ac;Lklanamaz bilgiyi, sahte lskoc;ya kokenli ol gulu~u. may•. komur madeninde akrabalan ve giysi ile araba c;ah~an rengi olarak siyaha bir insan1n bedenine du~kunlugu ~eyta n•n girdigini gosteren aras1nda say1yordu. Bu 6zel i~aretler likler anlamh degil ama zaten kotuluk de oyle bir Bir ~eydir. eylem anlamdan ne kadar uzaksa o kadar kotudur. Kotulu gon, bir sebep ya da amac; gibi, kendinin 6tesinde var olan hic;bir ~eyle baglanhsl yoktur. Ashnda bu kelime 6teki yan1 s1ra zamanla "sebep ~eylerin siz., anlam1na da gelir Eger c;ocuk katiller, cinayet olmu~tur. leri (polisin korktugu gibi) can slklntlsl, kotii bannma ~artla n ya da ebeveyn ihmali yuzunden olsayd1, on i~lemi~ ~artlar Ian cinayete olurdu ve sonuc; olarak o polisin istedi zorlam1~ gi kadar buyuk bir ceza almazlard1. Bu durum c;Lka ~u yanh~ nmla sonuc;lanu: Sebebi olan bir eylem hur iradeyle gerc;ek Bu gore sebepler bir tiir zorlamadu. Eger le~tirilemez. goru~e eylemlerimizin sebepleri varsa, eylemlerimizden sorumlu de gilizdir. Kafam bir ~amdanla parc;alad•g•m ic;in su~lanamam c;unku buna sebep senin beni uyarmak ic;in yanag1ma dokun mandu. Kotulugun, 6te yandan, sebepsiz oldugunu ya da kendi kendini yaratug1n1 Bu da, daha sonra go du~unuruz. recegimiz uzere, kotulugun iyilikle ortak yan1du. Kotulugun sadece Tann·nm kendi kendini yaratug1 soylenir. d1~1nda Polisin ac;xs1nda gizli bir totolo ji veya dairesel argO bak1~ man var. lnsanlar kotu ~eyler yapar c;unku kotudiirler. Baz1 nesneler c;ivit mavisidir, baz1 insanlar da kotudur. Onlar bir hedefe ic;in degil, o tiir insanlar olduklanndan ula~mak i~te kotii eylemlerini gerc;ekle~tirirler. lyi de bu, yapuklan ~eyin online gec;emedikleri anlam1na gelmez mi? Polis ic;in kotu luk fikri boylesi bir determinizm fikrinin altematifidir. Ama oyle goriinuyor ki c;evresel determinizmi sadece yerine ki~i ligi koymak ic;in bir kenara auyoruz. Aruk seni agza ahnmaz kotii eylemlere iten toplumsal degil, Ve ~artlar ki~iligindir. 9 c;evrenin iyile~tirilebilecegini tahayyol etsek de -gecekondu lar y•k•hr, genc;lik kuliipleri a-;1hr, uyu~turucu saucllan ma halleden kovulur- i~ insan dogas1na gelince, kokten biT de gi~ime inanmak c;ok daha zordur. Nasll tamamen degi~ip yi ne de ben olmay1 siirdiirebilirim ki? Ar na eger ben kotiiy sem, sadece kokten bir degi~im i~e yarayabilir. Bunu itiraf ettiremezsiniz ama oldurulen bebek davasin daki polis gibi, insanlar hakikaten kotiimserdirler. Eger ~ey tan. olumsuz sosyal ~artlarda degil de insan1n ic;indeyse, o zaman kotiiliik yenilmezdir. Ve bu da (diger baz1 insanlar gibi) polis ic;in ic; karauc1 bir durumdur. <;ocuklara kotO. de mek, suc;lann1n ciddiyetini dramatikle~tiriyor ve toplumsal ~artlan irdeleyen yufka yiireklilerin 6niinii kesiyor. Suc;lula nn affedilmesini zorla~unyor. Ama bunlar, habis davranL~la nn kahc1 oldugu fikrini kabul etme pahas1na yapi11yor. Ote yahdan, eger bebek katih c;ocuklar kotii olmalann1n 6niine gec;emiyorlarsa, i~in ash, masumdurlar. <;ogumuz, hie; ~iiphesiz, c;ocuklann bo~anamayacag1na ve ticari sozle~ me imzalamayacag1na nasll inan1yorsak kotii olamayacak lanna da ayn• ~ekilde inan1yoruz. Kotii kan ya da habis gen fikrine inanan birileri hep olmu~tur ama eger baz1 insan lar kotii doguyorsa, kendileri bu durumdan. sistik fibrosis li dogmaktan daha fazla sorumlu degildirler. Lanetlenmele rini oneren durum, onlann kefaretinden ba~ka bir ~ey degil dir. Yani ayn1 durum, iist diizey bir lngiliz giivenlik dan1~ man1n1n yapug1 gibi teroristlere deli denmesi ic;in de gec;er lidir. lnsan bu adam i~inin ehli mi diye dii~iinmeden edemi yor. Eger teroristler gerc;ekten deliyse, ne yapuklann1n far kinda degildirler ve dolay1sLyla ahlaken masumdurlar. Bu durumda teroristlerin Fas'taki gizli hapishanelerde testisle rinin kerpetenle s1kl$Unlmas1 degil, akll hastanelerinde sef katle tedavi edilmeleri gerekir. Kotii insanlann viicutlanna ~eytan1n girdigi ve ~eytan ta- 10
The list of books you might like
